2398 Dictee woensdag 22-09-2021 (1) dictee Dictee van de dag (339) √

Dictee – dictees [2398]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 518 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (339)

1. Vervolg '*ei*ij*': sprei-ijzer, steilewandrijder, treillijn [treklijn, jaaglijn], treiterij, veinzerij, verscheidenlijk, vleierij, vloei-ijzer, zeilijzer [goudsmederij: magneet] en zeilwrijver [boenblok]. De cliffhanger [spanning bij onderbreken film] speelde zich af op de Ierse kliffen. Een clerihew is een gedichtje [aabb] en de ars clericalis is de schrijfkunst. Een clericus (meervoud: clerici) is een geestelijke; dat roept klerikale gedachtestromen op over de klerikale partijen [invloed kerk op staat]. Ik had toen mijn closeste [uitspraak: kloos-tuh] relatie ooit. De koksianen worden ook wel 'volgers van de kok' (veeleters) genoemd, maar zijn volgelingen van dominee (afkorting: ds.) Hendrik de Cock uit Ulrum. Het zijn de christelijk-gereformeerden. De high church was de Engelse staatskerk; een non-conformist was daarvan afgescheiden. De coccejanen waren volgelingen van de Leidse hoogleraar Coccejus (Koch – vrijzinnigheid). Een myorrhexis is een spierscheuring. Het Romeinse leger was een cohortenleger [cohort(e): 600 man, onderdeel van een legioen,]. Dat is in comité-generaal [geheime zitting] besloten. Mystère: lang overgordijn [mv. s].

2. Een piarist [onderwijs aan arme kinderen] behoort tot een zekere rooms-katholieke orde. NB Internet: de katholieke Orde der Piaristen of Scolopi (Ordo piarum scholarum) = Sch.P of S.P. = naam organisatie. VD: ordo clericorum regularium scholarum pauperum – ocrsm, achter de naam. Een passionist is lid van de kloostercongregatie van het Heilig Kruis. Deklerikaliseren leidt niet altijd tot antiklerikalisme. De trahison des clercs is het verraad van de intellectuelen. Veel woestijnplanten zijn sclerofyten [sclerofiel = met groot wateraanzuigend vermogen, hydrofiel = wateraantrekkend, waterminnend]. Europa lijdt aan eurosclerose [starre regelgeving Europese eenwording]: dat leidt tot apathie. De clerus (clergé) heeft te veel macht (een teveel aan macht). Met ALS wordt amyotrofische laterale sclerose aangeduid. Gladgeschoren is clean-shaven. Wat zijn cleistogame bloemen? Antwoord: met gesloten knoppen toch vrucht voortbrengen. Ze droeg een cloquéovergooier [ook: cloqué overgooier]. Je zag daar champlevé [verdiept] en cloisonné [verhoogd] email, zo schreef ze in haar e-mail. Dit museum heeft een indrukwekkende Cobra-collectie. De cobbler is een verkoelende drank. Een konzenielje (niet meer in VD) is een cochenille [schildluis]. Cometten is comète [zeker kaartspel] spelen. Bij het maaidorsen wordt er gecombined met een maaidorser, ook:
maai-dorsmachine. Zij skieden een combiné [afdaling + slalom].

3. De mendicantenorde is een bedelorde. In Friesland wordt niet gezongen: Frisia non cantat. De cantal is een soort van zachte kaas van koemelk. Alençonkant is tuleachtige kant. Een kantjil is een dwerghert. Wat is een lykantroop? Antwoord: een weerwolf. Deze zoutjes hebben een krokant korstje, net als die croque-monsieurs [tosti]. De krokusvakantie zit erop. De Oostkantons [van België] horen er niet echt bij. De pc-fabrikant ging failliet, de trafikant [koopman] vond ander werk. De vakantie-uittocht is voorbij. Het ciré is een gewast [wassen, waste, gewast] (kunst)zijden weefsel. Circonflexes zijn circumflexen [dakje, ook: accents circonflexes [+], diakritisch teken]. Is er verschil tussen klasseren en classificeren? Nee. Een
cito-prestolunch [die gaat cito presto] kun je moeilijk savoureren [met smaak nuttigen]. De camions-citernes [tankwagen – geschrapt in VD!] reden voor om de cisternen [regenput] te ledigen. Hij was zo'n civielingenieurstype [civiel ingenieur]. De claressekwekerij [n/s, zoetwatervis] floreerde. En wat houdt declasseren in? Bij voetbal: overspelen (niet: overspelen)! Een cluniacenzer is monnik van de congregatie van Cluny. De geclusterde statuerestauratie [beeldhouwwerk; e niet uitspreken] verloopt voorspoedig.

4. Ken je de begrippen metaaloxideoppervlak, -weerstand en -afleider? Dit geneesmiddel is in dit geval gecontra-indiceerd [via een tegenaanwijzing]. Consanguien is verwant in den bloede, consanguiniteit [beide: gwie] is bloedverwantschap. Conquesteren is veroveren, een conquistador een veroveraar. Er werd een captain's dinner (niet in de wdb.) geserveerd. Een condyloma is een wrat. De confuse [verwarde] concubin [minnaar met wie je samenleeft] had het niet meer. De comstockery (genoemd naar Comstock) is het als verwerpelijk afdoen van iedere vorm van censuur, met name die op de literatuur (GB ook: tt). Wat je zegt, dat is Latijn [Chinees, Moffrikaans] voor me. Bij het biljarten kennen we de collébal [vast tegen de band]. Deze collega-notarissen zijn mijn collegae proximi [naaste collega's, enk.: collega proximus]. Zijn handtekening is een collector's item [verzamelobject]. Hij is collectioneur van coldwavemuziek. Deze whizzkid weet toch het columbo-effect [verliezen alertheid door voorgewende domheid tegenpartij] af te dwingen. Zijn ze weer [aan het] comazuipen [zonder rood: elliptische zin]? Dit gaskomfoor is comfortabel in het gebruik. Uitleg: commercen is commerce [zeker kaartspel] spelen.

5. Bij committeren vertoon je commitment [betrokkenheid]. Een aanhanger van de Parijse Commune van 1871 wordt communard genoemd. Wat is de (Nederlandse) commanderije van het Heilig Graf (in Jeruzalem)? Antwoord: organisatie van leden van een moderne ridderorde in een bepaald gebied. Uit de commedia dell'arte [kluchtspel, 16e-18e eeuw] kennen we Pantalone, Arlecchino en Colombine. Het meervoud van commilito [wapenbroeder] is commilitones. Hij had compassie [medelijden] met de kompasbedienster. Hij is non compos mentis [niet bij zijn verstand]. Hij lost moeiteloos de complexte vraagstukken op. Dit is een concieze [k] (beknopte) samenvatting. Conchologie (conchyliologie) is schelpenkunde. De comtoise(klok) [hangklok, slingerklok uit de Franche-Comté] loopt gelijk.

6. De conans (primitieve, agressieve, oersterke strijder) zijn genoemd naar Conan de barbaar. Ik neem dat compotetje [als de e gelezen wordt, moet je dat schrijven; zeker goed is – VD: compoteje zonder uitgesproken sjwa – oo/oh]: dat is een compromistje [ie – s niet uitspreken – anders compromisje – ih]! Bij confisqueren van confiscabele goederen vindt confiscatie [inbeslagneming] plaats. De conga is een Cubaanse dans. Gezocht op '*coc*': varicocele [ee uh] (zakaderbreuk), tacochips (tortillachips), strepto- en stafylococcus [bacteriën], silicocement [dooreengemalen portlandcement en kiezelzand], sacochenverkoper (tassen), rococo-interieur [periode, bouwstijl], ricochetschot (schot waarbij het projectiel ricocheert = een vlak raken en dan opspringen), precociteit (vroegrijpheid), glycocol (glycine), picocurie [eenheid van radioactiviteit], decoct(um) (afkooksel), crambe repetita (crambe recocta, crambe bis cocta: opgewarmde kost, oude koek), coco/a (cocaïne), cocufiëren ((van echtgenoten) bedriegen), cocotte (vrouw van lichte zeden), cockneys die het Cockneydialect spreken, een cochleair implantaat is een inwendige gehoorprothese, cochlea (slakkenhuis), cochenille-inkt (rode drukkersinkt), cocaïniste en het (kokette = behaagziek, ijdel,) cocasse [zot, koddig] meisje. Miscanthus is olifantsgras.

7. Het COC was oorspronkelijk het Cultuur- en Ontspanningscentrum [nu: NVIH-COC: Nederlandse Vereniging tot Integratie van Homoseksualiteit – Cultuur- en Ontspanningscentrum]. Ik wil coca-cola [vero ook wel: coca] en geen coca/o [cocaïne]. Het ascocarp is het vruchtlichaam van de zakjeszwammen (antoniem: basidiocarp, vruchtlichaam van de steeltjeszwammen). Gezocht op '*dow*': windowdressing [mooier voorstellen dan de werkelijkheid], ups en downs, ups-and-downs [let op de uitspraak], top-down (en bottom-up), sandow (spierversterkend toestel), pseudowetenschappelijk, dropdown (uitklapbaar keuzemenu), down-under (in Australië, etc.), downtown ((in de) binnenstad), down-to-earth (met beide benen op de grond), down the drain (door het putje), Downing Street, een downie lijdt aan het downsyndroom (syndroom van Down), downer (roesmiddel met een verdovende werking, antoniem: upper), Dow-Jones(index), de coolingdown [t.o. warming-up] en basedow (de ziekte van Basedow – overmatige schildklierwerking). Wat is downdaten [relatie van vrouw met sociaal lagere man]? Downhill is bergaf, van de berg af, omlaag skaten. Ze gaan er eens uitvliegen [uitstapje maken]. Jodhpurs [mv.] zijn een rijbroek.

8. De kinderen beginnen uit te vliegen. Gezocht op '*wod'*': wodanseik, de madiwodo (de agenda), vwo-diploma, het WODC (Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (van het Ministerie van Justitie)), wodka en woiwode (bestuurder Poolse provincie). Zittend in de zodiac [rubberboot] kon je de zodiak [dierenriem] goed zien. Gezocht op '*yod*': bodyodour [lijfgeur], embryodonatie [afstaan van een embryo, overgeschoten uit de reageerbuis] en pyodermie (etterige huidontsteking). Gezocht op '*xod*': een exodus (uittocht), hexode (elektronenbuis met zes elektroden) en loxodroom (kromme lijn op aarde die alle meridianen onder eenzelfde hoek snijdt). Avodiré is een tropische houtsoort. Dat is echter niet zo, dat is niet waar: quod non! Quod licet: wat geoorloofd is. Een quodlibet is een mengelmoes, een potpourri. Quod absurdum: hetgeen ongerijmd zou zijn. Male quidem: erg genoeg dat het zo is (ook: male quod sic). In duodecimo is een drukkersterm [kleinste boekformaat van 12 bladen (of 24 pagina's per vel)].

9. VOD is video on demand. Het duodenum is de twaalfvingerige darm. Een glyptodon(t) is een reuzengordeldier. Een kartodroom is een skelterbaan en nematoden zijn rondwormen. De toddik [vuilak, smeerpoets, niet meer in VD] dronk toddy [koude grog zonder suiker]. Mijn ene buurman is himmelhoch jauchzend (euforisch, zeer enthousiast: pasgetrouwd), de andere zum Tode betrübt (diepbedroefd: kind verloren). Mijn to-dolijstje (woordgroep 'to do' – let op: athomegevoel) is up-to-date. De rapsode [rondtrekkende volkszanger] bracht een rapsodie [mengelmoes] ten gehore. Hij wil een whisky-soda. Deze kamer moet gedesodoriseerd [ontdoen van onaangename geur] worden. Podo-orthesiologie is een alternatieve vorm van podotherapie. Wat is podcasten? Antwoord: audiobestanden voor internet maken en beschikbaar stellen. Om ramsj [boeken tegen afbraakprijs] te voorkomen, kun je POD (printing on demand) toepassen. Een olla podrida [olipodriga/o] is een allegaartje. Hij heeft een iPodduim (GB ook: ipodduim). Hij sprak ex (ook: de) tripode dictum: in orakeltaal. Cefalopoden zijn koppotige weekdieren of inktvissen. Een capodastro is een barréklem [snaren gitaar verkorten]. Een mooi voorbeeld van een epanodos [herhaling zin in omgekeerde volgorde] is: de Heer prijs ik, ik prijs de Heer. De aron hakodesj is de heilige ark in de synagoge. Hebben e-papa's en e-mama's e-kinderen [telewerken, e-werken]? Een cynodroom [s] is een hondenrenbaan. Een voorbeeld van arachnodactylie [lange, dunne vingers, ranke bouw] was de vroegere tv-presentator Pierre Jansen (kunstprogramma: Kunstgrepen). Is die slijkklodder opzettelijk gegooid?

 

2397 Dictee dinsdag 21-09-2021 (1) dictee Dictee van de dag (338) √

Dictee – dictees [2397]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 519 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (338)

1. Gezocht op '*aod*": cacaodrank en laodiceeër (lauw, onverschillig mens, zonder opgewektheid of geestdrift). Brood, solo en cadeau bevatten eenzelfde foneem ['oo', kleinste klankeenheid]; de grafemen [de gezamenlijke letters die één foneem aanduiden – oo, o (2x) en eau] daarbij zijn echter verschillend. De letters 'l' en 'r' zijn vloeimedeklinkers (liquidae, enk.: liquida). Bij de uitspraak van 'tseetseevlieg' en 'roetsjbaan' is er sprake van gemengde medeklinkers (affricaten – taalkunde: klank die als explosief begint en als spirant eindigt, bv. pf). In 'zoet' is er sprake van een digraaf [combinatie van 2 letters, hier: oe]. Hoeveel sjahs heeft Perzië ooit geteld? De stationschef gaf het vertreksein. De Goese watersportvereniging en de Overmase ruiters hielden gelijktijdig een wedstrijd. De poshte [chicste] buurt had iets Jiddisj (Jiddisch – Joods). Wie beheert het Duin-en-Bossche (niet in wdb.) grondgebied? Ik zal je een leidraad geven voor de behandeling van dit rijdier. Het was een bont gezelschap: Doetinchemmers en Edegemmenaren, Hattemers en Rekemers, Arnhemmers en Bornemmenaren. In deze questionnaire [vragenlijst enquête] komt 'crime passionnel' [passiemoord] voor. Dit is vet cool, supervetcool!

2. Zijn vader was een grove vent, maar hijzelf is nog grover (VD – in spreektaal ook: wel: groffe of grovve, groffer of grovver). De man met bochel is ontgoocheld. Let bij de Guineese [Guinee] woordenschat op de Guinese (ook: Guineese – van Guinea of Guinee) biggetjes. Welke markiezin bestierde vroeger dit markizaat? Diverse bovs [bewust ongehuwde vader] hadden de bof [ziekte]. Met pilav (GB, VD ook: pilau) wordt rijstenat bedoeld. De sicav is een Frans aandoend beleggingsfonds: société d'investissement à capital variable. Hij verbrodt [verbrodden, verknoeien] die zaak aantoonbaar. Het magdalénien is de voorlaatste periode van het paleolithicum [héél lang geleden]. Kan een kauw kouvatten, een koutje vatten? Ja. Een copaïva is een witte balsemboom (Copaifera). De boomgaard was vol beplant. Volgefourneerde aandelen zijn volgestort. Een onzinzin: dit heeft copperfieldiaanse [Copperfield], om niet te zeggen copernicaanse [Copernicus] trekken. Twee coups de théâtres [of – onvoorziene wending, ommekeer] in één kwestie? Bij het cottagesysteem horen cottages [loon, waarbij fabrikant voor woonruimte zorgt]; bij cottages ornés [+] [villa of klein landhuis in landelijke stijl] kun je cottagecheese [hüttenkäse] kopen. Hij sloop op toneellaarzen [cothurn(e)] met een cothurnengang door het bordeel.

3. De verkorting coth [koht] staat voor cotangens hyperbolicus [wiskunde]. Het coyotegehuil [+ s of ‘s] was mijlenver te horen. Cranberry's zijn donkerrode besvruchten van de lepeltjesheide. Ik heb hem krediet gegeven, hem gecrediteerd, maar hij heeft mij alleen maar gediscrediteerd [in diskrediet brengen: verdacht maken]. De creep [engerd] beleefde een creepy [griezelig] avontuur. Gecrêpt papier is crêpepapier. Omschrijf: crêpe de Chine [licht zijden crêpeachtig weefsel], crêpe georgette [enk. – kunstzijden of kamgaren weefsel] en crêpe suzette [flensje, mv. crêpes suzettes [of]. Crepeergevallen creperen. Bot over kraakbeen geeft crepitatie [een knetterend geluid]. Decrepiteren is afknappen en een discrepantie is een tegenstrijdigheid. Je hebt crêpestof (znw. – ww. crêpen) en matcrêpestof (matcrêpe stof). Het (de) seersucker lijkt op krip. Een crêperie is een pannenkoekenhuis. Het paard is krepel [kreupel]. Hij krept zijn haar, hij kroest het. Gaat de afdeling contentieux [geschillen van bestuur] van de Raad van State (RvS) ook over de contentieuze jurisdictie [rechterlijke tussenkomst bij geschillen]? Nee. De stopperspil [voetbal] at consciëntiestoppers [aardappelen]. De ziekte is contagieus [besmettelijk].

4. Gezocht op '*uum*': bonum et aequum (wat recht en billijk is), caput mortuum (dodekop), compascuum (meent, zoals in
Emmer-Compascuum), computatio graduum (berekening van de graden van verwantschap), (dis)continuüm, cuique suum (ieder het zijne), adams- en evakostuum, in perpetuum (voor altijd), meum et tuum (het mijn en dijn), mutuum (verbruikleen), per obliquum (op slinkse wijze), ruimte-tijdcontinuüm, triduüm (periode van drie dagen) en een politiek vacuüm. De conveyer [transporteur] huurde een convoyeur [begeleider] voor het konvooi in. Een conveniencemaaltijd is een kant-en-klaargerecht, kant-en-klaar dus. Is er verband tussen contiguïteit [guu-wie – het in samenhang zijn met elkaar] en consanguiniteit [gwie – bloedverwantschap]? Nee, dus. 'Gouden oorijzer' behoort tot de contradictiones [enk.: contradictio] in adjecto [tegenstrijdigheid in het bnw.]. Gisteren bereidden de cordon(s) bleus (VD, koks) meerdere cordon(s) bleus (vlees). Gij vondt een boek, laast het, gingt naar de politie en hadt bijna een uitgebreid pv
(proces-verbaal) aan uw broek.

5. Ik had geen flauw idee wat unoën is. Dan maar even gegoogeld. Grappig: 3 hits, waarvan 1 op een oud oefendictee van mezelf (nummer 269; nu in deze grote verzameling op te zoeken!). Het is uno (een spel) spelen en de vervoeging is: ik uno, jij unoot, wij unoden (nee, niet: wij noden u) en we hebben geünood [allemaal niet in wdb.]. Bottlenecks bij de spelling zijn vaak: de gesleede [van sleeën, ook: geslede, ww. sleden] afstand en het geshampoode haar. Hebben jullie nog gesafaried? Zijn jullie op safari geweest? Ik vermoedde al, dat de vermoede(lijke) dader gevlucht was. We hebben gebaseballd, daarbij werd er gepasst. Geef mij maar een slivovitsje [drank]. Uit de spreektaal noemen we: wijfie, moesie, ijsie en Willempie.

6. Na zijn déjà vuutje uitte hij een cheeriootje [prosit]. In 'gewezen' zitten twee sjwa’s, sjwaatjes [uitspraak aa!]. Dit 'gelach' schrijf je met een ch'tje. In een Christusmonogram (christogram, chrismon) zitten een chi'tje en een rho'tje [X, P]. Een gekookt 'eitje' schrijf je met een ei'tje. Je neemt iemand in het 'ootje' met twee o'tjes. Elektronisch betalen doe je tegenwoordig via iDEAL [niet in wdb.]. Wat is de rest als je honderd(en)zes deelt op tweeduizend (en) zeven? Reken maar na: quotiënt 18, rest 99. Sjwarts is bij joden orthodox en een versjwartster nar is een dwaas, een idioot. Hij woont in een faubourgtje [g niet uitspreken] van Parijs. De negentiende-eeuwarchitectuur is negentiende-eeuws. Hij droeg een chemise-enveloppeje [e niet uitspreken]. Crusaten (crusado's) zijn oude Spaanse of Portugese munten. Een cryptand is een kooivormig ligand dat in zijn centrum (als cryptaat) een ion of molecule kan complexeren (in de chemie is een complex zoals bekend een samenstel van ongelijksoortige moleculen of ionen). Bent u er nog?

7. Plagioklaas is een mengsel in verschillende verhoudingen van albiet en anorthiet [stoffen ...]. Onder deze kerk ligt een cryptestelsel (n/s = ‘hoofdvorm’ – wel: crypt + en, crypta, geen mv.). Bij Ajax is het cruijffiaanse cruijffeffect goed merkbaar. De kynoloog [hondenkenner] was vaak in het cynodroom [s] [hondenrenbaan] te zien. Een cummerband (GB, VD: cummerbund) hoort bij herenavondkleding [band die het vest vervangt]. Achterelkaar is in spreektaal direct erop volgend, ogenblikkelijk. Zogenaamde 'blauwe baby's' lijden aan de tetralogie van Fallot [aangeboren hartafwijking]. De receptie en het daaropvolgende (dov.) diner waren zeer geslaagd. Met een curveschaar knip je profielen. Het cyrillische [o.a. bij Russen] schrift moet je niet verwarren met het glagolitische (oudste Kerkslavisch, Oudkerkslavisch, via het Servo-Kroatisch). De Dáil (Éireann) [parlement] vind je in Ierland. Wat is een daniellelement [galvanisch element, 1,1 volt]? De darcy (D) is de eenheid van permeabiliteit. Struisvogel en emoe zijn ratieten [kan niet vliegen]. Een romusha is een Indonesische dwangarbeider. Ik, uw dienstwillige servus [knecht].

8. Naast anorthiet [zie eerder] kennen we nog: lopen als een tiet, thortveitiet [mineraal met scandium] , tektiet [glasachtige steen, meteoriet?], steatiet (speksteen), stalactieten [lucht] en stalagmieten [grond], smaltiet (spijskobalt), petroklastiet [explosief zachte gesteenten], migmatiet [menggesteente], magnetiet [magnetisch ijzererts], pegmatiet [grofkorrelige gesteenten uit zure restmagma's], kobaltiet [glanskobalt], hydroxylapatiet [niet af te breken keramische (ook: c) stof], hematiet (bloedsteen), galactiet (melkjaspis), elatiet [versteend dennenhout], cervantiet (antimoonoker), ceratiet [fossiel hoornsteen van een koppotig weekdier], cementiet (ijzercarbide), celestiet [wit of blauwachtig mineraal, SrSO₄], biotiet [delfstof: glimmersoort] en apatiet (calciumsulfaat). De kezebloem (keesbloem, beide niet meer in VD) fungeert als volksnaam voor schermbloemige planten. Is er nog afschmink- en demaquillagecrème? De gecreneleerde [van schietgaten voorzien] kasteelmuur ligt er nog goed bij. Een fouetté is een verlengde pirouette, niet te verwarren met crème fouettée [slagroom]. Crèmesoep is soep à la crème [met room]. Dat craqueléschilderij (craquelé schilderij) [vol kleine barstjes] is te koop. De afkorting cred. [krèht] staat voor credit of credunt [tegoed van een ander]. Creabea's zijn vrouwen met een creatieve hobby. We kregen een crème-ei [met crème gevuld]. Cromlechs (dolmens) zijn laatneolithische steencirkels. Hij gaf een crosspass [in diagonale richting]. Een webloid staat niet meer in VD: web + tabloid.

9. Cricoïd is ringvormig kraakbeen in het strottenhoofd. Ik wil een croque(-monsieur) [tosti] . Dat gerecht is en croûte [met knapperig korstje] gebakken. De verleden tijd van crowdsurfen [crowdsurfte – crowdsurfde] ligt (niet) geheel vast. De sansculotten (leden van een sansculottegroep + n/s) droegen culottes [alleen s – kniebroeken]. Trouwens: culots (culotjes) hebben met een smeltkroes te maken [en culot hebben is lef hebben]. Cuesta's [kwèh-staas] zijn steilwandige geologische reliëfvormen. Het cushingsyndroom veroorzaakt overproductie van cortisol en (dus) een vollemaansgezicht. De cyperse kat verstopte zich achter het Cypriotische cypergras. Cyanocobalamine [vitamine B12 – in eieren en melk] is nu eenmaal geen cyaanamide [irriteert de huid; ontstekingen]. Als je daarvanaf bent, zul je beter af zijn. Doe niet alsof je er niets vanaf weet: je hebt het gewoon laten afweten. Daar kan ik wel in komen. Ja, dáág, de dag-en-nachtevening is nog ver weg [altijd los]. Het daedalische (labyrintische) zoeken ging nog dagenlang door. Op de dag des Heren rust(t)en we uit. De tiende maand: december [jaar begon bij de Romeinen op 1 maart]. Hij is een soi-disant [zogenaamd] profeet.

10. Celluloid is celluloïde [stof] en colloïd is colloïde [idem]. Floid is een kunststof (voor buitentennisbanen). Haploïd is één stel chromosomen per cel bezittend. Wat is allopolyploïde [n/s, heeft met chromosomen te maken]? Helicoïdaal is schroefvormig. Bij mono-ideïsme word je beheerst door één bepaald idee. Sangfroid is koelbloedigheid. Mucoïd is slijmachtig. Hij is een man van poids (aanzien) [pwah]. Acute myeloïde leukemie betreft het been- of ruggenmerg. Labroïden zijn lipvissen, lanthanoïden zeldzame aarden (uit de zeldzameaardegroep – n/s).

 

2396 Dictee maandag 20-09-2021 (2) dictee Groot Hillegoms Dictee 2021 √

Dictee – dictees [2396]

Groot Hillegoms Dictee 2021

De vetgedrukte woorden moesten worden ingevuld.

Toelichting in blauw.

 

Genealogie of sibbenkunde [stamboomonderzoek – sibbe + n]

(auteur: Bram Rietveld)

1. In een grijs verleden ging ik met mijn blocnoteje naar het archief om daar de registers en de retroacta [registers, voorgeschiedenis van een zaak] van de burgerlijke stand te raadplegen. Daar hoopte ik tenminste [althans] te vinden wat ik zocht. Was de doop van mijn voorvader door de Nederlands-hervormde clerus [geestelijkheid,
r.-k., clergé] ingeschreven in de doopregisters en zou ik kunnen nagaan wie de ware jakob van zijn zuster was?

2. Later leerde ik de notariële en rechterlijke archieven kennen en raakte ik vertrouwd met woorden als renvooieren [in handen stellen van], rekwestreren [rekesteren, een verzoekschrift indienen] en rauwelijks [zonder speciale voorbereiding]. Ik wilde weten of mijn voorvaderen brave hendriken waren, echte jongens van Jan de Witt of sneue zielenpoten, die zich bezighielden met onoorbare [onbehoorlijk] praktijken.

3. Ik hoopte dat er ergens in mijn stamboom een mesalliance [huwelijk beneden de stand] was geweest, zodat ik via de geprivilegieerde [bevoorrecht] klasse bij adellijke families uit zou komen, bij de Brederodes of bij belangrijke figuren uit het markizaat [wel: markies] van Bergen op Zoom of anders bij de Bataafse intelligentsia [de gezamenlijke intellectuelen]. Eerst leek dat een beetje krankjorum [gek, dwaas] of op voor-de-gek-houderij, maar uiteindelijk bleek het allesbehalve [volstrekt niet] moeilijk.

4. Nog later wilde ik iets te weten komen over de beroepen in mijn voorgeslacht. Was een voorvader koddebeier [veldwachter], hannekemaaier [seizoen(s)arbeider – GB/VD – uit Westfalen, gras] of maître d’hôtel [chef bedienend personeel] geweest of had hij bij de marechaussee gezeten? Als het een armoedzaaier was kon hij terecht bij de heiligegeestmeesters [armbestuur], die verantwoordelijk waren voor de tafel van de Heilige Geest [niet in wdb.], de toenmalige armenzorg.

5. Archieven waren een soort gewijde plaatsen, waar een vredige stilte strijk-en-zet was en waar zelfs een secondelange stilte eeuwig leek te duren. Tegenwoordig kun je er na authenticatie [vaststelling van iemands identiteit] inloggen in het systeem en digitale documenten raadplegen. Dat is het hele eiereneten [dat is de clou, daar komt het op neer]. Nou ja, je hebt wel een cursus paleografie [studie middeleeuwse handschriften] nodig om de hanenpoten uit vroeger eeuwen te lezen. Gelukkig is er in de pauze cappuccino.

6. Tenslotte wil je alles weten: droeg mijn betovergrootmoeder fichuutjes [driekantige halsdoek – bedekt schouders] over haar cup C-bh/beha, hing haar rok wel eens op halfzeven [vaste uitdrukking, verder: halftien = half tien - toelichting GB, niet in dictee, etc.], zag haar huis er spic en span [helemaal schoon] uit, werd ze gekoeioneerd [plagerig de baas spelen] door haar man, at ze copieuze [rijkelijk, overvloedig] maaltijden en hoe florissant was haar leven eigenlijk? Heeft ze zich hierover wel eens geuit [zonder trema]? En wanneer gaf ze de pijp aan Maarten [het opgeven, sterven]?

7. Genealogie kent een aantal hulpwetenschappen, waaronder de sfragistiek of sigillografie [zegelkunde]. Meer bekend is de heraldiek, die zich bezighoudt met wapenschilden e.d. Sinopel [groen] en keel [rood] zijn twee van de heraldische kleuren. Verder is er het pelswerk, een patroon van een kleur op een metaal of omgekeerd. Hiervan bestaan twee basisvormen: vair [= vaar: klokvormige vakjes] en hermelijn [veld bezaaid met zwarte hermelijnstaartjes of -vlokjes].

8. Een nieuwe vorm van genealogie is de genetische genealogie. Via het Y-chromosoom, dat onveranderd van vader op zoon wordt doorgegeven kan een haplogroep [groep personen, verwant via haploïd(e) DNA] van genetisch verwante personen gedefinieerd [definiëren] worden. Door middel van onderzoek naar het mitochondriale DNA [mtDNA – vgl. cDNA], dat alleen via de vrouw vererft, kan de matrilineaire [matrilineaal = volgens de vrouwelijke lijn] afstamming bepaald worden. Of je zo ook etniciteit [etnische groep = etnie] kunt bepalen is discutabel.

9. Sommige mensen maken het zich wel heel gemakkelijk en schrijven als quasimiddeleeuwse kopiisten alles in groten getale over van internetsites en klaar is Kees. Quick-and-dirty [snel en goedkoop, van mindere kwaliteit] natuurlijk, maar ook nogal gênant [pijnlijk, beschamend], want zo krijg je met kunst-en-vliegwerk [2024] genealogieën met de nodige apocriefe [niet-authentiek] voorouders en broodjeaapverhalen [stadslegende = broodje aap] en is alle betrouwbaarheid asjeweine [weg, verdwenen, dood]. Vaak zijn deze mensen ook nog Oost-Indisch [doen alsof je het niet hoort] doof voor kritiek.

10. Je moet je genealogische nalatenschap uiteraard wel goed regelen. Als je dat niet doet heb je kans dat je levenswerk, de hele santenkraam [de hele rommel], achter de bosschages [bosjes] verdwijnt en je software gede-installeerd wordt. Bewaar in ieder geval ten minste [op z’n minst] twee back-ups, dus drie bestanden, dan zullen die niet alle drie [wel: allebei] naar de filistijnen gaan [onbruikbaar worden, kapotgaan] en hoef je je niet postuum [na je dood] nog te generen [maar: gêne, gênant].

 

 

 

 

2395 Dictee maandag 20-09-2021 (1) dictee Dictee van de dag (337) √

Dictee – dictees [2395]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 520 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (337)

1. In het ziekenhuis speelden ze blindemannetje. Waarom wordt het secretaressecongres niet op Secretaressedag gehouden? Het Dovenschap komt ook op voor slechthorenden. De
rode-eekhoornpopulatie breidt zich uit. Eigennamen zijn RefoAnders, ViaMichelin, GroenLinks en MediaPark. Volgens de TH schrijven we blackberry, volgens andere bronnen BlackBerry (niet in wdb.). Het schrijven van massage-bed en massa-gebed (verboden in dictees!) dient ertoe om massagebed te desambigueren (GB, ook: desambigueren) [guu-wee]. Een Balkenendeachtig optreden (à la Balkenende, evt. ook b) lijkt wel op een harrypotteroptreden. Zonder leerlingbegeleider had die leerling-kok het niet gered. Het meesterbrein was de meester-architect van het geheel. De working majority heeft geen last van het writer's blocksyndroom. We moeten nog back-uppen. Wanneer zijn die Dode Zeerollen nu precies gevonden? Hij
is alive-and-kicking [springlevend, vitaal]: in Reykjavik.

2. De homo-organisatie coöpteerde iemand die meedefileerde. Leonardo da Vinci was een uomo universale (homo universalis – universele mens). Hij heeft de ornithopter [vliegmachine] uitgevonden en de Mona Lisa (met haar monalisaglimlach) geschilderd. Wat naar hem verwijst, noemen we davinciësk. Ook bij de ferronnière [voorhoofdssieraad] moeten we aan hem denken [op portret van hem]. Tenslotte (ten slotte) is het leonardo-onderwijs [voor hoogbegaafde kinderen] naar hem genoemd. Na het bal masqué volgde onvermijdelijk het demasqué. Een werk van Menno ter Braak heet overigens Démasqué der schoonheid. Een dB is een decibel, Db is dubnium en een db is een dagelijks bestuur (ab = algemeen bestuur). Schrijf je 'deiktisch' [ij] [aanwijzend] zoals je het zegt [ja!], en wat is het verband met deïsme [transcendente god die zich na de schepping terugtrekt]? Geen enkel, dus! Delayeren is 'ontlagen' en heeft niets met délai (uitstel) van doen. Een dekabrist/decembrist is deelnemer aan de staatsgreep van Louis Napoléon op 2 december 1851. Wanneer zijn die déjeuners dînatoires [+] [uitgebreid koffiemaal dat middagmaal vervangt] ook weer?

3. Hij orakelde maar wat (als een pythisch orakel – oorspronkelijk het orakel van Delphi – op de Pythische Spelen). In Nederland valt Bevrijdingsdag op de dag na de dodenherdenking. Uit dépit (ergernis) verscheurde hij de depêche [het telegram]. Zijn vrijetijdsbesteding is het spelen in een dans-en-showorkest. Het daltonisme is de
rood-groenkleurenblindheid. De jongeren daldeeden [doen waar je zin in hebt]. In deze middeleeuwse dagobertstoel nam Donald Duck plaats. Hij heeft een negotie [handel] in dames- en herenkledij. Ons werd delicieuze [heerlijke] delicieuse [zeker gebak] geoffreerd. Vroeger had je een departement [als instelling ook: D!] van Oorlog. DDT staat voor dichloordifenyltrichloorethaan [insectendodend middel]. De afwijkende schrijfwijze in VD betrof volgens mij een fout (nu – 2018 – hersteld: het correcte 'chloor' i.p.v. 'chloro'). De DDR was de Deutsche Demokratische Republik. Wie van de dartsspelers won er? De rekruut was voor dag en dauw opgestaan; toch kreeg hij een forse douw. Kan débris [puin] ook het debris [resultaat slijtage, ruimteafval] van rotsen zijn? Ja, dus.

4. Aan een débarcadère [aanlegplaats, los- en laadplaats] kun je debarkeren [van boord gaan, aan land gaan]. Je kan pas een decher [dee-chər – 10 huiden] verkopen als je tien beren geschoten hebt. Jammer, de teloorgang (déchéance) van al die decrooïsmen (niet meer in VD – Alexander de Croo, BE). Defenestratie gaat nogal ver [personen uit het raam gooien]. Het delayeren [ontlagen] kon geen délai [uitstel – van een termijn] verdragen. Wat is nu eigenlijk het verschil tussen re-unificatie [hereniging] en reünie [bijeenkomst van een nu verspreide groep]? Wij drieën gingen wiiën (dat komt van Wii en je krijgt er wiiitis van). Uit de TH kennen we de delphiprocedure [onderzoek waarbij vele deskundigen om hun mening gevraagd wordt] en de hallstattbeschaving [dorpje Hallstatt in Opper-Oostenrijk – spraken ze daar Opperoostenrijks? – met veel vondsten uit het ijzertijdperk]. Voor een betekenis moet men op internet zijn. Zijn er nog froufrous [koekje met crème au beurre]? Cacaos en curaçaos (TH) zijn dranken. In het hotel hebben we gepay-tv'd. Ik doe een dringend appel [beroep] op je. Ook de draaicomputer in de bios heeft een BIOS [basic input/output system]. Er wordt heel wat afge-a.u.b.'d en afge-ajb.'d. De KU Leuven (eigennaam!) is de Katholieke Universiteit Leuven. Wat is de rico [richtingscoëfficiënt] van deze rechte lijn? De TH [Technische Handleiding] koopt zijn spullen in een HEMA-winkel (GB in een Hemawinkel – beide, 2018 niet meer – VD had Hema, correct is HEMA (eigennaam) en HEMA-winkel). Onthivven [persoon van hiv genezen] en ontaidsen [idem van aids], is dat werkelijk mogelijk?

5. Het uitwisselen van (des) histoires de femmes [vrouwenpraatjes, mv., geen lidwoord] was des Guten zuviel [te veel van het goede]. Gekleed in deshabillé [ook: en déshabillé = ongekleed] [nachtkleding] deed ze open. De uitslag van het dictee is des jury's. Met des wordt
di-ethylstilbestrol [vroeger: ter voorkoming van een miskraam] aangeduid. Op de waarschuwing volgde een déroute [verwarde vlucht]. Een developpé is een basisballetbeweging. Waar komt de benaming 'Deux-aesbijbel' vandaan [naar een kanttekening bij Nehemia 3:5b]? Het Deuxième Bureau [Franse militaire inlichtingendienst] hield diverse deuxième bureaus [maîtresse] in de gaten. De Didachè is de 'leer der twaalf apostelen'. Maak je niet dik over de dikdik [kleine antilope]: die is al beschermd! Naast veel dinky toys [speelgoedauto's] had hij ook enkele dinghy's [rubberbootje]. Hij was integer [ee – gewone g – éh] vitae scelerisque purus: van onbesproken levenswandel en vrij van schuld. De vrek leed aan amor sceleratus habendi: vuige hebzucht. De CUP is de Cubaanse peso. Novarum rerum cupidus: uit op verandering?

6. Bij markeren hoort demarqueren (denk aan demarcatie), bij maskeren demaskeren. Je hebt het delfts, het oud delfts, het sèvres en het Delfts blauw. Een dementi is een logenstraffing of loochening. De donovanosis is een door een bacterie veroorzaakte soa. Democratisch socialisten zijn democratisch-sociaal (dat betekent net als
sociaal-democratisch: sociaal én democratisch, naast sociaaldemocratisch, wat volgens de sociale democratie is). Wat dessous des cartes [geheim van een zaak] is, moet je niet als
dessus-de-porte [deurstuk] vermelden. De twee diseuses à voix [liedjeszangeressen] hadden veel succes met hun schlagers [smartlap]. Er staat döner kebab [aan een verticaal draaiende spies geroosterd vlees] op het menu. Dons gratuits zijn vrijwillige schenkingen. Een TIA is een transient ischaemic attack [voorbode beroerte]. Deze jurk is gemaakt van tibet [zeer fijne wollen stof]. Een thyrsusstaf is een bacchusstaf [van de bacchanten, net klimop en wijngaardranken]. Bij 're-integreren' is er sprake van diëresis [breking van een tweeklank]; 'diësis' is een muziekterm [verhogingsteken, kruis]. De dienst na verkoop is de klantenservice. Het licht is nu diffuser [verspreid, verstrooid] dan eerst. Een dies natalis is een diesfeest [verjaardag]. Wil je me Diets [van het volk, naast: Duits] leren of me iets diets maken [wijsmaken, ook: aan het verstand brengen]? Dit zijn dies atri (enkelvoud: ater; zwarte dagen in een mens zijn – 's mensen – leven).

7. Deze prijs is dik verdiend en welverdiend, maar zeker niet zuurverdiend. Echt waar, een gedicht met di-jamben [dubbele] over een dijader? Dinanderie [snuisterijen] is zo genoemd naar Dinant. De direct marketing [gericht op potentiële klant] leidde tot een directmailactie [met direct mail: ook gericht op potentiële klanten]. Het directbetrokkenenoverleg leverde niets op. Als je dirty-minded bent, heb je een dirty mind [alles naar seks ombuigen] en ben je kwetsbaar. Directklaarsoep is direct klaar. Wat is een discfilm [platte schijf met losse filmbeeldjes]? Waarover spraken zij? Over ditjes en datjes(!). Een gedislokeerd bot heeft een dislocatie ondergaan. De diskjockey (deejay (voluit), dj (verkort)) heeft ge-dj'd. Hé, wat een schattig lisdoddenboeket! Ik stop mijn laptop gewoon in het (GB) docking station [voor aansluiting laptop, etc.]. Wanneer is zijn doctoraalexamen? Soms kan docta ignorantia [wijze onwetendheid] tot voordeel strekken. Loco tertio [ten derde, in de derde plaats] valt dit buiten je competentie. Een malocchio is een boos oog [het boze oog]. Een Lochemer bergkristal komt uit de Lochemer Berg. Er reden eergisteren drie gekoppelde locs [locomotieven] voorop.

8. Dueña's zijn bejaarde gezelschapsdames van meisjes uit de aanzienlijke stand. Jij doucht je; douch je jezelf vaak? Ikzelf douch me onder het doucheje in de douchecabine. Een dulciaan was een blaasinstrument met dubbelriet. Met dupuytren bedoelen we de ziekte van Dupuytren [Keltische klauw, koetsiershand]. Niet alle chickies [meisjes] zijn dushi's [schatjes]. Dulses [ah] (zeewier) kun je eten. Hoeveel eaux de colognes [of] zijn er? Men stopt die in een
eau-de-cologneflesje. Met drie letters schrijf je ecstasy als xtc
[èhk-stə-zie]. Ben je een drum-'n-bass- [ee] of een
country-and-westernaanhanger? E. coli's kun je beter gewoon colibacteriën noemen. Het duw- en trekwerk leidde tot een driftig handgemeen. Waarom wordt er ecotaks geheven? Omschrijf het begrip doleantie [afscheiding, de specifieke – 1886 – met D]. Volgens dat verhaal ging hij op Dolle Dinsdag als een dolle dries tekeer. Dolomiet(spaat) is niet naar de Dolomieten genoemd [maar naar een zekere mineraloog]. Zich blauw ergeren is je doodergeren. Het doodszweet (het reeuw – niet meer in VD) brak hem uit.

9. De dominicaner monnik, een domme august, was gewoon zich op dominicae [enk.: a] (dies) [zondag, de dag des heren] van den domme te houden. Ze zijn tussen Scylla en Charybdis door gevaren [hebben de gevaren omzeild]. Ik moet dit bericht nog door-sms'en. Een double croche [1/16 noot] duurt half zo lang als een croche [1/8 noot]. Een compliment à crochet houdt een uitnodiging in [om er een terug te krijgen]. Velcro is klittenband (van 'velours' en 'crochet'). Hoeveel van die dragees [tablet geneesmiddel] hebben we nog? De meeste
rooms-katholieken hebben geen kamertjes- of doodzondenbesef [ontucht]. 'Door zijn vrouw' is een zogenaamde door-bepaling. Is feitelijk niet elke oorlog een drôle de guerre (phoney war – schemeroorlog, vreemde oorlog)? Een CEO [chief executive officer] zit in een driver's seat [leidinggevende positie]. Het drievuldigheidskruid (niet meer in VD) bloeide nog steeds op Drievuldigheidszondag [eerste zondag na Pinksteren]. Drôleries [komische beeldjes] vind je in middeleeuwse kerken en boeken. Een droschkenverzameling is een vigilanteverzameling [open rijtuig – mv. s]. De aarde gaat aan Dr. Strangeloves [geschifte wetenschapper] ten onder (in een tenondergang). Diëlektrica zijn elektrische stoffen. Diemit (diemet) is een sterke katoenen stof