Dictee - dictees [1622]
Een
voltooide sisyfusarbeid
Ik
had nooit gedacht, dat zoiets kon: een sisyfusarbeid voltooien, een
danaïdenarbeid of -werk verrichten (het vat der Danaïden vullen = een bodemloos
vat vullen), herculisch herculeswerk of -arbeid verrichten, een Herculeus labor
dus. Een sisyfusarbeid verrichten, is overigens: Sisyphi saxum versare. Maar
het kan! In pakweg 2005 ben ik begonnen met het samenstellen van de inmiddels
bekende Oefendictees. Zelden een samenhangend verhaaltje, meestal losse zinnen
met wel uitdagende dicteewoorden of -constructies. Toen ik er in 2015 zo'n
856 bijeen had, ben ik, althans volgens de gebruikte systematiek, gestopt.
Later zijn er toch weer honderden gevolgd, daar doe ik later nog wel weer eens
iets mee. Vanaf zomer 2018 tot heden – mei 2019 heb ik (ja, echt wel: o.a.!)
besteed aan het reviseren van de dictees: aanpassen aan spelling 2019, toelichting
bij moeilijke woorden, meervoudsvormen, synoniemen en antoniemen, verschillen
GB-VD en noem maar op. Ik heb veel kleuren gebruikt: zie de voorbeelden
verderop.
Eén
bestand
Ik
heb al die 856 Oefendictees verenigd in één Wordbestand. Het zoeken in dat hele
bestand gaat minder geavanceerd dan bijv. in GB en VD met de jokertekens * en
?, maar zoeken op 'hexako' (zonder quotes!) levert flink wat hits op met
hexakosioihexekontahexafobie (angst voor het getal 666, het getal van het
Beest, Bijbel, Openbaring 13:18). Ook bv. zoeken op 'chris' levert een
onnoemelijk aantal treffers op. Er is een inhoudsopgave, maar die is niet
overal zinnig (zoals bij Ratjetoe 1 t/m 33, maar alla). Zoek je – bv. op grond
van voorafgaande aantekeningen – dictee 213, zoek dan gewoon op '213' en na
hooguit enkele muisklikken (het kan zijn dat die cijfercombinatie ook enkele
jaartallen oplevert ...) bij dictee 213. Het bestand is gratis op te vragen via
leentfaarrein@gmail.com Nu nog enkele kenmerken van het bestand en daarna een
vijftal voorbeelden:
1.
Het bestand omvat 2.414 A4'tjes.
2.
Er zijn 1.116.568 woorden, exclusief spaties 6.486.398 tekens en inclusief
spaties 7.601.070 tekens (en dus 1.113.672 spaties!).
3.
Het bestand telt 12.151 alinea's en 110.135 regels.
4. Het bestand is 11,2 MB groot!
Voorbeeld
1: dictee 028, alinea 1 (VD: zoeken op 'hond')
1. Ook 'zoeken binnen artikelen' is een
machtig gereedschap voor de taalknutselaar. Wil je een dicteetje maken over
honden? Zoek 'hond' binnen artikelen en ze vliegen je om de oren: tyfushond [rotzak], teef [wijfje],
[bul- of pitbull-] terriër, straathond,
spaniël, sledehond, labrador-retriever, kalong (vliegende
hond) en Mexicaanse hond, maar dat heeft meer met een radio van doen [geluid]. Je leert tevens, wat een hubertussleutel
[gewijd ijzer] met rabiës [hondsdolheid] te maken heeft, dat een loebas een
lobbes is, dat harrier, hazewind, hangoor en hasjhond ook honden zijn, dat meer
hondjes Fikkie heten en jouw portie krijgen, dat een dalmatiër een Dalmatische
hond is, dat des Pudels Kern de kern van de zaak is en dat doggydancing door
corgi's met collies in een cynodroom [s] (hondenrenbaan)
onder het toeziend oog van kynologen [k] (hondenkenner)
– de bazinnetjes onder hen dragen vaak colliers [halssnoer]
– misschien best leuk kan zijn.
x
Je ziet de toelichtingen: collier = halssnoer en kalong = vliegende hond, de
uitspraak van kynoloog is met k, die van cynodroom is met s.
Voorbeeld
2: dictee 213, alinea 6 (VD, de letter p)
6. Het parelhoen is een poelepetaat. Hij was een optimist par excellence [bij uitstek]. Par exemple [wel nu nog mooier!], dat moet er nog bij komen! Wij staan u
dit par faveur (als gunst, p.f.) [pee-èhf] toe. Wat vindt je moeder lekkerder:
parfait à la vanille [vanille-ijs],
parfait-amour [rode likeur, met citroen- of
bergamotolie] of parfait au café [koffie-ijs]?
Paraxyleen en paracresol zijn chemische stofjes. De partijen werden het eens
par accord [door overeenkomst]. Teken dat
eens met je parallelliniaal! Parasitemie is het hebben van parasieten in het
bloed. Een pardessustje is een overjas. Het par bene comparatum [tweetal dat aan elkaar gewaagd is] vocht een
strijd op leven en dood uit.
x
Je ziet weer: uitleg en uitspraak en benadrukking van de dubbel-a in poelepetaat.
Voorbeeld 3: dictee 442, alinea 5 (zoeken in
VD naar lettercombinaties)
5. Gezocht op '*uum*': bonum et aequum (wat recht en billijk is), caput mortuum (dodekop), compascuum (koppelweide,
meent), computatio graduum (berekening van
de graden van verwantschap),
ruimte-tijdcontinuüm, colbertkostuum, in
perpetuum (voor altijd), meum et tuum (mijn en dijn), mutuum (verbruikleen),
per obliquum (langs een slinkse weg, op slinkse
wijze), machtsvacuüm, pierrotkostuum, postuum,
triduüm, menstruüm (vloeibaar oplosmiddel),
adamskostuum, evakostuum en amazonekostuum. Masala
is een mengsel van een aantal gemalen specerijen. Als dranken hadden ze appel-
en appelsiensap.
x
Uitleg en benadrukken dat postuum niet met th is en dat masala met een s is.
Voorbeeld
4: dictee 677, alinea 8
8. Jouw handelwijze is volstrekt verwerpelijk,
uit den boze. De booze is een alcoholhoudende
drank. De Wet BOPZ is de Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen.
De bordeauxs zijn wijnen uit het departement van de Gironde. Een bordeelsluiper
is een suède herenschoen (suèdeherenschoen)
met crêpezool. Boreh is welriekende gele
zalf van kurkuma. Een bore-out [stress door verveling] is weer de andere kant
van een burn-out [stress door drukte]. In de
Provence kun je bories [klein koepelvormig gebouwtje] tegenkomen. Wat is
het borrelnootjeseffect [bij schudden: grote boven]?
De BOS is de Boeddhistische Omroepstichting. Een bosamarant is een witte majer.
Voor het bose-einsteincondensaat moet je wel heel dicht bij het absolute nulpunt [= 0 kelvin, 0 K] zijn. Dat zoeken we op in de
Bosatlas. De Bosjes van Poot vind je bij Den Haag. Wie kent Paulus de
Boskabouter niet? Een San is een Bosjesman. Een bosneger heet ook wel marron.
x
Het onbekende woord 'booze' wordt benadrukt. Het woord 'boreh' krijgt een
benadrukte rode h (de onderstreping van 'reh' geeft de klemtoon aan) en de
groene s achter 'borie' geeft het meervoud weer.
Voorbeeld
5: dictee 676, alinea 1 (thema 'tabak' in VD)
1.
Om een pijp tabak te roken, heb je pijptabak, baaitabak (genoemd naar Chesapeake Bay in Maryland) of een mixture nodig.
Verder vond ik nog: boerentabak (in Nederland
verbouwd), braziel(tabak) [Brazilië], deli(tabak)
[Deli], havanna(tabak)
[Havana], java(tabak) [Java],
kerftabak, korftabak (knaster, kanaster,
varinastabak), krul(tabak), makuba(tabak) [Macuba], manilla(tabak)
[Manilla], maryland(tabak) [Maryland], nachttabak (sierplant
met witte bloemen – L.: Nicotiana alata
Link), pruim(tabak), reuzentabak (= maryland), roltabak [shag,
gerolde pruimtabak], rooktabak [roken, niet
pruimen of snuiven], snuif(tabak),
siertabak (eenjarige geurende tuinplant),
sjiektabak (pruimtabak, tabakspruim),
sumatra(tabak) [Sumatra], spintabak [tot banden en rollen ineengedraaid], gesausde
tabak [met smaakstoffen], ergens (de balen) tabak van hebben, Turkse tabak [zacht, zoet, geurig], dat is andere tabak (dan knaster – iets heel anders of beters),
tabaksaccijns, tabaksbibit [jonge zaailingen],
tabakskarot [rol gesponnen tabak], zuigtabak
en veldtabak [virginia(tabak) uit Virginia].
Als ze je (een) zak tabak noemen ben je een
klootzak of een zakkenwasser. Jij bent lelijk de sigaar (de dupe, de pineut).
x
Toelichtingen: Chesapeake Bay in Maryland en de Latijnse naam Nicotiana alata
Link.
Opvragen
dat bestand en aan de slag, zou ik zo zeggen!
