Dictee – dictees [2060]
Oefendictee 769 OUD, geheel herzien naar situatie 2020
Dictee van de dag (88)
1. Aan die langgevreesde [VD] toestand kwam een einde, een langgehoopte [VD] oplossing werd werkelijkheid. Ken je de langejaap [middelvinger] uit het kinderversje? Zo'n langlendegezelschap [lang en dun, schraal mens] kun je – ook letterlijk – niet over het hoofd zien. Langoureus [smachtend, kwijnend] keek hij me aan: hou op met dat taedieuze [langdradig] betoog. Is er veel verschil tussen langoest [tienpotige hoornkreeft] en langoustine [zeekreeft met slanke scharen, kleine kreeft, nieroogkreeft, Noorse kreeft]? Wat is veel? Ik wilde langskomen, maar jullie waren er niet. Een lanyard (lèhn-juhrt – ook: keycord) is een sleutelkoord. Een laodiceeër is een lauw mens [zonder geestdrift]. De oude naam van potas is lapis causticus. Wat betekent 'lapis divinus is een adstringerend middel' [oog, geneesmiddel – samentrekken, oogontsteking]? La plus noble conquête de l'homme (de edelste verovering van de mens) is het paard. In Parijs heeft die laplander (schelm, bedrieger – ook L – bewoner!) me geflest. Hier volgen nog een drietal stenen: lapis philosophorum (steen der wijzen), lapis lazuli ((stuk) edelgesteente van diepblauwe kleur) en lapis infernalis (helse steen – wratten, wild vlees wegbranden).
2. Ze leefden streng naar het Boek der boeken, het Boek (Gods), de Heilige Schrift. Nadal breakte [breaken, ook: breakdans/cen] Federer [tennis]. Wie of wat verwoordt la Reine du Monde [opinie, pers]? Is dit nu een larghetto [langzaam, gedragen] of een larghissimo [zeer breed en langzaam]? Hij betaalde in Georgië met een paar larietjes [lari’s, GEL]. L'art de grouper les chiffres [de kunst om statistisch materiaal zo te ordenen, dat men ermee bewijzen kan wat men wil]: there are lies, damned lies and statistics … Na de cd [compact disc] hebben we nu de ld (laserdisk). Die lascieve [wulps, wellustig] lasciviteit lag wel erg dik erbovenop. De lassakoorts is genoemd naar het dorp Lassa in Nigeria. Het wilde paard werd gelassood. In Amsterdam had je vroeger de Lastage [buurt met werven]. God lasteren is godslasterlijk en godslasterend. Je mag hem nu niet lastigvallen. Waarom zet iemand eigenlijk 'last rose of summer' [laatste roos van de zomer] in een Nederlands woordenboek? Sprak men in de vroeg-Griekse tijd Vroeggrieks? Er is sprake van lata culpa, grove schuld?
3. De latah [Maleis] is een schrikken-en-van-streek-rakenaandoening. Het Lateraan is het gebouwencomplex op de heuvel Celio te Rome, enclave van de staat Vaticaanstad (ook de Sint-Jan van Lateranen staat op die heuvel). Laternae magicae [enk.: laterna magica] zijn toverlantaarns (ook: toverlantarens). Je mag zowel 'deventerkoek' als 'Deventer koek' (als eigennaam naamgever van de deventerkoek) schrijven. Ze smulden uitbundig van de Deventer latten [latkoek, dun]. Eén lats, twee lati (de vroegere munteenheid van Letland, Latvia – LVL, sinds 2014 de euro). Dat heb je mooi in je latse (in je broekzak) gestoken. Die twee jongelui latten [vrijen, een latrelatie onderhouden] en houden van latte macchiato. Enkele Aziatische bomen leveren lauan [bleekgeel tot roodbruin hout]. We genieten nog steeds van (Stan) Laurel en (Oliver) Hardy. De Laurentiustranen [meteorenzwerm rond 12 augustus, ook: sint-laurenstranen] worden ook Perseïden genoemd. Laudator temporis acti: een lofredenaar van het verleden. Ze zongen het Laudate Dominum (Lof zij de Heer). De vertaling van 'laus Deo' is 'God lof'. Erasmus' laus stultitiae (lof der zotheid) zit in de titel van zijn beroemde boek [Laus Stultitiae, Lof der zotheid]. Lauweren kun je oogsten en je kunt erop rusten. Dat schudt hij zo uit zijn mouw.
4. We zijn gered, godlof! Men schutte dat oorlogsschip met geschut en al. Dat kind zou van al dat geschud nog het shakenbabysyndroom krijgen. Wat hebben lavallière [gestrikte das met breed uitlopende einden] en maîtresse met elkaar te maken? Antwoord: die das is genoemd naar de maîtresse van Lodewijk XIV. Lavaglas heet ook wel obsidiaan of hyaliet. Daar eten ze dagelijks lavash [zeker brood]. Met een klisteerspuit kun je een klysma zetten. Lavendelwater is eau de lavande of spijkwater. De LAW (Stichting Wandelplatform – Langeafstandswandelpaden) onderhoudt de law's [langeafstandswandelpad]. Lawn [vgl. lawntennis] is linon. Hij is een lawaaipapegaai (met zijn vuvuzela). Laxisme is laksheid. Onze overheid is er een van law-and-order. Een puistig man is een lazarus. Een lazzarone is een Napolitaanse bedelaar. Lavassen zijn lubbestokken of maggiplanten. La vie de bohème, dat was zijn stijl [ongebonden, onconventioneel].
5.
De ID-verkoop [van
ID-kaarten
– identiteit]
loopt als een trein. Zij runnen een lean-and-mean bedrijf
[alleen kernactiviteiten]. Als je wilt
weten, wat de Wob
(Wet
openbaarheid
van bestuur)
precies inhoudt, moet je bij onze Rijksoverheid te rade gaan.
Breedlachend diende ze hem van repliek. Wat weet je van de Eerste en
Tweede Engelse Oorlog? Zijn beeltenis
heb ik in 's-Gravenhage gekocht. Ze maakte een reverence [buiging;
door de knieën gaan]. Seductie is verleiding, deductie
afgeleide waarheid. Barista's zijn medewerkers van een espressobar.
Een escouadegroep is een halve sectie
onder bevel van een korporaal. Met loensende
blik keek hij me aan. Een morion is een zwart bergkristal. 'Betjak'
(= betjah – fietstaxi) komt van het
Maleise 'becak'. De
becquerel
is een eenheid (Bq,
kernactiviteit).
6.
We kunnen allemaal 'gillesdelatourettesyndroom', 'syndroom van Gilles
de la Tourette' en 'tourettesyndroom' [ook:
(gillesdela)tourette]
schrijven, maar wat is het nu eigenlijk? Antwoord: het verschijnsel
dat iemand plotseling tics – onwillekeurige samentrekking van de
spieren – vertoont en kreten, vloeken, scheldwoorden en dergelijke
uitstoot. De bastaardvloek 'sacre-nom-de-Dieu' heeft als verkorting
'sacredieu'. Bij de bereiding van caprolactam [grondstof
voor nylon-6; niet: nylon-6,6 – dat wordt gemaakt van tussenproduct
hexamethyleendiamine =
1,6-hexaandiamine,
H2N(CH2)6NH2
of nylon-6,10 dat gemaakt wordt van sebacinezuur of decaandizuur,
toch?]
vindt een beckmannomlegging
– van een oxim naar een zuuramide – plaats. Is die auto geleased
(ook: geleaset)? Een leap in the dark is
een sprong in het duister. Leather wedges zijn zogenoemde schoenen
van golfvalsspelers. Lebesen werden in
de oudheid gebruikt als waskom en in de pelikes (vazen)
zat het water. Die lebemann [leeft
zich uit in zinnelijke genoegens] kan het lebbes [leplazarus,
pleuris, pleuritis] krijgen in plaats van lebensraum [t.b.v.
vrij en ontspannen bewegen]. In feite behoorde klein Davidje
[klein maar dapper] tot les braves des
braves [dapperste der dapperen]. Kun je
moeilijke zaken eigenlijk wel le coeur léger (met
een licht gemoed) doen? Op tijd gereedstaan, hoor!
7. Begin er niet aan: dat is le commencement de la fin, het begin van het einde. Kon je vroeger beter L.S. [Lectori salutem, den lezer heil] of B.L. [Benevole lector = welwillende lezer] boven een brief zetten? Ken je de mythe van Leda en de zwaan? De ledeboerianen zijn volgelingen van dominee Ledeboer. Le démon de midi is de nieuwe seksuele impuls die op middelbare leeftijd vaak optreedt. Ledesteen wordt ook wel Balegemse steen genoemd. Lediggaan is leeglopen. Hoeveel ledjes (leds) zitten daar nu in? In fasen wordt van half- heelgoed gemaakt [papierfabricage]. Ze hebben hem half leelam [pak in de leden, pak slaag] geslagen. Zijn lacuneanalyse was glashelder. De Leen-en-pachtwet is een Amerikaanse wet van 1941. Wil je nog wat leerdammer [= Leerdammer kaas] meebrengen? Studs zijn studieus [leergierig]. Het lvs is het leerlingvolgsysteem. De Grote Leeuw (Leo major) en de Kleine (Leo minor) staan aan de hemel. Alle Leeuwen zijn jarig tussen 23 juli en 23 augustus.
8.
Koning Richard I van Engeland wordt Richard Leeuwenhart genoemd. Een
leeuwhond is een Rhodesian ridgeback. Wat doet een legendeschrijver?
Met het grote leger [la grande armée]
trok Napoleon naar Rusland [in 1812].
Wat moet een leger zonder fille du régiment [legerhoer]?
Het verheven gebaar van de zaaier is le geste auguste du semeur. Een
legionair is een legioensoldaat. Hij kreeg het légion d'honneur
[legioen van eer (Franse
ridderorde)]. Bij het cricket is
hij een offspinner [bal draait van achter
batsman naar voor – antoniem: legspin, van voorzijde naar
rugzijde]. De legoblokjes zijn van fabrikant LEGO: legoblokken
in dito (-)doos. Gezocht op '*lego*':
een
allegorese-interpretatie [allegorisch]
van de Bijbel, gelegouw (wielewaal), hapax
(hapax legomenon/eirèmenon): slechts
één keer voorkomend woord in een tekst of iets dergelijks,
hellegodin, een hillegonda
(walvisachtige vis of zekere soort
rondkopdolfijn), legorder (beurs, t.e.m.
de laatste beursdag van de maand – antoniem: dagorder),
wollegoed (of
wolgoed), sensu allegorico (zinnebeeldig)
en prolegomena (voorstudie).
9.
Le goût de la perfection qui stérilise: het onvruchtbaar makende
verlangen naar volmaaktheid. Zij is een contorsioniste (slangenmens),
maar heeft de pest aan boa constrictors, toch draagt zij vaak een
kleurrijke boa en is zij zelfs boa
[buitengewoon
opsporingsambtenaar]
bij het COA [Centraal
Orgaan
Opvang Asielzoekers]
of zo. Wij hebben zesderlei [zes] smaak
(smaken) van dit product te koop. Voor
'leitmotiv' kennen we gewoon het Nederlandse woord 'leidmotief'. Een
Kind van Staat wordt van staatswege opgevoed en onderhouden en
behoort tot het koningshuis. Wie schreven de Leidse Vertaling (op
hun conto) [Kuenen, Hooykaas, Koster en
Oort – O.T. 1899-1901, N.T. 1912]? De leidster wees haar
pupillen tijdens de nachtelijke dropping op de Leidster [Poolster].
Een lipogram (leipogram – waarin een letter
ontbreekt) zonder e [e-lipogram]
lijkt me moeilijk te maken [vgl.
enr-lipogram].
Is het spreekwoordelijke 'leien dakje' het verkleinwoord van
'leiendak'? Tja. Terwijl ze de
jachthonden aan de leisen [riem]
hielden, neurieden ze enkele leizen
[kerstlied]. Een van de welklinkendste
tropische ziekten blijft voor mij de leishmaniasis
(aleppobuil, kala-azar). Is dat met
leken- of met timmermansoog uitgevoerd?
10. Ze speelden het spel van liefde en toeval: le jeu de l'amour et du hasard. De lekeimed (leknamad) is het derde gewas dat in één zomer op een weiland groeit en dat wordt afgeweid [al weidend afvreten]. Hé joh, ga je lekker? Het schip zou later lekslaan. Je weet dat 'lekko' van 'let go' komt [zeemanstaal]? 'Lekyth' is een vormvariant van 'lekythos' [ranke vaas, smalle hals, één oor]. In Beilen staan op een rond-point drie reusachtige bijlen bij elkaar. Dit kun je realistische rotondekunst noemen, of zijn het misschien de bijlen uit de sage van de niet bijster slimme reuzen Ellert en Brammert die er bij de zeer donkere heidevennen altijd wel met een knots of bijl op wilden inhakken (circa 15e eeuw)? De leliaards waren de Fransgezinde Vlamingen. Die lellebel maakte het weer bont. Met le mot de Cambronne wordt een vloek of krachtterm bedoeld. 'Lendeloos' en 'lendenlam' betekenen hetzelfde. L'enfer, c'est les Autres: de hel, dat zijn de anderen. Lenocinia verborum: gekunstelde tooi van woorden (Tacitus).
