Dictee – dictees [2244]
Oefendictee 631 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (226)
1. Weinig latino's [VS, uit Latijns-Amerika] zullen Ladino (Judezmo = op het Castiliaans gebaseerde taal van nakomelingen van Sefardische Joden die in 1492 uit Spanje werden verdreven) spreken. Wie is de Lady Macbeth [toneelstuk Shakespeare] van de Lage Landen (de lage landen bij de zee)? Er lopen hier nog wel wat Lady Chatterleys [prototype van een vrouw die haar man bedriegt] rond. Een laedens [benadelende partij] laedeert [benadeelt] de laesus [de benadeelde (partij)]. LDPE is lagedichtheidpolyethyleen (en HDPE … hoged). Er moeten meer lage-energiewoningen gebouwd worden. Koffie verkeerd wordt ook wel lait russe genoemd. Wat zijn pijpjes-lak [kamerplant]? En wat is orseillelak [purperrode kleurstof, bereid uit bepaalde korstmossen die voorkomen langs de kust van de Middellandse Zee en op de Canarische Eilanden]? Omwille van de goede verstandhouding ging hij niet in beroep. Met lakhs betaalde je in voormalig Brits-Indië. Lakris (lakkeris) is zoethout. Aan de examenfraude had het LAKS (Landelijk Aktiekomitee Scholieren) veel werk. Een lakzwam heeft een geel- tot bruinrode hoed. Alalie of afasie: niet kunnen spreken ten gevolge van hersenletsel, allolalie: afwijking in het spraakcentrum van de hersenen, coprolalie: voortdurend 'strontwoorden' gebruiken, echolalie: herhalen van woorden en glossolalie: in of met 'tongen' spreken.
2. Haplolalie: weglaten van gelijksoortige opeenvolgende spraakklanken of lettergrepen, mogilalie: klanken verkeerd of niet uitspreken, palilalie: steeds herhalen van eigen woorden, paralalie: uiten van onbedoelde klanken, pornolalie: uitslaan van vuile taal, rinolalie: neusspraak en tachylalie: door te snel onduidelijk spreken. Met lalofobie [glossofobie, spreekangst] moet je niet voor een katheder gaan staan. Met het Agnus Dei wordt het Lam Gods aangeduid. Lodewijk Napoleon was de Lamme Koning. Het lamarckisme heeft met de evolutie van doen. Het lambdacisme is een stamelgebrek. Rode wijn uit de streek Emilia-Romagna in Italië heet lambrusco. Een lamantijn is een manatee [zeekoe]. Het dragen van kleren met lamé [weefsel met goud- of zilverdraad] helpt een lame duck [politicus met verspeelde machtsbasis] echt niet. Een lamellofoon is een mbira [kafferpiano, kalimba]. On the rivers of Babylon, aan de rivieren van Babylon, super flumina Babylonis. Wat een lamijne [zeur] is die teut [in spreken, handelen]! Timotheegras heet ook wel lammerstaart.
3. Als het lamine [zeker eiwit] niet (goed) werkt, krijg je progeria (het hutchinson-gilfordsyndroom – snelle veroudering). Lamivudine [een virusremmer] wordt gebruikt tegen aids en hepatitis B. Bij een lammy(coat) (NL: 'omgekeerde' bontjas, BE: mouton retourné) zit het dedaigneuze [verwerpelijke] aan de binnenkant. Wat is hij een lulletje lampenkatoen, zeg. Een lampenkooi is een davylamp [dee-vie], een daviaan, een kooi van Davy. Een lampenpoetser is niet wat je denkt [sierplant]. Het lampi(gn)onbrood is casinobrood. Een lampionplant is een soort van jodenkers. In de wei liep een blije lamprei [jong konijn; ook: vis]. Hij torste een lamgeslagen ziel. Een lamsrack is een lamscarré [ribstuk]. Een lamyai (longan – vrucht) lijkt op een lychee. Een LAN is een local area network. Ken je de lancetbladige basterdwederik? Wat heeft een landauer met Landau te maken? Alles! Wat hielden de Landarbeiderswet en de Landbouwarbeidswet in? Een Gooise erfgooier (Gooier) is nu eenmaal geen landgooier [uit dorpen, niet uit Naarden]. Een pardessustje: is dat echt een batik overgooier [ook: batikovergooier]?
4.
Een istmus is een landengte. O ja, de
Isthmische Spelen … Landjepik is
landjeveroveren (ook:
landkappertje, landverovertje).
De agro-industrie bloeit als nooit tevoren, zo meldt het
Landbouwschap. De landleguaan is een grote leguaan die leeft op droge
delen van de Galapagoseilanden (GB,
aanvechtbaar,
VD: ook a).
Ländlers zijn oude Duitse boerendansen in driekwartsmaat. Is Spanje
het land [èh]
of war and crimes? Zangbundels zijn meestal in oblong [liggend
– portrait = staand]. Daaruit
moet je landscape [bnw.]
kopieën maken en geen portrait [bnw.]
dito. Een lan(d)sknecht
heette vroeger lansquenet. Bij verkiezingen treden soms landslides
[grote
verschuiving in het stemmenaantal dat partijen bij een verkiezing
behalen] op. In WO II kende men
de Landstand [openbaar
lichaam]. Met Ketikoti
[1 juli,
ketikotifeest] wordt de
afschaffing van de slavernij herdacht. De rechtsvoorganger van de
Landwacht (hulppolitie
van de NSB) was de Landstorm. De
Landweerwet van 1901 regelde de opheffing van de schutterijen.
Lanesplitting doe je altijd met een motor [tussen
2 files]. Landwijn is vin de/du
pays.
5. Dat lijkt een bedrijf met all chiefs en no Indians. De tamboer-majoor was een zeer lange kerel. Ook in Middelburg (NL) heb je een lange Jan (VD, plaatselijk: L). In Gouda is een lange pijp een gouwenaar. In Antwerpen is de Lange Wapper(!) een voormalige watergeest (ook wel: kwelgeest uit de Antwerpse folklore – die wapt niet; ww. wappen, znw. WAP – wireless application protocol ). Of ik hem kan verslaan? Bijlange na niet! De langage des halles is de viswijventaal. Hij is door Jan Langbeen opgepikt. Een longsleeve is een langarm-T-shirt. Een langdurige ziekte is lang durend. Hij gaf een taedieuze [langdradig] uitleg. De eilandjes van Langerhans produceren in de pancreas glucagon en insuline; ze worden ook langerhanseilandjes genoemd. De teorbe en de saz zijn langhalsluiten.
6. Die vervulde langgekoesterde wens was langverwacht en langgehoopt. Het noordse ras is dolichocefaal [langschedelig = longicefaal]. Met zijn langlopende arbeidscontract is een langjarig dienstverband gegarandeerd. Langoeren zijn hoelmannen [soort van slankaap]. De langoest is een tienpotige kreeftensoort uit de familie van de pantserkreeften; een langoustine is een kleine (Noorse) kreeft. Het museum is open. Zullen we daarnaartoe (ernaartoe) gaan? Een langspeelplaat is een elpee [5 letters], lp [2 letters] of [cijfers] 33 toerenplaat (anders: drieëndertigtoerenplaat). De mast viel langsscheeps. De langstlevende is het langst levend. Ik kom maar even binnenwippen. De langue d'oc of het Occitaans staat tegenover de langue d'oïl (taal boven de Loire). Wat is heftiger: langoureus [smachtend, kwijnend] of languissant [idem]? Langzamerhand, langzaamaan, zachtjesaan, zoetjesaan, van lieverlee is het nu wel welletjes. Melkwol is lanital (denk aan Italië, Italia, lana = wol). De lansiers reden vooraan (ook voor aan: Taaladv.) de troep. Lansquenet wordt thans niet meer gespeeld.
7. De lantaarn van Aristoteles is – volgens Plinius – het kauwapparaat van zee-egels. Een reverbère is een lantaarnpaal. Een lanyard is een sleutelkoord (keycord). Wat is een laocoöngroep [groep worstelende mensen, een Laocoöngroep stelt de dood van Laocoön en zijn zonen voor]? Een laos (ook: galanga – gemalen galangawortel) en een Laotiër (Laotiaan) komen uit Laos. Aan laodiceeërs [lauw, onverschillig mens, zonder opgewektheid of geestdrift] heb je niks. Hij is verkoper van lapalissades [waarheden als een koe, vérités de Monsieur de la Palisse], bij voorkeur via palissadepamfletten. Geef mij maar een goede lapidaire [kort en krachtig, in steen gehouwen] spreuk. Lapis causticus is potas. Een voorbeeld van een adstringerend [samentrekkend] middel is de lapis divinus [bestaat uit kopersulfaat, aluin, salpeter en kamfer]. We hebben ook nog de lapis infernalis (helse steen), de lapis lazuli (lazuursteen – wegbranden wratten) en de lapis philosophorum (de steen der wijzen – stof voor de alche/imisten om goud mee te maken uit onedele metalen). Patchwork is lapjeswerk. Labskous is hetzelfde als lapkous [p tussen b en s in; het is een scheepsgerecht]. De Laplanders bedriegen je niet, laplanders wel [zeker als ze niet kunnen vliegen]. Het paard is la plus noble conquête de l'homme [de edelste verovering van de mens]. Van de lapsussen kennen we de lapsus calami (schrijffout), de lapsus linguae (verspreking, slip of the tongue) en de lapsus memoriae [aan geheugen ontschoten].
8. Die lapzwansen (VD ook: lapzwanzen) toch. Larderen is doorspekken (letterlijk en figuurlijk). Wat wordt bedoeld met 'la Reine du Monde' [de opinie, de pers] en met 'la règle des règles' [de regel van alle regels]? In dit stuk zitten een larghetto [beetje langzaam] en een larghissimo [zeer breed uitgevoerd]. Dat is lariefarie (larieflang, lariekoek), larie en apekool. Spreek uit: 'lariksluis' [geen sluis, maar luis]. Een larikszwam is een lorkenzwam. Een lark is een bootje met cattuig [tuig zonder kluiver voor kleine scheepjes met ver naar voren geplaatste mast]. Een catweazle [uit-de-tijdse, wereldvreemde excentriekeling] vind je niet op de catwalk [toneel voor mannequins]. Vormen politieke partijen caucuses [GB, VD ook: caucusen – caucus = groep met dezelfde politieke denkbeelden]? Hij moest onder het Caudijnse juk doorgaan [zich vernederen voor de overwinnaar]. Zij is een larmoyant [klagerig] type en gevoelig voor tearjerkers, tranentrekkers. There are lies, damned lies and statistics, dat bewijst l'art de grouper les chiffres [de kunst om statistisch materiaal zo te ordenen, dat men ermee bewijzen kan wat men wil] wel. Lemuren, larvae ['s nachts rondwarende schimmen der doden], kunnen krankzinnigheid veroorzaken. In planten komen larvengangen voor. Een lasagnevel is geen nevel. Lashschip: schepen op een schip. Een ld is een laserdisk. De lassakoorts komt uit het dorp Lassa in Nigeria. Lassi's zijn yoghurtdranken.
9. Een lassie is een Schotse collie. De Lastage in Amsterdam was een buurt waar vroeger zekere werven waren. De wolf is de Canis lupus. Sla hem op zijn kanis [hoofd]! Hoe luidde dat in de Canisiusvertaling [van de Bijbel]? Het hondsviooltje is de Viola canina. 'More canino' klinkt deftiger dan 'op zijn hondjes'. Vergelijk ook 'coitus a tergo' (een zekere vorm van coïtus). Coir [koh-juhr] is de handelsnaam voor kokosvezels als stof. Hij is een speedfreak en dus amfetaminegebruiker, met name MDMA: methyleendioxymethylamfetamine (de drug ecstasy, xtc). De Tour de France uitrijden is een, maar door je geboortedorp als winnaar van de Tour gehuldigd worden, is heel iets anders. Het is onbeschrijf(e)lijk als een je-ne-sais-quoi, een ik-weet-niet-wat. Een fylacterion is een amulet (ook: toevluchtsoord). Een orthodox christen is orthodox-christelijk.
10. Sommige travestieten zijn vrouwelijker dan een vrouw: unbeschreiblich weiblich. De Hollandse kijker en de hydrostatische balans zijn door Galilei uitgevonden. De eed van Hippocrates is de artseneed, de hippocratische eed. Hij werd ook wel de vader van de geneeskunde genoemd. Naar hem is ook genoemd de hip(p)ocras, de kaneelwijn. Ben je nou helemaal belatafeld? Toen de commode omviel, uitte oma zich met 'sansodemelatafel' [bastaardvloek]. Omschrijf lastex [rubberdraad; weefsels ervan] eens. De term 'lifo' (last in, first out) is mede een computergeheugenterm.
