1653 Dictee woensdag 12 juni 2019 (6) dictee Dictee 'niet zo bie' √

Dictee - dictees [1653]

Dictee Het is niet zo bie vandaag

1. In deze betekenis is bie [bijwoord] in de spreektaal de afkorting van ‘bijzonder’, te weten als waardering. Let op: 'bijzonder' spreek je uit met 'ie' en niet met 'ei'. En 'bie' komt ook nog als znw. voor in de uitdrukking 'de bie steken' [afkomstig van 'bij'] = ervandoor, ertussenuit gaan.

2. Zo filosoferend kwam ik van 'bie' op 'mie' (homoman, met name verwijfde homoman; ook: Mies = meisjesnaam, verkleinvorm van Mie (vroeger dikwijls als roepnaam voor een poes); ook: Goeie Mie, de toenmalig bekende Leidse gifmengster). Denk ook aan: aap, noot, mies (VD, de eerste drie woorden van een leesplankje waarvan het derde plaatje een cyperse poes voorstelt ('uitdrukking' dus). GB: het
aap-noot-mies (znw. dus). Ook 'mietje' (znw.) treffen we aan: 1) homoman, m.n. verwijfde homoman, 2) overdreven precies, kleinzielig persoon, 3) watje = lullig kereltje, doetje, koekje, schuimpje, slappeling, 4) uitdrukking: laten we elkaar geen mietje noemen = laten we de dingen zeggen zoals ze zijn. En zo kwam ik ook nog op 'mi' = 1) derde toon van de toonladder als relatieve notennaam (de 'e') en 2) [stofnaam] soort van vermicelli = glasnoedels, vergelijk bami.

3. Als je zo aan het heen en weer rommelen bent in VD, GB, en op internet, weet je vaak niet meer waar je gebleven was. Daar zijn twee mooie ww. voor: wilfen = surfen op het internet waarbij men niet meer weet naar welke informatie men oorspronkelijk op zoek was (vervoeging: ik wilf, jij wilfte, wij hebben gewilft; het woord 'Wilf' komt van What was I looking for?) en in goed Nederlands: winozzen (vervoeging: ik winoz, jij winozde, wij hebben gewinozd; het woord 'Winoz' komt van Waar was ik naar op zoek?).

4. O ja, nu weet ik het weer: uiteindelijk wilde ik in deze column op zoek gaan naar alle woorden die eindigen op 'bi', in VD te vinden met zoeken naar '*bi'. Nou, daar gaat ie dan (50 trefwoorden – 2019: 89, alleen de interessante en daar houd ik het bij, 5 (2019: 5) voorbeeldzinnen – geven niks extra's en 146 [2019: 127] voorkomens binnen artikelen – die sla ik over): 1) alibi, 2) anbi = algemeen nut beogende instelling, 3) babi (o.a. zwijn, mestvarken), 4) bambi: (liefkozend: jong hertje), 5) bi (biseksueel, znw. en bnw.), 6) bibi (spreektaal, schertsend: ik – bibi mag het weer oplossen), 7) birambi (SR = Sur. blimbing = zoete tot lichtzure vrucht = zoete blimbing, carambola, starfruit, stervrucht), 8) biribi = kansspel met 64 balletjes, die men uit een zak haalt, 9) chuchubi = op de Antillen tropische spotlijster, 10) combi, 11) dyumbi (SR: dwaalgeest), 12) ebi = extra beveiligde inrichting (gevangenis), 13) ecocombi = roadtrain, supertruck, XXL-truck, 14) fayalobi (sierheester), 15) fransmanbirambi (SR kleine boom, waaraan de carambola, stervrucht groeit), 16) Galibi (indianentaal Zuid-Amerika), 17) habibi (straattaal: schatje), 18) historia morbi = ziektegeschiedenis, 19) hodie mihi, cras tibi = heden ik, morgen gij, 20) holebi (znw. en bnw.: verkorting van homo, lesbisch of biseksueel), 21) koolrabi, 22) kubi (SR: zekere ombervis), 23) lesbi (znw. lesbienne, bnw. lesbisch), 24) marabi = Afrikaanse muziekstijl, 25) mobi = mobiele telefoon, 26) nabi = profeet van Allah, 27) nil (ook: nihil) conscire sibi = zich van geen kwaad bewust zijn, 28) obi (Japanse gordel of sluitband judopak), 29) rabbi = rabbijn, 30) renminbi = yuan = Chinese munt, 31) sbbi = sociaal belang behartigende instelling, 32) urbi et orbi = zegen van de paus  = aan de stad (Rome) en aan de (gehele) wereld, 33) vbi = vrijgestelde beleggingsinstelling (belasting), 34) wabi = op de Antillen peuldragende boom uit de mimosafamilie, 35) wabi-sabi = op het zenboeddhisme berustende kunstopvatting die uitgaat van de schoonheid van vluchtigheid en imperfectie en die zich veelal manifesteert in sobere vormen, 36) wahabi = wahabiet = aanhanger van het wahabisme = streng orthodoxe stroming binnen de soennitische islam, gebaseerd op de ideeën van Abd al Wahhab, met veel aanhangers in Saudi-Arabië en 37) wasabi = Japanse hete groene mierikswortelpasta.

5. Nou hoop ik maar dat u zegt: deze column was toch best wel bie …

 
 

1652 Dictee woensdag 12 juni 2019 (5) dictee Dictee Ska √

Dictee - dictees [1652]

Dictee Ska

De ska is uptempo [= in rap tempo gespeelde] muziek, ontstaan uit een vermenging van traditionele Jamaicaanse muziek met jazz en
rhythm-and-blues, met een sterke afterbeat [= (het spelen van) het accent op de tweede en vierde tel, m.n. door begeleidende instrumenten; synoniem: backbeat]. Ook 'ska-achtig' staat in VD.

Zijn er veel woorden die met 'ska' beginnen?
Antwoord: nee. We zoeken op 'ska*'.

1) skaat = een zeker Duits kaartspel, tussen drie personen gespeeld met 32 kaarten.

2) skai (znw.) = een soort kunstleer en skai (bnw.) = kunstleren: skai bekleding, een skai bank. Let op bij skai bekleding (klemtoon op bekleding) is skai een bnw. en bij skaibekleding (klemtoon op skai) is skai een znw.

3) Skal = in NL Stichting Keurmerk Alternatieve Landbouw (organisatie die gemachtigd is het EKO-keurmerk (!) toe te kennen).

4) skald = oud-Noorse hofdichter, die gewoonlijk de lof van een bevriende vorst bezong of dichtte over de daden van de helden van vorige geslachten.

5) skate = verkorting van rollerskate [rolschaats] of inlineskate [rolschaats met een aantal (meestal vier) achter elkaar geplaatste wieltjes, synoniem skeeler].

6) skateboard = plank op twee achter elkaar staande paren wieltjes, synoniem: = plankschaats, rolschaatsplank, schaatsplank.

7) skateboarden = op een skateboard rijden.

8) skaten = skateboarden, rolschaatsen of inlineskaten. Het ww. wordt nog als Engels aangevoeld en dus als volgt vervoegd: ik skate, jij skatet, wij skaten, jij skatete, wij skateten en jullie hebben geskatet [guh-skeet!]. Een persoon is een skater en de bezigheid is het skating.

9) Verder noteerde ik nog: skatebroek, skate-off [extra, beslissende selectiewedstrijd bij het schaatsen], skatepark, skatingrink [baan voor het rijden op rolschaatsen], skateboardachtig en skateboardrage, skatecontest (battle, wedstrijd), skatedemonstratie, skatekamp, skatemagazine, skatemarathon, skatemode, skateparadijs, skateruimte, skateschool, skateshow, skatetijdschrift, skatewereld en skatezone.

10) Uit de voorbeeldzinnen van VD meld ik nog: downhill skaten en de slag in het Skagerrak (ska … !).

11) Binnen artikelen komt 'ska*' 60 keer voor. Interessante treffers: a) asfaltschaatser, b) backflippen, c) bussurfen, d) downhillen en uphillen, e) flyboarden (achter een vlieger), f) halfpipe, g) kickflip, h) kiteskaten (bijv. met luchtbanden over het strand achter een kite = een grote met twee lijnen bestuurde matrasvormige vlieger, waaraan men zich staande op een board of skates of zittend op een buggy laat voorttrekken) en i) een ollie = sprongetje in de lucht met het skateboard.

En hoe zit het met 'sca'?

We zoeken op 'sca*'. Daar geeft VD 76 trefwoorden [2019: 78], 14 voorbeeldzinnen [2019: 14] en het komt 214 [2019: 221] keer voor binnen artikelen. Ik noem alleen een paar interessante trefwoorden: a) scabiës = schurft en scabieuse = schurftkruid, b) scag = Surinaamse heroïne, c) scala caeli = jakobsladder, d) scanning tunneling microscopy = microscopie op moleculaire schaal, e) scapham scapham dicere [k] = het kind bij de naam noemen, f) scarabee = soort van (vroeger in Egypte: heilige) mestkever, g) scaramouche = hansworst, grappenmaker, g) scarlatina = roodvonk en i) scatten [èh] = in de (bebop)jazz improviserend betekenisloze lettergrepen zingen [voorbeeld van zo'n scat: heybaberiebah].

 
 

1651 Dictee woensdag 12 juni 2019 (4) dictee Oefendictee (restanten) √

Dictee - dictees [1651]

Dictee 046 Oefendictee (restanten)

1. Ik vermeide me in gedachtekronkels: de bouquiniste [ook m.!] ontwaardde mijn cadeaucheque en er trok een queueënde
unus-multorumcrowd [unus multorum = massamens] voorbij van Transjordaniërs, Verweggistaners en vroegere Han-Chinezen, voortgedreven door een toestormende cycloon-tyfoon.

2. Onderwijl had ik onder de hand [hier niet: onderdehand!] nog een verrassing voorhanden met het ophanden zijnde bezoek aan de Storting [parlement Noorwegen] aanstaande dinsdag: die
Staten-Generaal [lijkt niet juist – is specifiek Nederlands begrip] zou de kers-op-de-taartbelevenis worden voor Jaan, Peer en Pauw, zo'n typische Jan-en-allemanuitdrukking, die aanduidt dat eenieder in de picture komt, al dan niet pide [luchtige Turkse broodsoort] of coprofage [voedt zich met uitwerpselen] insecten etend.

3. Midden in de brief met aanhef 'Weledelgeboren heer' schreef de Brunssumer mij dat de meeting V.D. (volente Deo) vrijdag 28 oktober om 7 uur stipt (geen academisch kwartiertje dus!) zou worden gehouden. Jammer genoeg begon de brief niet met L.S. (lectori salutem, de(n) lezer heil!). In het epistel stond, dat een kopie was bijgevoegd van het resumé met de tot nu toe behaalde resultaten. Onderaan de brief stond een PS [postscriptum] en helemaal onderaan ook nog een PPS [postpostscriptum]. Het NB [nota bene] erna maakte de brief nog onontwarbaarder. De gebruikelijke ondertekening met 'geheel de jouwe' (t.à.t., tout à toi) kwam wel sympathiek over.

4. De ijzerhard is het ijzerkruid [een plant op de grond], bij ijzerhart [boom in de lucht] moet je aan kernhout van een boom denken. Die bodemlaag is van na de kleine ijstijd. Een ijzing beving hem. De lamp is uitgegaan. In de ik-roman kwam een ikstern voor. Ik moest tegen de storm opboksen, tegen de wind optornen, er dwars tegen ingaan [GB]. De ikz is de integrale kwaliteitszorg (Nederlandse benaming voor TQM = total quality management, managementfilosofie die kwaliteit en klantvriendelijkheid centraal stelt). Heerlijk, zo'n île flottante [dessert met drijven eiwit]. Mosterd na de maaltijd is als een Ilias post Homerum (nee, niet na een homerun!). Het i.m. [in memoriam] werd direct via IM [instant messaging: directe communicatie als de computer aanstaat] verspreid. In een bijkerij wordt soms veel gestoken (!). Ik blijf u immermeer getrouw, ik zal u nimmermeer verlaten, zo beloof ik.

5. De immortels zijn lid van de Académie française, en soms drager van een immortellenboeket [plant]. Dat zij geheel ingepakt werd, heeft hem behoorlijk geïmpact [ww. impacten]! Deze nv wordt geleid door een impat [buitenlandse werknemer met topfunctie, antoniem: expat]. Imperiaal papier is hetzelfde als imperiaalpapier [55 cm x 74 cm]. Inplanten is onder andere implanteren. 'Impliciet' heeft dezelfde betekenis als 'implicite' [èhm-plie-siet]. Zulke misdaden zijn imprescriptibel [onverjaarbaar]. Im Binnenhof nichts neues! We eten bij 'In de Vergulde Kip'. 'In aere aedificare' is luchtkastelen bouwen. Klinkt raar: ingebetonneerde leidingen. Jullie moeten meer de toekomst inblikken. Napoleon Bonaparte handelde in bonam [gunstige] (of was het malam – ongunstige) partem [zin]. Incontinentie treedt vaak in continenti [onmiddellijk] op. Incroyabel (ongelooflijk, ongelofelijk), dat roerende verhaal van die incroyables (de opzichtig geklede reactionairen na de val van Robespierre)!

6. Hoe krijg ik dat indebitum [betaling uit vergissing of zonder verplichting] terug? In dat land kun je indicta causa [zonder verhoor en verweer, zonder vorm van proces] veroordeeld worden. Hoeveel eilanden omvat de Indische archipel? Wat bedoel je met 'Indischgast' [ook: Indischman: lang in Nederlands-Indië geweest]? Ja, vertel mij wat over dat indoctum vulgus [het ongeleerde volk, de onbeschaafde menigte]. Het overleg was improductief.

 
 

1650 Dictee woensdag 12 juni 2019 (3) dictee Toelichting op dictee Sjolem! √

Dictee - dictees [1650]

Dictee Sjolem!

Dit is een toelichting op het dictee in blogpost [1649]!

Het dictee van vorige week was beestachtig moeilijk. Zelfs een beetje specialist zou er wellicht tientallen fouten in gemaakt hebben … Dat komt ook door de onbekendheid met de materie. Daarom hierbij de uitleg bij alle moeilijke of onbekende woorden. Of had u er wellicht toch echt nul fouten in?

01-10 Het dictee was geheel doordesemd [doortrokken] van moeilijke woorden …

1) sjolem = tussenwerpsel: gewone begroetingsformule: goedendag, hallo, dag, 2) wohltemperiert = goedgeluimd, 3) filosemieten = vrienden van de Joden, 4) Joodse = het volk betreffend (ze deed nergens meer aan, dus het volk, niet de godsdienst = joodse), 5) fiancee = verloofde (man: fiancé), 6) vader-Jood = kind van een Joodse vader en een
niet-Joodse moeder, 7) (dubieus) ex-Aramese, oud-Aramese, voormalig Aramese, 8) doordesemd = geheel doortrokken; desem = zuurdeeg, 9) pan-Arabisch = strevend naar vereniging van alle gebieden waar Arabieren wonen of gewoond hebben in één groot rijk (panarabisme), 10) mansoir = mannelijke erfgenaam.

11-20 Die kent u toch wel: de orthodoxe joden met hun peies (haarlokken)?

11) manoir = groot Frans landhuis met bijgebouwen en grond, 12) klokvrij = gezegd van Joden die niets meer doen aan hun religie, 13) radicaalsjwarts; sjwarts = (van joden) orthodox, 14) peies = haarlokken, slaaplokken, 15) talliet katan = (bij joden) klein gebedskleed, 16) Sefardim [VD, GB: Sefardiem] = Sefarden = de Spaanse en Portugese Joden, 17) sjidoech = het arrangeren van een huwelijk, 18) ketoeba = huwelijkscontract, 19) sjadchen = huwelijksmakelaar, 20) kalle = bruid.

21-30 Als u het moeilijk vond: ik ben geen klaagmuur … [Ik wil je geklaag niet eindeloos aanhoren ...]

21) bomma = grootmoeder, 22) -pa (samengetrokken van bompa!) = grootvader, 23) commilitiones (enkelvoud: commilito) = wapenbroeders, 24) der jüdische [Duits!] Selbsthass = de haat van de Joden jegens zichzelf, 25) ik ben geen klaagmuur = ik ben niet bereid je klagen eindeloos aan te horen, 26 de Kristallnacht = nacht van 9 november 1938 waarin de SS in Duitsland een grootscheepse pogrom hield tegen de Joden, 27) het Neurenberger (= Neurenbergse) proces = proces(sen) die na WO II in Neurenberg tegen oorlogsmisdadigers van het Derde Rijk werden gevoerd, 28) de Endlösung = algehele uitroeiing van de Joden, besproken op de Wannsee-Konferenz van 20 januari 1942, 29) Holocaust = Shoah = de massale moord op de Joden in WO II (uitroeiing in het algemeen 2x met kleine letter!), 30) david(s)ster = zespuntige ster gevormd door twee gelijkzijdige driehoeken die elkaar kruisen, als symbool van het Joodse volk (in de oorlog ook: Jodenster).

31-40 Wat een sjokkel (sukkel; ook: schatje) is zij toch …

31) antisemitisme = racisme gericht tegen de Joden = Jodenhaat, 32) gesjmad: sjmadden = dopen, tot het christendom bekeren, 33)
niet-Messiasbelijdend: een Messiasbelijdende jood = een jood die aan de joodse wetten en gebruiken vasthoudt, maar tegelijkertijd Christus als de Messias erkent, 34) sjabbat = sabbat, sjabbes = 'de joodse zondag', 35) sjikse = christenmeisje als dienstmeisje, 36) sjabbesgoj = bij Nederlandse joden: niet-Jood die op de sabbat vuur en licht in joodse huizen verzorgt, 37) dude (niet in wdb.! – wel: 2016) = kerel, vent, 38) bar mitswa = feestelijk gevierde, godsdienstige meerderjarigheid van de joodse jongen aan het eind van zijn 13e levensjaar; hij heeft van dan af de plicht de positieve geboden na te komen en het recht in de synagoge de Thora voor te lezen, 39) moheel = mool = besnijder (verwijderen voorhuid) bij de joden, 40) sjokkel = schatje.

41-50 Kende u het joodse feest Poerim [Hamansfeest *, Lotenfeest] al?

* naar de Bijbelse Haman, eerste dienaar van koning Ahasveros, die volgens het boek Esther alle achtergebleven Joden wilde laten doden maar zelf opgehangen werd. Sub lemma 2 x Ahasveros, maar het lemma zelf is Ahasverus (de Wandelende Jood).

41) chickie = meisje, 42) clitoridectomie = verwijdering van de clitoris, m.n. als (bij ons: verboden) besnijdenisritueel, vergelijk circumcisie, VGV = vrouwelijke genitale verminking, 43) bat mitswa = bar mitswa voor een meisje, 44) Pascha = Pesach = herdenking van de exodus (uittocht) uit Egypte, 45) seideravond (ook seder) = elk van de eerste twee avonden van het israëlitisch paasfeest (bij liberale joden en in Israël alleen de eerste avond van het paasfeest), wanneer de huisvader te midden van zijn gezin de betekenis der plechtigheden van die avond verklaart of voorleest tijdens de rituele maaltijd, 46) blintses = kleine pannenkoeken, 47) fleisjige = bereid met vlees en daarom apart te houden van melkgerechten, 48) milchig = met melk bereid, 48) sjuchten = ritueel slachten, 49) hechsjeirem (hechsjers, enkelvoud: hechsjer) = koosjerverklaring (koosjer = volgens de orthodox-joodse godsdienstige voorschriften geschikt en bereid; rein, antoniem = treife), 50) Poerim = Hamansfeest = Lotenfeest = joods feest op 14 en 15 adar (Hebreeuwse maand, bij ons in februari of maart; in hun jaartelling is het nu al 5776), ter herinnering aan de redding van de Joden door Esther, die Hamans opzet alle Joden in Perzië te vermoorden verijdelde (Esther 6 – 9).

51-60 Heel wat afgeprakkeseerd bij dit dictee? Was u de schlemiel [sukkel, pechvogel]?

51) gremselisj = bepaald pesachgebak, 52) kiesjeliesj = hamansoren = gefrituurd dun deeg in ruitvorm dat bij Poerim wordt gegeten, 53) Chanoeka = Gannek = Hanukka = Inwijdingsfeest = Lichtfeest = herdenking inwijding van de tempel, 54) Loofhuttenfeest = Soekot = zevendaags joods feest, gevierd in oktober, ter herdenking van de tocht door de woestijn na de uittocht uit Egypte, toen het volk in hutten leefde, 55) afgedavvend: davvenen = bidden, 56) -geprakkeseerd ('af' is weggelaten; ook 'prakkeseren' bestaat, mag dus ook zonder streepje): prakke/iseren = piekeren, 57) mazzeltof = tussenwerpsel: gelukgewenst, geen znw.; kan eigenlijk niet zo!, 58) bemazzeld = mazzel, geluk hebbend, 59) begeind = in een vrolijke bui verkerend, 60) schlemiel = pechvogel.

61-70 Zou u de joodse schriftgeleerden (met een kleine letter s) goed schrijven?

61) cheider = school voor orthodoxe joden, 62) Talmoedhogeschool = jesjiva = jesjieve – Talmoed = interpretatie van en aanvulling op de Misjna; tussen 200 en 500 na Christus ontstaan verzamelwerk, waarin al die aanvullingen op het O.T. (Oude Testament) te vinden zijn, die het maatschappelijke, burgerlijke en godsdienstige leven van de israëlieten regelen, 63) schriftgeleerden: niet m.b.t. de Bijbel, dus kleine letter, 64) neofiet = persoon die pas in een monnikenorde is opgenomen = novice!, 65) jehoedem (of jehoedes, enkelvoud: jehoede) = Jood, 66) maäriev (meervoud: maäravim - VD) = avondgebed, 67) sjachariet (meervoud: sjachariets) = ochtendgebed, 68) mezoeza = fragment uit het Oude Testament, op een rolletje perkament geschreven en in een busje aan de deurpost bevestigd, bij vrome joden, 69) minchot (mincha's, enkelvoud mincha) = namiddaggebed, 70) moutse(s) = stukje brood of zegenspreuk daarbij.

71-79 Splendida vitia (mooi schijnende zonden): lieg maar dat u nul fouten had …

71) matse(s) = ongezuurd brood, 72) reb (meervoud raboisai) = meneer, 73) sjivve zitten = de rouwperiode van zeven dagen – na de begrafenis van een familielid – in acht nemen, waarbij thuis op lage krukjes of op de grond wordt gezeten, 74) misjpooche = familie, en vandaar bij elkaar horende groep personen, 75) sjelosjiem = rouwperiode van dertig dagen, 76) sjnoderen = een gift toezeggen voor een goed doel, 77) de Rode Davidster = de Joodse (!) pendant van het Rode Kruis, 78) gojim (ook: gojims, enkelvoud: goj) = niet-Jood [GB: goj(i)em] en 79) splendida vitia = mooi schijnende zonden.

 

1649 Dictee woensdag 12 juni 2019 (2) dictee Sjolem! √

Dictee - dictees [1649]

Dictee 043 Sjolem! (Column PZC)

Als je weinig van het jodendom [godsdienst] en het Jodendom [volk] weet, kun je dan aan de hand van VD een passend dictee maken? Oordeel zelf!

Een uitgebreide toelichting op dit dictee staat in blogpost [1650]! 

1. Sjolem! Wees welkom, wohltemperierte filosemieten! Mijn Joodse fiancee – haar vader was vader-Jood en haar moeder ex-Aramese, doordesemd van het pan-Arabische gedachtegoed; zij had vrouwenoren en hij ook nog ander mansoir (en hij woonde ooit in een manoir) – praktiseert het joodse geloof niet meer en is dus klokvrij. Ze vertelde: ik ben wel joods opgevoed, mijn opa was radicaalsjwarts (mét peies en talliet katan!) en mijn oma van moederszijde – ze behoorde tot de Portugese Sefardim – werd aan hem gekoppeld – duidelijk geval van sjidoech met ketoeba – via een sjadchen; daardoor werd ze kalle.

2. Die bomma en -pa waren uitgesproken commilitiones in der jüdische Selbsthass. Ze hebben WO II (herdacht op Jom Hasjoa) nog meegemaakt (maar ze waren geen klaagmuur) en weten alles van vernietigingscommando's, de Kristallnacht, het Neurenberger proces, de Endlösung, de Holocaust (typisch geval van een shoah), david(s)ster en het antisemitisme. Maar ze zijn erdoorheen gekomen en haar ouders hebben een goede jeugd gehad. Ze waren zeker niet gesjmad en niet-Messiasbelijdend; op sjabbat hadden ze een sjikse en een sjabbesgoj, die het licht aandeden. Toen haar broer, typische dude, veertien werd, was het bar mitswa. Besneden? Ja: door de moheel of mool! Gelukkig hoefde haar zus – een sjokkel, een echt kippetje van een chickie – nooit een clitoridectomie te ondergaan, wel vierde zij, toen ze dertien werd, bat mitswa.

3. Rituele feesten waren er te over: Pascha of Pesach: herdenking van de exodus uit Egypte, dat paasfeest werd begonnen met seideravond (lekker die blintses; fleisjige en milchige producten werden goed uiteengehouden – denk ook aan sjuchten, de hechsjeirem waren belangrijk!), Poerim of Hamansfeest, ook wel Lotenfeest genoemd, met gremselisj of pesachgebak en kiesjeliesj of hamansoren en Chanoeka (Gannek, Hanukka, Inwijdingsfeest, Lichtfeest of chanoekafeest), waarbij de inwijding van de tempel herdacht werd (het Loofhuttenfeest, Soekot, blijft verder onbesproken). Er werd wat afgedavvend en -geprakkeseerd tijdens die feesten! Ik heb een onbezorgd bestaan geleid met veel mazzeltof. Ik was bemazzeld en voelde me begeind en was mijns inziens nooit de schlemiel.

4. Als kind bezocht ik de cheider, later zat ik op de Talmoedhogeschool (jesjiva, jesjieve) met veel schriftgeleerden, maar daar ben ik afgehaakt, want zo'n monnikenbestaan als neofiet en novice was tenslotte niets voor mij. Zij is daarna in de Jodenbuurt terechtgekomen en via de omgang met veel jehoedem, waaronder een albertibas, heeft ze mij toen leren kennen. Voor maäriev of sjachariet en mezoeza moet u dus niet bij ons zijn, noch voor de minchot. Wij eten nog wel moutses en matses en men zegt nog wel reb tegen mij; we zitten zo nodig sjivve en steunen misjpooche met sjelosjiem, wij sjnoderen de Rode Davidster, maar ten diepste zijn we nu echt gojim met splendida vitia.

 
 

1648 Dictee woensdag 12 juni 2019 (1) dictee Oefendictee januari 2016 √

Dictee - dictees [1648]

Oefendictee januari 2016 

Een juweeltje! Met toelichting! 

1. Zij waren niet de enigen die vanuit het Morgenland (het Oosten, de Levant) voor een grand-tourmissie [grand tour: groter rondreis door Europa] naar het Nederlandse walhalla [het hoogst bereikbare] – met Ter Aar als res mali exempli [iets dat tot een slecht voorbeeld strekt] – trokken. Een met horten en stoten oprukkende en resemende [zich in een rij voegen] unus-multorumcrowd [unus multorum = unus e multis = massamens] met onder andere Han-Chinezen, Zuid-Koreanen en vroegere Molukse-eilandenbewoners is hen achternagelopen – ze habitueerden [niet in wdb.: waren gewoon] in het achter de rajneeshies van de Indiase goeroe Bhagwan Shree Rajneesh aan lopen. Dat defilé (of cortège) bestond uit bodypackers [bolletjes in lichaamsholten over de grens smokkelen] met als bagage in de tuktuk [oe, 3-wielig voertuigje Azië] en verderop in de D-wagen [bagagewagen bij de trein], deels bestemd voor 06-dealers (nulzesdealers) nepal, afghaan en cannabis. Eenmaal in het walhalla voor drugs, Groot-Mokum [Amsterdam] – zeker geen asylum ignorantiae [toevlucht voor onwetendheid] , aangekomen, waren ze de joet [slachtoffer] en kwamen ze in een afkickkliniek terecht en werden craving- [onbeheersbaar verlangen naar verslavende middelen] en icevrij [en misschien kregen ze wel ijsvrij] – als waren ze asielzoekers – rücksichtslos ten gevolge van refoulement [terugsturen asielzoekers] teruggestuurd naar het Avondland [West-Europa, de Occident] en moesten ze zien te survivallen [deelnemen aan een overlevingstraining of -tocht].

2. De chaleureuze [warm, hartelijk] chalcograaf [plaatsnijder, kopergraveur], een heuse kopergravure-etser, kende het element koper (Cu, 29) maar al te goed. Hij was bullish [koers- en/of prijsstijging verwachtend] op metallisch koper en witmetaal [legering, antifrictiemetaal]. Hij had al heel wat afgeëtst, van c-prints [computerprint, ook: e-print] en naaktetsen tot sterkwaterplaten [= ets]. Ook had hij de Misjna [verzameling joodse godsdienstige wetten die in de 3e eeuw is bijeengebracht] tot in den treure gelernd [lernen = m.b.t. de Thora en andere godsdienstige geschriften: bestuderen], maar daar stond niets in over de honderdguldenprent van Rembrandt [de ets van Rembrandt 'Christus die de zieken geneest'] en ook bevatte deze geen enkele uiting van stereotiepe kennis van ornithologie [vogelkunde] of zoöfarmacognosie [wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van dieren om inzicht te krijgen in het medicinale gebruik van planten]. Zijn koperenbruiloftsfeest [twaalf en een half jaar] – toevallig celebreerden [vieren] ook drie van zijn bufies [buuf, bufie: buurvrouw] soortgelijke hymeneeën [bruiloftsfeesten] – was nog maar net voorbijgegleden, toen zelfs een Rode Kruiszuster een cataclysme [geweldige ramp], zeg maar armageddon [wereldbrand], contrecoup [tegenspoed] of doomsday [dag waarop een grote ramp plaatsvindt] – het was niet zo erg als de Nakba [de verdrijving van Palestijnen van hun grondge­bied in 1948, bij de stichting van de staat Israël], niet meer kon voorkomen: zij verhoedde dat niet. Wat was het geval? Niet dat zijn vrouw aan een bloedeloos, amenorroeïsch [uitblijven menstruatie] climacterium [overgang] toe was, dat wist hij wel, maar de
DA-drogisterij [niet in wdb.], waarin zij arbeidde, vroeg surseance [uitstel] van betaling aan en een faillissementsverkoop zou veel weg hebben – nu het oud-en-nieuwfeest naderde – van een knalvuurwerksoap met als residuen [overblijfsels] slechts veraste (!) gillende keukenmeiden [luchthuiler, zeker fluitend vuurwerk].

3. 2015 was een veelbewogen, turbulent en gemouvementeerd [veelbewogen] jaar: wij horecaffers [werkzaam in de horeca] vreesden de kafferachtige Kaffers (Zoeloes) uit Zuid-Afrika, ons hotel met bellevue [mooi uitzicht] aldaar bleek een horrorscenario: met een hocus-pocusachtige houdiniact [oe] goochelde de maître d'hôtel [ook wel: maître d'] buisjes paak [Pakistaanse hasj] in onze gezamenlijke bahut [baa-huu, hutkoffer] – we hadden die tezamen betaald; een rammetje [douanebeambte voor zoeken smokkelwaar] vond de contrabande [smokkelwaar] op de terugweg na thuiskomst –
appeltje-eitje – natuurlijk gemakkelijk. In de woestijn waaide de Al Qaidavlag en de kalasjnikovgeluiden werden overstemd door bazooka's [drastische maatregelen] van de hard-boiled [keihard, ongevoelig] hooligans [voetbalvandalen]. Onze havelocks [mouwloze herenjas met een aangenaaide cape] waren nuttig bij het hazengrauwen [schemering ’s ochtends of ’s avonds] en de verkillende story's [verhalen] over een hecatombe [slachting, bloedbad]. Die laatste wel bij geruchte: een on-dit of hearsay [gerucht]. Wij heftten [heften: bier drinken, zich bezatten] daar en hieven het glas, al kenden we er heg noch steg en we wilden niet van de hei in de fij [van het ene uiterste tot het andere] gaan. In die abstruse [duister, gezocht] junctuur [tijdsgewricht, vgl. conjunctuur] hebben we ook nog gehightead [highteaën] en getai-chied [tai-chiën = tai chi beoefenen]. Na ettelijke hôtels garnis [geen maaltijden – VD ook: hôtel garni's] is het uiteindelijk toch weer hotel mama [ouderlijk huis, voor kleine kinderen], waar ons gezelschap ten slotte aanbelandt.

 
 

1647 Dictee dinsdag 11 januari 2019 (5) dictee Oefendictee december 2015 (!) √

Dictee - dictees [1647]

Dictee 040 Oefendictee december 2015 (!) 

Een dicteeër dicteede en dicteet, soms met een dt-fout, en teat of theet …

1. De specialist met niet als zijn spécialité de la maison het alche/imistenlatijn, het Angelsaksisch, de anglicaanse lingua franca – beter: lingua toscana in bocca romana, en niet de creooltalen, Bijbeltaal en Laatgrieks, Provençaals en de Oudprovençaalse dialecten, Misjnaïsch Hebreeuws, het Oost-Middelnederlands, hypenederlands, schoolfrans en het Rotwelsch (of Welsh) beheerst, is hier een figurant en niet meer dan een
voor-spek-en-bonen-meedoenfiguur.

2. Mijn naam is niet Ali B, maar Dik T (D.T.) en ik lijd aan de moeilijkewoordenziekte. Mijn linker- en rechterhersenhelft zijn obees van taal. In dat opzicht leidt dat daar dus niet tot anorexia nervosa, ook wel boulimie geheten. Ik heb een gezonde bloed-hersenbarrière, beslist geen muizen- of garnalen-, maar olifantshersenen, mijn hypofyse is oké (OK), ik heb zielsgelukkig geen hersenaneurysma, nooit een attaque of apoplexie (herseninfarct, CVA, cerebrovasculair accident) gehad. Ook lijd ik niet aan hersenverweking (dementia paralytica, encefalomalacie), maar genoeg hierover, al zijn ook mijn middenhersenen (mesencefalon) in orde

3. Het spraakcentrum van Broca (brocacentrum, een defect daaraan leidt tot allolalie) leidt ertoe dat mijn geuite woorden u ook bereiken en verrijken, tenzij u aan receptieve of sensorische afasie, afasie van Wernicke, onvermogen tot verstaan, lijdt. Bij u komen de woorden binnen via oorschelp, gehoorgang en trommelvlies, waarna hamer en aambeeld – als in een echte smidse of smederij – hun werk doen. Ook stijgbeugel, buis van Eustachius (eustachiusbuis), slakkenhuis (cochlea) en gehoorzenuw (een aandoening daaraan kan vertigo of draaiduizeligheid veroorzaken) spelen daarbij een rol. Als ik dus dicteer en tot u zeg: "Maak je niet dik, dun is de mode", dan verstaat u apetrots mijn apentaaltje, ook koeterwaals geheten!

4. Tja, en dan nu de thee. Ik sloeg in mijn T-shirt rechts af naar de fermette annex theetuin op een T-splitsing. Daar trof ik een kongsi van theedieven die een Zuid-Koreaanse chaebol van theeayatollahs wilden rippen [beroven van een dief]. Een van hen sprak als een t-dief, een ander had een splaakgebrek (hij kon de tongpunt-r, de uvulaire r niet goed brouwen) en een derde was afatica [onvermogen tot spreken, zinnen construeren]. We dronken samen maté (paraguay-) en earlgreythee. Er was ook venkelthee, sleeënthee, peccothee en ceylonthee en ten slotte bergthee (gaultheria). Enfin, maanden later werd die misdaadkliek wel veroordeeld, maar het OM en de officier van justitie vingen bot, want van een (kale) kikker moet je geen veren willen plukken: nudo detrahere vestimenta!