2132 Dictee zaterdag 13-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (146) √

Dictee – dictees [2132]

Oefendictee 711 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (146)

1. De pâte is de vrij dikke, smeuïge verflaag van een schilderij. Wilde je mij besjoechelen [besjoemelen. belazeren]? Een echel is een bloedzuiger, een echelle een toonladder. Met een eclatant succes kun je éclat maken [opzien baren]. Een wielrenner heeft een toeclip en de zon heeft zijn zoneclips. Ecru is touwkleurig en een rekruteerder is een recruiter. Sinds 1848 is de leus van Frankrijk: liberté, égalité, fraternité. In de Tweede Wereldoorlog kenden we de Grote Adviescommissie der Illegaliteit [vooraan hoofdletter]. Egreneren is ontkorrelen. Dat élan vital, die stuwende levenskracht, werd met veel elan aangeboord. Zijn elegantie verdiende de naam élégance ten volle. Die geheel authentieke authenticiteit was elementair. De elite-eenheid kwam eraan te pas. Zijn 'elocutie' [welsprekendheid] en 'eloquentie' [idem] synoniemen? Ja, dus. Een emax domina is een koopzuchtige dame. Emasculatie is castratie.

2. Een emigrant is een emigré en een emigrante is een emigree. Een émissaire, een emisario, is een geheime boodschapper. Een deal [Engels!] emissa manu [Latijn!] is bij handjeklap. Te veel CO₂-emissie leidt tot een boete en een verlieslijdend bedrijf. Emunctae naris is over een fijn onderscheidingsvermogen beschikkend. Epateren is overbluffen en, nog erger, épater le bourgeois is overdonderen. Epopeeën zijn epen [epossen]. Binnen de eroev [gebied] mag je op sabbat dragen. Met houden aan een prima verkeersetiquette zijn verkeersregels nauwelijks nodig. Je moet me geen etiket opplakken. Ik zoek mijn naai-etui. De gerant [zjee – verantwoordelijk beheerder hotel, etc.] legde de gerande servetten gereed. Een manege is een rijschool. Zijn er andere metiers dan dat van wielrenner? De merengue is een dans en de meringue een schuimdeeggebakje. Ze droeg een negligé, zeg maar negligeetje (en was dus en – Frans – négligé).

3. Aan het prematuurtje [te vroeg geboren kind] hield ze een post-partumdepressie [partus = bevalling] over. In het schijnsel van de reverbère [lantaarnpaal] had ze reviaanse [Reve] rêverieën over de reverences [buiging] die ze zou moeten maken. Het is usance [gebruik] dat je in dat geval als sursiet [persoon die het aanvraagt] surseance (uitstel) van betaling krijgt. Je schrijft 'crêpe' met een dakje erop, toch? En 'crème'? Een abbé is een wereldlijk rooms-katholiek geestelijke in Franssprekende landen (zoals abbé Pierre). Een amphigouri[‘s] [oe] is een nietszeggend gedicht. Een applique [beschilderd vak in omlijstingen die deuren, ramen, enz. voorstellen] zie je in het theater en een appliqué is een opgelegd versiersel van een andere stof dan die waarop het wordt aangebracht. Een avant-corps is een zelfstandig gedeelte van een gebouw voor de hoofdgevel, de avanthop is de hiphopstijl, de avant-garde, dat weet je wel [jonge generatie van kunstenaars met nieuwe vormen], avant la lettre [voordat het begrip bestond, eigenlijk: prent zonder onderschrift] ook, de avant-première is een voorpremière, het avant-propos is een voorwoord (à propos, is dat af?) en een avant-scène is? Antwoord: voorgrond van het toneel, tussen scherm en voetlicht!

4. Een bajadère is een (exotische) zangeres. Ook het Great Barrier Reef wordt wel genoemd als achtste wereldwonder. Een belvedère is een mooi uitzicht. Het bouclé is een zekere tapijtstof. Een bouton d'orient is een besmettelijke zweer. Het bête humaine is het dierlijke in de mens. De bergère is een leunstoel of een kapsel. Zó blasé [zo verwend dat je niet meer kunt genieten] is gewoon bête [dom, onnozel, schaapachtig]. In de brasserie [café, eetgelegenheid] liep het uit op een brasserij [slemperij, braspartij: overdadig eten en drinken]. Koffie te over, zoek maar op: caffè latte [Italiaans: koffie met veel melk],
café-restaurant, café glacé [ijs met mokkasaus], cafeetje, café-elftal, café dansant, café complet [koffie met gebak], café crème [soort espresso], café billard (biljartcafé) en café noir [koekje met een laagje suiker met koffiesmaak]. Een calèche heet volgens VD ook kales. Een carré is een vierkant en carrément is ronduit. Bij zekere yogaoefeningen moet je chanten [op monotone wijze zingen bij wijze van meditatie]. Een chiffonnière is een hoge ladekast. Een chime [tsjaajm] is een klokkenspel. Een chimère is een hersenschim. De clergé is de clerus.

5. Bij computers kom je client-serversystemen tegen, in winkels clientèle of cliënteel. Cliëntelisme is politieke klantenbinding. Een comédie noire [blijspel met een tragische ondertoon] is niet helemaal een comedy. Een kletskous is een commère. Een compère (leidt die in en verbindt scènes – compeer = kameraad) werkt bij de revue. Een comprimé is een zekere pastille. Een confrère is meestal een
collega-jurist; met zijn allen vormen ze de confrérie. Een consommé is een niet-gebonden soep. Het conté is zeker tekenkrijt. Hier volgen wat coups: coup de force [gewelddaad], coup de foudre [plotselinge en onweerstaanbare verliefdheid – blikseminslag], coup de fouet [medisch: zweepslag], coup de grâce [genadeslag], coup de maître [meesterstuk], coup de main [verrassing], coup de pédale [pedaaltred], coup d'essai [proefstuk, origineel bij gilden om 'meester' te worden], coup d'état [staatsgreep], coup de théâtre [ommekeer, onvoorziene wending] en coup d'oeil [vluchtige blik, oogopslag]. Verder: de
coupe-file [voorrangskaart], de ijscoupe, de coupe soleil [kapsel met plukjes geblondeerd haar] en ten slotte de stiltecoupé.

6. Daar volgen de crèmes: crème anglaise [nagerecht, anglaisecrème], crème au beurre [botercrème], crème brûlée [met laagje gekaramelliseerde suiker], crème de cassis [likeur, zwarte bessen], crème de la crème [het beste, neusje van de zalm, je van het], crème de cacao [likeur, cacaobonen], crème de menthe [pepermuntlikeur], crème de vanille [vanillelikeur] en een crème-ei [met crème gevuld]. Vergeet ook niet de crème fraîche [dikke, zurige room, BE: slagroom] en de crème fouettée [slagroom]. Bij crêpe [weefsel, ook: flensje] kunnen we noemen: crêpe de Chine , crêpe georgette [beide: geen mv.], crêpepapier en een crêpe suzette [flensje met likeur, mv. crêpes suzettes – of]. Mag ik een ijscrêpe van u? Een crêperie is een pannenkoekenhuis. Degradatie is het demasqué der
would-bekampioenen. Het doublé is geelkoper of een veertigjarig jubileum. Om maar eens een cruijffiaans gezegde aan te halen. "Elk nadeel heb se voordeel." Zou dat zijn nagedachtenis recht doen? Op uniformen kunnen fourragères [schouderkwasten met koorden] zitten. Een ferronnière is een voorhoofdssieraad. Flèches zijn onder andere spitse torens. Foncé [bnw.] is donker van tint. Een kiloampère wordt afgekort tot kA, een kilovoltampère tot kVA. Miserie is misère.

7. Macrameeën is macramé vervaardigen. Een marque is een merk, een marqué een toneelspeler en een marquee [ie] een 'lopende' mededeling [op beeldscherm]. 'Mate' [ee] kun je horen bij judo, een maté is een sierheester en een Zuid-Amerikaanse volksdrank. Zoek maar op: mise-en-page [lay-out], mise-en-place [gereedmaken bereiding gerechten], mise-en-plis [watergolf], mise au point [zuiver stellen kwestie, stand van zaken] en mise-en-scène [voorbereiding, toneelschikking]. Bij het bostonnen [spel boston spelen of de boston dansen] kom je de misère ouverte [kaarten – bij bostonnen – openleggen zonder een slag te halen] tegen. Is een momentum [geschikt om iets te ondernemen] een soort van moment suprême [hoogtepunt]? Nee, dus. Mouliné is moulinetgaren [èh(t)]. Is de dos passé [boek, vlakke, vierkante rug] inmiddels niet passé? Foto's plaats je in een aantal pêle-mêles [raam voor foto's]. Ze droeg een plissérok [znw.]. Mooi, die pointillébloes [znw. – met gekleurde punten] met
point-lacéovergooier [znw. – boorduursel met ingeweven figuurtjes]. Rapé is snuiftabak een ratee een mislukkelinge [m.: raté]. Bij een référé [NL kort geding, BE: kortgeding] is niet vaak een referee [scheidsrechter] betrokken [wel een rechter]. Gebruik de kleur roze maar om die rosé [wijn] te tekenen. Zij was een losbandig persoon [uit de aanzienlijke stand], een rouee [m.: roué], en als bindmiddel voor de saus gebruikte ze blanke roux.

8. Een séjour is een verblijf (of de kosten daarvan). Hoe duur is dat sèvres servies (sèvresservies)? Solfegiëren is zich bekwamen in solfège [solfeggio, solmisatie, zingen op noten: sol, do, re, mi]. Hartgeruis heet souffle. Een tierce [tiers] is een Engelse inhoudsmaat, een tiercé [tjèhr-see] een trio als weddenschap. Een trouvère was een Noord-Franse minnezanger in de middeleeuwen. Een grappige touch [karakteristiek trekje], een rectaal toucher [inwendig onderzoeken rectum = endeldarm] en drie touche-à-touts [bemoeials, bemoeiallen]. Voorbeelden van soirees zijn de soirée musicale en de soirée dansante. Frisee is krulandijvie, fricassee een gehaktgerecht. Een tournee is een soort van toer [sportploeg, kunstenaar, politici]. De
rez-de-chaussee [benedenwoning] lag aan de chaussee [straatweg]. Een gelee is een soort van zalf. Een melopee is een ritmisch gezang of een klankexpressief gedicht. Een bourree: een dans. Montee zijn glasaaltjes, elvers.

9. Een pence [èh – qua waarde] is een penny (muntstuk), een pencee [èh s] is een rondo en een pensee [ah] is een viooltje of het lichtkleurig blauw. De risee [m/v] is het mikpunt, een travee een gewelfvlak. Alle Mozartwerken hebben een KV-nummer (Köchelverzeichnis). Hoe spreek je 'bosschage' (bosje – zonder sch) uit? En wat is een bossage [blokken natuursteen aan de voorzijde ruw behakken]? Zij zijn de eerste de besten niet. De commissaris van de Koning(in) (CvdK, CdK, CvK) komt hoogstpersoonlijk. Hij studeerde een jaar lang Tamil [taal], zijn broer doet dat al jarenlang. Een goûter is een 4-uurtje (vieruurtje). Een laissez-passer is een geleibrief [vrijgeleide]. De poissonnier [vissen] en de saucier [saus/zen] konden het in de keuken samen goed vinden. De bordesscène vond op de palier [pahl-jee – rustplaats trap = bordes] plaats. Een angélique is een angelica: de engelwortel uit de plantkunde. Denk ook aan de vox angelica [engelenstem, orgelregister]. Een bébé kan een lange, wijde dracht zijn [ook wel: baby]. Een bévue is een flater. Een crémant [licht mousserende wijn] kun je drinken.

10. Debris is ruimteafval (en débris puin). Een dépositaire is een depositaris [heeft geld of goederen in bewaring]. Geschubd is écaillé. Een écossaise is een Schotse dans. Hij deed het uit dépit (teleurstelling, ergernis). Opzien baren is éclat maken. Verdienstelijk is méritoire [altijd e!]. Een pépinière is een boomkwekerij. Een récamier is een soort rustbank. Een maréchale is een (schalkse?) maarschalkse. Een méridienne is een sofa voor de middagslaap. Een résidence is een luxueus appartementencomplex. Een pépite is een goudklomp. Sévère is gestreng in de kunst. De vendémiaire is de wijnmaand [Franse Republiek].

 

2131 Dictee vrijdag 12-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (145) √

Dictee – dictees [2131]

Oefendictee 712 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (145)

1. Ken je trouwens de jeu-de-boulesvarianten la boule lyonnaise en la boule de fort? Komt in die questionnaire ook het petanque aan de orde? Een voorbeeld van een catchfrase [typerende uitspraak] is: "Zoals mijn goede vader zei …" (Heer Bommel). Hetzelfde als catch is catch-as-catch-can [stijl van worstelen waarbij alle handgrepen toegelaten zijn]. En wat is catch 22 [dilemma of situatie waar je niet uitraakt – lemma GB – wegens tegenstrijdige regels of voorwaarden]? De acustica is de akoestiek [geluidsleer] en de acanthus [de zachte is de berenklauw] is de akant. Het kamelot [oh] is een kostbaar weefsel (Wat is trouwens een camelot du roi [monarchistisch propagandist in Frankrijk]?). Kalomel is kwik-I-chloride. Een apokoinou [oe] is een zinsconstructie waarin een woord of een woordgroep tegelijkertijd deel uitmaakt van twee syntactische verbanden. Zij had gloeiend inkarnate [hoogrood, vleeskleur] wangen. Een berjozka is een zekere Russische staatswinkel. Bisschoppen dragen een kalotje [mutsje op de kruin]. Een kakemono is een zeker Japans schilderij. Gesofistic/keerd is sophisticated [mondain, verfijnd, geavanceerd]. Waar vond die burleskenopvoering plaats? Waarin verschillen autarchie [onafhankelijk zelfbestuur] en autarkie [zelfvoorziening]?

2. De kanji is een Japanse schriftsoort. De grote hervormer (reformator) Calvijn at graag een kalvijn [soort van kantige appel met aardbeiachtige smaak]. Een kadi is een rechter of een kantinedienst. Een helicopterview is een helikopterblik (De oVD kent de helicoptère niet meer …). Een frisket of verschet [zeker raam] wordt in de boekdrukkerij gebruikt. Resultaat van demaskeren is een demasqué. Wat, een acoliet [misdienaar] die een akoniet [monnikskap, giftige plant] draagt? In een dictee schrijven we liever 'kajapoetiholie' dan 'kajapoetolie' (beide uit het Maleis). Het kabuki [oe] is traditioneel Japans toneel. Wanneer vindt die humoreskenvertoning [kort humoristisch vertelsel] plaats? In crisistijd heb je big bazooka's [drastische financiële of economische maatregelen] nodig. Je kunt daar terecht voor akoe- [hulp aan slechthorenden] en logopedie [behandeling van stoornissen in spraak of stemgebruik] . Een kasserol (casserole) is een kastrol [braadpan]. Aan karottentrekkers [lijntrekker] heb je niets. Biljarters stonden in queueën [ook: queues] (ze hadden gequeued) om te gaan keuen. Heb jij een koeskoes [dier] weleens couscous [gerecht] zien eten?

3. Een komfoort (konfoor, konterfoor(t) = stijf stuk leer) zou smelten op een (gas)komfoor. Een kantiek is een Bijbels loflied. Dom: hij legde het kompres [natte doek of omslag] op de compressor [gassen samenpersen, spanning verhogen]. Een sardonyxsteen is een variëteit van kornalijn (carneool – variëteit van chalcedon, calcedoon, chalcedoon). Een voorbeeld van een kotelet is de côtelette suisse. Een kariboe is een [Noord-Amerikaans, afko!] N.-Am. rendier. Een koedoe is een soort van antiloop. Kurkuma [geelwortel] als specerij wordt koenjit genoemd. De electroclash is een stijl in de housemuziek. Hij houset. De compagnie verbleef op het kampanje(dek) [bovenste achterdek, achter de kajuit]. Welke perikoop [Bijbelgedeelte, fragment Heilige Schrift] wordt er zondag gelezen? Is de periscoop [op onderzeeboot] al gerepareerd? Mooi, dat moreskenmotief [moresk(e) = arabesk van Moorse vorm]. Hij was starnakel zat [ook: aaneen]. Zodiakale voorspellingen gaan de zonneweg, de dierenriem, aan. Een hond is meestal [in cijfers] 4-voeter [viervoeter]. Deze extraordinarius, [professor, afko] prof. X, is binnenkort emeritus hoogleraar.

4. Trouwens: Reve is bekend en daarom schrijven we 'reviaans gedachtegoed' en 'reviania'; die Leentfaar is echter onbekend en daarom schrijven we Leentfariaanse dictees. Viskeus [stroperig] heeft te maken met viscositeit, maar niets met viscose(zijde) . 'Vehikel' [voertuig] komt van het Latijnse vehiculum. Kyaniseren is hout voor bederf bewaren door het met een oplossing van sublimaat
(kwik-II-chloride) te doortrekken. Hoe spreek je 'cyste' uit [k]? Raar dat 'montignaccen' niet in Van Dale staat [wel in GB]. Die term verwijst vanzelfsprekend naar Michel Montignac (de eetgoeroe). Bij tackelen voer je een tackle uit. De nettiquette moet je op internet respecteren, dus bv. geen NOS-bashing! Hoe schrijf je 'promiscue gedrag' en 'het promiscue gedrag' [altijd e]? Wat confiscabel is, wordt geconfisqueerd [in beslag genomen]. Een aperçu is net zoiets als een resumé. Een maçon is een vrijmetselaar.

5. Wat is er zo bijzonder aan 'pyrethrum' (plantengeslacht) en 'thracologie' (studie, wetenschap van de Thracische oudheid)? Die 'th'! Zij kickt op rhythm-and-blues [r&b, arrenbie]. Van Heraclitus hebben we het gezegde 'panta rhei' (alles stroomt, is in verandering). Weet je haar resusfactor [wel bezitten is resusfactorpositief, anders: -negatief]? Hij lijdt aan een maag-darmcatarre. De confuse [verward] vrouw kreeg meerdere infusen (GB ook: infuzen). Was deze religieuze voorheen coiffeuse, masseuse of coupeuse? Zijn schrijfstijl is nog diffuser [vaag, onscherp] dan de hare. Wat is het bijzondere aan de woorden 'biels', 'spons' en 'tendens' [mv. met s en/of z]? Hij wilde maar niet tevoorschijn komen. Je kunt het wel loochenen, maar de werkelijkheid logenstraft je. Vroeger waren kinderen al blij met een riks [rijksdaalder]. De Mammoetwet is de Wet op het voortgezet onderwijs [1963, effectief 1968].

6. Wij rekruteerden [in dienst roepen] rekruten [ongeoefend militair]. Ik hoop dat jullie dit jaar in nog groteren getale aan mijn dictee zullen meedoen. Een fiscaal jurist is verantwoordelijk voor de fiscaaljuridische aspecten. Hij is aanhanger van extreemlinks: hij hangt het extreem linkse gedachtegoed aan. Hoeveel heb je nog van me tegoed? Vaarwelzeggen is heftiger dan gedag zeggen. Die literair historicus schrijft maandelijks een literairhistorische (GB – beide – ook: tt) rubriek. Hij heeft zo'n rood ponem [porem, gezicht]: hij zal wel weer in de lorum [van delirium – dronken] zijn. Betaal dat te zijner tijd (afko: t.z.t.) maar aan me terug. Ze hebben zich tegoed gedaan aan de muisjes. Omdat je voorbereiding op z'n janboerenfluitjes was, ben je maar kantje boord geslaagd, laat dat klip-en-klaar zijn. Ter wille van, omwille van mijn buurvrouw zie ik ervan af. Dat is vanuit sociaalpsychologisch standpunt. Tezelfdertijd is terzelfder tijd.

7. De tenuitvoerlegging van het vonnis had veel voeten in aarde. Het ter dood veroordelen levert een terdoodveroordeling op (voor de terdoodveroordeelde). De ten onder gegane beleefde een roemloze tenondergang. Ter aarde bestellen impliceert een teraardebestelling. Ik roep je nu al ten derden male. Zij is ten enenmale ongeschikt voor deze functie. Hij deed dat vanuit een voorbedachte raad [juridisch: met voorbedachten rade]. Die fles is zo goed als [altijd: los] leeg. Dat was Piet ten voeten uit. Is 'van jetje' [slaag] hetzelfde als 'van dattum' [seks]? Nee, dus. Het is een in- en ingoede vent. Houd die
gentlemen-dieven maar in de gaten. Houdt u ze dus maar in de smiezen. De liberaal-conservatieveling (conservatieveling-liberaal) zag met verwondering hoe die evangelisch-lutheraan het
Vlaams-nationalisme aanhing. Heeft die radicale partij extreem linkse (beter: extreemlinkse) achtergronden? Hoeveel Neder-Rijnse dorpen liggen daar?

8. Zoek op de kaart: Baden-Württemberg [Württemberger in VD], Papoea-Nieuw-Guinea [VD], Nagorno-Karabach [niet in VD] en Rijnland-Palts [Rijnland in VD]. Je zal maar in
Ottignies-Louvain-la-Neuve [niet] of all places wonen. In België ligt De Panne [niet], in Nederland liggen Tull en 't Waal [niet], Capelle aan den IJssel [VD] en Alphen aan den Rijn [wel: Alphen]. Die vluchteling is geboren in Bosnië en Herzegovina (VD, ook wel: Bosnië-Herzegovina). In Suriname is er een Oost-Westverbinding. De Oost-Ghats [niet in VD] is een onderbroken bergketen die parallel loopt aan de oostkust van India en de Golf van Bengalen [VD]. Waar kunnen jullie de
Zuid-Maghreb [Maghreb in VD] situeren? Met de Eilanden [VD] worden de Zuid-Hollandse eilanden aangeduid. Alleen daar wonen dus maar Eilanders. Met het Groene Eiland [VD] wordt Ierland bedoeld. De
Zuid-Orcaden [niet in VD] behoren tot de Orkneyeilanden [niet]. Kun je 'Noord-Rijnland-Westfalen' ook nog anders schrijven? Ja:
Noordrijn-Westfalen en Nordrhein-Westfalen (alle drie niet in wdb.).

9. Hij ging geheel knock-out (ko) en dus onderuit. Het werkwoord is trouwens 'onderuitgaan'. Wat weet u van Kos' [bnw. Koïsch] geschiedenis? De meeste kopten zijn lid van de koptisch-orthodoxe kerk en spreken nog Koptisch [taal]. In die taal wordt als alfabet door de kopten het koptisch gebruikt. Hij woont in Zuid-Nieuwpoort [VD]. Deze groenten komen uit het Noord-Westland. Een viervoetige westfaler komt uit Westfalen. Dit zijn afwijkende buitenlanders: Costa Ricanen [GB], Puerto (Porto) Ricanen [GB], New Englanders [niet], New Yorkers [VD], Sierra Leoners [GB] en Sri Lankanen [GB]. Wat heeft een [in cijfers] 65-plusser [65+'er, vijfenzestigplusser] nu aan een [in cijfers] van-7-tot-7-economie. Het toppunt van … [spelling] is een mama's-kindje in een McDonald's-restaurant. Wie volgen in deze [met cijfer] havo 4-klas het [met cijfer] formule 1-gebeuren? De toptienlijst (top 10-lijst) bepaalt de top tien (top 10).

10. Is dit nu uv A-, B- of C-licht? Een tootschoen [lange puntige neus – snavelschoen, tuitschoen] is een poulaine. Het wiegelied kalmeerde mama's kindje(!). Bij het werken in een id-baan [instroom-doorstroom] moet je, net als iedereen, een ID-bewijs [identificatie] bij je hebben. Wat had je vroeger voor (so)finummer [sociaal-fiscaal nummer]? Hoe lang heb je die bobofunctie [bondsbonze] al? Alle havoërs en vwo'ers deden mee. De nahossers waren slachtoffer van de HOS [NL: Herstructurering Onderwijssalarissen (regeling uit 1985)]. Waar in deze Vinex-wijk [NL: Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra] is die
Cobra-tentoonstelling [Copenhagen, Brussels, Amsterdam (benaming van een in 1948 opgerichte groep Deense, Belgische en Nederlandse experimentele schilders en dichters)]? Hoeveel processen-verbaal staan er nog open? Een 65+'er [in alleen cijfers, anders ook 65-plusser of vijfenzestigplusser] met een 65 pluskaart behoort tot het [cijfers en symbolen] 65+-dom [etc.]. Wat ik heb, is een on-gsm (Wat is dat nou weer? Geen idee – niet in wdb.). Een wederzijds bevel 'staak het vuren' kan leiden tot een staakt-het-vuren. Half-en-half is gehakt dat had ik half en half wel gedacht. Je dient stante pede [onmiddellijk] te vertrekken. De inséparables zijn bepaalde Braziliaanse parkieten of papegaaien [en dus onafscheidelijk, inseparabel].

 

2130 Dictee donderdag 11-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (144) √

Dictee – dictees [2130]

Oefendictee 713 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (144)

1. Ze wilde coûte que coûte een tête-à-tête hebben. Dit is
woon-werkverkeer. We kregen een nota van een nepcash-and-carry. Heb jij nog twee-en-een-halvecentstukken? Waaraan herken je een
schout-bij-nachtsschip? Kunnen jullie die catch 22-situatie [onoplosbaar dilemma] naspelen? Zo kun je dat schrijven: 'derdeklashavist', '3e klashavist' en '3de klashavist'. Ken je de Jan Peter Balkenendenorm (de balkenendenorm, de JP-norm)? Er werd vlot een ave mariaatje [keer bidden, niet: naam, dan A M zonder 'atje'] gebeden. Ze wilden dat ik opschreef: 'een Agatha Christieachtig toneelstuk' (agathachristieachtig) en 'Lance Armstrongachtige ritoverwinning' (lancearmstrongachtige). Och, al dat hocus-pocusgedoe [hocus pocus = tussenwerpsel – ook: znw.]: aan mijn lijf geen polonaise. De een was nog ad remmer dan de ander. Ze zongen een a capellaatje. Alle doctores honoris causa [vgl. (ere)doctor, mv. (ere)doctors, (ere)doctoren of (ere)doctores – ee – v. = vr. = vrl. (ere)doctores – èh] worden uitgenodigd. Je kunt die berg nou wel op willen … Twee emmertjes water halen, … Een dysfemisme [vergrovende uitdrukking – antoniem: eufemisme – verzachtend] is: ik heb schijt aan jou [i.p.v.: ik heb lak aan je].

2. Met 3 beaufort (afko: 3 Bft) geef je de windsterkte op de beaufortschaal, de schaal van Beaufort, weer. Is een chihuahua zo'n kortepotenhondje? Poeh, was me dat zweten. Poehpoeh, daar komt niets van in. Preëminent is boven anderen voortreffelijk, maar
pre-existent is voor iets anders bestaand. Een preëmptief bod (uitneembod) moet het bieden van de tegenstander bemoeilijken. Andere van dit soort vormen hebben alleen een pre als ze met koppelteken (trait-d'union, verbindingsstreepje) geschreven worden. Zij is een selfmade woman [door eigen kracht]. Haar onewomanshow liep als een tierelier. 'Scifi' [sciencefiction] spreek je uit als 'saai-faai'. De Amerikaanse vlag wordt aangeduid met stars-and-stripes. Een chowchow is een soort keeshond. Een goodygoody [niet in wdb.] is een heilig boontje [en een goodie een hebbedingetje]. Hij ging er ijlig (ook: ijlings) op af, hij vloog eropaf [GB].

3. Bij het playbacken droeg hij een pullover. De hard-boiled [keihard, ongevoelig] christian scientist [Taaladvies] was gladgeschoren
(clean-shaven) en droeg een double-breasted [met twee rijen knopen] colbertje. Hij zit op de seniormanageropleiding [senior manager]. Dit bedrijf doet veel aan soft sponsoring. Is het allright dat ik haar voor die all-invakantie allrisk verzeker? Heeft hij weer gelobbyd? Coërcitief is bedwingend, een diësis is (ook) een verhogingsteken, een kruis,
re-importeren is opnieuw importeren, reïmponeren is een term uit de boekdrukkerij en reüsseren [slagen] leidt tot een réussite [succes]. Voor mijn proefwerk kreeg ik een twee-en-een-half, dat heb ik toen maar drie en een halve (drieënhalve) meter weggegooid. De fundering van een brugpijler kan een omheiing hebben. De eeneiige tweeling vond het heiig [onhelder, bij droog, warm weer] weer tijdens het thee-uur. Met gratie kwam ze gracieus aangezwierd.

4. Die extranei moesten achter(aan) aanschuiven. Deze kisten werden erachteraan geschoven. De vloer had een (terra)sienakleur
(terra-de-Sienakleur) en de maestro at op het diesfeest paella [Spaans rijstgerecht], te gek voor woorden natuurlijk. Een arietta of ariëtte is een kleine aria. Wat leggiero gespeeld wordt, is licht, luchtig, zonder nadruk. Kaisoi wordt in Suriname als bladgroente gegeten. Een kutai is een hoogkijker (een vissoort). Een maiko is een jonge geisha. Daim [dèhñ] is hertsleer. Een pailow is een monumentale Chinese (stenen) toegangspoort. Een pait(je) is een jenevertje. Met 'maitta' geef je de partij bij budo op. Het kaizen is een Japans managementsysteem gericht op voortdurende verbetering van de productie. Een daiquiri is een cocktail van rum, citroensap, vruchtensuiker en geklopt ijs. Een ailanthus is een hemelboom. En de ailanthusvlinder dan?

5. Daar gaat veel gevlij [vaste uitdr. – net als: bij iemand in 't gevlij komen, anders ook: gevlei] in een zakje. B en W richtten de haven herin [VD] (beter: herinrichtten de haven). De Jangtsekiang is 6300 km lang en wordt ook wel de Blauwe Rivier genoemd [niet in wdb.]. De verkorte vorm van 'holifeest' is 'Holi' (Hindi: Holi Phagua – ook – NL: Phagwa of phagwafeest). MDMA is methyleendioxymethylamfetamine (de drug ecstasy, verkort xtc). Stond dat in De Morgen of in de Volkskrant? Een cholescoop [niet in wdb.] kan kolieken opsporen. Dat kan leiden tot cholecystitis [galblaasontsteking] en cholecystectomie [galblaas verwijderen]. Dat zijn zaken voor de mdl-arts
(maag-darm-leverarts). Zij had trouwens een latrelatie met een kno-arts [nko-arts, orl-arts]. In welk gebouw werk jij? Wel, in het ministerie van Economische Zaken [als instelling een M]. De Asen zijn de voornaamste goden in de oud-Noorse [indien taal: Oudnoorse] mythologie. De esculaap is symbool van de geneeskunde en verwijst naar de god Aesculaap.

6. Christus-Koning is het rooms-katholieke feest op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de zondag voor het begin van de advent. Hij kent god noch gebod. De god van de moslims heet Allah. In mijn bijbeltje kan ik lezen uit het openbaringsboek [Openbaring, de Openbaring van Johannes, Openb., Apocalyps(e)] of het evangelie volgens Marcus. Een weesgegroetje [keer bidden – ook: ave mariaatje] is afgeleid van het Weesgegroet, het Ave Maria [beide: naam van het gebed]. In zijn verzameling zitten een Christusdaalder en een Wilhelminatientje. Dit is een Bijbels noch Talmoedisch onderwerp. Deus absconditus: de verborgen God, Deus avertat: God beware (godbewaarme), deus ex machina: een god die aan het eind van een treurspel de zaken oplost, Deus meliora det: God betere het (godbetert), Deus omen avertat: God verhoede dat, absit omen: even afkloppen, bone deus: goeie god, di boni: goeie goden en treuga Dei: godsvrede.

7. Dat mag Joost (of Joosje, godheid van de Chinezen) weten. Een roep van de kruisvaarders was: "Dieu le veut" (God wil het). Het deïsme is een op de rede berustend geloof in een transcendente [afwezige] god. Q.D.B.V.: quod Deus bene vertat, hetgeen God ten goede moge keren. Het goddeeltje: het higgsboson, god(zij)dank: God(e) zij dank! Je weet: met de Heilige Thomas wordt Sint-Thomas bedoeld. Hoe ziet een sint-philippuskruis eruit [liggend Latijns kruis, het 'gewone': †]? Deze uiteenzetting gaat over de sint-jakobsappel en de (sint-)jakobsschelp, die coquille Saint-Jacques. Vrijdag is het weer
sint-salarius [salarisdag, de Heilige Salarius]. Een sint-jakobskruis wordt ook wel spata- of dolkkruis genoemd. Lijkt het sint-jakobskruid op de dito -lelie? Was de ladder Jakobs ook een hele jakobsladder? Ja. Een jacobus is een visdiefje. Sub reservatione Jacobaea is onder het voorbehoud van Jakobus (D.V. = Deo volente, ook V.D. = volente Deo – ‘si Dominus voluerit’ = als de Heer het wil – ‘si vixerimus’ = als wij dan leven). Wat was een darbyst ook alweer [lid van de vergadering der gelovigen]?

8. Een jacobin ministre is een jakobijn [heftig voorstander democratie] die minister geworden is. Een chouan is een aanhanger van de Bourbons in de Vendée tijdens de (eerste) Franse Republiek. Je moet het maar weten: een hermeticus is een aanhanger van Hermes Trismegistus [zekere mythische figuur]. Het machiavellisme [staat mag een middel als moord gebruiken t.b.v. machtsuitbreiding van regeerders] dankt zijn naam aan Machiavelli. Een ovist hing de preformatietheorie [alle leven komt uit het ei] aan. Een pandit [ah] is een geleerde hindoe. Een trotskist [aanhanger Trotski, de aangenomen naam van Lev Davidovitsj Bronstein (1879–1940) – binnen communisme, tegen stalinisme] kwam je tegen in Rusland. Een rapaljaan behoorde tot de Rapaljepartij, die meest uit rapaille bestond, waaronder hadjememaars. Wat philonisch is, heeft betrekking op Philo van Alexandrië (ook: platonisch). Met Nederlandkunde wordt neerlandistiek bedoeld. Wat is het markante verschil [bij opschrijven] tussen het Jeruzalemsyndroom en het stockholmsyndroom? Juist: de hoofdletter! Dat klinkt me als Hottentots [echte, maar ook: onverstaanbare taal] in de oren. Zij heeft het ongetwijfeld Siberisch koud, dat laat me siberisch.

9. Zei je nu 'dierendag' of 'Werelddierendag'? Rond 1871 sprak men van de gründerzeit [gründerjahre, sterke economische expansie na 1871 Duitsland]. Bekende perioden zijn het eemien, het saalien en het zechsteen. De KLu is de Koninklijke Luchtmacht en de KL is de Koninklijke Landmacht. Die laatste bestond in 2014 maar liefst 200 jaar. Onze koning Willem-Alexander nam het defilé af. Het Groene Boekje heeft zo zijn eigen snabbelcircuit (schnabbelcircuit – VD ook). Singkès zijn in Indië pas aangekomen uit China geëmigreerde Chinezen. Zit er een trend in laatste top 10's (top tiens)? In Guine(e)se havensteden lopen vaak Guine(e)se biggetjes rond [Guinee en Guinea]. Bij die hoeveelheid elektrische lading kijken ze niet op een coulombtje [oh:ñ] meer of minder. Het moet wel in dit framepje passen. Ze droegen butterfly's, vlinderdasjes. Hij had nog gauw even een déjà vuutje. Als je 'cafeetje' afbreekt, wordt dat 'café' + [plus] 'tje'.

10. P&O is de afkorting van personeel en organisatie. Vaak wordt daar dan ook de afdeling Personeel en Organisatie mee bedoeld. Een TIA is een transient ischaemic attack [voorbode beroerte], ALS is amyotrofische laterale sclerose [dodelijke spierziekte] en BSE bovine spongiform encephalopathy (in goed Nederlands: boviene spongiforme encefalopathie – gekkekoeienziekte). De Reformatie heeft een belangrijke rol gespeeld in het tot stand komen (de totstandkoming) van een eenheidsspelling [via de tale Kanaäns in de Bijbelvertaling – Statenbijbel]. Na de spelling-Siegenbeek kwam het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) van De Vries en Te Winkel, die in 1866 samen ook de eerste 'Woordenlijst (voor de spelling der) Nederlandsche Taal' uitbrachten.

 

 

 

2129 Dictee woensdag 10-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (143) √

Dictee – dictees [2129]

Oefendictee 714 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (143)

1. Met aambeien heb je hemorroïden. In dit bisdom is een archidomme aartsbisschop aangesteld. Die afgetobde ziel had toch de bomen nog afgetopt. Heb je ze allebei (alle twee) uitgenodigd? De Ajaxsupporters vuurden de Ajacieden aan. Ambeteren is lastigvallen. Het is me wat: die allround sporter in een allroundwedstrijd. De analist maakte een analyse [en de annalist een jaarboek]. Vallen 'amuzikaal' en 'amuzisch' altijd samen? Nou, totaal niet, je moet maar aan de muzen denken [bij 'amuzisch' – kunsten dus] Een anonymus blijft graag in de anonimiteit. En synoniemen zorgen voor synonymie. Een androgyn is een hermafrodiet [tweeslachtig wezen]. Staat die Grote Beer nu boven Arctica (ja, dus) of Antarctica? Au bain-marie koken doe je in een
bain-mariepan. Zullen we nog maar een aveetje [keer bidden – naam = Ave Maria] debiteren? Heel vreemd: caddies [golfstokkendrager] die een caddie [boodschappenwagentje] gebruiken om daarmee de caddies [golfstokken] in rond te rijden …

2. Met een caddy [doos, tas] doe je boodschappen of je laadt cd's in dat laatje. Wij dansten een balalaikaatje. We kregen een bacovetoetje [VD n/s, GB s]. Het spelen van die bagatelle [licht muziekstuk] was geen bagatel. Er zijn meerdere plans de campagnes [of] mogelijk, want er zijn deze week twee bal(s) masqués en er is ook nog een bezoek aan die café(s) dansants [VD]. Leg uit wat het Groot Besogne [verenigde vergadering – 1805-1806 – Bataafse Republiek] en het Geheim Besogne [commissie uit de gewesten van de Republiek voor buitenlandse zaken] zijn. Het boe roepen is het boegeroep van een boeroeper. De brahmaan [aanhanger brahmanisme, Brahma] drukte de pamfletten op een bramahpers. Bühnenfieber [uit het Duits - b] zie je vaak bij een bühneoptreden [NL: n/s]. Buiten het Byzantijnse Rijk heb je beslist ook byzantijnse [slaafs, kruipend] geesten. Hij schildert graag bucolische [landelijke] taferelen. De cadet nam nog een kadetje. Heerlijk: piranha's eten en caipirinha's drinken. Een zakenkabinet is een cabinet d'affaires. Doe die cd vast in de caddy [lade], wil je?

3. Cancangedans [cancan] windt je op. Hoe smaakt dat cassavebrood? Kom, we gaan chinezen (naar de chinees = Chinees restaurant). Zou die wonderlijke vent, die rare chinees, daar ook weer zitten te eten? Classicistisch is het classicisme betreffende. Wil je een cola-pils of een rum-cola? Kun je meerdere crime(s) passionnels [GB, VD] plegen? Deze schoen heeft een crêpezool. Een crêpe suzette [flensje, mv. crêpes suzettes [of] – GB, VD] kun je eten, crêpe georgette [weefsel, geen mv.] niet. Crustaceeën zijn schaaldieren. Een cyborg is half mens, half machine. Hij is een weifelaar, een twijfelaar, en dus dadeloos. Er zijn meer dan een [één] danse(s) macabres. Op klasseren kan declasseren volgen. Pahoehoe is touwlava (uit het Hawaïaans – en palulu een plant). Bij die hawaïmuziek gaat mijn hart weer sneller Hawaïaans kloppen. Het woord 'didgeridoo' komt uit een Aboriginaltaal. Heel vroeger kon je iemand in het Diets iets diets(!) maken [wijsmaken].

4. Dat was echt een dies ater [zwarte dag, ongeluksdag]. Op de dies natalis [stichtingsdag, verjaardag organisatie] werd een diesrede gehouden. De diskjockey droeg een discmankoptelefoon. Alleen de directbetrokkenen kunnen als bezwaarmakers bezwaar maken. Ik ben meer een doe-het-zelver, van 'doe het zelf' dus. Mooi, die doowopmuziek [jaren 50 en 60: ritmisch herhaalde klanken of woorden zonder betekenis, zoals 'shoobydoowop']? Wanneer was de eerste ebola-epidemie? Zij heeft altijd meerdere eaux de colognes (GB, VD of) in huis. Elusief is ontwijkend, een embouchure is de monding van een rivier of de mond van een kanon en een emfyseem is een zwelling van een weefsel of orgaan door gas of lucht. De en-détailuitwerking [en détail] is veelbelovend. De en-dépotneming [en dépôt] is goed vastgelegd. Een en-blocveroordeling [en bloc] kan natuurlijk niet. Die en-massehysterie [en masse] is lastig te beteugelen. De zwartspeler [schaken] deed een en-passantslag [en passant, e.p.]. De euritmie [bewegingskunst op muziek] komt origineel bij Rudolf Steiner vandaan.

5. Ik ga je op feta [kaas] fêteren [trakteren]. Die flapuit kon met de
flap-over duidelijk niet overweg. Foie gras is ganzenleverpastei: daar maak je pâté de foie gras van. Hij fondude vroeger graag. Folliculair heeft op de follikels betrekking. Frangipane is een mengsel van amandelen enzovoorts. Goedendagzeggen is iemand een goedendag zeggen. Na die geuzelambiek is zijn geest behoorlijk getroebleerd. Ik heb dat half en half besloten. Ik vind de kwaliteit maar halfhalf, zozo. De crisis zal hand over hand toenemen. Een hazenwind is geen hond [maar een wind]. Wat een hollebolle gijs is dat, zeg. De
Indo-Europeaan en de Indochinees bezochten Eurazië. Zijn invrijheidstelling [geen tussen-s, GB, VD] werd allerwegen toegejuicht. Die stoute Jan in de zak ging mee naar Spanje, waar men de
jan-in-de-zak als meelgerecht wel kent.

6. Je kan nu niet weer met zo'n je-ne-sais-quoireactie [ik-weet-niet-wat] komen. Die mooie jij-bak is je van het. Dat is je reinste judasstreek. Ik kick op jump-'n-jivemuziek. Bij het in bedrijf stellen is er sprake van een inbedrijfstelling. De vitale functies zijn nog intact. Hij blonk uit in tact. Het shangri-la is het paradijs, het imaginaire oord in de Himalaya uit de utopische roman 'The Lost Horizon' van James Hilton. Vancomycine is een krachtig antibioticum om bacteriën te bestrijden die resistent zijn tegen mildere antibiotica. Als je een mengelmoes produceert, is dat olla podrida, olipodriga of olipodrigo. Een kapucijne is een kapucines. Een capuce is een monnikskap, een pij, een kapoets. Caput mortuum is dodekop [almagra, caput mortuum, colcothar, Engels rood, Parijs rood, Persiaans rood, Perzisch rood, poleerrood, polijstrood, Spaans rood, Venetiaans rood]. Caput mundi: hoofdstad van de wereld, een benaming voor Rome. Caput Nili quaerere: een onbegonnen werk beginnen (de bronnen van de Nijl zoeken).

7. Een menhir is een grote ruwe rechtopstaande steen uit voorhistorische tijd in Keltische streken, die diende als gedenkteken. In Eindhoven hebben ze nu ook PSV'sters. ME'ers en -sters(!) waren daar al eerder. Moussaka is een Grieks gerecht, bestaande uit gehakt, bechamelsaus en aubergines. Die receptie was een kwestie van opzitten en pootjes geven. Het panarabisme gaat uit van de
pan-Arabische gedachtegang. 'Jeugdige grijsaard' en 'levend dood' zijn oxymorons. Palissadeweefsel, dat is palissadeparenchym. Iets met panache doen is met zwier, met bravoure. Alle pdf-documenten zijn volgens de PDF-standaard opgemaakt. Hij gaat nu vast een Frans Paternoster bidden [= vloeken]. Zijn het de pielepoten [ooievaar, ook: homo] die de kindertjes brengen? De schaatsster reed in haar voorlaatste rondje verrassend een [in letters] drieëndertiger of [in cijfers] 33'er.

8. Als experiment leefde hij een maand tv- en pc'loos. Piripiri is een Portugees en Mozambikaans gerecht met kip en Spaanse pepers. Niet elke postiljon [postrijder] is een postillon d'amour [bezorger liefdesbrieven]. Dit product heeft veel pre's (preetjes). Een
practical-joker maakt practical jokes. Schrijf ik 'oud Mongools paardenras' aaneen? Ik denk van wel. Of bedoel je oud-Mongools paardenras? Een bellerophonsbrief [bèh-lee] is een uriasbrief; leg die termen eens uit [bevat opdracht om brenger ervan te doden]. Hij had zijn zweet-T-shirt aangetrokken. Hij was relaxed: dat bleek uit zijn relaxte houding, die hij had omdat hij gerelaxt had. De Rode Halvemaan is het islamitische Rode Kruis. Gooi het maar achter de rododendrons. Hoe werkt dat met het siderale jaar [sterrenjaar]? Boven de T-kruising hing tl-verlichting. Je moet zorgvuldig te werk gaan bij het tewerkstellen van nieuw personeel. Welk type fout is dat? Duivenkervel is een plantengeslacht of akkeronkruid.

9. Welke typefout (typfout) is dat? De comptabele [zeg maar: boekhouder] was heel trots op zijn nieuw verworven comtoiseklok [hangklok, slingerklok uit de Franche-Comté]. De chamade [sj] blazen of slaan, is het signaal van een belegerde stad op trompet of trom gegeven dat men in onderhandeling wilde treden (ook: terugkrabbelen). Een kritische benaming voor moralisme of zedenmeesterij met betrekking tot literatuur (GB ook: tt) wordt comstockery genoemd. Puce is vlokleurig, donker roodbruin als de vlo. De high church [Engeland] staat het dichtst bij de [afko] r.-k. kerk en wordt gedekt door de term anglokatholicisme (puseyisme, ritualisme). Is deze dicteetijger een purus putus [alleen eigen vak, verder geen belangstelling]? Het pyrronisme is naar Pyrrho genoemd [aan alles twijfelen]. Daar heb je die pedante [betweterig] politicus weer met zijn trouwe pyladessen [trouwe metgezel]. Test je Chinees: xiang qi [sjie tsjie schaakspel] en qi [tsjie] gong [meditatietechniek], wat zijn dat? In een typico-orkest zitten altijd cuatro's [snaarinstrument]. De golfer heeft geput [1 t].

10. Een pycnicus [kort en gezet] is van het pyknische (antoniem: leptosome – lang en smal) type. Een lichtquant is een foton. Er is nog één question brûlante [brandend vraagstuk] over. Wie weet, quién sabe [uh]? Een quasar is een quasi stellar radio source. Bekende natuurkundige hulpmiddelen zijn de sixthermometer, de bauméschaal [concentratie van oplossingen, eenheid: Bé], de beaufortschaal (schaal van Beaufort – windsterkte), de celsiusthermometer en de fahrenheitthermometer. In een lijdende zin krijg je bijna vanzelfsprekend (bijna-vanzelfsprekend) een door-bepaling. Wie was je linker buurman (linkerbuurman) bij dat concert? Had die zijn rechterbeen (rechter been) gebroken? Is ze al acht en een halve maand onderweg? Een PhD is een doctor of philosophy (philosophiae doctor). Wajong, Wajonger [VD, juist lijkt echter: Wajong'er – argumentatie VD: zo schrijft de overheid het, donorprincipe].