2211 Dictee vrijdag 07-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (201) √

Dictee – dictees [2211]

Oefendictee 656 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (201)

1. Kuru [oe] is spongiforme encefalopathie bij kannibalen in
Papoea-Nieuw-Guinea, gekenmerkt door ataxie [spierstoornis] en onbeheersbare lachbuien (verwant met gekkekoeienziekte, scrapie en de ziekte van Creutzfeldt-Jakob – CJD – D van disease). Hij is een dromer-dichter. Origami is Japanse papiervouwkunst. Wat beloofde Maria van Bourgondië zoal niet in het Groot Privilege [geen huwelijk, oorlog of andere munt zonder toestemming van de Staten!]? Wie heeft dit jaar de Prix de Rome gewonnen [studietoelage voor jonge kunstenaars]? Proana's [beschouwt anorexia niet als ziekte maar bewuste keuze] eten niet veel. Pro aris et focis: voor kerk en vaderland en pro analysi: zuiverheidscriterium (minstens 99,99% zuiver) van een chemisch product. Pro bono publico: voor het algemeen welzijn. Pro continuatione betekent: als vervolg, ten vervolge. Probationis causa: ter wille van het bewijs. Pro copia: voor afschrift, procul dubio: buiten twijfel, zonder enige twijfel en procul negotiis: ver van (staats)zaken. Een prodecaan [is net ex-decaan] zal niet snel pro-Deaan [treedt pro Deo – P.D. – op] zijn. Prodesse conamur: wij trachten van nut te zijn. Dat is een privé-initiatief.

2. Pro Ecclesia et Pontifice: pauselijke onderscheiding, ingesteld door Leo XIII. Dat dicteeprofcircuit kent weinig nieuwe namen. Zonder professional organizer [assistent bij efficiënt inrichten woon-werkruimte, het organiseren van administratie, het structureren van tijdsbesteding e.d.] had ze het niet gered. En profil is in profiel. Is 'professioneel politicus' niet een contradictio in terminis? Ik moet altijd lachen bij een professorandus [niet-gepromoveerd hoogleraar]. Dit is getekend in profiel [en profil] en trois-quarts [niet van voren, niet van opzij, daartussenin] en dat andere in (en) profil perdu [van de beschouwer afgewend]. Profundis – receptie na een lijkdienst (op een overlijdensbericht) – om 11.00 uur. Progeria is het
hutchinson-gilfordsyndroom [versnelde veroudering]. Het begon met een pro-formazitting [pro forma]. Die familie vertoont prognathie [het vooruitspringen van het onderste gedeelte van het gezicht]. Hij mocht pro hospite (als gast) aanwezig zijn. Een ander woord voor 'mercatorprojectie' is 'Mercators projectie'. Is er weer een project X-feest [met oproep via sociale media]? Een pro justitia is een
proces-verbaal en pro juventute is voor de jeugd. Een proles sine matre creata is een oorspronkelijk geesteswerk. Beschrijf de proletkult [(het streven naar) een proletarische massacultuur – Rusland] eens.

3. Hij liet een prometheïsch (Prometheus), hemelbestormend, optreden zien. Een PROM is een programmable read-only memory, een programmeerbaar ROM-geheugen. Prolog is een declaratieve hogere programmeertaal. Je kunt die woorden niet promiscue [altijd e] gebruiken. De officiële naam voor de duivelsadvocaat in canonisatieprocessen is promotor fidei. Hij was het promptst [prontst] van betalen. Ik kwam pro nihilo, voor niets. Pronunziare is gearticuleerd spreken, zingen. Propenol is allylalcohol. Hij was van zijn propoost geraakt [onderwerp van gesprek]. Pro praesenti: voor het tegenwoordige, voor heden, propria auctoritate: op eigen gezag, eigenmachtig, propria quae maribus: dingen die echtelieden passen, propria vineta caedere [tsj]: zijn eigen glazen ingooien, proprie communia dicere: alledaagse dingen zeggen op gepaste wijze, propriis verbis: precies in die termen, proprio jure: volgens, op grond van eigen recht en proprio motu: uit vrije wil.

4. Proprio vigore is door eigen kracht, propter barbam et staturam: uit hoofde van de eerbiedwaardigheid, niet om zijn vaardigheden, propter hoc: daardoor. In jongerentaal is props respect. Pro re (nata): naar de gesteldheid van de zaak, naar bevind, pro resto (per resto): als rest, overblijvend bedrag, pro salute animae: voor het zielenheil en pro tempore et re: met het oog op, gelet op, rekening houdend met de tijd en de omstandigheden. Een proteus [onbestendig, veranderlijk mens] gedraagt zich per definitie proteïsch [onbetrouwbaar]. Een ander woord voor costeriana [drukwerken!] is prototypografie [de vroegste vormen en producten van de drukkunst in Nederland, niet-gedateerde teksten van voor 1473]. Ik heb voor mijn buurman geprouveerd [gunstig getuigenis afleggen]. Een provem zou zowel provo als nozem zijn. De Providentie [Voorzienigheid] veroorzaakt providentiële gebeurtenissen [door de Voorzienigheid beschikt, ook: door puur toeval]. De Zeven Provinciën waren de Verenigde Nederlanden gedurende de Republiek. Pro viribus: naar vermogen, pro virili parte: overeenkomstig mijn (zijn) aandeel, naar wat van mij (hem) geëist kan worden.

5. Een agent-provocateur is een persoon die door een regering of partij gebruikt wordt om vermoedelijke tegenstanders tot oproer of overtreding uit te lokken. Proxima recta: de naaste weg is de kortste. Een bekend antidepressivum is prozac. Prudens futura: het oog houdend op, rekening houdend met. Een prud'homme is een vertrouwensman. Pruimtabak bestaat uit een pruim tabak. Ze draagt een prune [pruimkleurig, roodpaars] japon. Een prytaan zat in de senaat in het oude Griekenland. Een hoog PSA-gehalte (prostaatspecifiek antigen) kan wijzen op prostaatkanker. Psak: een beslissing in een halachische kwestie [halacha: dogmatische stroming binnen het jodendom, waarin gedragsregels centraal staan die zijn ontleend aan de Thora en de Talmoed]. PTC: fenylthiocarbamide.

6. Bij pseudologia phantastica gelooft de verteller zijn verzinsels zelf. Psychrofiele [koudeminnend] bacteriën hebben het niet gauw koud. Een psykter is een zekere Attische of Korinthische bolronde vaas. Je zal maar onder de Psychopatenwet berecht worden. Een ptca is een percutane transluminale coronaire angioplastiek (dotterbehandeling). Het ptolemeïsche gesternte is door Ptolemeus beschreven. Een pti is een provinciaal technisch instituut [BE]. PTH is het parathyreoïd hormoon (hormoon dat wordt geproduceerd in de bijschildklier). De pubertijd is de tijd van de puberteit. Publica auctoritate: op gezag van de overheid. Publice is openlijk, in het openbaar. Hoe kijkt Jan Publiek hiertegenaan? Een publikaan was bij de oude Romeinen pachter van de staatsinkomsten. Publish and be damned: publiceer het en wees vervloekt. Ze droeg een puce [uitspraak: puus, vlokleurig] hesje. Pugnis et calcibus: met alle middelen. In Vlaanderen is een kozijn een neef.

7. Een pulli is een pull [beide oe] en een drinkebroer een pullenbroer. Pulchri studio: uit liefde tot het schone (zinspreuk van een bekend Haags schildersgenootschap). Pulque is een uit het sap van de agave bereide alcoholische drank. Met zwartwerk til je de belastingen. Puna's (koude hoogvlakte – term uit het Quechua) vind je in Zuid-Amerika. Krambamboeli is punch. Het punctum saliens is het punt waarop alles aankomt, het kardinale punt (ook: der springende Punkt). De Punica fides (fides Punica) is trouweloosheid, valsheid, verraad. De term verwijst overigens naar Carthago. Punniken is kurkjebreien. Een drukker werkt met het didotpunt: drie achtste millimeter en tevens een twaalfde van een cicero (ook: augustijn), die is dus vierenhalve millimeter (reken maar na). Er gaan 2660 didotpunten in een meter (eerdere getallen zijn afgerond). Een pica(punt) is 11,25 didotpunten. Een punthamer is een bouchardhamer [natuursteen of beton zo bewerken dat een ruw oppervlak ontstaat]. Punto banco is een variant van baccarat [kansspel met 9 als hoogste kaart].

8. Ze viel voor het puppyeffect [vertederende aanblik van een jong dier]. Purus putus: louter en alleen (nl. het bedoelde zijnde, ook adverbiaal: 'pure pute'). Een pycnicus is van het pyknische type [kort en gezet]. Pyelitis is ontsteking van het nierbekken. Een bucardo is een pyreneeëngeit. De wilde pyrethrum is de wilde bertram. Spanje en Portugal vormen het Pyrenese (Iberisch) Schiereiland. Charles is mijn trouwe metgezel, mijn pylades. De pyrheliometer is een toestel voor het meten van de zonnestraling. Pyroclastisch materiaal komt uit een vulkaan. Het pyrronisme [Pyrrho] is de filosofische leer dat men aan alles moet twijfelen om de waarheid uit te vorsen. Werd voor de Pythische Spelen het pythisch orakel nog geraadpleegd? Nu volgt de letter q. De afkorting q.a. staat voor: quod attestor, hetgeen ik getuig. In Qatar kauwen ze qat en betalen ze die met de Jemenitische rial en Qatarese riyal (symbool: YER en QAR), niet te verwarren met de Saoedi-Arabische (Saudi-Arabische) riyal (SAR). Let op de QAR: recent ging de naam van rial --- > riyal!

9. Dit wil je toch eigenlijk niet weten, dunkt me: pyrazoline is een dihydroderivaat van pyrazool en pyridoxine of adermine is vitamine B6, pyridylazonaftol is een indicator bij titraties van metaalionen (symbool: PAN), pyrogallol is 1,2,3-trihydroxybenzeen, een pyroop (pyrope) is een Boheemse granaat, pyrolyseolie is bio-olie en een pythagoreeër is een aanhanger (nee, niet zo een!) van Pythagoras (die deed niet aan trucktrekken!). Voor de liefhebbers van afkortingen een selectie: qto.: kwarto, QSO: quasi-stellar object = quasar, q.s.: op recepten quantum sufficit, quantum satis, zoveel als genoeg is (de vereiste hoeveelheid), q.r.e.: quod rectum est, wat billijk is, q.p. of q.pl.: quantum placet, zoveel men belieft, de hoeveelheid naar welgevallen, q.q.: qualitate qua, q.i.d.: op recepten quater in die, viermaal per dag, QI: queteletindex, QG: quartier général [militair: hoofdkwartier] en q.e.i.: quod erat inveniendum, hetgeen gevonden moet worden.

10. Ook nog: q.e.f.: quod erat faciendum, hetgeen gedaan moest worden, q.e.d.: quod erat demonstrandum, hetgeen bewezen moest worden (h.t.b.w.: hetgeen te bewijzen was), q.n.: quod nego, hetgeen ik ontken, QE: quantitative easing, monetaire verruiming, m.n. door de Amerikaanse centrale bank, q.e.: quod est = hetgeen betekent, Q.D.B.V.: quod Deus bene vertat, hetgeen God ten goede moge keren (of: God doe het wel gelukken), q.d.: quasi dictum, quasi dicat, zogezegd, als het ware en q.b.f.f.q.s.: quod bonum, felix, faustumque sit, hetgeen goed, gelukkig en gezegend moge zijn (of: God geve daartoe Zijn zegen).

 

2210 Dictee donderdag 06-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (200) √

Dictee – dictees [2210]

Oefendictee 657 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (200)

1. Quadragesimo anno is de encycliek van paus Pius XI (15 mei 1931) over het herstel van de maatschappelijke orde. De Quadruple Alliantie was het viervoudig verbond, in 1718 gesloten tussen Frankrijk, Engeland, Oostenrijk en Nederland. Een quadruple bogey is bij het golfen niet geweldig (4 boven par). Qualibet ex re: door welke oorzaak dan ook. Qualis ab incepto: zoals hij (zij, het) in het begin was. Wat zijn qaly's [medisch: quality-adjusted life year]? In dat spectrum [van kleuren] bevindt zich een quartet [piek met 4 lijnen]. Quasi umbra persequi: (iemand) volgen als zijn schaduw. Qua talis: als zodanig, quatenis: voor zover. Met quatre-quarts wordt een evenveeltje [gebakje] bedoeld. Quel spectacle des dieux: een aanblik, de goden waardig, ein Schauspiel für Götter. Een quena is een benen blokfluit uit Brazilië. De querelle des Anciens et des Modernes: langdurig twistgeschrijf in de zeventiende en achttiende eeuw over de vraag of nieuwere schrijvers de antieke kunnen evenaren.

2. Een quesadilla is een met kaas bedekte en vervolgens gegrilde tortilla. Quidlibet audendi potestas: vrijheid om waarmee dan ook te experimenteren. Quién sabe [uh]: wie weet? Een quine [kie-nuh] is een worp van twee vijven bij het dobbelen. Qui nil molitur inepte: die niets ondoordacht op touw zet. De quisse(je) [kw] is een gedeelte van een (gebraden) kip [en quiche een taart]. Quoad sacra: wat de geestelijke zaken betreft. Hij is een graag geziene gast. Voor de liefhebbers nog wat Latijnse uitdrukkingen: quaeritur (quaer.): er wordt gevraagd, de vraag luidt, quaestio (quaest.): vraag, quaestio vexata (vexata quaestio): een veelbesproken, onopgeloste vraag, qualibet ex re: door welke oorzaak dan ook, qualiter taliter (taliter qualiter): op enigerlei wijze, hoe onbevredigend ook, qua mandatarius: als gevolmachtigde, quantum in me: voor zoveel het aan mij ligt, van mij afhangt, voor zover ik vermag, quantum valeat: zoveel het waard is.

3. En ook quantum vis: zoveel men belieft, quarto: ten vierde, quarto loco, loco quarto: in de vierde plaats, quat.: quatertemper – in elk jaargetijde een onthoudingsdag, r.-k. –, quicunque vult: ieder die wil, quid ad me?: wat gaat mij dat aan?, quid ad te?: wat gaat het u aan?, quid faciendum?: wat te doen?, quid inde?: wat volgt daaruit, wat dan nog?, quid mirum?: wat wonder? is het wonderlijk (dat …)?, quid novi?: wat voor nieuws (is er)?, quid nunc?: wat nu?, quid plura?: waartoe meer, er meer van te zeggen?, quid prodest?: waartoe dient het?, quid rei?: wat is er gaande?, wat is er?, quid pro quo: het beginsel, bv. in de handel, dat men iets krijgt voor iets anders, dat de ene gunst de andere waard is, quinto: ten vijfde, qui pro quo: verwisseling van personen of zaken, misverstand, quo animo: met welke bedoeling?, locus delicti: pd, plaats delict.

4. Het Quai d'Orsay is het Franse ministerie (gebouw, indien instelling: M) van Buitenlandse Zaken (naar de straat langs de Seine in Parijs waar het ligt). Quocumque modo [steeds alleen hoofdletter vanwege begin zin]: op welke manier dan ook. Quocumque nomine: onder welke naam dan ook. Quod absurdum: hetgeen ongerijmd zou zijn. Quod licet: wat geoorloofd is. Quod non: dat is echter niet zo, dat is niet waar. Quo jure: met welk recht? Quomodo: op welke wijze (als zelfstandig naamwoord de wijze waarop). Quorum pars magna fui: waarin ik een groot aandeel heb gehad. Quousque tandem?: hoe lang nog? Quo vadimus: waar gaan wij heen? Quo vadis: waarheen gaat gij? Quovis modo: op welke wijze dan ook; hoe dan ook. Een pirosjki is (in de Russische keuken) een met kaas, vlees of groente gevuld pasteitje. Charlotte-russe is room(ijs)pudding met gelei en een rand van biscuits (vergelijk: montagne russe). Op die school doen ze aan slöjd [werken met karton, klei, hout]. De Stijlgroep was een zekere kunstrichting [tijdschrift De Stijl, Theo van Doesburg, Piet Mondriaan, J.J.P. Oud en Gerrit Rietveld]. Chowder is een gebonden maaltijdsoep met vis, etc.

5. Bij de Olympische Spelen spelen bidbooks (ook: biedboeken) een rol. Een biblist is een Bijbelkenner. De priester heeft biecht gehoord. Over (op) een bidelotje [oo] of aapje kun je een das strikken. Bien entendu is welteverstaan. Deze bietenrooier is een bietebauw. 'Bien étonnés de se trouver ensemble' heeft als betekenis: zeer verwonderd zich in elkaars gezelschap te bevinden, m.n. in de betekenis van: samen genoemd te worden. Bier drinken is voorbehouden aan bierdrinkers. Bigarreaus zijn harde Franse kersen. Met de Biblebelt wordt de Bijbelgordel bedoeld. De hoofdbel deed het niet, maar het bijbelgeluid(!) was meer dan goed te horen.

6. Dit was bij het bigotte [kwezelachtig] af. Een bde is een
bijna-doodervaring. Ze bloeien niet, die Bijbelbloemen [archaïsch: treffende plaats in de Bijbel – ook: bloempje]. Een bijoutier is een juwelier. Hij had behoorlijk bijdetijdse opvattingen, zij een behoorlijke bildung, algemene ontwikkeling. Zeker kinderspeelgoed wordt bilboquet [vangbeker + koord + bal] genoemd. Je kunt hieruit evengoed constateren dat Jan even goed biljart als Piet. Help even: een billfold is … [dubbel te vouwen herenportemonnee of -portefeuille]. Bij het bimbambeieren doet de klok bimbam. Hij is in Binnen-Mongolië geboren. De beschouwing kan als bio- en bibliografisch gekarakteriseerd worden. De ontmoeting eindigde in bisbilles, met gekibbel dus. Vandaag behandelen we de bisam(rat) en de bizon. Een biryani is een stoofschotel met basmatirijst. Dit jeremiëren hield bladzijdelang aan. Een blagueur [opschepper] spreekt met blague [grootspraak, lef]. Zet de bledsproeier [aangesloten op bledkraan = tapse – kegelvormig, conisch – kraan in een gasbuis] even aan. Een bleeder is een verliesgevend bedrijfsonderdeel. Blanquette de veau [kalfsragout] heeft weinig met blanketsel [maquillage voor schminken] van doen.

7. Hij is blik- en koperslager. Blessing in disguise: meevaller die aanvankelijk een tegenvaller leek. Schotse blended whisky is een blend [melange]. Blendwerk der Hölle: begoocheling uit de hel (Schiller). In de blindenbibliotheek speelden de kinderen blindemannetje. Terwijl ze in de verkeerstoren aan het blinddammen waren, moest de piloot met blind vliegen zien binnen te komen. Bij Joden (VD, j lijkt fout 2021 OK: J) is een blintse een kleine pannenkoek. De blondes d'Aquitaine zijn goed voor veel vlees. Blut und Boden: leus van de nationaalsocialistische binnenlandse propaganda en grondpolitiek. Ze zong een nogal bluesy [bluesmuziek, melancholiek] song. Blut und Eisen: beginsel van machtspolitiek. Je moet maar weten dat 'blusher' [rouge in poedervorm] van 'blozen' komt. Blühende Landschaften: bloeiende landschappen, een belofte die bondskanselier Helmut Kohl in 1990 de inwoners van de voormalige DDR deed. Hij staat bij het biljart bekend om zijn weergaloze bloques [een forse stoot, rechtuit].

8. Allemaal blauw: blue chip (goudgerand aandeel, in 't bijzonder op de Amerikaanse effectenbeurs), bluefort (een variëteit van de Franse kaas roquefort), bluegrass (countrymuziek, afkomstig uit Kentucky), bluejeans (stof voor – een spijkerbroek), blue movie (pornografische film), Blue Peter (blauwe vlag met een wit vierkant in het midden, op schepen gehesen als signaal voor aanstaand vertrek), blueprint (blauwdruk) en bluestocking (blauwkous, bas-bleu, (femme) savante). Een scheldnaam voor een Duitser is boche [bohsj]. Een bobèche vangt afdruipend vet op. Ze was bobbed [kortgeknipt] en pissed [pisnijdig]. Een board of trade is een Kamer van Koophandel. Ze zeilden een BM [zeilboot van de bergumermeerklasse (klasse van 4,75 m lange zeiljachten)]. Voor het vliegtuig heb je een boardingpass [toegangskaart] nodig. Een boddaertcentrum (niet in wdb.) vangt kinderen met vele problematieken op. Een bodhisattva is een heilige die verwerven van het boeddhaschap uitstelt om anderen te helpen tot inzicht te komen.

9. De Boekenleeuw is een jaarlijkse Vlaamse literatuurprijs (GB ook: tt), de Boekenwelp ook. Hij zei boe noch bah. Lekker, die boemboeboemboe [specerij]? In Vlaanderen kun je bij de Boerenbond goedkoop boerenbont kopen. Zij zei dat uit boert [schertsend, spottend]. Het boerhaavesyndroom heeft met slokdarm en braken te maken. Wilt u dat bo-gesprek [bee-oo = betaalde oproep], die collect call, aannemen, of niet? Boeuf bourguignon is een gerecht van in blokjes gesneden rundvlees met ui en champignons, gestoofd in rode wijn en bouillon. Een boîte de nuit is een nachtclub. Een bollandist is of jezuïet of aanhanger van een Nederlandse filosoof [Jean Bolland, levensbeschrijving heiligen]. Een bonae fidei possessor is een bezitter te goeder trouw. Een bombe (glacée) is een ijsgerecht in twee kleuren. Een bonheur(-du-jour) is een salonkastje. De bondskanseliere moest voor de Bondsdag verschijnen. Bon gré, mal gré: goed- of kwaadschiks, tegen wil en dank. Boomtown (niet in wdb.) is een muziekfestival in Gent.

10. Bone deus: goeie god! Het bone china is serviesgoed van fijne kwaliteit porselein. Elke schrijver uit het Brits Gemenebest of Ierland kan de Booker Prize winnen. Een bordereau is een borderel. De bore [uh] is het oplopen van de vloed als getijgolf in nauwe riviermonden, boreh [ee] is welriekende gele zalf van kurkuma. Hij is born to be wild: in de wieg gelegd voor een ongeregeld, een onconventioneel leven. Het was een bontgekleurd gezelschap van velerlei pluimage. Leni Lagerberg woont in de Bollenstreek en is omringd door bollywoodromantiek.

  

2209 Dictee woensdag 05-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (199) √

Dictee – dictees [2209]

Oefendictee 658 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (199)

1. Is dit niet een beetje van het goede te veel: bonis auspiciis (bonis avibus: onder goede voortekenen), een bonne (Franse kinderjuffrouw), bonne à tout faire (meisje voor alle voorkomend werk), bonne bouche (lekker hapje, traktatie, pour la bonne bouche: als een lekker hapje voor het laatst bewaard), een bonne fortune (een fortuintje, een bof, een meevaller), bono cum Deo (met de goede God, met Gods hulp, met Gods genade – B.C.D.), bon pour le badinage non pour le mariage: goed om mee te dollen, niet om mee te trouwen, bon sens (gezond verstand), bon souper, bon gîte et le reste (goed eten, goed logies en de rest), bonum et aequum (wat recht en billijk is), een bon vivant (iemand die geniet van de goede dingen des levens of een losbol), bon voyage (goede reis!) en bon appétit (eet smakelijk). Welke volken stammen er van Sem af [de semieten: Arabieren en Joden]? Wie kent er nog Semitisch?

2. De Filistijnen zijn een niet-semitisch volk. Een merguez is een sterk gekruid braadworstje, met name van schapenvlees. Deze dienstplichtige werd indertijd b.o.t.'er [beroeps voor onbepaalde tijd]. Hier is als tapijtstof bouclé gebruikt. Een bouchee is een pasteitje van bladerdeeg met verschillende hartige vullingen. Een bouillotte is een bedkruik. Bouillabaisse is onder andere sterk gekruide Provençaalse vissoep met tomaten. Bouilli is soepvlees aan één stuk, bouillie bordelaise is Bordeauxse pap, kopervitriool met gebluste kalk dus. Een boulingrin is een verzonken grasveld voor balspelen. Een bouzouki is een snaarinstrument, een boustrofedon een schrijfwijze van inscripties. Een bourgeois satisfait is een behoudend burgerman. De bourree is een oude, snelle rondedans uit Auvergne. Een boussole is een meetinstrument [met magneetnaald]. Een bouton d'orient is een besmettelijke zweer in oosterse landen. Hij is zoon van een bovvader [bewust ongehuwde vader] en bommoeder [bewust ongehuwde moeder].

3. Caïro ligt in Boven-Egypte. Een cairn is een pre-Keltisch gedenkteken. De vlag stak erboven uit. Bij Hans en Grietje moet ik altijd aan een boze griet [boos, kwaad wijf] denken. Een zeker balspel wordt bowls genoemd. Dat vlees is gebraiseerd [smoren]. Een bratsch is een driesnarige altviool. Bras dessus, bras dessous: arm in arm of zeer vertrouwelijk. Geven brechcokes [gebroken gietcokes] veel warmte? Brecciën [brokken gesteente, etc.] worden door een bindmiddel verenigd. 'Break a leg' is een synoniem van 'toitoitoi'. De brei-juffrouw vierde haar breidelloze hartstochten bot op haar breiwerk. Ze had een brideversiering [brie-duh – afhangend lint – verkleinwoord bridetje, briedje] aan haar hoed. Brevitatis causa: ter wille van de kortheid, om kort te gaan. Brief as woman's love: zo kort als de liefde van een vrouw. De brigges [brigadier, korporaal] mocht wel willen dat ie [dat-ie] brigadegeneraal was. Wat is brinkmanship [balanceren op de grens van oorlog en vrede]? Kun je met een brique [steenrode] briquet [aansteker] briketten [langwerpig stuk brandstof] aansteken? Brno is een overbekende plaats in Tsjechië. Hij bezit veel bouw- en hooiland.

4. Het broeder- en zusterschap stond hoog in aanzien. De
brood-en-spelenbenadering werkte [geef het volk ...]. De bronsttijd is van alle tijden, ook van de bronstijd. Het brønstedzuur is een verbinding waarvan de moleculen een proton kunnen afstaan aan een base. De Brugse metten vonden in 1302 plaats, het Beleg [GB – VD, fout: b – ook 2021 nog] van Alkmaar was in 1573. Broyeren is (van zeep) tot vlokken walsen. De brousse is een rimboe, een broes een douchekop. Na beëindiging van de brouille [onmin] dronken ze een brouilly [zekere beaujolais]. Met een brosse [kort overeind staand kapsel] heb je een broskuif [borstelkuif]. Bruta fulmina: ongerichte en onbewezen beschuldigingen en bruta Fortuna: dom geluk. Een brunhilde is een grote, forse blonde vrouw, Brunhilde kennen we uit het Nibelungenlied. Een brunoise is een mengsel van in kleine blokjes gesneden groenten. Wou je mij bruuskeren [schofferen]? Een buddleja is een vlinderstruik. De gebaksnaam buche [buusj – boomstam, kerststronk] komt van 'bûche de Noël' [= Frans!] . Geef die büchnertrechter [chemie: porseleinen filtreertrechter met geperforeerde plaat] even aan, wil je?

5. De bugelspeler [uu] ging onderuit. De Buitenbezittingen waren de Buitengewesten, die bevonden zich buiten Java en Madoera. Is buisjes- net zoiets als vlaggetjesdag? Ja. Builderen [ih] is hoge gebouwen beklimmen als sport. Kom je buiten spelen? Bij BVN-TV [het Beste van Vlaanderen en Nederland – Televisie] is er sprake van een eigennaam. Hij heeft een byzantijnse [slaafs] geest, maar komt niet uit Byzantium (Istanboel). De tureluur (daak, tjerk, tuimelaar, tuit, tuiter, tuut, tuuk) kwinkeleerde als een tierelier. Een tiereteintje is een tjiftjaf. Volwassenen doen van 'tuttut', kinderen 'tuuttuut'. Met een ellenstok kun je de ellepijp nameten. De butoh [boe-too] is een moderne, gestileerde Japanse dans.

6. Bévues zijn misslagen, bokken, flaters. De Buma/Stemra gaat over auteursrechten. Het terrein werd gebulldozerd. Bij het hockeyen kennen ze de bully [kruisen van de sticks]. Het buna [uu] is een soort van synthetisch(e) rubber. Welke burggrafelijke voorrechten zijn er zoal? Alle bunny's zijn gekleed naar het logo van Playboy. De bunraku is het Japanse poppenspel met zeer brede, uitgewerkte decors. De butage is het springen van de biljartbal. Een burrito is een soort tortilla. Studenten doen vaak burschikos [oo – burschikoser]. De Orde der Weefsters is de vrouwelijke pendant van de Orde van Vrijmetselaren. (R)-2-butanol is optisch linksdraaiend. De ontmoeting was r.a., remotis arbitris: zonder getuigen, in het geheim. Raden te over: voorbedachte raad, met voorbedachten rade, Moeder van de Goede Raad (Moeder Gods), de Raad van Indië, de raad van Middelburg, de raad van elf staat Prins Carnaval bij, en de Raad van Bestuur in Suriname is een adviescollege.

7. Verder: de Raad van State, de Raad van Vlaanderen, de Vlaamse Raad (vroeger het Vlaams Parlement), de Hoge Raad der Israëlieten (het sanhedrin), de Hoge Raad (der Nederlanden), de Centrale Raad van Beroep, de Raad van Beroerten, de Raad voor Economische Aangelegenheden (REA), de Raad van Europa, de Raad van Justitie, de Hoge Raad van Adel, de raad van administratie (raad van beheer – rvb – ook: bestuur), de Buitengewone Raad van Advies (1942-1945), de Raad van Arbeid, de Hoge Raad van de Arbeid (voorganger van de SER), de Raad van Beroep, de raad van commissarissen (rvc), de Raad van Defensie, de Hoge Raad voor Diamant, de Economische en Sociale Raad (VN), de raad van onderzoek (soort van eregericht, dat in bepaalde gevallen moet beslissen, of iemand officier mag blijven of niet) en ten slotte de Raad voor de Scheepvaart (verouderd: de Raad van Tucht).

8. Ook niet ongenoemd mogen blijven: de Raadgevende Vergadering van de Raad van Europa en West-Europese Unie en de Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad [eigennaam, anders streepje!].
Onze-Lieve-Heer heeft rare kostgangers. Een Celtic field (raatakker) is een historisch complex met akkertjes van ongeveer 160 vierkante meter, omgeven door lage walletjes die elkaar loodrecht kruisen. Hij is een echte rabas [onbesuisde] onder de rabauwen [landloper]. Die kwieke rabbies [konijnen] kunnen heel goed vermenigvuldigen. Heb rachmones [medelijden] met mij! Het rad van Sinte-Katrien is het katrienerad (huidziekte in de vorm van een steeds groter wordend wiel, katrienewiel). Radar komt van 'radio detecting and ranging'.
Raden-ajoe is de titel van de echtgenote van een regent [Indië]. Radikalinski is de pseudo-Russische schertsnaam voor radicale of radicaal geachte (socialistische en communistische) actievoerders. De Ku Klux Klan (USA – KKK) bestrijdt minderheden.

9. De RFID, de radiofrequentie-identificatie, is de technologie waarmee d.m.v. een chip een product op afstand kan worden herkend. Een radio-isotoop is een radioactieve isotoop. De RAF is (ook) de
Rote-Armee-Fraktion. Een rafblauw uniform herinnert aan de Royal Air Force. De rafflesia is een Oost-Indische woekerplant op de wortels van cissus- en vitissoorten. Een raffleslamp [lamp bestaande uit twee matglazen stolpen op elkaar, aan glazen kettingen met een rij kristallen staafjes eromheen] is heel hip. Raggamuffin is de hiphopvariant op reggae. Het rahout is de sent [lijst, gording] van de gilling [schuins naar omlaag afgezaagd einde van een balk of een plank]. Een railleur [werkman tramrails] houdt zich niet met raillerieën [scherts] bezig. Beschrijf de staatsraison, de raison d'état [zich niet aan het bestaande recht of de zedelijke normen gebonden achten door de staat zelf]. De raison d'être is trouwens de bestaansgrond. Een rakelijzer is een loet of een sleis [kolen in de oven roeren]. De raka (meervoud: rakaat) is een vast onderdeel van de salat, zoals bv. de takbir [uitspreken 'Allahoe akbar'] of de recitatie van een soera [Koranhoofdstuk]. De rajayoga is het streven naar controle over de geest. Een rail-wegvoertuig verzorgt rail-routevervoer. Het vlot zou spoedig lekslaan, lek raken.

10. Raku [oe] is zachtgebakken handgevormd aardewerk met loodglans (Japan, theeceremonie). Een RAL-kleur verwijst naar de ReichsAusschuss für Lieferbedingungen. Ik ben op 22 april geboren en dus net geen Ram. De ramboetan is een zekere vrucht. Een ramequin is een vuurvast ovenschoteltje (voor crème brûlée). De ramingssommen staan op de ramingsstaat. Het RIT is het Rampenidentificatieteam. De gemalin van Aegir was Ran. Rana in fabula: de kikker in de fabel (die zich opblies om even groot als de koe te zijn, maar ten slotte barstte).

 

2208 Dictee dinsdag 04-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (198) √

Dictee – dictees [2208]

Oefendictee 659 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (198)

1. De gemeenten van het Vlaamse Gewest die als een ring om het Brusselse Gewest heen liggen, vormen de (Vlaamse of Brusselse) Rand. Welke steden behoren tot de Randstad (Holland)? De rangaku is in Japan de studie van Nederland en het Nederlands. Na dit toernooi (tornooi: verouderd, Belgisch-Nederlands, niet algemeen) gaan de mannen op tournee. Het rangoli is een Indiase kunstvorm. Een raout [raa-hoet] is een voorname, deftige avondpartij. De dissrap was tegen A. gericht. Een rapaljaan was lid van de Rapaljepartij. Ik lees de woorden 'eierrapen' en 'contrapen' [borgpen]. Dit rapid [schaken, dammen] mag maar een kwartier duren. 1 Zwitserse frank is 100 rappen. Een raptor, largitor, is tegelijk gierig en verkwistend. Bij een sneeuwwandeling doe je raquettes [sneeuwschoen] onder. Een rara avis in terris nigroque simillima cygno [lett.: een zeldzame vogel op aarde, het meest lijkend op een zwarte zwaan] is een kuise vrouw. De Noorderrassen [ras: wiel, draaikolk] bevinden zich in de Westerschelde.

2. De ras el hanout is een kruidenmengsel, gebruikt bij de bereiding van het gerecht couscous. Een rasoel is een apostel van Allah. Een raspoetin is een intrigant. Een rassé is een kleine Indische civetkat. Een rastaquouère is een buitenlandse snoeshaan. We drinken in de regel ratafia [likeur]. De ratanhiawortel is een adstringerend [doen samentrekken] middel. Die raté [mislukkeling] maakte van zijn vrouw ook nog een ratee. Ratio juris: de algemene rechtsbeginselen. Ratio legis: de bedoeling, de grondgedachte van de wet, de strekking van een bepaling. Ratione officii (r.o.): ambtshalve. Ratione personae: wegens de (bedoelde) persoon, wegens de aard van zijn karakter. Rationes decidendi: beslissende redenen. Rationes dubitandi: redenen tot twijfel. Rationes pro et contra: redenen voor en tegen. Ratio suasoria: overreding. Ratio sufficiens: voldoende reden, grond. De rattenbeetziekte is de sodoku. Hitler was rattenvanger van Berlijn, maar Hameln?

3. Hij zal daar niet rouwig om zijn; de tegenpartij valt dat natuurlijk wel rauw op het dak. Een ravelijn is een demi-lune [buiten de vestinggracht]. Een rawah is in Indië een moeras. Hij ging als een razende roeland tekeer. Ze verviel razendsnel in razernij. RBT's zijn recherchebijstandsteams. Il re galantuomo: koning-gentleman, de bijnaam van koning Victor Emanuel (1820-1878). De REA is in Nederland de Wet Re-integratie Arbeidsgehandicapten. De reaganomics [Reagan, potus] verminderden de overheidsuitgaven. Een rebab is in Indië een soort van tweesnarige viool, onderdeel van de gamelan. Rebel without a cause: opstandige jongere, m.n. van welgestelden huize, zonder idealen, die niet precies weet waartegen hij in opstand moet komen. Rebus sic stantibus: nu of daar de zaken zo staan, onder deze omstandigheden. Een récamier is een soort rustbank. Een recessionista [modebewuste vrouw, recessie, outlets] is een chiconomic (dat laatste woord is maar even in de mode geweest en staat niet meer in VD). Mijn moeder kon heel goed rechtbreien [VD 2018: aaneen! – ook: niet rechtbreien wat krom is – altijd aaneen.].

4. Een rechter a quo (judex a quo) is de rechter tegen wiens beslissing het ingestelde rechtsmiddel is gericht. Een error juris is een rechtsdwaling. De raad van rechtsherstel is in 1967 opgeheven. Je moet die grote spijker maar even rechtslaan. Vanbinnen kookte ze, haar woede kwam van binnenuit (niet: van buitenaf). Het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (WvBRv of Rv), wordt kortheidshalve ook wel Rechtsvordering genoemd. Hij is een jantje-rechtuit [openhartig]. Een custode is handig bij het lezen [1e lettergreep van volgende bladzijde]. Wie bedacht dat bedoelde reclamenidee (van de custode of bladwachter) eigenlijk? Een reclusengroepje [ingemetselde kluizenaar] is tamelijk honkvast. Een recollect [vr.: recollectine] is een franciscaan die streng de oude orderegels naleeft. Dat kan ik je recommanderen (aanbevelen). Een récompense [aanvulling gemeenschap van goederen, ook: recompensie] is het tegengestelde van een reprise [persoonlijke compensatie uit de gemeenschap van goederen]. Een recruiter is een rekruteerder. Na het rectale toucher werd een dito klysma ingebracht. Recta prava facere: wat krom is recht praten. Krompraten is trouwens kromtongen of tatewalen.

5. Moest ik jouw fouten weer rechtbreien? Interessante woorden met '*esk' (zoek ze maar op): burlesk [boertig, kluchtig], chevaleresk [ridderlijk], clownesk [clownachtig], dandyesk [dandyachtig] , gargantuesk [overdadig in voedsel en drank], grandguignolesk [griezelig, luguber], kafkaësk [kafkaiaans, op raadselachtige wijze bedreigend], operatesk (niet: operaësk! – op een opera lijkend,
opera-achtig), pantagruelesk [overdadig in voedsel en drank], picaresk [schelmachtig], rocambolesk [fantastisch, onwaarschijnlijk (verhaal)] , simiësk (aapachtig), soldatesk [als van een soldaat], statuesk [als van een standbeeld] en sultanesk [zoals een sultan]. Recte bene: zeer juist. De rector magnificus was ziek. Het is milieuvriendelijker om iets recto verso [dubbelzijdig] af te drukken. Dat idee is vrij reçu [algemeen geaccepteerd]. Reculer pour mieux sauter: een klein voordeel opgeven om later een groter te kunnen krijgen [vgl. spierinkje en kabeljauw]. Er werden drie redes gehouden over alle reden van Noord-Holland door mensen met redenkennis.

6. Een redemptorist is lid van de congregatie van de Allerheiligste Verlosser. De Congregatio Sanctissimi Redemptoris (C.Ss.R.) is zo de congregatie van de orde der redemptoristen. Deze gerede [klaar] producten vragen om gerede [onmiddellijk na koop] betaling. Redire ad nuces: kinds worden. De koperionen (Cu₂⁺) van kopersulfaat kun je reduceren tot metallisch koper (Cu). Reductio ad absurdum: bewijs uit het ongerijmde. Amenorroe [uitblijven menstruatie], diarree en seborroe [overmatige talgafscheiding huid] zijn vervelende aandoeningen. De reeën- en gazelleogen keken me aan. Hebt u nog zin in een feest, kies maar: Wekenfeest [joods pinksterfeest], Suikerfeest [Ied-al-Fitr, afsluiting ramadan], Slotfeest [joods: 8e dag Loofhuttenfeest], Portiuncula-aflaatfeest [2 augustus, H. Franciscus van Assisi], Lichtfeest [joods: Chanoeka], Oranjefeest [huis van Oranje], Offerfeest [meerdaags islamitisch: offer van Ibrahim (Abraham) – Schapenfeest], Lotenfeest [joods: Poerim], Loofhuttenfeest [zevendaags joods feest, gevierd in oktober, herdenking exodus uit Egypte], Hamansfeest (= Poerim), Bacchusfeest [bacchanaal], allerzielenfeest [r.-k.: 2 november, overledenen – Allerzielen], chanoekafeest [Chanoeka, inwijding tempel], hamansfeest (neutraal – vreugde over ondergang tegenstander), kerstfeest [Kerstmis], nieuwjaarsfeest [Nieuwjaar], holifeest [Hindoestaans, (Holi) Phagwa], paasfeest [Pasen], pinksterfeest [Pinksterfeest], ramadanfeest [ramadan], sinterklaasfeest [Sinterklaas], enne … Pasen en Kerstmis. Aan de hengel zat een reel [voor snoer vieren of opwinden].

7. Hij kreeg een re-engagement [nieuw dienstverband]. Ze willen het Beleg van Leiden re-enacten [naspelen]. Het verouderde 'reesplee' [VD – GB: raceplee] staat voor scooter. Référés vinden voor de kortgedingrechter plaats. Met refluxesofagitis heb je een slokdarmontsteking [aan de oesophagus dus]. Die croupier houdt van kroepoek. Wat waren refuseniks [Joodse Sovjetburgers die niet naar Israël mochten]? In de Vulgaat beslaat het Regum vier Bijbelboeken, overeenkomend met 1 en 2 Samuel en 1 en 2 Koningen. De regels van de markies van Queensberry gelden bij het boksen ter bevordering van de sportiviteit. Dit is een weinigregelig gedicht, zeg maar erg weinigregelig. Hij is expert in meet- en regeltechniek. Zoek maar op: blauweregen [heester, klimplant, wistaria], goudenregen [boom, heester], gele regen (mycotoxine – giftig, van stofwisseling schimmels) en rode regen (de ruige acacia – Robinia hispida). Van 1715-1723 had je in Frankrijk de régence [regentschap]. De Hyaden worden ook wel Regengesternte (Regensterren) genoemd. Een regenjekker is een regenjack of -jas. De regenmaand in de Franse republiek heette pluviôse.

8. Regis ad exemplar: naar het voorbeeld van de koning. Regium donum: koninklijke gift en regius professor: aan Engelse universiteiten een professor die een door de koning (m.n. door Hendrik VIII) ingestelde leerstoel bekleedt. Een regula juris is een rechtsregel. In het hart van de Leeuw vinden we Regulus. Met 45 liter wijn kun je 10 rehabeams vullen. Een reier is een uithaler [van tenten = dak van linnen]. Wat is het verschil tussen reïmponeren [boekdrukkerij] en
re-importeren [opnieuw]? Aan Reinaert (Reintje) zijn de reinardieën [listige streek, sluwheid] ontleend. Hij keerde re infecta, onverrichter zake, terug. Reining is dressuur in western style. De reine du bal is de mooiste en meest gevierde van alle danseressen. Reïsen zijn gezagvoerders of kapiteins van een Ottomaans koopvaardijschip. Heb je de reis- en kredietbrief wel bij je? De reishi [paddenstoel] wordt in de traditionele oosterse geneeskunst gebruikt. De waterplanten werden gereit [uitgedund]. De ecu was tot 1999 in de Europese Unie de rekeneenheid. En de écu? Oude Franse daalder, kroon.

9. In België is het Rekenhof het college dat toeziet op de besteding van overheidsgelden. Een rekening van Jan Kalebas valt moeilijk te ontcijferen. In Nederland is de Algemene Rekenkamer het college dat toeziet op de besteding van overheidsgelden. Het bitterzoet (een slingerplant) wordt ook wel rek-op genoemd. Op het toneel lagen heel wat rekwisieten. Hout houdt van hout. O ja, houdt hout van hout? In het theater staat relâche voor: geen opvoering. Een relâche forcée is een gedwongen oponthoud, m.n. van schepen met averij. De man heeft in het bordeel gerelaxt. Met trisomie 21 wordt het syndroom van Down, d.w.z. dubbele aanwezigheid van het 21e chromosoom, aangeduid. Het relief en bas is het bas-reliëf. Het relief en creux is het reliëf waarbij de hoogste punten van de figuren gelijkkomen met het vlak waarin ze zijn aangebracht. Een reliquiarium is een reliekschrijn. Hij hing over de reling.

10. De bananenrelish breng ik u zo meteen. In zijn remslaap droomde hij van r.e.m. (rasterelektronenmicroscopie) en de REM (historisch: Reclame-exploitatiemaatschappij). Er ontstond een remarquabele [opmerkelijke] revival [opleving van geloof]. Wat hier een déblai [uit te graven grond] is, kan daar een remblai [op te werpen grond] vormen. Een remedial teacher is een noëpedist. Het zijn van rondom-lelijk [znw.! – mv. -en] is een goede remedie tegen de liefde. Dat incident riep een reminiscens en aha-erlebnis op. Remisso animo is met slappe of trage geest, zonder animo. Remis velisque (velis et remis): met de grootst mogelijke spoed.