Dictee – dictees [2660]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 320, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (537)
1. Gezocht op '*oir*': allerlei reservoirs zoals een acetyleenreservoir, het abattoir, het scheldwoord 'abortoir' voor abortuskliniek, détournement de pouvoir en abus de pouvoir (machtsmisbruik), accessoires (bijzaken), het accusatoir en het inquisitoir strafproces, een aide-mémoire (kort diplomatiek briefje), een aleatoir contract (kansovereenkomst), au revoir (tot ziens), het avoirdupoids(stelsel) is een gewichtsstelsel, avoir toute honte bue (de schaamte voorbij zijn), baignoire (schouwburgloge op de parterre), bande noire (tijdens de Franse revolutie), het bête noir (het zwarte schaap), blouson noir (nozem), boudoirbiscuit (lange vingers), boudoirmutsje (te dragen bij een negligé), café noir (koekje met een laagje suiker met koffiesmaak), coir [uitspraak: koo-juhr] (handelsnaam voor kokosvezels als stof), coïre (vrijen – coïtus, maar coitus interruptus, etc.), comédie noire (blijspel met een tragische ondertoon), in de couloirs der Kamer (de wandelgangen) en cravate noire (black tie).
2.
Verder gevonden: cravate blanche (white
tie), déjeuner dînatoire
(uitgebreid
koffiemaal dat een middagmaal vervangt),
des histoires de femmes (vrouwenpraatjes),
tijdens het Directoire (regeringsvorm
Frankrijk 1795-1799) droeg men
directoirekostuums, écartelé en sautoir (in
de heraldiek: schuin gevierendeeld),
entre la poire et le fromage (bij
het dessert, terloops), espoir
(belofte bij de
wielrenners), film noir
(in een grauwe, dreigende omgeving),
galasoiree
(gala-avond),
illusoir (denkbeeldig),
een interlocutoir (voorlopig)
vonnis, Indo-Iraans, loirewijn, mansoir
(mannelijke afstammeling),
memoiresschrijverij, een mer à boire, een méritoire
(altijd
e! –
verdienstelijk, loffelijk)
streven, een moiré lint is gevlamd, moment de gloire (finest
hour; vergelijk: 15 minutes of fame),
oir (nageslacht),
de enige echte Octrooiraad is er om te octrooieren en moet oppassen
voor octrooi-inflatie, moussoir (moser,
champagneklopper) en een no-iron
overhemd.
3.
Van tevoren weet je niet wat er allemaal nog komt: non-inflatoir, een
notoire crimineel, parloir (spreekkamer),
peignoir (kamerjas
voor dames), een peremptoir
examen is allesbepalend, petite histoire (geschiedenis
van de kleine, anekdotische voorvallen),
pièce à tiroir (toneelstuk
dat uit een losse aaneenrijging van episoden bestaat),
pieds noirs (mv.,
blanke kolonisten in Algerije),
pinot noir (levert
rode bourgognes op),
plein-pouvoir (lastgeving
tot verrichting van zaken zonder enige beperking),
poire belle Hélène (een
nagerecht), requisitoir
(vordering, eis
van het Openbaar Ministerie – GB ook: rekwisitoor!),
een rogatoire getuige werd opgeroepen, rouge-et-noir (een
hazardspel), een sautoir (in
de heraldiek: dwarsstaand –
(sint-andries)kruis
– in een schild), savoir-vivre
(wellevendheid),
soiree (avondfeest),
soirée dansante (dansavond),
soirée musicale (muziekavond),
vexatoir is knellend, drukkend, tour d'ivoire (ivoren
toren), tenue de soirée
is avondkleding (tegenover
tenue de ville), toilette de
soirée evenzo.
4. De PVV
[NL: Partij
voor de Vrijheid,
BE, historisch: Partij
voor Vrijheid
en Vooruitgang
(Belgische politieke partij)] bestrijdt
de
massa-immigratie en islamisering in Nederland. Een zeker
kunstobject is een objet trouvé (een
readymade). De dictee- en de
preektijger gaven geen krimp. De verdachte kon vrijuit gaan, de
gedetineerde met proefverlof kon vrij uitgaan. Het belang van het
ziekenhuis moet vooropstaan. De uitdrukking 'alinea' komt van het
middeleeuws Latijnse a linea (naar
de lijn) en verwijst naar een
nieuwe regel. Toen wij eropuit trokken, mailde ze me: "Ik kom er
aan". Ik ben eruit: je gaat eraan. Ik ben in negentienhonderdvierenveertig (1944)
geboren. Jan had honderdeneen kilometer in zijn wandelboekje, Karel
tweeduizend en zes. Je mag ook honderdeen respectievelijk tweeduizend
zes schrijven. Let op de Duizend-en-een-nacht. Zijn er
honderd-en-een manieren om snel rijk te worden of zelfs wel
duizend-en-een? Jan kreeg zeven twaalfden van de erfenis en Piet vijf
twaalfden. Een derde van drie vierde (drie
kwart) is een kwart (een
vierde, een vierde part). Vier vijfde van de aanwezigen bleek
geen weet te hebben van zijn vertrek. Drie kwart van een eeuw is
driekwart eeuw en twee derde van de Kamer kan een
tweederdemeerderheid vormen. Hij speelde de driekwartsmaat
in zijn driekwartbroek. Je moet er afblijven. Ik heb hem ervan langs
gegeven, daarna is hij ervandoor gegaan. Hij komt ervoor uit, dat hij
er (op school dus)
vooruitkomt. Houd je van tiramisu, fruitsla, choco-ijs en …?
5. Onder leestekens verstaan we komma, punt, puntkomma, uitroepteken [afko:] enz. Afkortingen zijn ook: lp (elpee, langspeelplaat), horeca (hotels, restaurants, cafés; een hcr is in NL een hotel-café-restaurant), lpg (liquefied petroleum gas, lng = liquid natural gas), RAM (random access memory), pin (persoonlijk identificatienummer), Riagg (in NL: Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg) en KB (die boekenclub, u weet wel; Koninklijke Bibliotheek). Van de eigennamen noemen we KLM (in NL: Koninklijke Luchtvaartmaatschappij), AVRO (Algemene Vereniging Radio-omroep) en NMBS (Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen), maar ook: VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding), Agalev (geparafraseerd: Anders Gaan Leven), Bloso (in BE verouderd: Bestuur Lichamelijke Opvoeding en Sport in de Openlucht), Novem (niet in wdb.: Nederlandse Organisatie voor Energie en Milieu) en Febelgra (niet in wdb.: representatieve beroepsvereniging – federatie – van de Belgische grafische industrie). Hoeveel millihertz (afkorting: mHz) is een megahertz (afkorting: MHz)? Antwoord: 10^9! De druk was 3 hectopascal (afgekort: hPa). Het vliegtuig had een snelheid van mach 3 [= snelheid van het geluid, Ma of M: Ma = 3 of M = 3]. Een kracht van 3 newton (afgekort: 3 N) verricht over een afstand van 10 meter (afgekort: 10 m) een arbeid van 30 newtonmeter (afgekort: 30 Nm = trouwens – ook – joule, symbool: J). In België ben je (in symbolen) iemand € 24 schuldig, in Nederland € 24,-.
6.
Mijn vraag werd via een FAQ'je
[frequently
asked
question –
fahk –
bij èhf-aa-kuu
zou het tje
zijn ...] van de LOI
[niet in wdb.:
Leidse
Onderwijsinstellingen]
beantwoord (let
op: geen faxje!). De (in
cijfers) vijfenzestigplussers
[65+’ers] vormen het (in
symbolen) 65+-dom.
Cd-roms
[compact
disc
read-only
memory],
daar heb je wat aan in een tv'loos [teeveeloos]
tijdperk. De Vinex'er (in
NL: Vierde
Nota
Ruimtelijke Ordening Extra)
uit het Benelux-land [België,
Nederland
en Luxemburg]
bleek een StuBru-medewerker [Studio
Brussel]
te zijn. Hij had info over de airco en de camcorder
[van: camerarecorder].
Waarom schrijven we Berlijn en (Congo-)Kinshasa
zo? Komt bier oorspronkelijk uit Pilsen? Kun je boven op de Mount
Everest de Stille Oceaan zien? In België liggen de Hoge Venen, het
Land van Herve en Moeskroen. De Duinkerker droeg een duinkerker
[ruige zeemansjas]
en kwam uit Duinkerke. De
socialezakenklant werd ingetaket (intaken
alleen als infinitief in GB). De
tekst werd geëdit, gestrest heb je stress, op een grill wordt
gegrild, met een floss wordt geflost en met een volleybal wordt niet
gebaseballd. Het gepromote artikel heeft niet gescoord. Ken je de
werkwoorden samplen, recyclen, crawlen en twirlen? Bij goochelen
goochel je, bij googelen googel je, met tackelen voer je een tackle
uit en bij scrabbelen speel je scrabble (en
scrabbel je dus). Goede
verpakking is recyclebaar [recycleerbaar].
Nieuwste werkwoord: twerken [uh]
(op
seksueel suggestieve manier dansen).
7.
Een recyclingbedrijf doet aan recyclage [recycleren].
Hoe schrijft u de van origine Engelse voltooide deelwoorden gelabeld,
gezapt, gexeroxt, getypt, gesandwicht, geclasht, gecrasht (van
krach!), gecatcht en gebrusht?
Waarom schrijven we gelay-out, maar afgekickt en omgeturnd? De
bangerd was een schijterik en de bange schijterd een bangerik. Bij
een uithuisplaatsing wordt iemand uit huis geplaatst. De langverwachte
accreditatie bleef uit. We aanschouwden buiten de bosschages en
binnen de bossages [bewerkte blokken
natuursteen] in 's-Hertogenbosch. Het was dertig graden
Celsius (in
symbolen: 30ºC).
Er werd ad hoc besloten (het
was een ad-hocbeslissing) om
de
à-la-cartevakantie te onderbreken voor een tête-à-tête met de
fabrikant van eau de cologne (de
eau-de-colognefabrikant). Hij was
areligieus, niet-politiek en non-conformistisch. In het tv-programma
werd gezegd dat een A4'tje [VD: A-viertje =
ongebruikelijk] per definitie het
A4-formaat heeft. De
quizmaster trok ad rem at random een winnaar. De dienst Inspectie van
Financiën moet je niet verwarren met de afdeling Financiën, de
stafdienst Externe Relaties, de dienst Taaladvies of de dienst
Algemeen Beleid. Ben je er nu alweer? En hoe heette je vrouw ook
alweer? Ik ben allang blij dat ik al
lang geen lid van die korfbalclub meer ben. Ze is allesbehalve een
kenau, ze houdt qua eten van alles, behalve spruitjes. Ze struikelden
alle twee (allebei).
Alle drie vluchtten ze daarna.
8. Als ook deze getuige à charge een belastende verklaring aflegt, zullen Charles alsook Jean ongetwijfeld veroordeeld worden. Hij bleef al(s)maar zeuren. Je krijgt het boek zo snel als maar mogelijk is. Er werden aanslagen voorbereid op de Chinese ambassade en op de ambassade van het Verenigd Koninkrijk en die van het keizerrijk Japan. Woont hij in Amsterdam-Noord of in Amsterdam-Zuidoost (afkorting: Amsterdam-ZO – 2021!)? Heeft ‘apotheker’ met de Griekse letter thèta te maken? En heeft retorica te maken met de Griekse letter tau?. Een homeopaat beoefent de homeopathie. Nochtans schrijven we althans net zo als thans. De leraar deed een dringend beroep op zijn leerlingen om woorden als dedain, caissière, epoque, crème, depot en carrière correct te schrijven. Zo'n beroep wordt met nadruk ook wel appél genoemd. In conservenindustrieën zijn bacteriën minder gewenst. Het grappenmakertje was geen lieverdje. Er wordt gebarbecued (afgekort: ge-BBQ'd). Batavia heet tegenwoordig Jakarta.