Dictee –
dictees [2661]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
OUD 319, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee
van de dag (538)
1.
Even gezocht op '*aire*' met een rijke oogst, zoals: zaïrekoorts, de
Militaire Willemsorde [MWO], de voltaire (een
fauteuil met lage zitting),
vocabulaire, vendémiaire (wijnmaand
Franse Republiek), de uvulaire r,
de EMU (Economische
en Monetaire
Unie),
thermonucleaire raketten, een bipolaire stoornis, een
stellageaffaire [effectenhandel], labiodentale, dentale, palatale, velare en uvulaire
spiranten [fricatief, wrijfklank]. Verder: een seksaffaire, een schrijfnecessaire op een
secretaire, een scène à faire [grote,
beslissende scène in toneelstuk] in het theater, de
hypothecaire schuld die restte na de rouwcirculaire, het reticulaire
stelsel of reticulo-endotheliaal systeem, in een refractaire periode
is bijvoorbeeld een zenuw ongevoelig voor een nieuwe prikkel, een
questionnaire bij een enquête, het
recueil militaire is een verzameling militaire verordeningen,
besluiten, wetswijzigingen en het quartaire tijdperk.
2.
Voorbeelden van een lineaire vrije-energierelatie zijn de
brønstedrelatie en de hammettrelatie
(niet meer in VD).
We noteerden ook nog: een pensionair(e)
die in pension of op kostschool is, een (reis)necessaire,
het musée imaginaire in de beeldende kunst, Darwins hypothese van
intercellulaire pangenesis en Hugo de Vries' hypothese van
intracellulaire pangenesis, een mohairen japon, een mockumentaire
(mockumentary,
naar de documentairefilm gemodelleerde fictiefilm),
locoaffaire (met
goederen die aanwezig zijn),
miljonaire en miljardaire, een meta-affaire (conto
a metà), een malade imaginaire
(ingebeelde zieke,
naar Molière), de maire (hoofd
van een gemeentebestuur in Frankrijk),
de latitudinairen (aanhangers
van het latitudinarisme: godsdienstige richting – nadruk op rede –
in de Engelse kerk van de negentiende eeuw),
het laisser-faire, intermediaire (intermedium
tussen personen), de militaire
hiërarchie, hairextension, goutte militaire (een
druiper), gants mousquetaires
(mv. – handschoenen met grote kap),
funiculaire (kabelspoor),
frimaire (rijpmaand),
frigidaire (elektrische
koelkast), een fakedocumentaire
over een fideï-commissair (betrekking
hebbend op een erfstelling over de hand),
faire sans dire (vrij
vertaald: geen woorden maar daden)
en een émissaire (emisario).
3.
Vergeet ook niet: de eclaireur (veldverkenner),
het
documentaire-theater (theater-documentaire)
van de ware gebeurtenissen, de enquête valétudinaire (voorlopig
getuigenverhoor), de epifysaire
schijf (groeischijf),
dictionaire (vertaalwoordenboek),
dépositaire (depositaris),
corollaire (uitvloeisel
van een andere stelling), cordon
sanitaire (geopolitiek
scherm), de [witte]
clairette die uit clairettes geperst wordt (let
op: geen clairet = rood, dus!), de
cité universitaire, chargés d'affaires zijn zaakgelastigden, de
cérémonies protocolaires bij officiële gelegenheden, de Caïreen
(Caïroot),
het cabinet d'affaires (het
zakenkabinet), brumaire
(nevelmaand),
de bonne à tout faire (meisje
voor alle voorkomend werk), het
eiland Bonaire, bancair en beneficiair, de auriculaire biecht,
auxiliaire boeken, aviaire influenza, bacillaire dysenterie, au
contraire (integendeel),
de airedale(terriër),
de affaires d'amour, een cour d'honneur [erehof],
een oculaire inspectie, niet-lineaire algebra en savoir-faire
(wereldkennis).
4.
Het passe-partout werd uitentreuren,
om niet te zeggen
uit-en-te(r)-na,
gecontroleerd. Het uitgavenpatroon van
de
drukker-uitgever was een afspiegeling van zijn emissie- of
uitgiftebeleid. De übermensch claimde
überhaupt ubiquiteit [alomtegenwoordigheid]
in umfeld [milieu]
en umwelt [alles
wat een mens omgeeft]. Is deze lits-jumeaux [tweelingbed,
mv. + eind-s]
(up-to-date)
u beider keus? De vluggerdjes speelden een vluggertje. Heb je vandaag
al gevoipt (=
VoIP, Voice
over
Internet
Protocol gebruiken).
Stop die voor-de-gek-houderij: voor zover ik weet lig je helemaal
niet voor pampus. Je voorvaderen, met hun zeilschepen, lagen wel ooit
voor Pampus. Wat doe je in je vrije tijd, welke vrijetijdsbestedingen
heb je zoal? Volgens Bartjes is vijf achtste van acht nog altijd vijf. Mijn plezier krijg jij echt niet versjteerd. 'Viskeus' slaat op
viscositeit (en niet op vissen). Ik voelde me vernacheld [VD ook: vernoggeld]. Het op Vastenavond geplande
variété werd gecanceld. In het victoriaanse tijdperk heerste de victoriaanse preutsheid. Ze waren roekeloos en speelden va-banque. Is
in een vacuüm dan wel een perpetuum mobile mogelijk? De venus [mooie
vrouw] lonkte naar me. Hij
vergrootte de al vergrote foto nog verder.
5.
Hoe spreek je 'worcestersaus'
[woes]
uit? Een wildebeest is een vrij wild
beest. De wormen wriemelden door elkaar in de in elkaar gefriemelde
verblijfplaats. Jouw broer is in- en ingemeen. Hij had het door- en
doorkoud en was door- en doorslecht. Zijn broer was een door en door
idealist. Het is nogal wiedes dat zo'n aso een watjekouw krijgt. Het
westen van het Westland is niet representatief voor het Westen. Voor
mij is de Kuip het walhalla onder de voetbalstadions. In het Friese
waddengebied vind je in de Waddenzee Waddeneilanden. Ben je nu weer
aan het weifelen of twijfelen?
6. Bij
het zakendoen heeft hij goede zaken
gedaan. Het kostte me naast bloed, zweet en tranen heel wat zloty's
[Polen,
PLN]. Zij
gingen huns weegs. Herman had een zijig imago. Zozo, heeft Philip
Freriks ook het zwitserlevengevoel? Zo dadelijk, zo meteen, gaan we
naar de zoeaven kijken in het museum in Oudenbosch.
Zoveel hoofden, zoveel zinnen. Zo gezegd, zo gedaan. Het paard was
zogezegd (quasi,
zogenaamd, schijnbaar, bij wijze van spreken)
kreupel. Willen jullie zo min mogelijk schreeuwen, net zomin als
gisteren? Willen jullie ook zorg dragen voor de nodige rust? Een
x-aantal mensen heeft (hebben)
X-benen. Zullen we yahtzeeën? In een
yankeecultuur – ze spreken daar yankee-Engels – kan dat: geen
yaleslot op de deur! Ik yelde en riep dus mijn yell. Dinkies
[double income,
no kids]
kunnen bijvoorbeeld een (on)getrouwd
stel yuppen (yuppies)
[young urban
professional]
zijn.
7.
De privédetective was weliswaar non-conformistisch, maar ging toch
halsoverkop achter de foto-impressie van het auto-ongeluk aan. Te
midden van al die priëlen viel dat ene kleine prieeltje op. Een
poosje na het teaën werd daar entrecote met crème fraîche en
ragout van pâté de foie gras geserveerd. Zoveel, dat het gênant
was, om je te generen. De querulanten dachten dat het geaccordeerde
akkoord zomaar voor hun hele microkosmos gold. De miezemuizende
(vervelend doende)
maffioze(!)
mafkezen zaten te miezemauzen [kaartspel]
onder het eten van een huzarensalade. Ze leefden als God in
Frankrijk: nog lang en gelukkig. Zouden de co-enzymen bij de
gepreoccupeerde en proactieve co-ouders hun werk wel doen? Hij wilde
niet hongerlijden (geen
honger lijden dus) en verruilde
het Hoge(!)
Noorden voor het rijke Westen. Kunnen we eronderuit komen, dat onze
jurken eronder uitkomen? Heet rijst in vleesnat nu alleen pilav of
ook nog pilau (zoals
alleen in
VD)?
8.
De Marburger feh (een
konijnenras) is zo uniek dat het
niet in de woordenboeken staat. Petit-gris of fäh is trouwens bont
van het Siberisch eekhoorntje. Zoeken op ‘*ae*’ geeft onder
andere de volgende woorden en uitdrukkingen (dat
weet je nu, dus nul fouten graag!):
het zebra-effect op het wegdek, vis inertiae (volhardingsvermogen),
vis animae (geestkracht,
zielskracht),
va-et-vient
is heen-en-weergeloop, de uraeusslang (Egyptische
cobra), een tetraëder
van tetra-ethyllood, taenia (geslacht
van lintwormen), taël (munt),
tae-bo en tae-boën, taedium vitae (spleen,
weltschmerz), taedieus (tegenzin
wekkend, niet: weerzinwekkend),
sundae (plombière,
plombière-ijs), striae
(zwangerschapsstriemen),
stilus curiae (kanselarijtaal),
soja-extract, sla-emmer, sjema jisraël
(joods gebed),
scala caeli (jakobsladder
- vgl. R/rorate coeli desuper – dauwt,
hemelen, uit den hoogte),
saunaën, sanae mentis (bij
zijn verstand), s.a.e.l.
(sine anno
et loco),
sabaeïsme (sterrendienst),
ruisdaellucht, reggaemuziek, volk van Israëliërs (Semieten),
quaestor en quaestrix, pyjama-etui, PvdA'er, prerafaëlieten,
proza-editie, praeter propter (ongeveer)
en pro-Israëlpropaganda.
9. Ten
slotte: praeputium (voorhuid),
piae memoriae (zaliger
nagedachtenis), de Phlegraeïsche
velden (niet meer
in VD; daar overwon Zeus de Giganten),
pax aeterna (eeuwige
vrede), paean
(overwinningslied),
opa-en-omaregeling (is
die van korte duur?), nymfaeum
(fontein),
de naë buur moest na-eten, media-expert, mae west (zwemvest,
jas), dwarslaesie, de gelaedeerde
partij, kafkaësk, kaenozoïcum, kafkaiaans, jaegerondergoed, iaën
en ohaën,
influenza-epidemie, Indiaër, gynaecomastie [ontwikkeling
borstklier] bij jongens of
mannen, faëton (een
visetende keerkringsvogel of een licht open rijtuig op vier – later
ook op twee – wielen ), faex
populi (gepeupel),
Faeröerder, dies irae (oordeelslied - jongste dag), dioctaëder
[kristalvorm met
twee 8-zijdige piramiden],
Deux-aesbijbel, daedalische kunst, contra-enquête, chaebol
[dzjèh-buhl]
(Zuid-Koreaans
industrieel conglomeraat), een
Cobra-expositie, Bredaënaar [Bredanaar, Bredaër] en Curaçaoënaar, bel paese, baedeker,
apotropaeïsch (bezwerend),
aerobe bacteriën, aqua vitae (brandewijn),
aha-erlebnis (aha-ervaring),
aesopische fabels (van
Aesopus, Grieks: Aisōpos),
aeroplaan (vliegtuig),
aerodynamica, aerobiccen, aepyornis (uitgestorven
reuzenvogel
van Madagaskar), aeneasrat, onder
aegide (bescherming)
van ..., ad tempus vitae (levenslang)
en praemissis praemittendis (zoek
maar op: met vooropstelling van wat
vooropgesteld moet worden).
