Dictee – dictees [2386]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee 526 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (331)
1.
Memento mori: gedenk te sterven [memento
vivere: denk eraan te leven].
Praemisso titulo: de titel aan te
vullen, er in gedachte(n)
bij te plaatsen. Solo e pensoso: alleen en in gedachte(n)
verzonken. De gedagvaarden [gedaagden]
verschenen niet. Een geek [ie]
is een computerfreak. De rekening voor de geëmailleerde pannen werd
ge-e-maild en bij de betaling werd er ge-i-bankierd. Kijk, de deïst
[aanhanger deïsme:
transcendente god] deist [hield
zich stil]! De gevechten zijn
geïntensifieerd [ook:
intensiveren]. De elsspirea is
een sierstruik. Gedag zeggen is goedendagzeggen. De strijd is
gede-escaleerd. De kippen waren geelpeld en kukelekuden (kukelekuen,
gekukelekuud) naar de neergelegde
geltharing [mannetje,
hommer]. De gefacelifte assepoes
simuleerde een gefakete ziekte. Zij fakete die dus. Gij zult de gei
[geitouw, lopend
touw] niet loslaten. Hij is
gegeerd [begeerd,
in trek] en heeft gegeert
[verkeerdjassen =
onbep. wijs]. Overdonderen =
épater le bourgeois. Het interesseerde hem geen vi(t)s
[geen zier]!
Geheid, dat hij die gehypete rage volgt! Die geinponem heeft
geïnternet. De geiser is kaduuk. De geilaard geilde op wulpse
verleiderstypevrouwen.
2.
Een beperkte selectie van '*isch*: aäronitisch [Aäron],
Abchazisch [taal
Abchazië], adamitisch [Adam],
anorectisch (anorexia
nervosa – antoniem: boulimisch), a-posteriorisch
[a posteriori],
a-prioristisch [a
priori], aseptisch [tegen
infectie], asthenisch
[krachteloos],
avant-gardistisch [avant-garde],
ayurvedisch [Indiase
gezondheidsleer],
bio-elektrisch
[elektrische
verschijnselen in levende wezens],
biologisch-dynamisch
(bd),
brachycatalectisch [vers,
laatste voet ontbreekt],
cosmetisch, kosmisch, Dacisch [Dacië,
thans in Roemenië],
darwinistisch [Darwin],
deiktisch [ij
– aanwijzend], didascalisch
[didascalia =
geschrift uit de eerste helft van de derde eeuw: 'De
katholieke leer van de twaalf apostelen en de heilige leerlingen van
onze Verlosser'], diëlektrisch,
diëtisch [dieet],
draconitisch [jaar
= eclipsjaar], eidetisch
[visueel],
Elysisch [Elysium,
paradijs], Elzassisch, enclitisch
[enclisis: wacht(-)ie],
eolisch [met of
door de wind], epideiktisch
[ij
– rede, vorm meer verzorgd dan de inhoud],
eufonisch (eufonie
= welluidendheid – als een eufonium?),
farizeïsch [farizeeën],
foto-elektrisch, Friulisch [taal,
Reto-Romaans rond het Italiaanse Udine],
Frygisch [Frygië,
Klein-Azië], fytopathologisch
[plantenziektekundig],
Gotisch [uitgestorven
Oost-Germaanse taal; Krim-Gotisch bestond langer],
hagadisch [hagada
– boek met liederen over de uittocht uit Egypte],
heracleïsch [herculisch,
Hercules], hypocritisch (van
hypocrisie!), icterisch
[geelzuchtig],
iso-osmotisch [chemie],
ithyfallisch [lid
omhoog], kallipygisch [met
mooie billen], Kanaänitisch
[Kanaän],
Longobardisch [Germaans
dialect], lethargisch
[ongevoelig, in
diepe slaap – maar: letaal],
literair-historisch (GB
ook: tt),
mefistofelisch [Mefistofeles,
geraffineerd verleider],
multi-etnisch, neoacademisch, niet-euclidisch [zekere
meetkunde, Euclides],
non-conformistisch, on-Belgisch, oneirisch
[ee
– m.b.t. dromen], orfisch
(van Orpheus),
oudtestamentisch
[O.T.],
panhellenistisch [Grieken,
verenig u!], Pictisch [Picten,
Schotland, Romeinse tijd – Pictenmuur van Hadrianus],
pyknisch [kort,
gezet] en pythisch
[= Delfisch;
Pythische
Spelen, het pythisch
orakel].
3.
Verder: reologisch [m.b.t.
stromingsleer], reumatisch,
schizothymisch [lijkt
op schizofrenie = gespletenheid],
seismisch [m.b.t.
trillingen, aardbevingen], semi-empirisch,
sociaaldemocratisch, spasmolytisch [kramp
opheffend], sthenisch [krachtig,
vitaal], Stygisch
[wed = de Styx],
tachygrafisch [schrijfmachineschrift],
thaumatologisch [wonderen],
theïstisch [immanente,
levende God t.o. transcendente van het deïsme],
tragikomisch, trans-Atlantisch [over
of overzijde Atlantische Oceaan],
tribrachisch [verzen,
tribrachys:
kort, kort, kort], tryptisch
[trypsine,
tryptase = in darmen], Tsjadisch
[Tsjaad],
utraquistisch [utraquisten:
avondmaal met brood en wijn],
Virginisch [Virginia],
voltaïsch [m.b.t.
volt(age)],
Voor-Indisch [voormalig
Brits-Indië],
vroeggotisch, wilhelminisch [Duitse
keizer Wilhelm],
wyclifitisch [Engelse
theoloog John Wyclif],
zefirisch [zefier
= koele westenwind], xylografisch
[houtsnijkunst],
zelotisch [dweperig,
fanatiek, zeloot = ijveraar, Simon de Zeloot],
zoroastrisch [Iraanse
profeet Zarathoestra
– Duits: also sprach Zarathustra!],
zymotisch [gistend],
elliptisch [ellips,
van zin: onvolledig], Moskovisch
[Moskou],
augusteïsch [keizer
Augustus],
atypisch [onregelmatig],
oestrisch (vergelijk
oestrum = oestrus = periode vrouwelijk geslachtsleven),
nomothetisch [wetgevend]
en lactovegetarisch [wel:
melk, eieren, etc.].
4. De inhoud van het Jaarboek 2010 [VD] is niet meer te traceren in de oVD (klopt niet helemaal, je ziet dan: toegevoegd in 2009). Wel kun je nog zoeken naar 'tussenwerpsel' (dat gaf naar de situatie 2015 maar liefst 1128 treffers). Ik geef een selectie: ahum, better safe than sorry [zekere voor onzekere], cash is king [vrij beschikbaar geld], conferatur (vergelijk, afkorting cf.), doemetoch (bastaardvloek), efkes (eventjes), just in case (voor het geval dat), less is more (motto: kracht van de eenvoud), merhaba (informele Turkse begroeting), so be it (het zij zo), too big to fail (van banken) en when the going gets tough (als het erop aankomt). Verder nog (Jaarboek 2009 = toegevoegd in 2008): Befehl ist Befehl, fakking (fokking, fucking), fuck you (vaak met fuckgebaar), goeiemoggel (informele begroeting), hallootjes (idem), tiens [tjèhñ] en woela (ik zweer het, Arabisch, ook wollah). Idem uit Jaarboek 2008 (toegevoegd in 2009): alhamdullilah (alle lof en dank zij Allah), bersiap (strijdkreet van de Indonesische vrijheidsstrijders tegen Nederland, Maleisisch), correct me if I'm wrong, holy shit [verbazing], offtopic [heeft er niets mee te maken], shitterdeshit, si en la (zus en zo), vorrei e non vorrei (gezegd ter uitdrukking van twijfel, Italiaans) en ten slotte who cares (wie kan het wat schelen?).
5. Verder (jaartallen heb ik weggelaten): alstu, asje, awoert (boe), duh (zelfs een dom persoon snapt het wel), f2f (face to face, sms-taal, chattaal), (god)miljaar (basterdvloek), idd (inderdaad, sms- en chattaal), lol (laughing out loud, idem), peu nerveux (enigszins zenuwachtig), pioew (uiting van opluchting), plopperdeplopperdeplop (verbazing), shoot (shit) en watskeburt (populaire jongerengroet met de strekking 'wat is er aan de hand?'). Een nieuw voegwoord (jongerentaal) is 'boeien' [niet interessant]. Een nieuw telwoord is 'spuuggenoeg' (meer dan genoeg). Nieuwe bijwoorden: achterlangs, eraan ((het) eraan geven), gemakkelijkheidshalve (gemakshalve), d'office (automatisch), for the record (officieel), larger than life (zeer imposant), nooit (zeg nooit nooit), staandevoets (op staande voet), vanjewelste (stevig, geducht, GB ook: van jewelste, van je welste), as we speak (op ditzelfde moment), lauwtjes, multikanaals en on the spot (ter plekke).
6.
Verder: sul ponticello (dicht
bij de kam gestreken), sul tasto
(boven de toets
gestreken) en werkende weg (al
werkend). Ook noteerden we:
achteren (van
achteren kijk je een koe in de kont).
Nieuwe voornaamwoorden: deze (in
dezen) en naks (quasideftig:
niks). Favela's
[ee]
zijn sloppenwijken in Brazilië. Een ostracisme is een
schervengericht. 'Gouwe-dozen-met-blikken-randen' is een
bastaardvloek. IJzeren heinen doen meestal nogal ijzerenheinig. Hoe
schrijf je 'missie-ijver'? Fiolen zijn sierlijk gevormde flesjes, met
lange hals en kleine buik. Een cataclysme is zoiets als een
wereldramp. Een germain [zelfde
grootmoeder] van mij heet
Germain. Een getijcentrale werkt op de getijdenbeweging.
Bij een geuzenlied drink je natuurlijk
een geuzelambiek. Een lid van het
Verbond der Edelen droeg een geuzenpenning.
Geuzenpartij
is de aanduiding van een
niet-rooms-katholieke partij.
7. Het was broodnodig, hard nodig, hoog(st)nodig, dringend nodig. Een wijer is een moeras, een rawah ook, net als een donk en een goor. Daarin leven helofyten [moerasplanten]. Op een oeteldonk [droge plek moeras] leven kikkers. Het gillesdelatourette(syndroom) (tourette(syndroom), syndroom van Gilles de la Tourette) is een neurologische aandoening waarbij de patiënt lijdt aan een tic convulsif [korte, snelle samentrekkingen gelaatszenuwspieren] die gepaard gaat met coördinatiestoornissen, sociale onaangepastheid en dwangmatig napraten (echolalie) en/of dwangmatig gebruik van met name vieze woorden (coprolalie). Glauconiet is een mineraal, glauk [bnw.] zeegroen en een glatik een rijstvogel. Hij is getroebleerd. Troebelen (trubbels) kunnen door troubleshooters worden opgelost. Je moet hen eerst gevangenmaken of -nemen, daarna gevangenhouden. De wedstrijd zou lang gelijk opgaan. De thuispartij scoorde in de mêlee uit een scrimmage. De uitpartij zou echter in de extra time gelijkmaken en dus gelijkkomen.
8.
Genâ en vree
zij met u. Op generatiegebied heeft VD een omslag gemaakt: de
einsteingeneratie, de generatie X (of:
generatie nix; de leden ervan zijn nixers)
en de generatie Y. Wie nikst, is een nikser. Die voltooid deelwoorden
zijn nooit behandeld: geroetsjt, gestretcht, geramsjt,
geprivilegieerd, gepluimstrijkt en
gepiercet. Mesjogge [gek,
zot, dwaas] is iets anders dan
gesjochten [arm,
de sigaar]. Er was veel stress en
gestres. Er was veel geschwärm [gedweep]
rond Elvis Presley (zelfs
hij had elvisbakkebaarden, net als die Elvislookalike).
Het valt voor een gereïncarneerde niet mee om te re-integreren. Deze
aardappelen zijn gesauteerd [oo
– snel bruin braden]. Heb je
die
ge-sms'te boodschap ontvangen?
9. Een aantal recente werkwoorden zijn: asielshoppen [-hoppen, meer landen], backcasten [niet meer in VD: terugredeneren [GB] vanuit de toekomst], binge-eten (bij vreetbuien), bingen (bingedrinken), (web)cammen, voipen [met VoIP – Voice over Internet Protocol, internettelefonie], voguen [dansen met poses van modellen], zand happen [stof happen], typosquatten [sterk lijkend op andere, domeinnaam registreren], sudokuen, skypen, tomtommen, pilatesen [oefenmethode, ademhaling, etc.], noords wandelen (nordic walking), gsm-parkeren en de-installeren. Verder youtuben, wilfen [van Engels WILF = What was I Looking For], twitteren, squirten [vrouwen: vocht afscheiden bij orgasme], re-enacten [historische gebeurtenis in scène zetten, naspelen], powerpointen, hyven, hoaxen [nep-e-mails], ftp'en [file transfer protocol], e-werken, bandyen [bandy spelen, soort ijshockey] en blooperen [blunderen]. En ook: winozzen (= wilfen – waar was ik naar op zoek), wiiën [met de Wii – wiiitis], tackelen [met een tackel], swaffelen [vergelijk: tietelen], smirten [flirten bij buiten roken], waterpoloën, jobhunten [actief een baan zoeken], loosgaan [uit z'n dak], DNA-lezen, BBQ'en en backtracken [proces in omgekeerde volgorde]. Ten slotte: afpilsen [laatste pilsje bij stappen], facebooken, omhoogneuken [t.b.v. carrière], squatten [hurken], stylen (kapsel, nagels), texten (sms'en) en viben (vorm van dansen).
