Dictee –
dictees [1985]
Oefendictee
825 OUD, geheel herzien naar situatie 2020
Dictee
van de dag (32)
1.
Er moet gede-islamiseerd worden. Het conceptdictee: een taalfreak
heeft daar al een blik op geworpen en in eerste instantie geen
problemen over opgeworpen. Die fytoftora (zwakziekte
in aardappelloof) blijft een groot probleem. In de whodunit
(detective) droeg de hard-boiled
(keiharde, ongevoelige) detective een
gabardine regenjas met holmespet (is die
genoemd naar Sherlock? Ja! Het holmeslicht niet ... en kunt u het
holmes – mes ...?) Naar dat Geitje (ster,
niet meer in VD: in sterrenbeeld Voerman) kun je alleen maar
opkijken. Is gaultheria's [bergthee]
kweken moeilijk? Hij moet zo nodig weer de shockjock (dj)
uithangen met zijn gechoqueer (geshockeer).
Een Maltezer leeuwtje is een maltezerhond. Een whippet (hond)
is verwant aan de terriërs. Als mauwerik (kat)
heeft zij een ocelot (pardelkat – roofdier
...). Een kribbebijter
verrinneweert de ruif. Een thar is een
kleine, gracieuze [vgl. gratie]
himalayageit. Voorbeelden van een epitheton (meervoud:
epitheta) ornans zijn 'de listige Odysseus' en 'de koeogige
Hera'. Nu zullen we gauw een nijlgau (soort
antilope) zien.
2.
Een brahmapoetrakip heeft een
driedubbele kam, hoenders kunnen buff (bruingeel)
zijn en een lombards hoen is van origine Lombardisch. Voor nog geen
honderdduizend markka [FIM, Finland, tot 2002]
zou ik zo'n maka (bosmeester: Amerikaanse
gifslang) willen houden. Zoek op, wat een nyala (soort
antilope, koedoe), een oryx (paardantilope)
en een wouwou (zilvergibbon) zijn. Niet
te geloven: een sagoïentje (soort van zwart
klauwaapje) op de rug van een steppezebra.
Een Egyptische cobra is een uraeusslang.
Die kutai (hoogkijker
– vis) moet dat Veulen [sterrenbeeld]
toch extra gemakkelijk kunnen zien? Een kongeraal komt niet uit
Congo: het woord komt van het Latijnse 'conger' (zeepaling).
De houting is een soort zalm. Wat zijn griet (grutto,
ook: platvis) en griend (rondkopdolfijn)?
En wat is een fint, als het geen waterbewoner is? (Een
list!) De kiur
[ie, oe] is
een uitgestorven reuzenvogel van Madagaskar. Ken je de lori (halfaap)
en de kokkelevi (kuifleeuwerik)? Vergeet
ook de magelhaengans, humboldtpinguïn, feniks (mythische
vogel) en faëton (vogel of rijtuig)
niet.
3.
Voor mij zijn toppers bij de vogeltjes: Blyths rietzanger, Cetti's
zanger (bruine rietzanger), Dougalls
stern, Kuhls pijlstaartvogel, het Numidisch juffertje (kraanvogel),
Temmincks strandloper en de Vlaamse gaai. Reuze-interessant allemaal.
Hoe schrijf je trouwens 'orpheusgrasmus',
'quelea' (vogel in de savannen) en
'quetzal' (vogel of munt)? Hier volgen
wat woorden die interessant zijn i.v.m. de tussen-n: adenoïdenlijder,
apelazarus, apotheosenachtig,
apotheosenmoment, advocateborrel,
advocatencollectief, bolleboos,
bollenkweker, bullebak,
bullenpees, dogemuts,
dolleman, driefasemotor,
drinkebroer, dronkenlap,
ellepijp, ellenstok,
gortepap, gortenteller,
giraffennek, hellekind,
kattebelletje (briefje),
kattenbelletje (bel),
kinnebak, klassewerk
(erg goed), klassenwerk
(met de hele klas), klereschool,
klerenhanger, klotegevoel
en klotenbibber.
4.
Verder: pokkenweer, krabbedief,
krabbenduiker, lollepot,
linzensoep, lulleman
(babbelaar), lullenman
(brandweer), minnenijd,
minnenloon, opgavenboek,
pieleman (naakte),
pielenman (arbeider),
redekavelen, redengevend,
ruggespraak, ruggensteun,
runenalfabet, scharrebier,
schredenteller, secondelang,
Secretaressedag, sirenenzang,
sirenegeluid, sibbenkunde,
smarteloos, smartengeld,
sorbenboom, sukadebrood,
sullebaan, vedettedom,
vedetteneigingen, nomadenstam,
zedelijkheid, zedendelict,
zegetocht, zegenwens,
zinnebeeld, zinnenstrelend,
zittekist, zielenroerselen,
zondelast en
doodzondenbesef, normen-en-waardendebat,
waardevrij, gazelleoog,
wiegelied, wiegendood,
takkewijf, takkenbos,
reuzezwijn (meevaller),
reuzenzwijn (heel
groot), libellennet,
lindebloesem, pagodeboom,
maretak en pieremachochel.
5.
Zijn er recent nog nieuwe bijbelrollen ontdekt? Wat bedoelt GB met
een bursa-equivalent? Een Lapaceen is een inwoner van La Paz, een
Manilleen van Manilla. Een Salvadoreen is een inwoner van El Salvador
en een Quiteen van Quito. De Slavenoorlog was de Amerikaanse
burgeroorlog van 1861-'65. Op een tafelberg [de
Tafelberg: Zuid-Afrika] kun je heel goed de Tafelberg (Mensa,
sterrenbeeld) zien. De furor teutonicus is de teutoonse
razernij [Duitsland, antisemitisme]. Ik
heb weer genoten van het tikitakavoetbal (tikkietakkie,
tiktakvoetbal) van Barcelona. Hier, pak aan, one for the road
[borrel], een afzakkertje! Deze
politicus heeft extreem linkse ideeën. Er werd wat
afgeijsbeerd toen de examenuitslag uitbleef. Op de gelukwens van Piet
repliceerde Jan met: van 's gelijken.
6.
Een olibrius is een snoever of pochhans. Al- en dieldrin behoren tot
de drins (pesticiden). Uche-uche, mag ik
even de aandacht, anders gebruik ik mijn oeioeimachine! Ik zag het:
George' oor had hij te luister gelegd. Op een sophisticated [mondain,
verfijnd] manier werd de wijn gesofisticeerd
[suiker toevoegen, versnelling gistingsproces –
geen k].
De gezapigerustverstoorder werd tot de orde geroepen. Of hij
gereïncarneerd was, weet ik niet, gere-integreerd was
hij. Het getoupeerde [met haar ...]
gezelschap heeft nog wat rondgetoerd. Door al die trubbels was hij
getroebleerd. Hij zoekt nu een troubleshooter. Zijn getruukte trucjes
en getrukeerde trucages waren fenomenaal. In elk respectvol dictee
zou 'giaur' [gah-voer]
(Turkse scheldnaam voor alle niet-moslims)
voor moeten komen, niet te verwarren met het grote rund, de gaur
[gou-wuhr]. Gierstjes zijn
sorghumkorrels. Het was een relaxed middagje, we hebben heerlijk
gerelaxt. De GeV is
de
giga-elektronvolt.
7.
Zonder die hepatitis B-vaccinatie zou ze nu misschien hepatitis B
hebben. Hij zat voor in de kerk. In de tram was het druk, maar voorin
vond hij nog een zitplaats. Ze zijn het jammerlijke slachtoffer
geworden van CO-asfyxiatie [koolmonoxidevergiftiging].
Wat was een Nisskakam [SR,
merk] ook alweer? Tegen hoofdluis! We hebben 325 kilowattuur
(kWh
– hour)
verbruikt. Door de bewolking was het een sterreloze
nacht. Ik kreeg ge-e-maild dat een wienerschnitzel gemeeld is.
Een wormkoekje wordt ook wel santonine genoemd. Met 'oom': adenoom
(gezwel uit klierweefsel), carcinoom
(kwaadaardig kankergezwel), dermatoom
(huidgezwel), fibroom (onschuldige
aangroeiing huid), hematoom (bloeduitstorting),
lipoom (vetgezwel), myoom (vleesboom),
oom agent, Oom Jan leert zijn neefje schaken, Jan oom
(verouderd voor Oom Jan), Oom Kool (arme
sukkel), daar ligt Oom Kool (is
gevallen), oud- of grootoom en De (neger)hut
van Oom Tom. We zullen dat gluiperdje eens een lesje leren!
8.
Met 'omes': hoge omes (hotemetoten),
voor de omes komen (professoren, examen doen),
ome dokter (vertrouwelijke aanduiding),
Ome Hein (de dood), Ome Jan (de
bank van lening: het bij Ome Jan brengen, ik moet naar Ome Jan –
geld van de lommerd zien te krijgen), ook 'janoom' is een
aanduiding van de lommerd, Ome Gerrit (scheldnaam
voor een rooms-katholiek geestelijke), Ome Kolenbrander
(Bargoens voor gevangenis) en: ome
Gevert is dood, ome Hebbert leeft nog: men krijgt liever dan dat men
geeft. Gods Woord bevat bijna ontelbaar veel godswoorden. We hebben
een centstuk, een vijfcentstuk en een 2½
centstuk (twee-en-een-halvecentstuk).
De nazi's waren
anti-Joods. Mijn vrouw en ik hebben al lang een
en-ofrekening
(en/of-rekening). Dat
gijsje goochem (die goochemerd) is van
Atjehse komaf, ook zijn ouders waren Atjeher.
9.
Het haringkaken verwijst naar (ww.)
haring kaken. Een goth (of gothic) is
een aanhanger of vertegenwoordiger van gothic (=
gothic stijl of muziek). Hier zie je wat voorbeelden van de
gothic kunst. Een gothic novel is een griezelroman. De gothique
rayonnant is de rayonante gotiek (tussen de
hoge en de flamboyante gotiek in). De gotiek is origineel de
spitsbogenstijl. Het Gotisch is een Oost-Germaanse taal. De
Goten, een oorspronkelijk uit Zuid-Zweden en Gotland afkomstig volk,
werden later opgesplitst in de Oost- en West-Goten. Gisteren liep ik
nog door de Rotterdamse koopgoot. Deze schoenen zijn van
gore-tex
[zekere kunststof]. Grâce à Dieu
[goddank], je bent gered! Die
graatmagere man heeft een academische graad. Pieter is een graag
geziene gast. De douairière (adellijke weduwe)
deed het met de gonfalonniere (burgemeester).
Een contrail is een condensatiestreep.
10.
Hij heeft een afschuwelijk degout (afkeer,
walging) van goût de contradiction (dwarsdrijverij).
Is dat te combineren, goulash (Hongaarse
stoofschotel) met golauyoek (Chinees
gerecht)? Achenebbisj (armetierig,
sjofel), aggenebbisj, oggenebbisj, genebbisj of nebbisj? Ze
had extramatrimoniële (buitenhuwelijkse)
seks. Mooi, die fourruremantel (bont).
Ik las in een dictee 'kris poesaka', maar ik denk dat dit poesakakris
moet zijn. Hij is minnaar van de schone letteren. Hij wil vast weer
munt slaan uit die situatie. Hun na-ijverigheid druipt eraf [ervan
af]. Wie kent het middeleeuwse Latijn, het Kloosterlatijn nog?
Een 65-plusser heeft een 65 pluskaart (ook
65+-kaart). In Madurodam heb je een miniatuur-Schiphol. Delft
is prinsenstad en Hanzestad, Deventer is koekstad, Eindhoven
lichtstad, Utrecht domstad en in Alkmaar begon de victorie!