1620 Dictee donderdag 23 mei 2019 (1) Momdictee UvA 2019 √

Dictee - dictees [1620]

NB 23/05/2019 nwe update oVD geconstateerd: 385.001 lemma's.

Gerard Momdictee UvA 22 mei 2019

Klare taal? (auteur: prof. mr. J.J.C. Kabel)

1. Dit dictee is gewijd aan Gerard J. H. Maria Mom, de ingenieuze mommificator (* = niet in wdb.), wiens eponiem tot werkwoord is geworden. Mommificeren (*) staat thans op één lijn met fröbelen, pasteuriseren, lynchen, montignaccen, sonjabakkeren, belubberen en het recente merkeln (*), dat een ander woord is voor treuzelen.

2. De kenner van het kofschip, de hoeder van grammatica en syntaxis, van trema’s en de tussenletter -n- [beter: tussen-n], was geen taalprobleem te veel. Moeiteloos spelde deze meester(-)redacteur Russische componistennamen zoals Rimski-Korsakov [VD], Moessorgski [VD], Sjostakovitsj (*), om van Prokofjev (*) nog maar niet te spreken. Foutloos schreef hij beregoed, cappuccino, cd’tje, paardenbloem, liefdesscène, secretaressecongres, Koninginnedag, zonneschijn en uiteraard Mariaverering.

3. Zou Gerard emplooi gevonden hebben in de klaretaalbeweging? Met een amendement wil taalversimpelingsfanaat en D66-Kamerlid Groothuizen taalkloven dichten en rechterlijke uitspraken vergemakkelijken. Een doorsneevonnis moet volgens deze parlementariër in jip-en-janneketaal geschreven worden en het taalniveau zou B1 (*) moeten zijn.

4. Dat niveau is wel heel basaal. Geen exploot, maar: aanzegging. Geen eiser, maar: degene die deze zaak is begonnen. Geen feiten, maar: wat is er gebeurd voor de zitting. Geen ongegrondheidsverklaring, maar: dat betekent dat u geen gelijk krijgt. Alstublieft ook geen ellenlange zinnen. Een vonnis kan best in een à twee [1 à 2] A4'tjes.

5. De Raad 'tegen' de Rechtspraak [met 'voor in VD] verordonneert dat iedereen te allen tijde moet snappen waar de rechtszaak over gaat en reikt Klare Taal Bokalen [eigennaam, jaarlijks, *] uit. Snappen is plat voor begrijpen. B1-niveau is volgens het Common European Framework of Reference [internet, *] geïntroduceerd omwille van de inburgering van immigranten.

6. Zou Montesquieu [VD] zich niet omdraaien in zijn graf nu politiek en management de rechter voorschrijven hoe hij moet zeggen wat hij moet zeggen? Paul Scholten, die rechtsgeleerde coryfee van onze Amsterdamse rechtenfaculteit zei het al: "Wie hetzelfde anders zegt, zegt iets anders." Die spreuk is gebeiteld in een gevelsteen boven de Oudemanhuispoort [daar was het dictee, *] aan de kant van de Kloveniersburgwal [VD].

7. Moet nu de overweging uit 's Hogen Raads Van Gelder/Van Rijn(-)arrest 'dat alleen de vormgeving, die de uiting is van datgene wat de maker tot zijn arbeid heeft bewogen, de bescherming van het auteursrecht geniet' anders gezegd worden tot: "Wat erin zit moet eruit, weet je wel? En als een ander dat gapt, nou dan weet je wel wat die gozer gaat beleven, toch?"

8. Gerard zou er wel om lachen, maar het niet zo precies vinden. Precieze taal was Gerards ideaal. Wordt het niet zoetjesaan tijd om 'mommificeren' in Van Dale [niet: ’s] Groot woordenboek hedendaags Nederlands op te nemen?

 
 

1619 Dictee woensdag 22 mei 2019 (1) dictee Oefendictee (oud) 850 SLOT √

Dictee - dictees [1619]

Dictee 850 (DCCCL) Dictee Specialisten (20-07-2015)

1. Een toneelspeelster die (in melodrama's) de verradersrol speelt, is een marquee [mahr-kie]. Zowel tekstueel als contextueel is dit correct. Het was kantje boord, of hij zou in katzwijm vallen. Een literair historicus heeft een literairhistorische (2 maal GB ook: tt) opleiding. De afkorting z.o.z. staat voor: zie ommezijde. Hij komt uit
Amerikaans-Samoa. In zijn bobofunctie bracht zijn boboschap hem de hele wereld over. Hij is derdeklashavist (3e klashavist). Zullen we dit maar als a capellaatje zingen? De een maakte een nog ad remmere indruk dan de ander. Drie zesde van een taart is de helft, drie zesden ervan niet [aparte stukken]! Hij was ongeremd aan het eropin slaan. Vakantie: je zult eraan toe zijn! Bij het bollenpellen worden er bollen gepeld. Ik zou meewillen als je de berg op wil.

2. Bij het handen schudden worden er handen geschud. Bij het haringkaken wordt er haring gekaakt. Bij het leidinggeven wordt er leidinggegeven. Hij zou de pot op kunnen. Hij knikte de kortgerokte deerne met haar nietsverhullende blouse goedkeurend toe. Ze hebben een langstlevendentestament. Een hoeri is volgens de Koran een eeuwig jong blijvende maagd met gazelleogen in het paradijs, ter verlustiging van de gelukzaligen. Is die kunstminnende echt
Cobra-deskundige [Copenhagen, Brussels, Amsterdam]? En is Eva (uit het paradijs) een cobradeskundige? De brandweer moest de deur inhakken. Daar kan ik helemaal in komen. Ik heb er al veel energie in gestoken, wil jij nu ook je neus erin steken? Zou hij erover inzitten? Ik vind hem heel exigeant, veeleisend. Broadway, is dat de Fifth Avenue? Nee. 

3. Gezocht op '*flexie*': deflexie = (taalkunde) het verloren gaan van buigingsuitgangen, door omschrijving met voorzetsels, (natuurkunde, verouderd) het afbuigen van een elektronenstraal in een buis, (gynaecologie) gestrekte ligging van het kind in de baarmoeder, bij aangezichts-, kruin- en voorhoofdsligging, flexie = buiging of (taalkunde) verbuiging (ook: inflectie!), flexiecirkel = kromtecirkel, inflexie = buiging van licht, stem of verandering van toon, retroflexie = achteroverbuiging of (medisch) het achteroverkantelen (aaneen!) van de baarmoeder en een reflexief = (taalkunde) een wederkerend werkwoord. Gezocht op '*flectie*': meeste in de betekenis van 'weerkaatsing' of 'bespiegeling'. Ook inflectie = flexie (zie hierboven).

4. Die bezuinigingen gaan er flink in hakken. Het werk is moeilijk, maar je zult er wel in komen. Rondelang lag hij aan kop. Kan de schrijfwijze 'I-profiel' verwarring zaaien? Antwoord: nee, kan alleen met hoofdletter! Een Japanner is een Japannees. Grote Job deed een joppie voor zijn voetbalcluppie. Karel zal wel weer kleine Job, Joppie zijn. Stuur die jpegs [joint photographic experts group (beeldbestand in
JPEG-formaat)] maar. Wil VD dat echt: ju-ju [paardje] spelen met mij [juju is West-Afrikaanse rituele magie]? Die kanis [hoofd], dat is toch geen ponem [gezicht]? Hij heeft een hele kariatidenverzameling [vrouwenbeeld als steunzuil, later ook man]. De jan-in-de-zak [meelgerecht, au bain-marie bereid] en de kat-in-de-zak [zacht linnen, voeringstof] waren een kat in de zak [miskoop]. Miltvuur of antrax is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door de bacterie Bacillus anthracis. Na drie levens lang wilde hij liefst niet meer reïncarneren. Ikzelf zat op de bèta-afdeling, mijn zus heeft gymnasium bèta gedaan, mijn neef zat op de hbs [hogereburgerschool, GB, VD: aaneen!] B.

5. Vroeger zaten er nog pentodebuizen in de elektronica. O ja, en Truus zit op de gymnasiumbèta-afdeling. Een epc is een energieprestatiecertificaat. In Bretagne hebben ze een Atlantische Oceaanklimaat, een zeeklimaat. Dat wordt vrij zeker een keizersnedebevalling. In het kipptoestel probeerden ze kippensoep te koken. Kiurs [uitgestorven reuzenvogel van Madagaskar] kunnen geen kiyu [een van de leerlingengraden bij budo] halen … Zij zat vroeger op de mms [middelbare meisjesschool] met alleen meisjes: ze hield daar een klasgenotenlijstje bij. De kobmeeuwen vlogen in het rond. De
klei-industrie is een kleiig gebeuren. Wordt er bij dat (medische) kneippen ook nog geknepen? Bij het koffiedrinken werd er koffiedik gekeken. Ze zullen wel gauw de koffer in duiken.

6. Een oudgelovige (aanhanger van een in de 17e eeuw ontstane afsplitsing van de Russisch-orthodoxe kerk) is beslist geen
oud-gelovige. Het koninkrijk Gods is het koninkrijk der hemelen. Op zuilen en pilaren zie je soms kouroi (enkelvoud: kouros) en korai (enkelvoud: korè) (resp. naakte jongens- of mannenfiguur en gestileerde vrouwen- of meisjesfiguur). De or (ondernemingsraad) gooide bij het Kruidvat de lont in het kruitvat. Zijn kroeze [dicht gekruld] haar wapperde in de wind. Laxisme is laksheid. De Oekraïner en de Oekraïense kwamen uit Oost-Oekraïne en spraken Oekraïens met elkaar. Leentje leerde Lotje fietsen op de Lindelaan in Roermond (!). Ik vind hen ordi (ordinaire) leunesen [domme, onnozele jongen]. De zwaardvechter bracht hem een letale (dodelijke) wond toe. Met een lens kun je een walvis lensen, lenzen is voor de wind varen of kijken. Hoe krijgen we die levendehavemassa [geen mv.] verhuisd? Bij een
lijf-aan-lijfgevecht wordt er lijf om lijf gevochten. Zij is een twen (even in de twintig).

7. Rara: … Lijzebet noemen en … liezebet heten … Het feestje was in twee kamers en suite. Dat de Tweede Wereldoorlog versneld beslist is, kwam mede door begrippen als 'enigma' [raadsel, mysterie] en 'turingmachine' [abstracte rekenmachine, Alan Turing]. Daarvoor was het zogenaamde Englandspiel beslist een drama. Voor meer informatie: zie internet (er is ook een film over). Bloed prikken doe je in het lab (op de prikpost). In HCN is CN een dyade. Het scheeliet is een mineraal. Het Quechua is een indianentaal, gesproken in Zuid-Amerika. Een beetje limbo uit Limbabwe [Limburg] weet in welke landen ze nog linksrijdend zijn. Quarto, ten vierde: ik verwacht jullie lobbyen [znw.] voor die lobbesen [goedzak]! De ambassadeur ondernam demarches [poging tot onderhandelen]. De jean potage (janpotage) deed ze [de bonen] in de weckfles.

8. Ik hou zo van rozenbottelcompote! Niet alle Simpelmansen zijn sombermannen. Een 'brave borst', is dat een pars pro toto (meervoud: partes pro toto; antoniem: totum pro parte)? Hij is een kouwelijke dries. Hij was begeistert, enthousiast. De schrijver leed aan een writer's blockblokkade. Bij Heracles willen ze een aparte tribune voor vrouwen creëren: vrouwenvak, ladies' vak, ladies' box (vergelijk: ladies' day, ladies' night en skybox), een lady's-vak of een lady's-box (in goed Nederlands)? Wat zijn de kansen van een lyssalijder (hondsdolheid)? Hij heeft Goereese en Madoerese roots. Die popiejopie is echt popi. De islamitische mahdisten verwachten Mahdi, de Verlosser. Malloten uiten vaak mallepraat (ook: gekkenpraat). Dat is een mooie manoustoel [znw.]. Wordt manuldruk [oe] nog toegepast (drukprocedé om niet meer verkrijgbare boeken te reproduceren)?

9. In de tuin stond een prachtig manihotje [oo – zekere heester]. Veel refugiés steken de mare nostrum [Middellandse Zee] over. Wij marketten, vermarktten, het nieuwe product goed, al zeg ik het zelf. Op marode gaan is de breeveertien opgaan [pierewaaien]. De Mechelse herder deed zijn behoefte op een verloren mechelaar [zilveren munt]. Hoezo, méritoire [verdienstelijk] mesalliance [huwelijk beneden de stand], begonnen met een mentholletje op de méridienne [sofa voor de middagslaap (empirestijl)]: duidelijke méprise (vergissing, misvatting, dwaling)? Metol is een fotografische ontwikkelstof, nl.
monomethylpara-aminofenolsulfaat. Hij liet de mico (zilveraap) in de mike (geen [miek] maar [maajk]!) (microfoon) boeren. Die komt regelmatig voorbij: meowmeow [miauw] als bijnaam voor de designerdrug (chemische drug) mephedrone (nee, geen methamfetamine!) Ook die mesties (VD ook: metis; mv.: mestiezen, metissen) heeft een zeker metier [vak, beroep]. Zo'n cosmosje [plant] is als een zandkorrel of mosterdzaadje in de kosmos.

10. De Midgardslang komt uit de Germaanse mythologie. Op de
video-opname onthoofdt de IS-strijder de ongelovige kafir [scheldnaam die moslims gebruiken voor niet-moslims – mv. s, vgl. 'Kaffer']. Het dichtstbijzijnde schip was drie mijlen [beter: mijl!] ver weg. Let op met de woorden 'milchig' (bij joden: met melk bereid) en 'fleisjig' (bij joden: met vlees bereid). Hoelang is hij al minister van staat? En tot hoelang loopt zijn zittingstermijn? Slaat mithridatiseren ook op industrieel gif? De buurvrouw volgt een cursus mindfulness. Echt waar: een metteur en scène gaat over de mise-en-scène. We wilden naar de mis gaan, maar dat zou weer misgaan. Ze werd gekozen tot miss wet-T-shirt (bij de miss-wet-T-shirtverkiezing). Wat is 'de hardheid van Mohs' [de mohsschaal loopt van 1 (gips) tot en met 10 (diamant)]?

 
 

1618 Dictee dinsdag 21 mei 2019 (4) dictee Oefendictee (oud) 849 √

Dictee - dictees [1618]

Dictee 849 (DCCCXLIX) Dictee Specialisten (06-07-2015)

1. De feta-eigenaar had een festivalweidestand. Een ferrarisschijf [ih] is onderdeel van een elektromotor. Een fermette ['tuh' uitspreken] is een woonboerderij en een feniksdichter is een prulpoëet. Hoe spreek je 'feng shui' uit [fèhng-sj[oe]wee] (kunst van juiste plaatsing voorwerpen)? Dat spul moet eerst fijngestampt worden. Is hier sprake van finlandi- of libanisering [Finland, Libanon]? De filopedische (kinderlievende) Sinterklaas komt er weer aan. Hij is het filmmaken nog niet verleerd. De tallyklerk [telt lading] constateerde het flenzen (neersmijten lading), maar ging daarna lekker flensen (geslachtsgemeenschap hebben). Hij lag in een fourire (lachstuip, deuk). Is het coir [koo-juhr] (kokosvezels) al aangekomen? En het floid (kunststof voor tennisbaan)? Flexie is een kwestie van flecteren [taalkunde: verbuigen]. Het kaasfonduetje is goed gelukt bij het fonduen. Ons Nederlandse 'snit' komt van het Duitse 'Schnitt' (schnitt is een rechthoekig stuk gebak). Bij 'flos' moet je aan sigaren denken [vlossig uiteinde], bij 'vlos' meer aan zekere zijde.

2. In een formule 1-bolide zit geen F1-toets. Een fransje is een kaas en een française een dans. De freelance-eindredacteur (freelance eindredacteur) wilde een artikel over het freeridersgedrag bij het freestylen hebben. Een écoute is een luistergalerij. Minnenijd is een vorm van jaloezie; op het werk heet dat jalousie de métier, wat voor metier je ook hebt. Leg de volgende schrijfwijzen uit: BELGIË, MÜNCHEN, EMINENCE GRISE, FRELE, BLEREN en DÁIL ÉIREANN. Zij is het frêleste en ook het friste meisje van dat groepje. Haar vingers friemelden in de wriemelende mierenmassa. Fysischgeografisch is volgens de fysische geografie, fysisch-chemisch is dat beslist niet. Een gamellehut is een soort bijkeuken. Ik fundraise voor KiKa (Kinderen kankervrij, niet in wdb. – letterwoord), daarom heb ik ook veel ge-ftp'd [FTP = file transfer protocol].

3. Hij heeft al heel wat ragouts [geen t uitspreken] gemaakt. Bij staatsbezoeken worden vaak gardes d'honneur (erewachten) opgesteld en extra garde-mangers [kok voor koude schotels] ingehuurd. Met brille, briljantie, werd de steen gebriljanteerd [als briljant slijpen]. We hebben pas nog gegeert: ken je dat kaartspel [geerten], het is erg gegeerd [in trek]. Ik geloof er geen vits [zier] van. Ik deis voor de kinderen, ik houd me (dus) gedeisd. Ik ben gekke Henkie noch gierige Gerrit, dat wil zeggen: ik ben geen gekke henkie en geen gierige gerrit. Ik heb gebruikgemaakt van de overnachting, maar geen gebruik gemaakt van het dejeuner [ontbijt]. Zijn lauwerkrans (ver)wekte lauwe reacties. Wat gekwantiseerd is, is uitgedrukt in quanten (!). In Zuid-Afrika is de Geloftedag een feest- en gedenkdag. Schrijf: George' [geen 'uh' uitspreken] oor, Georges [wel 'uh' uitspreken] oor en Sjors' oor.

4. Geserreerd (compact) biljartspel lijkt kat in 't bakkie, maar is dat niet. Hij was in troebelen geverseerd (thuis, bedreven). Mijn neef heeft ooit hbs [hogere burgerschool – VD: aaneen!] A gedaan. Ikzelf de TUD [Technische Universiteit Delft, toent/dertijd nog: THD – Technische Hogeschool Delft], niet de TU/e [Eindhoven] of TUT (Technische Universiteit Twente, thans: UT = Universiteit Twente). Het zijn verre landen: Jamaica, Haïti en Hawaï. Het bourgondische Sluis is een stad, een Bourgondisch kruis is een knuppelkruis. Bij gijl denk ik aan bier, bij chijl of chylus aan lymfe en bij chijm of chymus aan spijsbrij. Kijk: glauk (zeegroen) glauconiet [zeker mineraal]! Godgelijk of godegelijk willen zijn, dat is je reinste blasfemie [godslastering]! Alle godswoorden [Bijbeltekst] komen uit Gods Woord. De middentwintiger, de dertiger en de eindveertiger konden het goed vinden. Zullen we die kluwen maar uiteentrekken? Zou je moeder dat wel goedvinden? De doussié [boom/hout] heet meestal afzelia. Met 'musée de la rue' duiden we de affichekunst aan.

5. Je moet die acryltrui (acryl trui) wat meer laten bloezen. Hij is een graag geziene gast en een graag gehoorde spreker, hij is zuiver op de graat en staat bekend om zijn gratuite (ongegrond, los) gratuïteit (belangeloze vrijwilligheid). Ik blijf moeite hebben met 'kiesjeliesj' (hamansoren, met Poerim) en 'gremzelisj' (pesachgebak), temeer daar VD geen uitspraak geeft. Half begrijpend verwerkte hij de halfbegrepen stof. Boven droeg ze een gimpje (guimpe: tulen halsbedekking met baleintjes), onder echter gympjes. De guereza [zijdeaapje] zat op de gueridon (bijzet- of pronktafeltje), toen de guardia civil (de Spaanse politie) binnenviel. Hoe schrijven we momenteel 'halloumi' (zo, dus - Cypriotische – nee, geen Koïsche, van Kos – kaas, gelijkend op feta)? De hand van de Goddelijke Meester [Jezus] genas de melaatse. Na het uitreiken van de hand-outs stormde hij binnen: hands up [geef je over!] en inleveren maar die familiejuwelen!

6. Van te veel aardbeien eten krijg je rhinophyma, een aardbeienneus: dat is het hele kerseneten (eier(en)eten). Een hateenheid of -woning is huisvesting voor alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens (een- of tweepersoonsappartement hat is een letterwoord). De c-cedille schrijf je zo: ç, een tilde vind je bijvoorbeeld in mañana en een haček vindt men in 'haček'. Zijn deze niet-samengestelde zelfstandige naamwoorden de- of het-woorden? In VD staat bij 'contractuur' niet als verklaring, wat je wellicht denkt …, maar: medisch: blijvende dwangstand. Als je in 2005 op de luxe-editie (luxe editie) van de DVD (Dikke Van Dale, GVD, Grote Van Dale) intekende, kreeg je bij het Groot woordenboek der Nederlandse taal [GWN] een aparte uitgave van de Grote spellinggids cadeau (nou ja, …) met [afko:] o.a. voorin het internationale IPA-alfabet (International Phonetic Alphabet – initiaalwoord).

7. Gebak hoort (!) op een gebakschoteltje. De wreedaardige snoodaard moest het ontgelden. De bijdehante Lelystatter chatte met de Brabander, die ook bijdehand was. De motor draaide stationair voor het stationnetje. Wil je mayonaise of dijonnaise? Komt in die questionnaire de crime passionnel [niet: le!] voor? Dat schip is geabandonneerd (verlaten). De zucchetti is een soort van eetbare pompoen. Hoeveel bedraagt de gesleede [ww, sleeën, ook: geslede, ww. sleden] afstand? Het vliegtuig taxiede naar de hang(a)ar. Apperpo (à propos), hoe schrijf je 'bistouri' (operatiemes) en wat is dat? In de heraldiek is écartelé en sautoir schuin gevierendeeld. Het ecarté is een zeker kaartspel (dat spelen is ecarteren). De angelica is (ook) een luit met 15 tot 20 snaren. De angélique is de engelwortel. Hij wilde coûte que coûte het amoureuze tête-à-tête niet verstoren.

8. Mooi woord: aioliolie [koude knoflooksaus]. Dat is bij Koninklijk Besluit (KB) zo bepaald. De automatische tijdmelding werd ooit verzorgd door Tante Cor [via telefoonnummer]. De Palatijn is een van de zeven heuvels waarop Rome werd gebouwd, tevens het oudste gedeelte van de stad. Het lot was me gunstig gezind, goedgezind. Een blinde geleidehond, daar heb je niet zo veel aan [wel aan een blindengeleidehond geen mv.]. 'Limo' kan zowel een verkorting zijn van limousine [lange auto] als van limonade. Van het beestenfront kennen we ook de limousins (vleesrunderen). Wie aan karten (karting, skelteren) doet, rijdt in een gocart, een kart of een skelter. Een hazewind kan geen hazenwinden (!) laten. Een man zonder snor is als hazenpeper zonder haas. Hij is een à-la-haussespeculant [à la hausse – in de wind gaan, rekenen op koersstijging]. Een heir (heer) van gerbils [woestijnrat] werd getroffen door de ghibil [hete woestijnwind in Noord-Afrika].

9. Ken je het verhaal van dat ten hemel opnemen? De vier Heemskinderen zijn Ritsaart, Writsaart, Adelaart en Reinout. Die voedselleveranties moeten van een hechsjeirem [koosjerverklaring, enk. hechsjer] voorzien zijn. Het is niet pluis in die Heiloose [Heiloo] dreven. Wat meeuwen doen, is kliauwen [schreeuwend geluid maken]. Wat betekent: je bent immers geen hernhutter (genoemd naar Herrnhut) (als iemand niet laat afdingen)? Wil je hertenpaté of pâté de foie gras (ganzenleverpastei)? Na het highteaën gaan we tai-chiën [het tai chi beoefenen]. Hoe spreek je 'hihat' [haaj-hèht] uit (en wat is dat?) [onderdeel drumstel] Een hittepit is een kersenpitkussen. Een [cijfers] 100-plusser heeft de [cijfers] 100 plusleeftijd. Hij debiteert wel vaker holklinkende frase-uitingen. Ik zal je raad geven: goede raad is duur. Bij hem moet je zijn voor horlogemaken en horoscooptrekken. De Horecaf [historisch: Nederlandse Bond van Werkgevers in Hotel-, Restaurant-, Café- en Aanverwante Bedrijven]: dat zijn de horecafferwerkgevers [werkzaam in de horeca]!

10. Hij werkt in de hotellerie, in een hôtel garni [geen maaltijden!]: geen gewoon hotel dus. Het huiswerkmaken mag niet verwaarloosd worden! Het GB is een kei in hulpverlenen. 'Warme bakker' en 'luie stoel' zijn hypallage's [hie-pah-laa-chee]. Ook hybris [ie – overmoed (t.o. godheid)] komt voor de val. Waar dient een hubertussleutel [beet van dolle hond uitbranden] voor? Is een huis clos [onderneming met anderen waaraan je niet kunt ontsnappen] een soort van sisyfusarbeid? Mogelijk ... Een hypofyseoperatie [hersenklier] is ingrijpend. Zijn hoop werd de bodem in geboord. Zullen we een inane (leeg, zinloos, dwaas) toekomst tegemoet gaan? Hij haalt het
ik-weet-niet-waar vandaan. Wordt een frankipaal [gegoten voor fundering] de grond ingeboord? IJzerhard (in de grond - plant) en ijzerhart (in de lucht - boom).

 
 

1617 Dictee dinsdag 21 mei 2019 (3) dictee Oefendictee (oud) 848 √

Dictee - dictees [1617]

Dictee 848 (DCCCXLVIII) Dictee Specialisten (25-06-2015)

1. Een deeltijdvutter zit in de deeltijd-VUT [vervroegde uittreding uit dienstverband]. Hij verzamelt delfts en sèvres [aardewerk; porselein]. De delicatessenzaak levert diverse delicieuze (kostelijke) delicieuses (gebakjes). Een demi-john is een dame-jeanne (grote mandfles, dameraan). Duidelijk: demarqueren is markeren? En déshabillé (ongekleed) ben je in deshabillé (in nachtkleding) gekleed. Een dépositaire is gewoon een depositaris [bewaart geld of goederen]. Zij voeren in dhows (dau – traditioneel Arabisch zeilscheepje). Wat zegt de dharma (geheel van grondregels in oosterse religies) over het karma (boeddhisme: geheel van goede en slechte daden tijdens het bestaan)? Dezen en genen gingen uit hun dak. De dienstdoende balienees merkte dat de kassa dienst weigerde. Zijn zuurverdiende salaris was meer dan dik verdiend. Die Dinantse dinanderieën (snuisterijen) zijn wel grappig. Dicis causa (dicis gratia: voor de vorm, fatsoenshalve) werd de or (ondernemingsraad) geraadpleegd. Het dichtbegroeide altijdgroenebomenbos was bijkans ondoordringbaar. Het delayeren (organisaties van de hiërarchische gelaagdheid ontdoen) van deze firma levert miljoenen op.

2. Een dtp'er verzorgt dtp-publicaties [desktoppublishing]. De dislocatie heeft het botfragment gedislokeerd. De qualifier werd wegens wangedrag gediskwalificeerd. Een bank-verzekeraar doet aan bankverzekeren. Je zal ze maar in de medische staf hebben: dokter Beffie, doctor Clavan en Doktor Eisenbart. Het doodzondenbesef zit diepgeworteld. Op dominicae dies [zondagen] was ze niet weg te slaan uit het domus Dei (niet meer in wdb.: huis Gods), dat doorsneekortjakje. Douch je je in die douche, liever: dat doucheje? Leidt hypocrisie [huichelarij] tot een hogere hematocrietwaarde (ik bedoelde dus: als je daaraan lijdt – verhouding tussen het volume van de bloedlichaampjes en het totale bloedvolume)? Heel bijzonder: een dreestrekker die de Dreespenning kreeg. Eerst ademhalen, dan drank halen. Na drooggelegd te zijn, zullen de drooggevallen gronden zeker droog liggen.

3. Wie of wat is Janneke Maan [kindertaal: de maan]? De dueña (bejaarde gezelschapsdame van meisjes uit de aanzienlijke stand) begeleidde dat duifje zonder gal, dat naïeve meisje. Je kunt hem dwarszitten door het dwars zetten van je voet. Ecarteren is (ook) ecarté spelen. Wie eet er nou dulse [dahls] (zeewier)? EDTA, dat kan niet missen: ethyleendiaminetetra-azijnzuur. De elfen waren met hun elven. De electro(clash) heeft elementen van de elektropop in zich. Let wel op: 'elektrocutie' [dood door elektrische stroom] heeft niets met 'electric boogie' [danswijze met schokkende bewegingen] te maken! Nou, vooruit dan: jullie zijn immers ook niet de eerste de besten! Hoeveel is een engels (oud goud- en zilvergewicht – ca. 1,5 gram, g, gr.)? Wat is het verschil tussen enfants prodiges (wonderkind) en enfants prodigues (verloren zoon)? Is épater le bourgeois echt een synoniem van epateren? Ja, beide: overdonderen. Hij zou zijn reputatie meer dan waarmaken. Luister niet naar die wacho [wil geen watje en durft geen macho te zijn]. Wait and see: heb geduld, wacht nog maar even af!.

4. Een wadi is een zekere droge rivierbedding. Het meervoud van wagon-lit is wagons-lits. Hoeveel wagyu's [rundvee] houden zij? Zijn zij van de Walenkerk [Waalse kerk]? Zou wakame [waa-kaa-mee] (soort zeewier) lekker zijn? Ligt Wallis en Futuna in Zwitserland [Nee, Grote Oceaan, nabij Fiji, Samoa en Tokelau, internet: f, ISO-landcode: WF, munt: CPF-frank met code XPF)]? Hij kreeg op zijn wammes [slaag]. WAP staat voor Wettelijkeaansprakelijkheidsverzekering voor Particulieren, maar ook voor wireless application protocol. Een WASP is in de VS een white Anglo-Saxon protestant (blanke protestant met Britse voorouders). Hij is belast met water halen uit de rivier. Op de tribune werd gewaved [wave: golfbeweging van toeschouwers: zitten en opstaan]. Watsu is shiatsu (Japanse acupressuur) in het water. Het verschil tussen 'watusi' [niet meer in wdb.!] en 'watoessi' lijkt me moeilijk uit te leggen. Ik heb de weddenschap over de weddetoelage in verband met de wederikenteelt helaas fors verloren.

5. Met de wedge (club – stok – bij golf; nee, niet de wood!) sloeg hij het wedgwood aan diggelen. Zo'n weekendstertje is behoorlijk aan de prijs. Het argument dat hij zich helemaal weggecijferd had, werd rücksichtslos weggebonjourd. In die bananenrepubliek wil de politie nog weleens wegkijken. Met Poerim [Hamansfeest, Lotenfeest, redding volk in ballingschap door Esther] wordt niet het Wekenfeest [joodse pinksterfeest] bedoeld. En nou: wegwezen! Nu is het welletjes, dat gefröbel met die nietjes. Zo'n wengéhouten stoel kan wel tegen de buitenlucht. Ze moest werkeloos toezien hoe haar man werkloos werd. De wind zou westelijken [naar het westen draaien]. De afkorting W.N.W. staat nog altijd voor westnoordwestelijk. De wethouder van Cultuur vertegenwoordigt morgen (het college van) B en W (burgemeester en wethouders).

6. Deze asielzoeker komt uit West-Sudan. Zet maar op het whiteboard (wit bord met schrijfstiften). Wil je een punch- of een whiskygrog, of wellicht whisky-soda? Zij krijgt weduwe- en wezenpensioen. Hij is bang voor wicca's (witte heksen). Who's afraid of de whodunit [boek: detective]? Wied moet je wieden, weed (wiet) moet je roken. Een wiegelied helpt niet bij wiegendood. De boeren deden aan weideling (!), de wijdeling had daar geen notie van. Moet dat echt, dat wijepigram [op ex voto = volgens een gelofte]? Versterkt zo'n wijinscriptie het
wij-gevoel? Het was er wijntje en trijntje: er werd heel wat wijn gedronken. Heeft zo'n wijtenwagen [lijkwagen, huifkar] maar één wijte [= huif, mv.: n]? De wildeman kreeg een wildcard. Een winchester is een soort van magazijngeweer. Een briesje kan moeilijk windeloos zijn. Winst nemen kan na een winstgevende deal.

7. Wining-and-dining is goed, zolang het geen omkoping wordt. Het wobben (WOB = Wet openbaarheid van bestuur) is voor sommige gemeenten een nachtmerrie. Hij is helemaal op de hoogte, up-to-date en with-it. Ik vind dat je aan wit-zwartdenken lijdt. Wolverlei is valkruid. Als het wort al niet goed is, hoe zal het bier dan zijn? Is Uwe lordschap geporteerd voor worship [gospel]? Wordt met wc-scenario een worstcasescenario bedoeld? Vast niet! Spreek 'woulfefles' [woel] eens goed uit. De verzamelnaam voor verschillende Chinese vechtsporten is wushu [woe-sjoe]. Des histoires de femmes zijn vrouwenpraatjes. Een porte-brisée is een dubbele, openslaande deur of schuifdeuren tussen twee vertrekken. Is erytrofobie (bloosangst) angst voor pregnante erytrocyten (rode bloedcellen)? De Erinyen [Grieks, Romeins: Furiën] zijn de wraakgodinnen. Wat houdt 'ad modum Minellii' (letterkunde: op de wijze van Minellius = vertaald en/of geannoteerd) in?

8. Ik verwar die twee altijd: ergocalciferol (vitamine D₂ – GB: D2 – in boter) en ergotalkaloïde (zit in moederkoren en kan weeën opwekken). De woorden 'lof' en 'zotheid' doen erasmiaans aan. Het exigeante [veeleisend] meisje was epris (verzot, verliefd (op)) van haar buurjongen. Hoe schrijf je 'eufonium' (tenortuba) en euphuïsme (gekunstelde literaire barokstijl) (GB ook: tt)? De euforbia [plant] is in ieder geval de wolfsmelk. Wat is hiervan de exdatum [eerste dag verhandeling aandeel zonder dividend]? Het ex-Sabena-personeel is er slecht afgekomen. Ik hou het meestal bij een Febo-kroket [letterwoord Ferdinand Bol! – straat Amsterdam]. Uitspraak met 'ah' of 'aa': 'à la carte'? Ze hebben een auto-oliecoöperatie gevormd. In het Nederlands schrijf je dat zo: 'Elysée' [paleis Franse president]. Ze kijken daar niet op een coulombtje meer of minder. Er was meer dan genoeg smörgåsbord, smörrebröd (smørrebrød, GB beide, VD alleen laatste) en knäckebröd. Wat je je toe-eigent, heb je je toegeëigend. De minister heeft zich nog steeds niet geuit. Is dat nou sofiekruid [de fijnbladige raket]?

9. Waar dient een design(er)baby voor [o.a. orgaandonor voor ander ziek kind]? Met een spionnetje kun je spioneren. Een synoniem van canyon [kèhn-juhn] is cañon [kahn-john]. Noem eens een woord met een haček. Zijn VD en GB eensgezind bij het meervoud van 'tendens'? Antwoord: ja: tendens/zen. Hij woont in Alphen aan den Rijn en adoreert de Cobra-groepproducten [Copenhagen, Brussels, Amsterdam – letterwoord]. De Eiffeltoren [Parijs] staat niet in de Eifel [Duitsland]. De afkorting h.o. [haa-oo] staat voor hoger onderwijs. De woorden 'efficiënt' en 'coëfficiënt' co-existeren (bestaan naast elkaar). Hij is een bolleboos in de aeschrologie [uiten ontuchtige taal]. Bij een dictee hoor je vaak de spellinguitspraak 'hij die-lie-tuh-tuh' in plaats van correct 'hij deletete' [die-lie-tuh]. Zij was déléguée van of naar de vakbond. Het donorprincipe laat ons 'HEMA-winkel' [Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam, letterwoord] op papier schrijven. Zij is radicaalfeministisch, hij radicaalislamitisch.

10. Het wobben doe je met de WOB, de Wet openbaarheid van bestuur. Een andere wet is de Wmo, de Wet maatschappelijke ondersteuning. Onze mijnheer X wilde niet met naam en toenaam in de krant. Ze spelen xiang qi (Chinees schaakspel). Bladgeel wordt ook wel xanthofyl genoemd (en bladgroen chlorofyl). Wie kent die nog: de X-eenheid, 100 femtometer [10^-15]? De yellow press [sensatiepers] stortte zich op de yeti [sneeuwman] en verwees naar de Yggdrasil [wereldboom, symbool van de kosmos]. Waar wordt ylangylang (woord uit het Tagalog) voor gebruikt (voor bloemenparfums)? De yuppificatie gaat staagjes aan zijn gangetje. Sommigen noemen een T-splitsing een Y-splitsing [ei].

 
 

1616 Dictee dinsdag 21 mei 2019 (2) dictee Oefendictee (oud) 847 √

Dictee - dictees [1616]

Dictee 847 (DCCCXLVII) Dictee Specialisten (22-06-2015)

1. Kieper die verzouten soep maar in het verzoute boezemwater. Grafici werken met vetfijne lijnen. Zo kom je niet verder: de een stelt 'tot hiertoe en niet verder' en de ander: 'vestigia nulla retrorsum' (geen stap terug). Bij vicariërende (plaatsvervangende) personen kun je denken aan een vicaris-econoom, een vicaris apostolicus of een
vicaris-generaal. Ik ben even naar de vespasienne, het vespasiaanse hokje (openbaar urinoir). Probeer aan een Sjanghaier maar eens het verschil uit te leggen tussen shanghaaien (overhalen tot onaangenaam werk) en vershanghaaien (gevangenen tegen hun wil overbrengen naar andere gevangenis). Hij zal betalen: vi aut voluntate (gedwongen of vrijwillig) . De vicedecaan en de vicedeken gingen samen eten. Een vicomtesse is een burggravin. Wist je dat victimologie, slachtofferkunde, een aparte discipline is? Als je altijd mankerenden helpt, leid je dan een vie manquée [leven met niet-gerealiseerde roeping of talent]?

2. Dat 'nieuwtje' is vieux jeu (oude kost). De stad werd wonderwel zonder vi et armis (wapengeweld) ingenomen. De woorden 'rigueur' (strengheid) en 'vigeur' (kracht van gelding) (vergelijk ook: vigoureus en rigoureus – uitspraak oh) lijken veel op elkaar. Hij vijst (schroeven, vgl. vijs = schroef), hij heeft gevezen. Weet je het nog: vinca-alkaloïde is catharanthusalkaloïde [geneesmiddel in groenblijvende planten]. Een vind-ik-leuk kun je op Facebook kwijt. De viri docti (geleerde heren) konden het viribus unitis (met vereende krachten) wel (ver)klaren. De zinspreuk van het Leidse studentencorps was ' Virtus, Concordia, Fides' (deugd, eensgezindheid, trouw). Hoe viskeuzer, hoe meer viscositeit (stroperigheid). Na de earl [graaf] komt de viscount [vaaj - burggraaf]. De vis medicatrix naturae is het zelfgenezend vermogen. Deze burosaurus leidt een vita sedentaria (zittend leven), zeker geen vita vitalis (waarachtig leven). Met vivres (levensmiddelen expeditie) kun je enige tijd overleven. Frontsoldaten weten dat ze nu eenmaal vivere pericolosamente (gevaarlijk leven).

3. Er zit een vlei (vlies) op de melk. Een velo is een vélocipède of een velotype [taajp – schrijfmachine met lettergrepen]. De vlizotrap (vliering, zolder) vertoont kuren. Hoor je die nog vaak:
rhythm-and-blues, [afgekort] r&b [zelfde uitspraak], arrenbie? Ze drijven een vof-bedrijf [vennootschap onder firma – initiaalwoord]. Je zult maar volitare per ora virum (allerwegen bekend zijn) als de bonte hond. De Volkerenslag vond in 1813 bij Leipzig plaats. Ze kerken bij een volle-evangeliegemeente. Een vol plané (zweefvlucht) lijkt niet op een
volte-face (ommezwaai). De mens wordt volventibus annis (in de loop de jaren) milder. Ze straalde, von Kopf bis Fuss [van top tot teen]. Verlangeloos (archaïsch, thans: verlangenloos) verlangen, kan dat? Een furlong is het achtste deel van een Engelse mijl. Adelborsten moesten in de voorlongroom blijven [officieren: longroom]. Daar stond hij dan: voor tjoema (tjomme). waar vind je die nog: de voraussetzungslose (onbevooroordeelde) Wissenschaft? De auto staat in zijn vrij.

4. Solo in de Sahara ben je algauw een vox clamantis in deserto (roepende in de woestijn). Hij stuurde nogal voyant (opzichtig) erop aan. Was de Vrede van Münster eervoller dan die van Versailles? Vreemdgaan [bedriegen] is juist niet des cocu's [die wórdt bedrogen – hoorndrager]. Wat is het vromaneffect [het resultaat van de verstrengeling van lit(t)eraire en natuurwetenschappelijke begaafdheid]? Een oeloe is een visuil. Hoezo vrouwenboezem: is er dan ook een mannelijk equivalent? Een V-snaar [auto] kun je niet vergelijken met een a-snaar [muziek]. Wanneer zijn de vues d'ensemble [algemene beschouwing]? Piet heeft vues (vuus – een oogje) op Riet. De vulkaan is naar Vulcanus genoemd. Hoeveel van die caramboletjes [bool-tjuhs] moet hij nog maken? Zij is een echte caractérielle (met rechtlijnige instelling). Die Carieb en Caraïebse kennen elkaar al jarenlang, preciezer: vijf jaren [beter: jaar!] lang. Een cartograaf maakt kaarten. Het aantal cas fortuits (bezwarende omstandigheden voor een wanbetaler) nam hand over hand toe.

5. Op die berg canopenscherven moet je zuinig zijn. Is de
maag-en-darmcatarre [tahr] van die catweazle (schichtige, wereldvreemde excentriekeling) al over? Hij dacht het pleit met cavillaties (gezochte argumenten, spitsvondigheden) te kunnen beslechten. De chappezijde was op de chape [BE: ondervloer, slijtlaag] gevallen. We moesten wel de chamade (aftocht) blazen (terugkrabbelen). Hij schoot met een ouderwets chassepotgeweer [sjahs-poo]. Wat is een chertepartij oftewel charte-partie (overeenkomst m.b.t. scheepsbevrachting)? Hij speelt chitarrone [ki-tahr-roo-nuh]. Hun beider hors-d'oeuvres gingen aan hun beider chefs-d'oeuvre [GB ook: chef-d'oeuvres] vooraf. Wat zijn bij die bijeenkomst de chrieën (behandeling van een thema naar een gegeven schema van gezichtspunten)? Ze draagt altijd een chignon (haarwrong, knoet). De verkorting van chrysanthemum is chrysant.

6. De schrijfwijze van 'Chroesjtsjov' kun je onthouden via 'borsjtsj'. Wat, dronk Joop zoetemelk of dronk Joop Zoetemelk? Ik doe nog even een bladzijtje uit mijn dicteebestand. Kijk, een cichlidenschool! Dat heeft wel iets classy's [klasse, stijl hebbend]. Clairet, clairette, rode of witte wijn? In beide gevallen staan ze alfabetisch goed! Waren dat nou de coccejanen [Johannes Coccejus – Koch – de vrijzinnigen] of de koksianen [Ds. Hendrik de Cock (1801–1842), Ul­rum,
christelijk-gereformeerden]? De meeste cockneys [uit volksbuurten Londen] spreken het Cockneydialect. Tenondergang is een kwestie van ten onder gaan. Door een vormfout zou de misdadiger vrijuit gaan. Ook in het uitgaansleven kan hij nu weer vrij uitgaan. Die vrouw heeft veel last van e-stalking. Die collega-keukendeurmaker is mijn collega proximus. Een gangbare handelsnaam voor kokosvezels als stof is coir [koh-juhr].

7. De Comédie-Française heet officieel het Théâtre-Français [vgl. ook: Académie française]. Mededaders hebben soms zo'n complicegevoel. Ik ga nu niet uitleggen wat 'colloqueren' (gelden toewijzen) en 'alloceren' [idem: financiële middelen] betekenen. Het vroegrijpe jongetje heeft last van condylomata (wratvormige uitwas ten gevolge van een venerische ziekte, enkelvoud: condyloma). Bij consa/ecreren vindt consecratie plaats. Tienermeisjes lijden soms aan coups de foudre (plotselinge en onweerstaanbare verliefdheid). Bij aankoop van dit crapaudje krijg je met een coupe-file (voorrangskaart) korting. Het coupje [GB] werd voorbereid bij het genieten van een coupeje ijs. Als je die fouetté (verlengde pirouette) goed uitvoert, krijg je straks crème fouettée (slagroom) bij de koffie. Stop maar, dit wordt een cul-de-sac (doodlopende straat, betoog waarin men zich vastpraat) . Ken je de chemische formules van cyaanamide en cyanide? Ik kan erin komen dat we dat aspect daarlaten. Bij het daldeeën dwaalden mijn gedachten steeds af naar Dalís snor.

8. Het was netjes, zoals hij dankzegde. Bij het dauwtrappen heeft ze me een lelijke douw gegeven. Een dasymeter [daa-zie] is een toestel om de veranderingen in dichtheid van de lucht te meten. En wat betekent dat woord? Hij kwam er de but en blanc (op de man af, zonder omwegen) mee voor de(n) [archaïsch] dag. Kan het ruimteafval [debris] verworden tot débris [puin]? Aan declasseren hoeft niet per se klasseren vooraf te gaan. Af en toe voel ik me als kop van Jut en Jul gebruikt. Gezocht op '*sisme': forensisme (het zijn van forens), frisisme (o.a. Fries woord in het Nederlands), heteroseksisme (maatschappijvisie die uitgaat van het verschil tussen de seksen), ietsisme (geloof in het bestaan van een metafysische kracht, antoniem: niksisme).

9. Ook: nietsisme, linksisme, neuroseksisme (opvatting dat de gedragsverschillen tussen mannen en vrouwen terug te voeren zijn op verschillen in hun hersenen), parsisme (de door Zarathoestra gestichte Oud-Perzische godsdienst in zijn huidige Indische vorm), russisme (de kenmerkende Russische levensstijl en houding), seksisme (discriminatie op grond van geslacht), solipsisme (filosofische leer dat alleen ons eigen ik en zijn bewustzijnsdaden bestaan), speciësisme (discriminatie naar soort, m.n. onterecht geachte bevoordeling van de mens boven de dieren) en transseksisme (transseksualiteit). Bij '*cisme' (zoek de betekenis maar op): agnosticisme (geen kennis boven ervaring), anatocisme (renteberekening), anglicisme (uitdrukking uit het Engels), anglokatholicisme (hoogkerkelijke vleugel van de anglicaanse kerk) en antifascisme (gezindheid tegen het fascisme).

10. Verder: (anti)racisme, atlanticisme (samenwerking
Europa-Amerika), atticisme (fijne smaak in spreken en denken), (austro)fascisme (Oostenrijk), belgicisme (zoals het woord 'sacoche'), biblicisme (in alles richten op de Bijbel), burgerfascisme, (neo)classicisme, eclecticisme (beste uitkiezen), estheticisme (levensbeschouwing met esthetiek), etnicisme (eigen etnische groep vooropstellen), gallicisme (uitdrukking uit het Frans), gnosticisme [godsdienstig-wijsgerige leer uit de eerste eeuwen van het christendom], gastricisme (lichte maagcatarre), graecisme (uitdrukking uit het Grieks), historicisme [wetmatigheid in menselijke geschiedenis], islam(o)fascisme, (rooms-)katholicisme, laïcisme (r.-k.: lekenmoraal), lambdacisme (uitspreken van 'r' als 'l'), leucisme (pigmenttekort huid), logicisme (beschrijven in termen logica), mechanicisme (= mechanisme), narcisme (liefde voor zichzelf), mysticisme, (neo)plasticisme (in kunst), neuroticisme (overgevoeligheid negatieve impulsen), organicisme (organisme in middelpunt), ostracisme (schervengericht), poëticisme (dichterlijke uitdrukking), psittacisme (gedachteloze napraterij – papegaai!), rotacisme (zekere taalkundige overgang), scepticisme, sol(o)ecisme (grove taalfout), stoïcisme (onverstoorbaarheid), velocisme (schildertechniek), vorticisme (kunststijl) en wetticisme (streng volgen religieuze of morele code). Kun jij 'decher' [dee-chuhr] goed uitspreken? Een quenasttegel is 30 cm bij 30 cm [30 x 30 cm²].