1790 Dictee vrijdag 29 nov 2019 (2) dictee Oefendictee nov 2019 (4) √

Dictee - dictees [1790]

Oefendictee nov 2019 (4)

1. Die meepikgewoonte (pak-meegewoonte) is verderfelijk. Taaladvies heeft een lichte voorkeur voor 'kalligynaefobie' boven 'caligynaefobie'): angst voor mooie vrouwen. Ken je de ijlbode Pheidippides, 490 v.Chr. (de spartatlon is van Athene naar Sparta)? De S-romanum is de signum romanum [S-vormig deel dikke darm]. In VS' spread-eagle oratory (adelaar, bombastische retoriek) komen onvermijdelijk The Star-Spangled Banner (nationale volkslied) en de stars-and-stripes (nationale vlag) aan de orde. De turista is de reizigersdiarree of reisziekte, maar ook het stendhalsyndroom (syndroom van Stendhal, overweldigd door schoonheid). De man met de stiff upper lip hield zijn poot mooi stijf. De stjelphoevebewoners genoten van de stinsenflora [GB, VD ook: z]. Het was een stille zaterdag. Met een stock américain wordt een dump bedoeld. Een stint is een spiering of een (kleine) bonte strandloper.

2. Een super-G is en super-giant (skiën). Zijn vriendelijkheid was superkeitegek. Let op: 'moment suprême' is Frans, 'suprême moment' is Nederlands (beide ook qua uitspraak!). Het paard van de hafiz (Korankenner) leed aan surra(ziekte) [bloedziekte bij o.a. paarden] – en daar helpt suramin niet tegen –, zijn belager droeg surahkleding en hij bestudeerde uiteraard soera's. VX en tabun zijn zenuwgassen. Een SWOT-analyse (sterkte-zwakteanalyse) bekijkt: strengths, weaknesses, opportunities, threats. Via de tapregeling (1973, academisch personeel) kon je een tapplaats krijgen in het kader van de TAP: de Regeling Tijdelijke Arbeidsplaatsen. Protestantse collega's van een overleden predikant bezorgen de weduwe een annus gratiae [mv. anni]. Dat is ten algemenen nutte: ad usum publicum, b.p.d. = bono publico datum (geschonken ...), equus publicus – slooft zich er al dan niet in schijn voor uit, ten gemenen nutte, iets ten beste geven, in commune bonum, onteigenen via een nutswet, onteigeningswet, openbaar register en t.a.n.

3. De getallen geven het aantal nullen achter de een – voor de denkbeeldige komma – dan wel het aantal cijfers achter de komma aan! 
Bij yotta- (Y – 24 ) hoort quadriljoen. bij zetta- (Z – 21) triljard, bij exa- (E – 18) triljoen, peta- (P – 15) biljard, tera- (T – 12) biljoen, giga- (G – 9) miljard, mega- (M – 6) miljoen, kilo- (k – 3) duizend, hecto- (h – 2) honderd, deca (da – 1) tien, en verder van groot naar klein: deci- (d – 1) 1/10 = 0,1 – etc. –, centi- (c – 2), milli- (m – 3), micro (μ – 6), nano- (n – 9), pico (p – 12), femto- (f – 15), atto- (a – 18), zepto- (z – 21) en yocto (y – 24). Dat laatste gaat dus over een quadriljoenste (0, 000 000 000 000 000 000 000 001 of 1/1 000 000 000 000 000 000 000 000) en alles is volgens het SI-stelsel (Système International d'Unités).

4. Pardon, ik wilde geen aangiftebiljet (E-biljet = verkorte versie), maar een teruggavenbiljet (VT-biljet, V staat voor voorlopige). ABOP's [Algemene Bond van Onderwijzend Personeel] en Abva's [Algemene Bond van Ambtenaren] leden zijn al lang geëclipseerd. Ook NOV'ers [Nederlandse Onderwijzersvereniging] , AOb'ers [ook nu nog: Algemene Onderwijsbond] en NGL-leden [Nederlands Genootschap van Leraren] zijn er al lang niet meer. Op het thee-uur werd er theegezet en -gedronken; er was ook vraag naar thee citroen (en ook: rum-cola en cola light). Hij is futurologiehistoricus (!). Een BE-tov-biljet geldt voor taxi en openbaar vervoer. Vier Polen hadden via een pool ingezet op wie die ene poolbiljartpoule zou gaan winnen. Een nobiljon is een notabele. Verder: bataljon, franskiljon en postiljon (maar: postillon d'amour). In NL is een van-minister verantwoordelijk en de voor-minister tweede m/v.

5. Vergelijk: botellon [feestende crowd via internet], bouillon, brave crillon [aanspraak strijdmakker], brouillon [klad, schema] carillon, cellon [celliet, vervangt celluloid], cotillon [dans], medaillon, modillon
[S-vormige console onder kroonlijst], oreillon (ook: orillon, bolwerksoor), reveillon [nachtelijk feestmaal kerstavond en oud(e)jaar, Frankrijk, België], sémillon [wijnstok, witte wijn], tenaillon (bij vestingbouw – klein verdedigingswerk) en vanillon [tropische klimplant, ook: vrucht ervan]. Jakkes, die woorden kende ik niet: jak (knoros, bromrund), yakitori (Japans spiesje met stukjes kip), yakult (melkachtige drank) en yakuza (de Japanse georganiseerde misdaad). Zomaar, *harr*: dirty harry (rouwdouw, ook: rou/auwdouwer), geharrewar, harrejasses, harrejakkie, harrel (hennepvezel), harrewarren, harrewarrerij, (Finse) harrier (brak, hond), harries (borsten) en harring (ring bij sluisdeur of -poort).

6. Verder: harrypotterbril, scharre (+n, ploegschaar), scharrebier, -bijter, -kruid en -tong, scharreren (frijnen = gehouwen steen voorzien van smalle evenwijdige groefjes), Tom, Dick and Harry (Jan, Piet en Klaas, Jan en alleman, Jaan, Peer en Pauw), Harry: ene Harry, een handige harry, dikke Harry [tw.] en scharrelproducten. Men vermoedde dat de ddos-aanval een tigtal slechtoffers gemaakt had, maar het bleken er tig duizend te zijn. De eerste stand omvat de geestelijkheid, de tweede stand omvat de adel, de derde stand omvat de (boeren en) burgers [Fr.: Tiers-Etat] en de vierde stand omvat de arbeiders. In het Engels is de vierde stand de fourth estate, t.w. de pers (en de andere media). De bona vacantia is het (feodaal) recht op alle intestate [= zonder testament] erfenissen in een bepaald gebied. Zoeken naar *estate* geeft ook appestaten! In Friesland was de potestaat in de middeleeuwen ook vast een potentaat. Een surveillancestaat is een bigbrothermaatschappij.

7. Op *etat* o.a.: aetatis suae (op de genoemde leef­tijd – portretten), anno aetatis suae (a.e.s. – in zijn (haar) zoveelste levensjaar), à tort et à travers = doldriftig, lichtvaardig, bètatron (deeltjesversneller), coup d'état (staatsgreep), état-major = alle officieren van een oorlogsbodem, foetatie = ontstaan van zwangerschap, metataal = taal over taal, vgl. metatalig, raison d'état = staatsraison = staat is niet aan eigen wetten gebonden, re-interpretatie (!), tarte tatin = appeltaart met bodem boven, anti-etatisme [tegen veel staatsinmenging], Bijbelinterpretatie, flamenco-interpretatie, a.e. = anno aetatis = in de leeftijd van – op portretten en op portretten: aet. = aetatis = in de leeftijd van. DEET is N,N‑di-ethylmetatolueenamide (een insectenwerende stof).

8. De afkorting q.b.f.f.q.s. betekent: quod bonum, felix, faustumque sit = hetgeen goed, gelukkig en gezegend moge zijn (of: God geve daartoe Zijn zegen) en q.f.f.q.s. betekent: quod felix, faustumque sit = hetgeen gelukkig en gezegend moge zijn (of: God zegene dit). De afkorting S.T.L.L. op grafstenen betekent: sit tibi terra levis = de aarde zij u licht. De loopster kwam maar twee tienden van een seconde tekort. Het economische umfeld maakt deel uit van de umwelt. Onvervroren (brutaalweg - unverfroren) klampte hij de douairière met haar bloezende uniseks bloes (ook: aaneen, ook: blouse) aan. Zo'n uretrorragie is best heftig. Het is daar vanbuiten kareel [vierkante, gebakken steen], vanbinnen bordeel. Te gek: verre-murailles zijn muurglastableaus. Een vleister kan mooipraten en heeft mooi praten. VIDO is in NL de Stichting Vrouwen in de Overgangsjaren. Ook die vrouwen passeren weleens een vop-traverse [vohp – ook: vop-traverse – vee-oo-pee]. VOS'sters zijn onderdeel van Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving. Is hij nu oud- of vrij-katholiek? De afkorting W staat voor 'westen'. De wallen in Amsterdam [als eigennaam ook: De Wallen] worden de walletjes genoemd. Wij sliepen in een wagon-lit, slaapwagen.

 
 

1789 Dictee vrijdag 29 nov 2019 (1) dictee Groot Hofdictee 2019 √

Dictee - dictees [1789] ... Franse Revolutie  

Groot Hofdictee 2019  

Culinair Hof van Twente (auteur: Paul de Kuyper)  

1. Voor een vijfgangenverrassingsmenu van een met een Michelinster bekroonde chef-kok zijn foodies met Instagramprofielen [evt. i] boordevol grand(s) desserts [bij 2 x s wordt de eind-s niet uitgesproken (Fr), bij 1 x s (NL) niet] weliswaar aangewezen op omliggende gemeenten, maar voor fijnproevers is ook Hof van Twente zelf een heuse culinaire hof van Eden. 

2. Alleen cafeïnejunkies die hun negen-tot-vijfbaan slechts kunnen beginnen met een cappuccinootje of caffè macchiato uit een wegwerpbeker van een Amerikaanse koffieketen komen in de gemeente bedrogen uit; zij moeten bij hun yoghurtontbijt met cruesli genoegen nemen met een bakkie troost van goedkope Costa Ricaanse koffiebonen. 

3. Later op de dag komt de innerlijke mens goed aan zijn trekken: van een carpaccio met honing-mosterddressing in een lunchroom tot lokaal gebrouwen speciaalbier voor een vrijmibo, en van een Hollandse nieuwe als vieruurtje bij de viskraam tot een coupe met stracciatella-ijs als afsluiter van een zomerse terrasdag. 

4. Naar verluidt hebben van de tig horeca-etablissementen vele een regionale toptiennotering in de diverse recensieapps, of het nou om een sushirestaurant met een all-you-can-eatformule gaat of om een exquis eethuis waar obers enigszins overdressed alle fraaie tierelantijntjes [ook: tierlantijntjes, maar andere uitspraak] op het bord voorzien van een nauwelijks reproduceerbare toelichting. 

5. Met een beetje geluk wordt je bij die laatste gelegenheid door een sommelier in spe, keurig in jasje-dasje gestoken, een zeer appetijtelijke, gelauwerde regiowijn aangeboden, want al twee decennia groeien op vijfenhalve hectare buiten Bentelo muskaatdruiven en andere rassen waarmee op internationale concoursen onderscheidingen worden binnengesleept. 

6. Wie liever de deur niet uitgaat, laat vanuit zijn relaxfauteuil een supermarktkoerier een kant-en-klare hummus-avocadowrap thuisbezorgen of appt zijn bestelling naar de dorpspizzeria waarna die supersnel wordt afgeleverd door een jongvolwassene op een e-scooter.  

7. Zo dringt langzaamaan in gastronomisch Oost-Nederland de vierentwintiguurseconomie door, al kan ook hier weinig tippen aan de aroma's van zelfgemaakte gerechten uit grillpan [GB: ook grilpan, dan referentie aan ww. grillen, zoals in loopfiets], römertopf of combimagnetron die gelukkig nog vrijwel dagelijks in vele huishoudens de smaakpapillen strelen. Bon appétit!

 

 

1788 Dictee donderdag 28 nov 2019 (2) dictee Groot Dictee Heiloo Junior 2019 √

Dictee - dictees [1788]

Groot Dictee Heiloo Junior 2019

Hoe word ik beroemd? (auteur: Robin Raven)

1. Alle basisscholen in Heiloo ontvingen een invitatie voor deelname aan het Groot Dictee Heiloo Junior.

2. Onder de deelnemers bevinden zich vast jongens en meisjes die fantasieën hebben over het schrijven van een boek.

3. Want veronderstel dat zo'n boek een ongeëvenaarde bestseller wordt?

4. In de idyllische gemeente Bergen woont een schrijfster die miljonair is geworden dankzij haar enorme oeuvre aan kinderboeken.

5. Enkele van haar boeken zijn reeds verfilmd en dat heeft haar geen windeieren gelegd.

6. Haar thema's variëren van puberproblemen zoals pesten, onzekerheden over uiterlijk, verslavingen, onbeantwoorde liefdes, scheidingsperikelen van ouders tot issues op de social media

7. Daardoor verdient ze gigantische bedragen ook al gaan haar verhalen bijna altijd over miserabele toestanden.

8. Denk daarom goed na over je toekomstplannen en sluit een carrière als auteur niet uit!

9. Wie weet schuilt er onder de deelnemers van dit dictee een nog onontdekt talent, iemand die later kan uitgroeien tot een megaster.

10. Je hoeft alleen maar de naam van J.K. Rowling te googelen om te zien dat je schathemeltjerijk kunt worden als je een getalenteerd schrijver bent!

 
 

1787 Dictee donderdag 28 nov 2019 (1) dictee Rotterdams Stadsdictee scholieren 2019 √

Dictee – dictees [1787] 

 

Rotterdams Stadsdictee 2019 scholieren  

 

De rode woorden waren als lastig gekwalificeerd en van een toelichting voorzien.  

 

Vlinderslag (auteur: Derek Otte)  

 

Eeuwenlang wisten wetenschappers niets van de metamorfose die rupsen ondergaan. Vlinders, dacht men in de middeleeuwen, zijn wezenlijk andere wezentjes. Ik vind het sowieso hartstikke bijzonder dat krioelende larven een volledige gedaantewisseling ondergaan tot magnifieke, fladderende insecten. Vind jij dat ook een mirakel? Naar verluidt onthouden vlinders wat ze in een eerder stadium van hun levenscyclus geleerd hebben. Het geheugen van de rups gaat niet verloren gedurende de tumultueuze transformatie. Zo beredeneerd, lijken mensen wel enigszins op deze organismen. Onderweg overkomt ons van alles. Zo worden we continu geconfronteerd met allerlei clichés over wie we moeten zijn. Bij tijd en wijle wordt ons ook voorspeld wie we nooit zullen zijn. Echter, zo hoeft het niet per se te gaan. Verschillende mensen krijgen weliswaar verschillende kansen. Maar verrassend is dat we op termijn, met aandacht en energie, allemaal kunnen uitgroeien tot véél meer dan wat sommigen vooraf denken. In de cocon vergeten we niet wat ons wijsgemaakt is. En zodra we onze kleurrijke vleugels uitslaan, bewijzen we steevast ieders ongelijk.

 

 

1786 Dictee woensdag 27 nov 2019 (1) dictee Oefendictee nov 2019 (3) √

Dictee - dictees [1786]

Oefendictee nov 2019 (3) 

0. Tip voor dicteeteksten in Word (niet afbreken aan eind van de regel): met de zgn. zachte return (Shift+Enter) ga je naar een volgende regel, zonder dat die – zoals bij een harde return, Enter – met een hoofdletter begint!
00. (27-11-2019:) Aantal lemma's VD opgelopen tot 387.565 (was: 387.152). 

1. De powwow [au] van de indianen vond onder de pawpaw [au] (boom) plaats. Ze genoten daarbij van een sawpaw [oh], een snack (bapao). Een sadhoe is een mannelijke rondtrekkende asceet in India en een sadhvi een vrouwelijke [uitspraak?]. De woorden 'kievit' [ih] en kieviet [ie] mag je wel in een dictee gebruiken: je spreekt ze verschillend uit! Het Indonesische gerecht lontong wordt meestal geserveerd in santen (mv., kokosroom). In screwballcomedy's spelen halvegaren. Dat doen wij echt niet: aaisykjen en skûtsjesilen. Skaeve huse zijn asowoningen. Kom omaatje, gaan we tandenpoetsen [GB] (verpleegstersmeervoud)? Hij moet veel taotjo [tau-tjoh – pasta] eten, want hij doet aan taolu [tau-loe – een Chinese gevechtssport]. Haal jij even koffie to go? Men zou hem daar tewerkstellen. De boeman naderde à pas comptés, met afgemeten schreden. Inderdaad: twitteren is tweeten, een tweet (T/twitterbericht) versturen. Hij kreeg een bara van urdimeel (geen dreig-e-mail).

2. Met *ville*: baskerville (lettertype), bidonville (voorstad met krottenwijken – blik), bougainville(a) of trinitaria (plant), calville (geribde tafelappel), euville (zekere Franse kalksteen), tenue de ville (wandelkostuum), vaudeville (luchtig toneelstuk), villegiatuur (zomerverblijf buiten, op het land), (paard) villen, villeus (vlokkig) en vaudevilleachtig. Enne ... de Karmijn de Sonnaville, een winterappel! En weer eens met *iy*: bhaktiyoga, bigiyari (lustrumfeest), kaffiya (geblokte hoofddoek), kiyu (leerlingengraad bij budo), krobiya (zoetwatervis SR), külliye (bijgebouwencomplex moskee), mashrabiya (rooster tegen invallend zonlicht, Arabische wereld), ouguiya (munt Mauretanië), (renminbi) yuan (munt China), riyal (munt Saoedi-Arabië, nieuw, ook van: Qatar! –  de rial in Iran, Jemen, Oman), rufiyaa (munt Malediven), siksiyuru (zingende cicade), sukiyaki (Japans gerecht) en teriyaki (idem, vgl. teppanyaki), taqiyah (gebedskapje moslims), zawiya (islamitisch klooster) en kiwiyoghurt.

3. En vergeet niet de Japanse Oekiyo-e = de school van het vlietende leven [prentkunst]. En GB nog: (naast kaffiya) keffiyeh en kufiyyah en kundaliniyoga. Met *yi* (een selectie): myiasis (parasitisme vliegenlarven), myiologie (leer muggen en vliegen), nimbyisme, pinyin (transcriptiesysteem van Chinese karakters in het Latijnse schrift), polyidie (samenwerken pangenen), polyinterpretabel, polyisocyanuraat (pir – kunststofschuim voor warmte-isolatie), puseyisme (ritualisme, anglokatholicisme, Oxfordbeweging), fyi = for your information, buy-in, dandyisme, eddyisme (gebedsgenezing christian science), managementbuy-in, roleplayinggame, stegomyia (gelekoortsverwekker), Tanganyikaan, toyisme (kunststroming met spelelement), YiB (yobibyte), yield (rendement op een kapitaalsinvestering), yin (het passieve (vrouwelijke) beginsel in de kosmos vs. yang), yippie (politieke hippie), yips [nervositeit --- > missen bij golf], hockeyidool en hillbillyinstrument.

4. Een ifo is een intelligent flying object (soort drone?). Een lp is een long-playing record, een elpee dus, langspeelplaat. Een ufo is een
niet-geïdentificeerd vliegend voorwerp = vliegende schotel (unidentified flying object). Violuurzuur is – jazeker! – 5‑hydroxyiminobarbituurzuur. GB nog: cobuying [coöperatieve inkoop: met meer mensen meer onderhandelingsmacht], mccarthyisme [Rode Angst, anticommunisme] en privacyinstellingen. Safe sex is veilige seks. Salve is ave [ee]. Een sandalwood is een sandelhoutpaard. Jazeker: 'sans tache' is zonder vlekje (en zonder dakje ...). Een keulenaar, zo'n reuzereuzenaak, kan veel Keulenaars vervoeren [= in vervoering brengen, meeslepen]. Scuba: self-contained underwater breathing apparatus.

5. Simavi stond oorspronkelijk voor Steun in Medische Aangelegenheden voor Inheemsen. En Stimezo voor Stichting voor Medisch Verantwoorde Zwangerschapsonderbreking (thans: StiSAN = Stichting Samenwerkende Abortusklinieken Nederland).
(St.-)Anna-te-drieën is een afbeelding van de Heilige Anna (de moeder van Maria) met een kleinere Maria, die Jezus (op schoot) draagt. Veel van die sjonnies en anita's – ook wel johnny's en marina's – verdwijnen naar skaeve huse. Onze achtertuinvakantiebestemming geeft VD weer als Achtertuinië, Balkonië, Environs-la-Maison, Tuinesië of
Côté-de-Jardin. Wil je de skiuitrusting vast klaarleggen? De vertaling van 'rixari de lana caprina' is 'ruziemaken om niets'. Specialist? Dat ben je bij lange na zomaar niet ...! Dat staat echt zwart-op-wit

6. Sinds kort staat VD toe, dat een jan-weetal en een lijsje-weetal een alleszins gelukkig en congruent, gelijkvormig huwelijk sluiten ... De lororekening van een bank, dat is hun derdenschuld. Het femur (mv. femora) is je dijbeen. Wij [namens VD] schrijven: parel van de Jordaan, parel van het Zuiden (Noorden), parel van de Waddenzee, parel van de Poel, groene parel van Groningen (maar: Groene Parel), groene hart van Holland (maar: Groene Hart) en ook nog: Meisje met de Parel (van Johannes Vermeer), de Mona Lisa van het Noorden (ook: van Nederland).

7. Een topinamboer is een aardpeer. Bij een kiss-and-ride [BE: zoenzone, NL ook wel: zoen-en-zoefstrook] zie je vaak een bord met 'K+R' [kaa-èhn-éhr] erop. Let wel: in BE is het KISS ook een Kandidateninformatie- en Selectiesysteem (elektronische sollicitantenbank van de VDAB = Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding). Vanuit Duitsland kennen we nog het KISS-syndroom (Kopfgelenk Induzierte Symmetrie Störungen = letsel aan de bovenste nekwervels, dat is ontstaan in de baarmoeder of tijdens de bevalling) en het verwante KIDD-syndroom (Kopfgelenk Induzierte Dyspraxie und Dysgnosie = letsel aan de bovenste nekwervels, dat gepaard gaat met dyspraxie = medisch: stoornis in het vermogen tot het uitvoeren van gerichte handelingen – ook wel: DCD = developmental coordination disorder en dysgnosie = medisch: defect in het denkvermogen – tot tweejarige leeftijd KISS-syndroom geheten). Het woord 'stafchef' heeft als meervoud 'stafchefs', 'chef-staf' heeft als mv. 'chef-stafs' of 'chefs van staven' (GB ook nog: 'chefs-staf'). Een kiddo is een kind (uit het Engels). De kidoesj is de sabbatswijding. Die man drijft een horecaonderneming. Het was heftig: veel
van-zich-afbijterij.

8. Duitsers. Wie kan het verschil uitleggen tussen Sudeten-Duitsers en Wolgaduitsers, VD? Verder zijn er Neder-Duitsers [Nederlander van Duitse afkomst = Nederduitser] en Volksduitsers, Oost-Duitsers,
West-Duitsers en Zuid-Duitsers. Je kunt personen annexeren [VD] = inlijven. Leg uit: Atlantikwall en Englandspiel. Een scheldnaam voor Duitser is boche (ook: hunnen, mof, moffin, moffenhoer, moffrikaan, rotmof, teutonen, valutaschwein). Ook mijn vader was in WO II spitter. Dingen die een Duitse naamgever hebben: draisine, heroïne, löss (kleefzand), lugerpistool, lumbecken (boekbinden, rug, sterke lijm), magirusladder, manuldruk, niobium, quisling, sulfonamiden [-ide: lastig verhaal!], Togo (lijkt wel op koffie to go) en wurlitzerorgel.

 
 

1785 Dictee dinsdag 26 nov 2019 (1) dictee Alle dagen van de week √

Dictee - dictees [1785]

Alle dagen van de week in een historisch Dimperspectief *

* Dim ®, TM: Dictee-ineenflansmethode

1. De vier adventszondagen [GB, VD geen s] zijn: de 1e en 2e advent(s)(zondag), (de 3e) gaudete(zondag) [ook: zondag gaudete] en (de 4e) rorate. De rooms-katholieke Drievuldigheidszondag (Drievuldigheidsdag, trinitatis [VD] – vergelijk de dagtelling erna met p.T. = post Trinitatis) is de eerste zondag na Pinksteren (het pinksterfeest), waarop de Heilige Drievuldigheid speciaal herdacht wordt en die ook best bollenzondag kan zijn. In de veertigdagen- of vastentijd (quadragesima) begint op Aswoensdag (de dag na Vastenavond, die ook mardi gras heet) ter voorbereiding op het paasfeest (Pasen). De zondagen worden niet meegeteld en de laatste dag is Stille Zaterdag, paaszaterdag, de laatste dag van de Stille, Heilige of Goede Week. In de eerste week: 4 dagen en 6 weken van 6 dagen maakt samen precies 40 dagen! Voor Pasen kennen we septuagesima [70]: (vroeger) negende zondag voor Pasen, derde zondag voor de veertigdagentijd (en begin van de zgn. voorvasten), sexagesima [60]: achtste zondag vóór, quinquagesima [50]: zevende vóór, Aswoensdag [46 dagen voor Pasen, je krijgt dan het askruisje op je voorhoofd – ook: kruisjesdag], Passiezondag, Palmpasen of Palmzondag (de een-na-laatste zondag – ook: de op een na laatste – voor Pasen), Schorsel- of Schortelwoensdag (in week voor Pasen), Witte (Groene) Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag. Na eerste paasdag of pinksterzondag volgt dan pinkstermaandag of tweede pinksterdag (ook: pinkster één en pinkster twee', gevolgd door pinksterdrie). De zondag na Pasen heet beloken Pasen (ook: quasimodo(zondag)), (zondag) jubilate: de derde na Pasen, de drie kruisdagen (maandag, dinsdag en woensdag voor Hemelvaart of Hemelvaartsdag – 39e dag na Pasen en 10 dagen voor Pinksteren, dat is 7 weken na Pasen). Ik hoop trouwens, dat als je je Pasen en Pinksteren wilt laten zien, je dat zult doen als Pasen en Pinksteren op één dag vallen. (Dat is toch wel hypercorrect, of niet soms?) Op rozenzondag [halfvasten. laetare, laetarezondag] wijdt de paus de gouden roos. De wezenzondag valt tussen Hemelvaart en Pinksteren. Als onze overbuurman een zondagsbeurt vervult en onze kinderen wipwappen in de speeltuin, hebben wij een zondagochtendwip. In de Nederlandse Zondagswet is de zondagsrust geregeld. NB Altijd is Kortjakje ziek, midden in de week, maar 's zondags niet!

2. Ik heb nog een blauwe maandag gepetanquet. De koppermaandag, koppertjesmaandag, raasmaandag of verloren [ook: verzworen] maandag is de maandag na Driekoningen, het driekoningenfeest. Hij houdt veelal luie maandag. Een maandagauto of maandagmorgenexemplaar (maandagochtendexemplaar, maandagochtendproduct, maandagproduct) kun je beter niet kopen. Een maandaghouder doet aan maandaghouden (ook: maandag houden, niet op het werk verschijnen, maar lummelen – vgl. maandagziekte). Een maandagse maan is een wilde maan (weerspreuk): als het op maandag vollemaan is, wordt het slecht weer op zee. De paasmaandag is de tweede dag van het paasfeest, tweede paasdag. De pinkstermaandag is tweede pinksterdag. In 1976 is in Genève internationaal afgesproken de maandag als de eerste [daarvoor: tweede] dag van de week te beschouwen. Ook in Bijbels opzicht is de zondag de zevende dag van de week (voltooiing) en niet de eerste (discussie mogelijk: de facto is de sabbat = zaterdag de zevende dag). Maandag, wasdag (en woensdag: gehaktdag). 's Maandags eten we kliekjes. De vette maandag (net als zaterdag, zondag en dinsdag) gaat vooraf aan de vasten. Met zotte maandag wordt de maandag na Driekoningen aangeduid. Een bankholiday is elke dag waarop de banken gesloten moeten zijn, beursvakantie (in Engeland tweede paas-, pinkster- en kerstdag, en de eerste maandag in augustus). De blue monday is de (een) maandag in januari die de meest deprimerende dag van het jaar zou zijn. Cyber Monday is de maandag na Black Friday, waarop onlinewinkels producten tegen gereduceerde prijzen aanbieden of als koopjes presenteren. Dauwtrappen is op Hemelvaartsdag, pinkstermaandag of de eerste zondag in mei vroeg naar buiten gaan en zich daar ontspannen. De Labor Day is een officiële feestdag in de VS op de eerste maandag in september. De lampengietersavond is een folkloristisch feest in Veenendaal en omstreken op 17 september (Sint-Lambertus) of op de dichtst daarbij liggende maandag. Een maandagskind is een ongelukskind. Mijn madiwodo is mijn agenda. De septemberverklaring is in BE de verklaring die de Vlaamse regering jaarlijks op de vierde maandag van september in het parlement aflegt over de maatschappelijke situatie en de begroting. De Siciliaanse vesper(s) viel(en) in 1282 op paasmaandag. In de VS en Canada is Thanksgiving Day de tweede maandag van oktober. Enne ... voor de deurwaarder is elke dag maandag.

3. De blikkendinsdag valt na koppermaandag. Des dinsdags, 's dinsdags, dinsdags eten we altijd stamppot met worst. Prinsjesdag is de derde dinsdag (in of van september), met de troonrede (begin van de gewone zitting der Staten-Generaal, vgl. derde dinsdag, hoedjesdag). De Dolle Dinsdag was dinsdag 5 september 1944, waarop de NSB in paniek raakte en de bevolking zich al voorbereidde op de ontvangst van de bevrijders, aan wier komst echter nog de Hongerwinter 1944-1945 zou voorafgaan. Op derde pinksterdag, pinksterdinsdag [ook: pinksterdrie] vindt de springprocessie in Echternach plaats. Afkortingen trouwens: voor maandag: ma. en ma, voor dinsdag: di. en di, voor woensdag: wo. of woe. en wo of woe, voor donderdag: do. en do, voor vrijdag: vr. of vrij. en vr of vrij, voor zaterdag: za. of zat. en za of zat en voor zondag: zo en zo. [hier: geen zinseinde!]. De Openbaarheidsdag is in NL de dag waarop archiefstukken openbaar worden waarvan de geheimhoudingstermijn is verstreken (de eerste dinsdag in januari). De dinsdagdip is de geestelijke inzinking zoals mensen ondervinden enkele dagen na een weekend waarin ze drugs als xtc (ecstasy) hebben gebruikt.

4. Een quatertemper(woens)dag [ook: gulden woensdag] was een dag van vasten en onthouden. De biddag voor (het) gewas en (de) arbeid [protestants] valt in Nederland op de tweede woensdag in maart. De woensdag voor Hemelvaartsdag wordt ook wel een blinde zaterdag genoemd. De Nationale Boomfeestdag wordt in NL jaarlijks op de derde woensdag van maart gehouden = de dag waarop schoolkinderen bomen planten om bewust te raken van de waarde ervan. De Vastenavond is de avond (van vette dinsdag) voor Aswoensdag, tevens einde van het carnaval. De Verantwoordingsdag is in NL de derde woensdag in mei, waarop het kabinet financiële verantwoording aflegt aan de Tweede Kamer (= gehaktdag). Op een visdag eet je geen vlees.

5. Witte, Groene of Vette Donderdag is de donderdag voor Pasen [met r.-k.: altaarontbloting]. De Zwarte Donderdag was 24 oktober 1929, de dag waarop in New York de beurskoersen instortten: Black Thursday. Je bent een donderdagse [weergase] (kwa)jongen! Verschenen donderdag is verleden donderdag, jongstleden donderdag, donderdag jongstleden (jl.). Een doza is een jeugdige oproepkracht die vooral op koopavonden [do van donderdag] en op zaterdag in de supermarkt werkt, bv. als vakkenvuller. Halfvasten is (rooms-katholiek) het midden van de vasten, vroeger de donderdag van de derde vastenweek, thans de vierde zondag in de vasten = laetare(zondag). De Sacramentsdag is de tweede zondag na Pinksteren (het sacramentsfeest). De derde donderdag van april is het Secretaressedag. Thanksgiving Day is een nationale feestdag in de VS (op de vierde donderdag in november) en in Canada (op de tweede maandag van oktober). De veggiedag is in BE de dag waarop niet-vegetariërs vegetarisch eten, m.n. donderdag. De voetwassing door de paus vindt op Witte Donderdag plaats.

6. De Goede Vrijdag valt voor Pasen: goedevrijdagviering. Het Goedevrijdagakkoord, ook wel het akkoord van Belfast genoemd, was een belangrijke stap in het vredesproces in Noord-Ierland. Het werd ondertekend op 10 april 1998 (Goede Vrijdag) door de regeringen van het Verenigd Koninkrijk en Ierland. De meeste politieke partijen in Noord-Ierland ondersteunden het akkoord. De vrijdagmiddagborrel is de vrimibo of vrijmibo. Vandaag krijgt het huis de wekelijkse vrijdagsbeurt (zijn vrouw trouwens ook). Een vrijdagmiddagexemplaar kan net zo ondeugdelijk zijn als een maandagochtendproduct. Een [grote] vrijdagmoskee wordt door moslims massaal bezocht voor het vrijdaggebed, vrijdagsgebed of vrijdagmiddaggebed (de vrijdagpreek door de imam heet khutbah). De vrijdagskost is een maaltijd zonder vlees, vastenspijs. Spreekwoord in de volksweerkunde: vrijdagsweer (is) zondagsweer: zoals het weer vrijdags is, is het ook zondags. Ik doe het als Pasen op vrijdag valt, als Pasen en Pinksteren op één dag vallen: nooit dus, met sint-juttemis. Hoed u voor vrijdag de dertiende (de ongeluksdag)! De schoonmaak doen is vrijdag houden. Het is: vrijdag, visdag. Economie: zwarte vrijdag, vertaling van het Engelse Black Friday: dag van ineenstorting van vele beurskoersen, bv. 9 mei 1873 of 25 oktober 1929. Black Friday (ook): a) vrijdag na Thanksgiving (4e donderdag van november) in Amerika, wanneer de winkelstraten zwart zien van de mensen die kerstinkopen gaan doen en b) bij uitbreiding de 4e donderdag van november (en de dagen eromheen) waarop retailbedrijven met koopjes klanten lokken. Op een casual friday zijn werknemers informeel gekleed. De Dodentocht is een wandeltocht op de tweede vrijdag van augustus, waarbij de deelnemers binnen 24 uur een parcours van 100 km rond de Belgische gemeente Bornem moeten afleggen. De houten mis (kruisverering) is op Goede Vrijdag (als er geen mis is). De Klaagmuur bij de Tempelberg speelt vooral vrijdags om 4 uur een rol. Do moekim is in Indië de kring bij het vrijdaggebed. Paraskevidekatriafobie is de onberedeneerbare vrees voor vrijdag de dertiende, de ongeluksdag. Triskaidekafobie is trouwens de ziekelijke vrees voor het getal 13, het ongeluksgetal. De sabbat, sjabbat, sjabbes is bij de israëlieten [joden] de laatste dag van de week, de aan de verering van God gewijde rustdag, die 's vrijdagsavonds begint en 's zaterdagsavonds eindigt.

7. De boerenzaterdag is de tweede of derde zaterdag in oktober, waarop de boerenknechts zich tegen november verhuurden (m.n. in Noord-Holland en in Utrecht; in Utrecht ook laatste dag van de kermisweek – vgl. boerinnenzaterdag). De paaszaterdag wordt ook Stille Zaterdag genoemd. Op zwarte zaterdag is het extreem druk op de weg (met vakantieverkeer). Iets met zaterdagse steken maken is haastig afraffelen. Zij heeft mij zaterdags (terdege, drommels) gefopt. De Roze Zaterdag is de jaarlijkse feestdag voor homo's, lesbo's en transgenders (etc.! – lhbtqia!), gewoonlijk op de laatste zaterdag van juni gehouden. Met Witte Zaterdag en Zondag worden de zaterdag en zondag na Pasen (= beloken Pasen) bedoeld. De zaterdag voor Palmzondag heet palmavond. De zevendedagsadventisten (vgl. zevendedagsbaptisten) zijn sabbattariërs (sabbattisten): die houden de wekelijkse rustdag op zaterdag. TT staat voor Tourist Trophy (motorraces die jaarlijks op de laatste zaterdag van juni bij Assen worden gehouden). Het zondagluiden vindt op zaterdagavond plaats.

 
 

1784 Dictee maandag 25 nov 2019 (5) dictee Groot Aalsmeers Dictee 2019 √

Dictee - dictees [1784]

Groot Aalsmeers Dictee 2019

De 60 rode woorden of woordgroepen waren voor de Specialisten, de 60 blauwe voor de Liefhebbers, beide inclusief de groene, die voor beide groepen waren. Commentaar tussen [ en ].

Aelsmeer, alsmaar meer (auteur: Hermen de Graaf)

1. De zwart-groen-rode Aalsmeerse tricolore symboliseert de vruchtbare aarde, waarin kwekers hun stekjes staken, plantjes pootten en zaadjes zaaiden, met het sthenisch [= vitaal] groene gewas en de tot koraalrood gekleurde aardbezie als resultaat van noeste kwekersarbeid.

2. De aal in de klauwen van de leeuw in het Aalsmeerse wapen verzinnebeeldt de vergane faam als vissersdorp – wie kent nog de dobberaars, schakelaars [met staand want], vlouwers (flouwers) [met v/flouwnetten], plempers [met van buis voorziene stok], fuikers, zegenaars [met grote zegen], hengelaars of peurders [met wormen als lokaas]? Laat staan dat over het ijs vissen [in een wak] werd bestraft met apprehensie [gevangenneming]?

3. Teloorgegaan als het Buurts dialect [Buurts of Uiterwegs] en naar de gallemiezen [GB, VD ook: gallemieze, maar andere uitspraak] en de ratsmodee is zeker de kledij. Remplacerende modegrillen, in combinatie met nieuwe, rijkelijk met pfas * doordrenkte grondstoffen, hebben boezeroen [boerenkiel], kletter- [voor klimmen] of mouwvest [korporaals en soldaten bij kazernedienst], mof [losse mouw], kamizool [lang vest], slobbroek tot zelfs de zondagse verschoning met plastron [gesteven front overhemd], vadermoordenaar [hoog uitstekende punten van ouderwetse herenhalsboorden] en plusfour [drollenvanger, golfbroek] verdrongen naar museale collecties als hier op de Historische Tuin.
* poly- en perfluoralkylstoffen

4 .En deze, in de Aalsmeerse volksmond Histerische Tuin, is een van de erkende botanische tuinen in Nederland die u niet betrad via een kwakel [voetbrug] maar via de Nico Borgmanbrug. Helaas, het meizoentje [madeliefje], raapzaad, rattenkruid [plant!], acacia, jakobskruiskruid, edelweiss, guichelheil, kruidje-roer-mij-niet [ook: me] en zelfs vergeet-mij-niet [ook: me] zult u in deze veenontginning nieveranst [nergens - ook: nieverans, andere uitspraak] vinden.

5. Genoeg geschiedenis! Laat ons zonder confabulatie [= liegen] enige futuristische contemplaties [overdenkingen] postuleren [zonder bewijs aannemen]. Kwekerijen in en rond Aalsmeer symbioseren [samensmelten] naar vertical farming van medicinale grond- en biobrandstoffen in gesloten gestapelde hydroponics * teeltlagen [aaneen], voorzien van ledverlichting, airconditioning en aquacultuur en volledig gestuurd door artificiële intelligentie.
* hydroponics (znw.) = hydrocultuur met hydrokorrels, bnw. is hydroponisch

6. En de handel, die gaat een florissante toekomst tegemoet!
Cross-overs met de ICT-industrie, de creatieve lifestyle- en leisurebranche, eetbare bloemen en planten en mitsgaders de positieve effecten op 's mensen welbevinden vergroten de bloemen- en plantenmarkt. Met als extra's toeristische topattracties als FloriWorld, een recupererend [terugwerkend] verdienmodel, en natuurlijk het Flower Art Museum …

7. Dat elke gemeenplaats of cliché een aha-erlebnis behelst doet opgeld: Aalsmeer biedt meer. Neem de waterrecreatiemogelijkheden, met gelauwerde scheepsbouwers als internationaal schegbeeld [boegbeeld]. Zonder maltentig [overdreven netjes] te zijn herbergt Aalsmeer ook de crème de la crème van de mondiale plezierscheepsbouw, waarvan de jachten overigens voor menigeen te jouker [duur] zijn.

8. Het is derhalve geen chimère [hersenschim], dat Aalsmeer wereldwijd bekender is dan Amstelveen, waarmee ambtelijk wordt samengewerkt. De gratuïteit [ongegrondheid] van Amstelveen om Aalsmeer bestuurlijk te annexeren getuigt van de patjepeeërige [dikdoenerig] instelling die hoort bij stadse fratsen, al heeft Amstelveen by the way niet eens stadsrechten.

9. Aalsmeer zal zich via een politiek vluggertje [snelle handeling] of na een duediligenceonderzoek [financieel-economisch onderzoek bij bedrijfsovername] niet laten hijen [huwen] met het dedaigneuze [verachtelijk, geringschattend] vluggerdje (vluggertje) [iets dat of iemand die vlug is] Amstelveen. Dat zou impardonnabel [onverantwoordelijk] zijn en mogelijk het faillissement impliceren van onze gedecentraliseerde eenheidsstaat, zo consciëntieus tot stand gekomen als toekomstbestendig poldermodel.

10. En polderen, we doen het lucullisch [overdadig] in Aalsmeer en niet te vergeten in Kudelstaart, onze parel aan de Poel. En we zullen blijven jeremiëren [zeuren] over nieuwe en vergeetwoorden, blijven kloken [zoeken] naar verloren gewaande betekenissen en ons ervoor laten echaufferen [warm maken] omdat taal welbeschouwd kan worden gerekend tot de imponderabilia [met waarde, maar niet precies aan te geven – natk.: onweegbare zaken] van onze cultuur.