1493 Dictee donderdag 31 januari 2019 (2): dictee Oefendictee januari 2019 (4) √

Dictee - dictees [1493]

Oefendictee januari 2019 (4)

1. Voor alle duidelijkheid: lysergeenzuur = lyserg(ine)zuur [dat op zich is in de chemie een carbonzuur dat ontstaat bij hydrolyse van een ergotalkaloïde] en het di-ethylamide daarvan,
lysergeenzuurdi-ethylamide dus, is lsd [ook lysergamide, in het Duits: lysergsäurediäthylamid – dat hoeft niet zo nodig in VD ...], een reuk-, kleur- en smaakloze drug die hallucinaties en tijdsbelevingsstoornissen veroorzaakt (een hallucinogeen dus). Vient de paraître, zojuist verschenen: als u dit leest, dit Oefendictee. In december 2018 was er een update in de oVD met o.a. de denisovamens uit het Altajgebergte [uitgestorven mensensoort, die in Siberië en Zuidoost-Azië leefde – Denisovagrot]. Je wist het: de schrammelmuziek is genoemd naar Johann en Josef Schrammel. De nikab is een soort van kap, een gezichtssluier. Jacob van Ruisdael liet anderen de figuurtjes schilderen. Meid, mijd de mijt!

2. Dit is een kabinet van no-nonsense, een no-nonsensekabinet. Shiva is in het hindoeïsme de Vernietiger, Brahma de Schepper en Visjnoe de Instandhouder. Een twijfelaar weifelt en een weifelaar twijfelt. De tepronkstelling van die wilhelmina-vooruit was opvallend. Gerausjt is toch gewoon gerausd? De verwachtingsvolle (!) vrouw droeg iets wijds. Niet elke versiering betreft een versierring. Wie zijn bips brandt, moet op de blaren zitten. Het mv. van een coming of age [volwassenwording] is coming of ages of comings of age [VD]. Een haiduk [heiduk, vgl. voetbalclub Hajduk Split – Kroatië] is een ongeregelde, stropende, later geregelde, lichtgewapende Hongaarse soldaat. Prachtig, die bedauwde landouwen, gezien vanuit onze landauer. Hij lijdt aan iatrofobie [angst voor doktersbezoek] en heeft nomofobie [angst om zonder mobiele telefoon te zitten – no mobile].

3. Dus hoe zit het met een iatrofobie-nomofobielijder? 'Kom eens over de brug' zeg je niet tegen iemand met gefyrofobie, "Wat bloos je weer?" niet tegen iemand met erytrofobie, "Verzin eens een palindroom" niet tegen iemand met eibofobie, "Zal ik mijn fobie eens uitleggen" niet tegen iemand met fobofobie en "Ga fietsen" niet tegen iemand met cyclofobie'. Een shisha is een waterpijp, die rook je in een shishalounge -bar of -café. Een rook- of shishapen is trouwens een elektronische sigaret waarmee gearomatiseerde waterdamp kan worden geïnhaleerd. Daar waren ze dan: oom agent en Tante Pos. De NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) is een samenvoeging van (de oude) VWA, AID (Algemene Inspectiedienst) en PD (Plantenziektekundige Dienst). Is deze sla wel geazijnd? Ambigrammen zijn op meerdere manieren te lezen: 'nou' (180 graden draaien = verticaal spiegelen) en (met hoofdletters) 'TOT' (horizontaal spiegelen). Geef mij maar zo'n vrije-uitloopei.

4. Voor jazzzzz en gejazzzzz zal ik de handen wel niet op elkaar krijgen, maar 'jazz' en 'zzz' staan wel in VD (*) ... Gezocht op *redit*: accreditatie (toelatingsbewijs pers), credit (krediet, in Europa ook 28 studie-uren), creditcard (kredietkaart), credit default swap (cds, kredietrisico overdragen), de credits krijgen = waardering, eer, damnosa heriditas (juridisch: schadebrengende erfenis), decrediteren = krediet verliezen, ook discrediteren = iemand in diskrediet brengen, hereditair = erfelijk, heriditas jacens = juridisch: nog niet aanvaarde erfenis, heriditas sine sacris = buitenkansje, heriditas petitio = het opeisen van een erfenis, herediteit (erfelijkheid), hereditie [(!) uitspraak, nieuwe uitgave], (over)crediteren, recreditief (brief van terugroeping (van een gezant)), een hardcovereditie en een creditcardfirma. (*) Hoe lees je het voor? Tijdens het concert viel het jazzgezoem, het jazzzzzzzzz erg op ... 

5. Met *rediet* eigenlijk alleen allerlei samenstellingen met 'krediet' zoals microkrediet [startende ondernemer ontwikkelingslanden] en CO₂-krediet (koolstofkrediet). Vitesse klasseerde zich voor de halve finale van de beker, in de competitie declasseerde Feyenoord Ajax volledig. Met *class*: businessclass, classaction [proces namens een groep], classeur [BE: ordner], de classic [wielersport: klassieker], classic rock [klassiek geworden popmuziek], classificatie [klassenverdeling], Lloyd's Register te Londen is een (scheeps)classificatiebureau, een classificator classificeert, een classificeerder is een los arbeider met schoonmaakwerk, classifiëren = classificeren, classy = klasse, stijl hebbend, declassé = aan lagerwal geraakt persoon (v.: declassee), declassificeren = vrijgeven [van geheime informatie], economyclasssyndroom = DVT [diepveneuze trombose], toeristenklassensyndroom, vliegtuigtrombose, first class [duurste in passagiersvliegtuig], locus classicus [mv.: loci classici] = klassieke (bewijs)plaats (van een woord of gezegde), masterclass, middle class [bnw., burgerlijk – middleclassgezin, middenklassenwijk – ook upper en lower class], een reclassent is cliënt bij een reclasseerder, bossanovaclassic, danceclassic, testis classicus [juridisch: volkomen betrouwbare getuige – mv. testes classici] en working class hero: idool, afkomstig uit de arbeidersklasse.

6. Met *klasse*: ynglingklasse, pop-klassiek, overallklassering, druk-, nok- en stuiklasser (!), korfbalklassieker, Alpenklassieker, Ardennenklassieker, vierde-, vijfde- of zesdeklasser, klassiaan = soldaat die geplaatst was in de klasse van discipline, hoofdklassendebutant, klassenbevoordeling, middenklassenachtergrond en klassenaanduiding [viermaal fout in oVD – is bij volgende update gecorrigeerd!]. Een stuk terug kon u lezen over de bekerhalvefinale. Je kunt een rivier opzwemmen en afzwemmen. In het Japans heeft 'emoji' hetzelfde mv., in NL mag ook: emoji's. Het is maar de vraag of dat ook voor netsuke [GB: netsukes, VD ook nog: netsuke] opgaat: het Japanse woord is immers 'netsuku'! Het is daar een sjonnies-en-anita's-camping (johnny's-en-marina's-camping).

7. In de hele wijk Feijenoord was het anthem "Geen woorden maar daden" te horen. De Assemblée tijdens de Franse Revolutie was rechts, behoudend en conservatief. Als apen gapen, is dat apengapen, als apen kool eten, eten ze apenkool. Een g-string is een amperbroekie [Zuid-Afrika]. Prothesis is voorvoeging: nonkel i.p.v. onkel. Dit woord kon ik niet terugvinden in de woordenboeken: archionheus ... Met E.G.M. schrijf je een Edelgrootmogende aan, maar wie zijn dat? De binnenhof, -plaats, van een grote moskee is een avlu. Padel [niet in wdb.] is een mix van tennis en squash.

8. Jeuk leert klauwen en armoede leert huishouwen. De vertaling van 'yuppie' is 'jappie'. Cum annexis (c.a.) is met alles wat erbij hoort, alle bij(be)horende zaken dus. Jut en Jul (iedereen) hebben de wijsheid in pacht. Na mijn queeste (zoektocht) naar het werkwoord 'kweesten' ken ik nu de betekenis (nachtvrijen). Een pv-cel is een fotovoltaïsche cel. Een (Franse) scheldnaam voor Duitser is boche. Poets wederom poets is leer om leer. Een essayeur controleert munten op edelemetalengehalte. Een guinje is een gienje = oude gouden Engelse munt [later rekenmunt] van 21 shilling. De shilling [afko: sh. of s.] was historisch 1/20 van een pond sterling (het Britse pond, 100 pence – een muntje is een penny – symbool: £ – typ ALT+156 op het numerieke toetsenbord – code: GBP). Verder vinden we het woord shilling nog bij Keniaanse shilling (KES) [Keniashilling, lemma, lijkt fout - 2020 OK], Somalische shilling (SOS), Tanzaniaanse shilling (TZS) en Ugandese shilling (UGS – GB ook Oeganda).

 
 

1492 Dictee donderdag 31 januari 2019 (1): dictee Alfabetiseren vroeger en nu √

Dictee - dictees (1492]

Alfabetiseren vroeger en nu ... 

De oude tijden 
In oude tijden werden computers vooral gebruikt om te rekenen (en bijv. te boekhouden). Midden jaren 70 van de vorige eeuw verschenen er zelfs al computers op scholen (zoals in mijn geval – in pakweg 1976 – op het JCL, het Johannes Calvijn Lyceum in Rotterdam-Zuid). Bakbeest, kon weinig, incl. printer – 132 tekens breed – van 10.000 gulden: totaal 40.000 gulden! Slappe floppydisks van 8 inch in het vierkant (= 20 cm!) en 16 KB (Kilobytes met Kilo = 1024) aan intern geheugen: te gek! Ik heb er de korfbalcompetitie mee geprogrammeerd en ermee de standen bijgehouden. Mijn leerlingen leerden erop programmeren in de programmeertaal Basic (Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code): de tafels tot 10 afdrukken, de computer strafregels laten schrijven en meer van die (nu onnutte) zaken. Een knappe leerling, later hoogleraar in de VS, programmeerde er dienstregelingen voor treinen op ... Voor de bedrijven ontwikkelde IBM bureaucomputers en in de hobbysfeer waren de Commodore 64 en de minder bekende Sinclair ZX toppers. We praten over ca. 1990 als de pc op elk kantoorbureau gemeengoed begon te worden. In die tijd bestond nog het idee, dat iedereen zelf zou moeten (leren) programmeren. Zo herinner ik me dat de LOI voor de cursus 'Microcomputer en Basic' binnen de kortste keren tienduizenden cursisten, maar geen docenten had. Dat heb ik dus ook nog gedaan, omdat ik daar toch al docent-corrector hogere wiskunde was. Op een dag bezorgde Tante Pos wel 60 (slappe) diskettes (5,25 inch in het vierkant = 13 cm) in stevige kartonnen verpakking om na te kijken. Later ging dat via pc, modem en telefoon, voorloper van internet. Ik zou daarover nog uren door kunnen vertellen, maar dat zal ik niet doen. 

De jaren 1990 
Goed, rond 1990 kwam via IBM ook een beginnende tekstverwerking van de grond. Waarom ik dit artikel schrijf? Wel, elders op deze site heb ik het al gehad over de Woordenlijst Nederlandse Taal (het Groene Boekje) in de Staatscourant:

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2015-35790.html

Over die lijst (49.329 woorden of woordgroepen – in mijn versie, gratis op te vragen – 494 A4'tjes, 2 kolommen, 50 items per kolom) wil ik het graag hebben. Als je ernaar kijkt, zie je dat de lijst begint met 'k en 'm en 's anderendaags, terwijl het GB (papier – pGB) begint met +-teken, 06-dealer en 06-nummer. Het oGB? Dat weten we niet, daarvoor zitten we op die bladerfunctie te wachten! Ik zag al wel, dat online na 06-dealer en 06-nummer ook nog 06-prostitutie kwam: er staat dus meer in het oGB dan in het pGB, maar dat wisten we al ... De Dikke Van Dale (DVD) begint – zoals al eerder gemeld – met #, ©, ®, @, @-teken, 0 (bloedgroep, ook O natuurlijk), 06-dealer en 06-nummer, etc. en eindigt met 'zzz' (eind januari 2019: 383.039 lemma's). Hoe zit dat nou allemaal? Daarover gaat het hier. Een wel te noemen, maar niet verder te bespreken probleem: hoe ga je met de ij om: zet je die tussen de x en de z of bij de i? Trouwens: in NL is de ij in woordspelletjes 1 letter, in BE 2 letters (kijk maar naar BLOKKEN op de VRT – toch, Raf?). 

Alfabetiseren in de jaren 1990: ASCII of de ASCII-code 
Bij de computer draait alles om 0/1 (een bit). Met 8 bits (een byte) kun je 2^8 = 256 combinaties maken: 00000000 (decimaal 0) t/m 11111111 (decimaal 255). Daar hoef je gelukkig als gebruiker niets van te weten. Het wordt intern voor je geregeld. Wel nog even ter vergelijking: met 3 cijfers kun je in ons decimale stelsel de getallen 000 t/m 999 = 1000 combinaties maken. Ik geef nog een voorbeeld van een byte: 10101010 binair (in het tweetallig stelsel) = van rechts naar links: niet 1, wel 2, niet 4, wel 8, niet 16, wel 32, niet 64 en wel 128 = (decimaal) 128 + 32 + 8 + 2 = 170 decimaal. Ik zal je daar niet verder mee vermoeien, maar bedenk dat je met een byte dus 255 gevallen kunt onderscheiden. Waar nodig geef ik die gewoon decimaal aan met 0 t/m 255.

IBM en de computerwereld moesten voor tekstverwerking dus een systeem bedenken waar tekens en letters werden weergegeven door (in wezen binaire maar dus ook decimaal te benoemen) getallen (hun nummer). Bedenk vast, dat bij 'alfabetiseren' de getalwaarde bepalend was en is ... Het ei van Columbus was de ASCII-tabel (American Standard Code for Information Interchange): daarbij kregen alle tekens (van de schrijfmachine) zo'n nummer. Nog een klein detail: de oorspronkelijke ASCII-code werkte met 7 bits, het achtste was een (extra) controlebit, dat zo gekozen werd dat bijv. het totaal aantal enen even was. Daarmee kon in ieder geval bij overseinen van zo'n byte een aantal fouten worden geconstateerd (niet verbeterd, met bv. 7 bits + 4 controlebits kon je het wel zo regelen, dat zelfs t/m bv. 2 foute bits bij de zender, de juiste code aan de ontvangkant kon worden gereconstrueerd!). Later bleken de mogelijkheden van 7 bits (2^7 = 128) onvoldoende en ging men over tot de zgn. extended ASCII-code, waarbij daadwerkelijk alle 256 mogelijkheden werden benut, maar omdat dit niet de cijfers, letters en gebruikelijke 'leestekens' betrof, kan dit buiten beschouwing blijven. 

Een overzicht van de belangrijkste codes (van 0 t/m 127) 
De spatie is 32 (laagste, die eronder zijn codes voor 'nieuwe regel', etc.). Dat is wel handig (er was echt over nagedacht!), dan komt die spatie in teksten eerst. '10 eurobiljet' komt dus in de Staatscourant (zie later) voor '10-10-10': de spatie heeft bij voorbaat een lagere waarde dan het streepje. De volgnummers 33 t/m 47 waren gereserveerd voor ! (33), " (34), # (35), $ (36), % (37), & (38), '(39), ( (40), ) (41), * (42), + (43), , (44), - (45), . (46) en / (47). De getallen liepen van 0 (48) t/m 9 (57). Op 58 t/m 64 stonden nog wat tekens, symbolen: : (58), ; (59), < (60), = (61), > (62), ? (63), @ (64). Restanten: [ (91), \ (92), ] (93), ^ (94), _ (95), { (123), | (124), } (125), ~ (126) en nummer 127 was het equivalent van de deletetoets. Maar nu de letters: A (65) t/m Z (90) en a (97) t/m z (122). Die laatste keuze was geniaal, want kleine en hoofdletters schelen dus 32 en dat is binair (2^5) 00100000. Zonder verdere details betekent dit, dat kleine en hoofdletters altijd alleen maar in 1 bit verschillen (het zesde van rechts – NB je moet in dit vak altijd met 0 beginnen: rechts 2^0 = 1, 2^5 is dus niet het 5e, maar het 6e bit van rechts. In de tijd dat de programmeurs heel zuinig moesten zijn, was het omzetten van een tekst in hoofdletters naar kleine letters of omgekeerd dus een 'eitje': verander overal het 6e bit van rechts van 0 in 1 (A --- > a, of omgekeerd van 1 in 0: a --- > A). Vast vooruitlopend op de Staatscourantlijst: hoofdletters komen dus altijd voor kleine letters, alle hoofdletters bijeen: Antwerpse, Apache en Apocalyps en pas veel later apache en apachedans en weer veel later apocalyps en apocalyptisch, best onhandig! Wel goed is, dat alle cijfers voor alle letters komen, dat is ook bij wat geavanceerder 'alfabetten of sorteeralgoritmen' zoals bij GB en VD zichtbaar: eerst getallen
(06-nummer) en dan pas de letters, maar wel apocalyps, Apocalyps, apocalypse en Apocalypse bij elkaar: toch wel handiger! (:-)) 

De lijst in de Staatscourant (websiteadres zie boven) 
Zie inderdaad boven voor het websiteadres en dat je mijn die naar een Worddocument gekopieerde lijst (de bron van de Rijksoverheid is openbaar!) gratis kunt opvragen via leentfaarrein.blogspot.com. Om te beginnen, zomaar: een apintidrum uit de lijst (wel pGB en oGB, VD heeft alleen apinti = pinti) is in SR een zekere trommel. Houd voor de verdere uiteenzettingen de lijst bij de hand ... Ik denk vrijwel zeker te weten dat de Staatscourantlijst volgens de ASCII-code gealfabetiseerd, gesorteerd is. Daarvoor geef ik een aantal argumenten: 1) De lijst begint met 'k, 'm en 's anderendaags. Dat komt omdat de ' het lage ASCII-nummer 39 heeft (GB en VD negeren de ' waardoor die lemma's bij de k, de m en de s terechtkomen, 2) In de lijst komt na die apostroffen +-teken en 06-dealer en vervolgens alles wat met een cijfer begint (de + heeft nummer 43 en de cijfers 48 t/m 57). Wel curieus dat 11 septemberherdenking voor 11-jarige komt, maar de spatie is immers 32 en - is nummer 45! GB en VD kijken niet naar spatie en - waardoor 11-jarige wel voor 11 septemberherdenking komt, 3) Eerst komen alle hoofdletters (lagere waarde dan kleinere letters): A-attest t/m Zwitser, Zwitser en Zwolse en daarna de kleine letters a en a capella t/m zzp'er. Helaba, maar daarna volgt nog een extra staartje: zèta, Å, à, à gogo t/m à-la-carterestaurant, ångström, échéance, éksito, élégance, éminence grise, öre en über-ich t/m übersentimenteel. Hoe zit dat nou weer? Ik heb dat niet besproken, maar die 'speciale' letters met diakritische tekens hebben in de extended ASCII-tabel ook een nummer (hoger dan 127) en daarom komen ze achteraan. Ik zoek ze even op: Å = 143, à = 133, å = 134, é = 130, ö = 148 en ü = 129. Dat klopt dus niet: de Staatscourant gebruikte de extended ASCII-tabel dus niet. Wat dan wel? Nou, gewoon de alfabetische volgorde zonder diakritisch teken: a, e, o en u enne ... hoofdletters eerst (Å) en dan de kleine letters (å) ... Let ook nog even op die zèta die na zzp'er kwam: in de 'pikorde' komt de diakritische è na de 'gewone' z, 4) In de Staatscourant komt PVDA'er (BE!) een heel eind voor PvdA'er (NL). GB en VD maken in feite geen onderscheid tussen kleine en hoofdletters, daardoor staat in VD de PVDA vlak voor de PvdA'er, net als PVDA'er en PvdA-voorzitter in GB! 

Alfabetiseren anno Domini 2019 
Sinds de begintijd van de pc zijn er met zoeken en alfabetiseren (sorteren) grote stappen gemaakt. Denk bij zoeken maar aan de ongelofelijke kracht van zoekmachines als Google, waarbij er maar weinig is, wat je niet snel kunt vinden op internet. Ook voor de taalfanaten is het grote winst, dat de woordenboeken digitaal beschikbaar zijn, Zoeken met de jokertekens (wildcards: ? voor één teken, * voor een willekeurig aantal tekens, maximaal 2 stuks bij zoeken in VD) brengt je in alle uithoeken en krochten van VD). Daarzonder had ik nooit de typ(e)fouten sigarettten (lemma 'dampwinkel') en 'kwaadwilllende (lemma kwetsbaar) ontdekt. Die fouten zijn overigens inmiddels gecorrigeerd ... Van GB heb ik verder geen gegevens, ik besluit met een aantal opmerkingen over VD: 1) Diakritische tekens worden genegeerd bij alfabetiseren en zoeken, best handig, daardoor komt 'zèta' gewoon tussen 'zet' en zetakker, 2) De apostrof wordt min of meer genegeerd, daarom 's anderendaags (geen apart lemma, wel dus in GB – bij de s!) gewoon bij anderendaags (zoekterm sanderendaags of gewoon 's anderendaags of *daags). Duidelijker: 'k vind je bij de k (zoek bij GB en VD op 'k of k), 3) Handig: kleine en hoofdletters bij en door elkaar, dus apocalyps en Apocalyps onder elkaar (kleine letter eerst!), en PvdA en PVDA redelijk bij elkaar in de buurt, 4) Naar koppeltekens wordt in feite niet gekeken, daarom (GB) USB vóór US-dollar (i.t.t. de Staatscourant met de lage
ASCII-waarde van het koppelteken) en Vlaamsgezinde voor Vlaams-nationalist (idem). Zie bijv. een mama-en-papawinkel, een
mama's-kindje en mamba, 5) VD begint de totale lijst met #, toch vast vanwege de lage ASCII-waarde (42), 6) Ook naar spaties wordt in feite niet gekeken: daarom in VD (terecht) eerst mandatum en dan pas mandatum sine clausula, earl grey voor earlgreythee en land- en volkenkunde voor landenwedstrijd. Nou, zo is het wel genoeg geweest.

 
 

1491 Dictee zondag 27 januari 2019 (3): dictee Oefendictee 735 (oud) √

Dictee - dictees [1491]

NB ma 28-01-2019: nieuwe update oVD: aantal bij * van 382.856 naar 383.038 = + 183!

Ook 735 oud zit vol nieuwe en moeilijke woorden.

Dictee 735 (DCCXXXV) Dictee Specialisten (29-03-2014)

1. We gaan naar de kinderboerderij: naar de gapen [geit x schaap] en scheiten [schaap x geit]. Kijk, dit is nu een jambenvers [ook: jambus]. In gadogado zitten o.a. tahoe [= tofoe] en tempé [sojabonen, vleesvervanger]. Een gaffelbuis is een Y-buis [ei]. Dat is een mooi sileneboeket [n/s, anjerfamilie]. Wist je dat een gaganaut een vyomanaut is [Indiase ruimtevaarder]? Een kind is een gage d'amour [blijk van liefde]. De gans waggelde en gaggelde (gakte, gakkerde). Een gai is een gemeenschappelijke antenne-inrichting. Met gêne toonde hij zijn gaine [gèh-nuh – g van goal, elastisch buikkorset]. Falderappes is gajes. Galago's zijn bushbaby's [halfaapje, nachtactief = nocturnaal]. Rond een sawa-afdeling [nat rijstveld] loopt een smalle galengan (galangan – smal dijkje). Galanga is laos
[Zuidoost-Aziatische keuken]. De middeleeuwse provençalen, maar ook de negentiende-eeuwse Provençalen bezongen de provenceolie al. Cholecystitis is galblaasontsteking. De galápagosvink komt van de Galápagoseilanden, volgens VD [GB kent alleen de accentloze galapagosschildpad]. Een Italiaanse gentleman is een galantuomo.

2. Ze hebben hem behoorlijk geagaceerd [prikkelen, irriteren]. Het woord 'agadir' komt uit het Berbers en betekent: opslagplaats voor graan en goederen. De Aga Khan is het hoofd van de nizari's [sjiitische stroming binnen islam – alleen sub lemma in VD]. Een agami is een trompetvogel, de agamie is dat niet [ongeslachtelijke voortplanting]. Deze stok heeft een agaten [geen n uitspreken] [van agaat, zwart agaat = git] knop. Legt de agathologie [leer van het hoogste goed] ook uit wat kalos k'agathos [schoon en goed, Griekse cultuurideaal, substantief: kalokagathia] inhoudt? De agave is niet een altijdgroenende [= altijdgroen], maar een slechts eenmaal bloeiende plant. Daar waren ze dan: oom agent en Tante Pos. Ze zit in het agentessenverblijf. Het Latijnse 'Agnus Dei' betekent 'Lam Gods'. Aguma [bladgroente uit nachtschadefamilie, SR] en agoeti's [onderfamilie van de waterhazen] kun je eten. Na de bevalling à terme [op de uitgerekende datum] was er champagne à gogo [in overvloed, naar believen]. Wat doen agrégés in Frankrijk [lesgeven mo]? Aguardiente is eau de vie [aquavit, brandewijn, vgl. pereneau-de-vie]. De afkorting A.H. staat voor anno Hegirae: in het jaar van de islamitische jaartelling [AH is Albert Heijn]. Met de Wandelende Jood wordt overduidelijk Ahasverus bedoeld.

3. Welke rol speelt Ahriman in de leer van Zarathoestra? A.H.S., anno Humanae Salutis, betekent: in het jaar van het heil der mensheid (= christelijke jaartelling). Ik ga het project '*loog*' en '*logie*' toch maar aanpakken, wel in kleine porties. Er is heel wat te 'leren': acaralogie (mijten), aerologie (lagere luchtlagen), aeschrologie (bezigen vieze woorden), agathologie (hoogste goed), agenttechnologie [ee – software die beslissingen neemt], agologie (opvoeding), albanalogie (Albanese cultuur), algologie (algen en wieren), ampelologie (druivenstokken), anesthesiologie (narcose), anthologie (bloemlezing), angiologie (bloed- en lymf(e)vaten), angelologie (engelenleer), apidologie (bijen), arachnologie (spinnen), aristologie (eten), artrologie (gewrichten), assyriologie (Assyrische oudheden, taal), auto-ecologie (individuele plant, soort), axiologie (waardeleer).

4. Zo, dat was de a. Verder vanaf de b: balneologie (genezing door badkuur), battologie (stotteren, woordherhaling), bibliologie (het boek), biocoenologie (leer van de biocoenose [ee]: levensgemeenschap), bloembiologie (bestuiving), boeddhologie (boeddhisme), brachylogie (stijlfiguur, zinsdelen weglaten, voorbeeld: jong geleerd, oud gedaan), bromatologie (voedings- en dieetleer), bronchologie (luchtpijpen), bryologie (moskunde), campanologie (klokkenkunde), cancerologie (= oncologie: kanker), carcinologie (krabben en kreeften), cariologie (cariës), castellologie (kastelen), cecidologie (gallenkunde), celpathologie (cytopathologie: ziekelijke veranderingen van cellen), cetologie (walviskunde), chasmologie (geeuwen), chirologie (handspraak, vingerspraak), chorologie (verschijnselen aardoppervlakte), christologie (de theologie van Christus).

5. Verder: codicologie (handschriftkunde), coleopterologie (kevers, nee, niet die [VW]!), comitologie (EU-besluitvorming op grond van adviezen van comités bestaande uit nationale ambtenaren), conchologie of conchyliologie (schelpenkunde), coprologie (feces), craniologie (schedelleer), crenologie (letterkundig bronnenonderzoek), cryobiologie (invloed van zeer lage temperaturen op levende organismen) en cytologie (celbiologie). Dan komt de 'd': dactylogie (vingerspraak doofstommen), demologie (demografische – bevolking –  structuren), demonologie (demonen), dendrochronologie (jaarringenonderzoek), dendrologie (boomkunde), deontologie (filosofische plichtenleer), diabetologie (suikerziekte) en ook nog didaxologie (didactiek).

6. Ook nog: DNA-technologie, doxologie (lofprijzing), dravidologie (cultuur Dravida's), dysteleologie (geen of verkeerde doelgerichtheid), ecclesiologie (kerkleer), econologie (ecologisch verantwoorde economie), egyptologie (cultuur Egypte), endocrinologie (hormonologie), endodontologie (endodontie: tandheelkundig specialisme), epistemologie (wetenschapsfilosofie), eremologie (woestijn), esthesiologie (zintuigen en gewaarwordingen), ethologie (gedragsleer, ethos!), etiologie ((ziekte)oorzaken), etnologie (volkenkunde), etruskologie (cultuur Etrusken), eulogie (loflied), fonologie (moeilijk vak – klimaat), fenemenologie (idem! – niet met rationele kennis), flebologie (bloedaderen), fracturologie (fracturen), fraseologie (gebruik van holle frasen), frenelogie (schedelleer), fytologie (botanie) en de fytopathologie betreft plantenziekten.

7. Vervolgens: gastrilogie (buikspreken), gastrologie (maag),
gastro-enterologie (maag en darm), gemmologie (edelstenen), genologie (kunstgenres), gerodontologie (gebit ouderen), glaciologie (gletsjerkunde), gnathologie (kauworganen), gnoseologie (kenleer), god-is-doodtheologie, grotteologie (speleologie), helminthologie (wormziekten), hematologie (bloedziekten), heortologie (kerkelijke feesten), hepatologie (leverziekten), heresiologie (ketters), herpetologie (reptielen, amfibieën), histologie (weefselleer), hodologie (zenuwverbindingen), hortologie (tuinbouwkunde), hygrologie (luchtvochtigheid), ichtyologie (viskunde), irenologie (bewaren van vrede), karyologie (celkernen), keltologie (keltistiek) en ook nog kinesiologie (fysiologische bewegingsleer).

8. Hij heeft sudeck, het syndroom van Sudeck [complex regionaal pijnsyndroom]. We vervolgen: kremlinologie [Kremlin], kretologie [ongefundeerde leuzen en wensen], kynologie (fokken van rashonden), labyrintologie (heeft niets met Kreta van doen! = doolhof in het oor!), lepidopterologie (vlinders), lichenologie (korstmossen), limnologie (zoetwaterbiologie), lithologie (nu: petrografie), logie (droogschuur – voor stenen), malacologie (weekdieren, geen dagvlinders), mammalogie of mastozoölogie (zoogdierkunde), martyrologie (martelaren), metrologie (maten & (en) gewichten), molinologie (molenkunde), mycologie, mycetologie (schimmels, zwammen), myiologie (muggen), myrmecologie (mieren, daar wordt men wijs), oenologie (vinologie, wijnkunde), nematologie (rondwormen), nesologie (eilanden, niet die van Langerhans), ofiologie (slangen), oftalmologie (oogheelkunde), oneirologie (dromen) en ontologie (zijnsleer).

9. Verder: onomatologie (naamkunde), oölogie (eierkunde), ornithologie (vogelkunde), orologie (gebergteleer), palynologie (pollenkunde), papyrologie (papyrus), par(o)emiologie (spreekwoorden oe: uitspraak: eu of ee), pathofysiologie [lichamelijke functies van de zieke organismen of organen], pinkstertheologie [pinksterbeweging], pneumologie (longziekten), pomologie (vruchten), psefologie (verkiezingsuitslagen), pteridologie (varens), pyrologie (vuur), rabdologie (rekenen met staafjes), reflexologie [reflexen], religiologie [godsdienstwetenschap], reologie (stromingsleer: panta rhei), runologie (runen), scatologie (uitwerpselen), seks(u)ologie, semasiologie (woordbetekenis), sindonologie (lijkwade van Turijn), sinologie (cultuur China), sit(i)ologie (voedingsleer), soteriologie (christologie), splanchnologie (ingewanden), strip(t)ologie (stripkunde, nee niet die van de striptease!) en ook symmorfologie (vormleer van plantengemeenschappen).

10. En ook nog: synchorologie (verspreiding planten), synchronologie (ontstaan planten), syndesmologie (ligamenten = band van bindweefsel om een gewricht), thaumatologie (wonderen), thracologie (Thracische oudheid), tocologie (baringsproces), trichologie (haarziekten), ufologie (ufo's), venerologie (geslachtsziekten), vexillologie (vlaggenkunde), virologie (virusziekten), vulkanologie (vulkanen), xylologie (houtsoorten), zombiologie (biologie van de 'zom', nee, zombies!), zoölogie (dierkunde), zymologie (werking van enzymen), zythologie (bier(brouwen)), uranologie (sterrenkunde), turkologie (cultuur Turkije) en ten slotte tetralogie (zoek maar op ). De tetralogie van Fallot is een aangeboren hartafwijking zoals bij 'blauwe baby's' bestaat.

 

1490 Dictee zondag 27 januari 2019 (2): dictee Oefendictee 734 (oud) √

Dictee - dictees [1490]

Hierbij 734 (oud), ook wel aardig .

Dictee 734 (DCCXXXIV) Dictee Specialisten (28-03-2014)

1. Bij het demaskeren vindt een demasqué plaats. Gezocht op '*gout*': agouta (bruine, dunbehaarde solenodon – soort spitsmuis, vgl. almiqui; NB een agoeti is een waterhaas!), arrière-goût: nare bijsmaak, à son goût: naar zijn of haar smaak, coming-out (!): uit de kast komen, degout (afkeer, walging), degoutant (walg(e)lijk), degouteren (doen walgen), de haut goût: sterk gekruid, dug-out (!), egoutteur (wals in papiermachine), goût de contradiction: dwarsdrijverij, het goûter (vieruurtje), gouteren (goûter gebruiken of met smaak genieten), goutte militaire (druiper), gouttière (grafische industrie: dubbele, parallel lopende haarlijntjes), hang-out (! – ontmoetingsplek, fysiek, ook: internet), le goût de la perfection qui stérilise: het onvruchtbaar makende verlangen naar volmaaktheid, opting-out (door bedrijven uit collectieve regelingen), ragout, ragoutje en ragoutbroodje. Een dichotomie is een tweedeling (niet vergelijkbaar met: eersteling!).

2. Bevat een depot alleen goederen en dépôt [in depot]? Met '*dies*': dies a quo: begindatum, dies ater: zwarte dag, die schöne Zeit der jungen Liebe (!), dieselloc, dieseltaks, dieseltractie, diesfeest, dies irae (oordeelslied), diësis: verschil tussen een octaaf en drie reine grote tertsen, dies natalis (stichtingsdag), dies non: dag waarop de rechters geen zitting hebben, diesseitig (en jenseitig), dominica dies (zondag, dag des Heren), eisjedies gaan (overspel plegen), fasti et nefasti dies: gelukkige en ongelukkige dagen, komedieschrijver (!), ladies' day, ladies' night, elegante lady's, maladie sans maladie: spleen, weltschmerz, taedium vitae, o festus dies: o feestelijke dag, radiësthesie (met wichelroede), onderdies (intussen), passedies(je) spelen: dobbelspel, genderstudies, dieselelektrische tractie, dieselen [een auto met diesel(olie) rijden], agrodiesel [uit landbouwgewassen] en subsidieslurper.

3. Is diskrediet een kwestie van discrediteren? Ja. Moet een discman een diskdrive hebben? Mijn adagium is: (ik) 'doe het zelf'. Is dat nou een draai-kiepraam (en dat een maai-dorsmachine)? Gezocht op '*drap*': drapeau: vlag, vaandel, drapenier: lakenbereider, draperen: met gewaden of stoffen omhangen, draperie [versiering], draperies d'amour: wallen onder de ogen, maandrapport (!), sparadrap [ah, geen p uitspreken]: (B.-N.) hechtpleister, toendraplant (!) en misdaadrapport (!). Gezocht op '*drab*': koffie- en wijndrab, drab(be) (droesem), drabbelkoek [broos gebak], drabbig (troebel, vergelijk: troebleren), drabzak [druipzak voor drab] en drabkleur [sub lemma bij bevertien]. De doorsnee-Vlaming en de volbloed Nederlander gingen in de clinch en zelfs op de vuist. Kun jij doowop(muziek) [met woorden als 'shoobydoowop'] imiteren? Hij is druïdekenner [priester bij de oude Kelten in Gallië en Brittannië] pur sang. Je hebt tegen-, piano- en
nee-stemmers. Een epitaaf is een grafschrift.

4. Een dronkenman is een dronkenlap (een drinkebroer). Met het solvayprocedé [èh] maak je soda. Verraadt een emfatisch [(gevoels)nadrukkelijk] accent een empathisch [invoelend, begrijpend] persoon? Een economyclassseat is zeer gerief(e)lijk. Waar was de eerste ebola-epidemie? Falderappes is schorr(i)emorrie of tuig. Niet elke eersteklassencoupé is een eersteklascoupé. Een binnenvetter is een introvert persoon. Capoeira [kaa-poe-wee-raa] is een Braziliaanse zelfverdedigingstechniek. Hij was lucide [helder – van geest] genoeg om een elusief [ontwijkend] antwoord te geven. Je kunt iets op zijn elfendertigst(e) doen. Ik heb je al elfendertig keer [heel vaak] gewaarschuwd. Enjambement is het doorlopen van een versregel. Leg het verschil uit tussen endo- [inwendige afscheiding – bloedbaan] en exocrien [uitwendig]. In het essaytje ging het (ook) over een butterfly'tje [vlinderdas, ook: konijn]. Een eukaryoot is een uit een of meer cellen bestaand organisme waarvan de celkern van het cytoplasma is gescheiden; een prokaryoot is een eencellig micro-organisme zonder celkern en organellen. Exuberantie is overvloed.

5. De euritmie [bewegingskunst op muzikale klanken] danken we aan Rudolf Steiner. Ex tempore (e.t., impromptu, currente calamo) is voor de vuist weg: vergelijk een knievers of kniedicht. Ex voto is naar wens of volgens een gelofte, vergelijk ex-votobeeld (ex voto publico is volgens de wil van het volk). Voor in het boek (vergelijk: voor in de mond) staat de inleiding. Die staat niet achterin, dat is de epiloog. Pilav (VD ook pilau) is rijst in vleesnat. Je kunt het heen-en-weer krijgen! Kinderen, uitgemergeld door hongerlijden, worden wel met biafraantjes aangeduid. Aan dit dictee zal een amateur zijn handen meer dan vol hebben. Hoe officieel is een semiofficiële oekaze [streng, hoog bevel]? Als dessert krijgen we crème fraîche [(slag)room, geen mv.]. Prachtig, die bedauwde landouwen, gezien vanuit onze landauer. Die advocaat heeft een gepreoccupeerd standpunt ingenomen.

6. Hij beheerst the gentle art of making enemies (de edele kunst van het zich vijanden maken) als geen ander. Miezemauzen is een bepaald kaartspel, miezemuizen is tobben. De desserttafel stond boordevol borden vol met coq au vin [culinair gerecht van kip, etc.]. Een dut is ook een munt- of ijkstempel. Heb jij ook zo'n goodiebag [draagtas met een aantal cadeautjes of promotieartikelen] gehad? Hier dan toch maar de angsten en de vrees: zoöfobie (dieren), xenoglossofobie (vreemde talen), xenofobie (alles wat vreemd is), virginitofobie (om verkracht te worden), vaccinofobie (vaccinaties), trypanofobie (injecties), transfobie (transgenderisme en transseksualiteit), toxicofobie (vergiftiging), thanatofobie (de dood), technofobie (techniek), tafefobie (levend begraven worden), tachofobie (hoge snelheden), somnifobie (slapen), sanguinofobie (bloed), rypofobie (smetvrees) en russofobie (Rusland).

7. Verder: radiofobie (röntgenstraling), pyrofobie (vuur en brand), pathofobie (ziekte), parafobie (perversie), onomatofobie (woorden en namen), obesofobie (dik worden), nyctofobie (duisternis, nacht), nosofobie (ziekte), nomofobie (zonder mobiel zitten), neofobie (nieuwe dingen), necrofobie (dood, dode wezens), mysofobie (infectie), monofobie (het alleen-zijn), melofobie (muziek), melanofobie (de kleur zwart), logofobie (woorden), lalofobie (spreken in het openbaar), kynofobie (honden), kleptofobie (bestolen worden), keirofobie (scheerangst), islamofobie (islam), insectofobie en entomofobie (insecten), infofobie (informatie), ichtyofobie (vissen), iatrofobie (dokters(bezoek)), hypsofobie (hoogte), hypnofobie (sterven in de slaap) en hypegiafobie (nemen van verantwoordelijkheden).

8. Ook: hippopotomonstrosesquipedaliofobie (lange woorden; VD: pp), hydrofobie (water), homofobie (homoseksualiteit), hematofobie (bloedvrees), heliofobie (zon), halitofobie (slechte adem), gynefobie (vrouwen), gymnofobie (eigen of andermans naaktheid), glossofobie (speechangst), globofobie (mondialisering), gerontofobie (ouderdom), gefyrofobie (bruggen), gamofobie (relaties), fotofobie (licht), fonofobie (geluid), fobofobie (angst voor fobieën!), erytrofobie (blozen), erotofobie (erotiek en seksualiteit), ergofobie (werk), entrefobie (ergens binnengaan), emetofobie (braken), dysmor(fo)fobie (mismaaktheid), eibofobie (angst voor palindromen), ecofobie (afkeer van de eigen cultuur), dinofobie (duizeligheid), demofobie (mensenmassa's), cyclofobie (fietsen) en claustrofobie (engtevrees).

9. En dan nog: chromatofobie (kleuren), christofobie (christendom), chemofobie (chemische stoffen in voedsel), chaerofobie (afkeer van vrolijkheid en vreugde), bifobie (biseksualiteit), bacteriefobie (bacteriën), aviofobie (vliegangst), arachnofobie (spinnen), antropofobie (mensenschuwheid), anglofobie (alles wat Engels is), androfobie (mannen), amaxofobie (wagenvrees), allodoxafobie (opinievrees), algofobie (pijn), ailurofobie (katten), aichmofobie (alles wat scherp is), agrafobie (seksueel misbruik), agorafobie (pleinvrees), aerofobie (frisse lucht, tocht, wind), acrofobie (hoogtevrees), achluofobie (duisternis, donker), acarofobie (bijtende insecten) en ablutofobie (vrees voor wassen). Gezocht op '*jamb*' di-jambe of -jambus (versvoet), djamboe bidji (guave), djamboe monjet en een hinkjambe (choliambe). 

10. Die laatste (ook: choliambus) is een drievoetig jambisch vers met als laatste voet een trocheus [trochee]. Verder: jambage (vooruitstekende pilaar), jambalaya (eenpansgerecht), jamboree (internationaal feestelijk scoutingkamp, om de vier jaar gehouden), jamborette (kleine jamboree), rond de jambe (basisbeweging bij ballet en dans), sjamberloek (kamerjapon voor heren, wijde huisjas met ceintuur) en s(j)ambok (korte, dikke zweep van gevlochten leer). Hoeveel dijaders (!) heeft men? Twee. De afkorting ga. staat voor geankerd [m.b.t. schip]. Zullen we dan samengaan [fuseren]? Je moet hem niet te na gaan (komen). We gingen op chic. De firma ging te gronde, ten onder: de tenondergang was nabij. 'Ten gronde' is een juridische term.

 
 

1489 Dictee zondag 27-01-2019 (1) - dictee Wekelijkse dicteetest 034 RL √

Dictee - dictees [1489]

Wekelijkse dicteetest 034 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?
Oplossingen: hieronder!
Bron: Oefendictee (oud) 534

1. Volgens de VVV kunnen dronkenmannen een snip ............ of ...............
a. aan hebben            op hebben
b. aanhebben             ophebben
c. aan hebben            ophebben.

2. Een ............ is een vertrouwensman en ............ is het type van de kleinzielige burgerman, die graag met grote woorden schermt.
a. prud'homme                    Jozef Prudhomme
b. prudhomme                     Joseph Prudhomme
c. prud'homme                    Joseph Prudhomme.

3. Een ............ is een zakvormig ............ (trawlnet).
a. snurrevaad                 treilnet
b. snurrevaat                  trijlnet
c. snØrrevaad                 treilnet.

4. Ook het .............. bij de Germanen is een ...............
a. Joelfeest              lichtjesfeest
b. joelfeest               lichtjesfeest
c. joelfeest               Lichtjesfeest.

5. Het ............ is economisch vrijlaten en het ............ is een vrijbrief bij de grenspassage.
a. laissez-faire           laissez-passer
b. laisser faire            laissez passer
c. laisser-faire            laissez-passer.

6. Deze wijsheden zijn niet aan ............ (Jan en alleman) besteed.
a. Kretie en Pletie
b. Kreti en Pleti
c. Krethi en Plethi.

7. Het lukte met veel .............. en de nodige ................
a. kunst- en vliegwerk            hand-en-spandiensten
b. kunst-en-vliegwerk             hand-en-spandiensten
c. kunst- en vliegwerk            hand- en spandiensten.

8. Er zijn 114 ................ (hoofdstukken Koran); hoeveel .............. zijn er? Onbekend.
a. soerra's                soenna's
b. soera's                 soenna's
c. soera's                 soena's.

9. De ............ heet ook wel soldatenknoop, honingbloem, ............ of schurftkruid.
a. knautsia            scabioza
b. knoutia             skabiosa
c. knautia             scabiosa.

10. Was dit een ............ (slaapwandelende) ...............?
a. sonnambulante            Jood
b. somnambulante            jood
c. somnambulante           Jood.

Oplossing [034] hieronder

-------------------------------------------------

Oplossing [034]:
1c 2c 3a 4b 5c 6c 7a 8 b 9c 10c

Contact: leentfaarrein@gmail.com

1488 Dictee donderdag 24 januari 2019 (1): dictee Oefendictee 733 (oud) √

Dictee - dictees [1488]

Hierbij, weer vrij willekeurig, Oefendictee 733 (oud)

Dictee 733 (DCCXXXIII) Dictee Specialisten (26-03-2014)

1. Er zijn heel wat toetsen: chikwadraattoets [statistiek, moeilijk],
Cito-toets [eind basisschool: Centraal Instituut voor de Toetsontwikkeling], cursor- of pijltjestoets, delete- en entertoets, escape-, functie- en helptoets, alttoets, controltoets of ctrl-toets, (in België) de kafkatoets [onderzoek administratieve bureaucratie], tab- of tabulatortoets, en (in Nederland) de tokkietoets [bij verhuur kijken naar mogelijke overlast door nieuwe bewoners]. Morituri te salutant: zij die gaan sterven, groeten u [zwaardvechters in de arena tegen de keizer]. Bij het tackelen maak je een tackle, bij het dribbelen voer je een dribbel uit. Wat gebeurde er in het sprookje na de gevleugelde zin "Tafeltje dek je"? Stond ineens vol met gerechten. Hoe spreek je 'tagliatelle'
[tahl-jaa-tèh-luh] uit? We eten kip tandoori (uit de tandoorioven). Oorspronkelijk verwijst een tantaluskwelling naar water dat naar (maar niet verder dan) de lippen stijgt en bv. ongrijpbaar fruit. De taliban (meervoud van 'talib') sloegen weer toe. Dat dinertje moet je tegoed houden, later mag je je eraan tegoed doen.

2. Durf je wel, zo'n kleine teckel [hond] tackelen? Volgens GB ga je naar een tapasbar, volgens VD (GB ook) kun je naast tapas of tapa's zelfs wel een losse tapa eten. Meermaals: ten enenmale, ten anderen male, ten tweeden, ten derden en ten vierden male. We dronken nog enkele tequila's [tuh-kie-laas] sunrise [cocktail van tequila, sinaasappelsap en grenadine]. Hij is tifoso (meervoud: tifosi) van AC Milan. Hoe zullen we te werk gaan bij het tewerkstellen van haar als onze nieuwe employee [m: employé]? Let vooral op een damestoilet [dames-wc]. Tot hoelang heb je dat tosti-ijzer nog nodig? Hoe lang is dat trouwens? Genetische informatie uit het DNA kan worden omgezet in messenger-RNA (boodschapper-RNA, m-RNA). Na een tv'loze avond hebben we toch nog maar naar die tv-show gekeken. Voor mij graag tuttifrutti [oe/uh]. We werden met tuktuks [oe] (driewielig voertuigje) afgehaald, nee, helemaal niet met 'de' tjoeketjoeke [trein]. Dat is toch luce clarius [zonneklaar]!

3. Met 'umfeld' (2015 niet in wdb.; nu wel!) wordt omgeving of milieu bedoeld. De umer [uu-muhr - merk] is een melkproduct tussen yoghurt en kwark in. Op het aangiftebiljet mag je de aandelen niet tegen de uitgiftekoers waarderen. Hoe spreek je 'ukulele' [joe-kuh-lih-luh] uit? De een schrijft Engelstalig 'ups-and-downs', de ander Nederlandstalig 'ups en downs'. Vergelijk: do's-and-don'ts. Gevonden met '*sjt*': Besjt (Baäl Sjem Tov, Meester van de Goede Naam (benaming van Israël ben Eliëzer (ca. 1700-1760), grondlegger van het chassidisme)), borsjtsj (rodebietensoep), Pasjtoe of Pathaans, een Iraanse taal, sjtetl (kleine joodse gemeente, met name in Oost-Europa), Pasjtoen (grootste bevolkingsgroep in Afghanistan), sjtreimel (bonthoed chassidische joden) en versjteren (bederven). De Guardian vindt Macmillans brief aan Chroesjtsjov 'verstandig', 'beheerst' en 'to the point' (NRC). Het was een to-the-pointe reactie. 

4. Verder: gebensjt (gezegend), hij heeft zijn koopwaar gemansjt [aanbevolen, aangeprezen], wat is nou het miesjt van alles [miesj, miesjer, miesjt, ook: mies, mieser, miest = ongunstig, lelijk, slecht, bangelijk]?, we hebben heerlijk genasjt (lekker gegeten), die winkeldochters van boeken worden verramsjt [tegen afbraakprijs verkopen], bij dat straatvoetbal werd er behoorlijk gerausjt (gerausd – rauzen, rausjen = bij voetbal: wild spelen), zij is van de glijbaan af geroetsjt (de glijbaan afgeroetsjt) en hij heeft ons feestje behoorlijk versjteerd [verstierd, bedorven]. Deze stroop is nogal viskeus [stroperig], heeft dus een hoge viscositeit. Die party was vet cool, zeg maar: supervetcool. We kregen een [in cijfers] 6 gangendiner [zesgangendiner] voorgeschoteld. Visigoten zijn West-Goten. Die twee vluggerdjes [lichamelijk of qua begrip] speelden een vluggertje [bv. bij schaken]. Coeliakiepatiënten [see] hebben een glutenvrij dieet. Bestaat die, een waardevrije [n/s] wetenschap? De verwachtingsvolle (!) vrouw droeg iets wijds. Het is nu wel welletjes met dat welles-nietesspel, dat absoluut zinloze spel van welles en nietes.

5. Het verschil tussen weinig- en veelzeggend is maar gradueel [iets zeggend?]. Nogal wiedes, want hij was apezat. Hij leidt een
wijntje-en-trijntjeleven [wijntje en trijntje: hij diende Bacchus en Venus]. Hij zou zijn leven wijden aan het weiden van zijn schapen. Wifi's [ie/aai] zijn draadloze netwerken. Met een writer's blockgevoel (!) kan zelfs een would-beschrijver niet schrijven. Het worldwidewebgeheel is veelomvattend. De lucht was wolkeloos en wolkenvrij. Het was een woeste boel, toen ze met worcestersaus [woester] gingen gooien. Wriemelen is krioelen en friemelen is peuteren. Een [voluit] ecstasypil (xtc-pil) doet geen wonderen, wel veel kwaad. Ik yel mijn favoriete yell. Een ypsilon is een i-grec. De zedenprediker laakte het zedeloze gedrag. We hadden al gezumbaad en gaan zo meteen opnieuw zumbaën [oe – fitnessprogramma dat gebaseerd is op
Latijns-Amerikaanse muziek en dans].

6. Overal in het zestienmetergebied (16 metergebied, 16m-gebied) kun je een penantie (penalty, strafschop) veroorzaken. Ik pas zoetjesaan voor dat continue zoet houden [met een zoethoudertje]. Daarvoor zullen we zorg dragen. De deontologie is de filosofische plichtenleer. Hoelang zijn die twee nu al vermist? Tot hoelang zal die onzekerheid nu nog duren? Sat est: het is genoeg, ita est: zo is het, hoc est (h.e.): dat wil zeggen. De afkorting van executeur-testamentair is exec. test. Op academies is academisch denken bon ton [welgemanierd]. Voor eens en voor altijd: absorberen is opslorpen: dat kan van geluid en straling – een absorbens absorbeert een absorptief. Adsorptie daarentegen (afko: d.e.t.) is binden van een stof aan een grensvlak: een adsorbens of adsorbent adsorbeert een adsorbaat. Ambeteren is lastigvallen. Anafylaxie is een anafylactische shock [levensbedreigende allergische reactie tegen een bepaald allergeen bij een tweede blootstelling daaraan].

7. We analyseren het à-proposlemma [à propos] volledig. Hoe spreek je beignet [bèhn-jee, -jèh of -jèht] uit? Anderzijds en anderszins betreft het hier toch wel een andersoortige kwestie. Zou een ave mariaatje (weesgegroetje) bidden [keer bidden], helpen [naam: Ave (Maria), Weesgegroet]? Avant-gardetoneel verwijst naar avant-garde [jonge generatie kunstenaars met nieuwe ideeën]. In Azerbeidzjan spreken ze Azerbeidzjaans (of: Azeri). Kan een grazer [graasdier, graseter] een azer [dier dat aast] zijn? Ja. Een baguette is onder andere een stokbrood. Een bagatel is een niemendalletje en een bagatelle een muziekstuk. Met een bahco [merk, Engelse sleutel] sloeg hij het glas baco [cola + rum] aan scherven. De bacovenplantage gedijt goed. Ze was een beauty van een beauté [beide: schoonheid]. Leg verband tussen epoque maken [groot opzien verwekken], epochemachend [uitermate belangrijk, epochaal] en de belle époque [1890-1910,
West-Europa m.b.t. het culturele en mondaine leven]. Die louvredeur moet beiderzijds gebeitst worden. Ken jij sowieso bête [onnozele] bèta's? Is dat een berijdbare, begaanbare, piste? Het thio-ureum is een kankerverwekkende vaste stof.

8. Bij een corsa [wedren van paarden zonder berijders] verdienen de berijders niets: die savoureren dan een heerlijk bereide maaltijd. Op '*eum': apogeum (tegenover perigeum – uiteinden baan hemellichaam), castoreum (bevergeil), conopeum (gordijntje tabernakel), empyreum (hemel, als verblijf van de goden), gynaeceum (harem), hypogeum (onderaards gewelf), ileum (kronkeldarm), neum(en) (notatieteken(s) gregoriaanse melodie), nymfaeum (fontein), oleum (olie), opus Herculeum (herculeswerk, reuzenwerk), opus testaceum (Romeins metselwerk met een kern van opus caementicium), perineum (huid bij de bilnaad), peritoneum (buikvlies), propyleum of propyleeën (brede galerijen die de ingang van de tempelgebouwen in Griekenland vormden), prytaneum (vergadergebouw voor de prytanen – 10 klassen in de senaat, om de beurt voorzitter), suppedaneum (verhoging voor altaar), het Te Deum (laudamus – U, God, loven wij) en … museum.

9. Kan een blouson [kledingstuk] bloezen? Werken ze daar nog niet met blu-rays [optische schijf: info erop met blauw laserlicht]? Kijk die hiphopper [popmuziek]: zonder bling(bling) [opzichtige versiering] stelt ie helemaal niks voor! Wie zijn bips [billen] brandt, moet op de blaren zitten. De bokser had wel tien boxer(short)s . Heerlijk, die
café-au-laitfantasie [café au lait = koffie verkeerd]. Zie je het al voor je: een caddie [stokken(koker)dragers] die met een caddy [lade voor schijfje in cd-speler] achter Tiger Woods komt aansjouwen? Dan komen de socios (supporters van FC Barcelona; niet in wdb.) vanzelf met hun attributen aansjouwen. Carpe diem: pluk de dag. Canapés capitonneren is ze opvullen. Wat is een cassandravoorspelling [juist, maar niemand geloofde het]? Caramboleren is caramboles maken. Zoete blimbing [vrucht] wordt ook carambola, starfruit of stervrucht genoemd. Kan er bij een bal par bricole [over de band] maken, sprake zijn van tripleren? Ja, dat tweemaal par bricole. Een casselerrib is in se [in wezen] een Kassels ribbetje. Bij cellulitis heb je een sinaasappelhuid. Onder het cataclysmenbegrip vallen aardbevingen.

10. Die chef d'équipe had grote bewondering voor haar chef-d'oeuvre [meesterwerk]. Het was shocking, choquerend (shockerend). De chowchow [tsjau] keek toe hoe wij chowder [gebonden maaltijdsoep] nuttigden. Wat hebben chouans (aanhangers van de Bourbons in de Vendée tijdens de eerste Franse Republiek) met een uil te maken [zijn kreet was het herkenningsteken van hun leider]? Die comebackkid [keert terug ondanks tegenslag] is nu zelfs coming man [in opkomst], ondanks zijn coming of age [volwassenwording]. Die tekst kun je alleen contextueel begrijpen. Zijn er speciale corgikennels [hond]? Ook de coryfeeën [sterren] moesten meecorveeën. Was dat wel een crime passionnel, Poirot? Bij strenge vorst crepeer je ook in crêpepapier. Crustaceeën zijn schaaldieren. Zullen we een paar dames blanches (GB, VD ook: dame blanches) bestellen?

 

1487 Dictee dinsdag 22 januari 2019 (1): dictee Oefendictee (3) januari 2019 √

Dictee - dictees [1487]

Oefendictee januari 2019 (3)

1. Ik share en ook mijn eega sharede onze belevenissen graag via WhatsApp. Het volgende komt uit een oefendicteetje voor specialisten (Ter Aar). Ik vermeide me in gedachtekronkels: de bouquiniste [geen e uitspreken] ontwaardde na overhandiging mijn cadeaucheque en er trok een queueënde unus-multorumcrowd [massamens, ook: unus e(x) multis] voorbij van Transjordaniërs, Indochinezen, Sri Lankanen, Verweggistaners, Han-Chinezen en vroegere Opper-Volta-inwoners, voortgedreven door een toestormende cycloon-tyfoon [ie]. Onderwijl had ik onder de hand nog een verrassing voorhanden met het ophanden zijnde bezoek aan de Storting [Noorwegen] aanstaande dinsdag: die Staten-Generaal zou de kers-op-de-taartbelevenis worden voor Jaan, Peer en Pauw, zo'n typische Jan-en-allemanuitdrukking, die aanduidt dat eenieder in de [VD, GB: the] picture komt, al dan niet pide [luchtige Turkse broodsoort] of coprofage [uitwerpselen etend] insecten etend (en dus: insectenetend).

2. Ook maar even verder( )zoeken naar 'unus': unus (judex): alleensprekende rechter (tegenover rechterlijk college vgl.: unusrechtspraak), unus atque idem: een en dezelfde, unus post alterum: de een na de ander en unus pro multis: een voor velen. Een munus Apolline dignum is een uitstekend gedicht. De zeelieden zijn de zonen van Neptunus. Travesteren is van een ernstig een plat-grappig (toneel)stuk maken. Een cérémonie protocolaire is een protocollaire ceremonie. Wil je uit de supermarkt een goudaatje meebrengen? 'Uitvaart' en 'Ausfahrt' [afrit!] zijn false friends, valse vrienden, faux amis. Het is altijd hei of fij [hollen of stilstaan] met hem. Die skilerares, zelf een goed skiester, heeft al menige skister afgeleverd. Taaislijmziekte wordt ook wel muco of mucoviscidose genoemd. INL: scrabblewoord of scrabbelwoord (ww.!).

3. Wat was de honderddagentournee (100 dagentournee – niet meer in wdb. – rondgang NL-regering na 100 dagen regeren) ook alweer? NB Met de Honderd Dagen wordt de tweede regering-Napoleon aangeduid. Bij de 100 dagenviering [BE – Chrysostomos] heeft de middelbare school nog zoveel dagen te gaan tot aan de vakantie. In de Eerste Wereldoorlog was (de) dikke bertha (mortier van het grootste kaliber van de Kruppfabriek) heel populair. Het kostte vijf miljoen vijfduizend dertig (in cijfers: 5.005.030) euro. Gooi die verzouten soep maar in dat verzoute boezemwater. Het O.T. is het Oude Testament en een OT is een (politie)observatieteam (NL).

4. Als je van 32 kompasrichtingen uitgaat, liggen in 'elk kwadrant' 8 'sectoren. Bekijken we in tegenwijzerrichting, antikloksgewijs, N. – W. – Z. en O, het derde kwadrant (W. – Z.), dan hebben we dus 8 'gebiedjes' met 9 begrenzers: W. (west), W.t.Z. (west ten zuiden), W.Z.W. (westzuidwest), Z.W.t.W. (zuidwest ten westen), Z.W. (zuidwest), Z.W.t.Z. (zuidwest ten zuiden), Z.Z.W. (zuidzuidwest), Z.t.W. (zuid ten westen) en Z (zuid). Nu de systematiek duidelijk is, geven we van de overige kwadranten alleen de afkortingen. Eerste kwadrant (O. – N.): O. – O.t.N – O.N.O. – N.O.t.O – N.O. – N.O.t.N. – N.N.O. – N.t.O. – N. Tweede kwadrant (N. – W.): N. – N.t.W. – N.N.W. – N.W.t.N – N.W. – N.W.t.W. – W.N.W. – W.t.N – W. Vierde kwadrant (Z. – O.): Z. – Z.t.O. – Z.Z.O. – Z.O.t.Z – Z.O. – Z.O.t.O. – O.Z.O. – O.t.Z. – O. Je kunt het ook anders bekijken: A) 4 hoofdrichtingen: N., W., Z. en O., B) ertussenin: 4 tussenrichtingen N.W., Z.W., Z.O. en N.O., C) de 8 tussen die 8 van A) en B) in: N.N.W., W.N.W., W.Z.W., Z.Z.W., Z.Z.O., O.Z.O, O.N.O. en N.N.O. en D) 16 stuks rond de 8 van A + B samen: daar kun je dus op de logisch juiste plaatsen t.N. (ten noorden), t.W. (ten westen), t.Z. (ten zuiden) en t.O. (ten oosten) achter zetten. Totaal: 4 (A) + 4 (B) + 8 (C) + (4 + 4) x 2 = 16 (D) = 32 windstreken.

5. Hij bezat alles behalve een academische titel, maar daar was hij allesbehalve rouwig om. Een copoclefiel verzamelt sleutelhangers. Indiase kelim [tapijt] heet dhurrie. Tja, zeewier [zeerui, zeegras]. VD: zalm op een bedje van spinazie, sla, zeewier; dat bruine zeewier opkruipend tegen de glooiing. Agaragar is gedroogd zeewier. Alginaatgaren is garen vervaardigd uit alginaatvezels, die uit zeewier gewonnen worden. Blaaswier is Fucus vesiculosus. Dashi is bouillon op basis van zeewier. Kelp is op rotsige kusten groeiend zeewier. Koe(ien)lucht wordt in de zomer door op het water drijvende zeewier verspreid. Kombu is in de Japanse keuken zeewier om bouillon van te trekken. Nori is in de Japanse keuken tot donkerpaarse vellen geperst en vervolgens gedroogd en/of geroosterd zeewier (wordt sushi ingewikkeld). De sushibacterie kan in het maag-darmkanaal van Japanners zeewier verteren. Wakame [aa, ee] is een soort gekweekt zeewier, krulwier. In Japanse zoutjes kan zeewier zitten. De zeestijl is de Egeïsche k/ceramiekstijl met decoraties van inktvissen, zeewier, schelpen en koraal. Hiziki is een eetbare, bruine zeewiersoort. Dulse [dahls] is een eetbare zeewiersoort met donkerrode bladeren.

6. In 'wij kommen' is er sprake van dittografie, bij 'schrijfout' van haplografie. Het driekoningenfeest [Driekoningen, Epifanie] is genoemd naar de Wijzen uit het Oosten: Caspar, Melchior en Balthasar. Op driekoningenavond [dertienavond, vgl. dertienavondkoning – meestal aangewezen door een 'trekbrief'] lopen er dan ook vaak drie koningen rond met een driekoningenster [= met de ster lopen]. Men doet dan ook aan kaarsjespringen (kindervermaak: dansen om een brandende kaars). Tamari is sojasaus. Met zoeken naar * in de online-VD kun je dagelijks nagaan of de online-VD is aangepast (in ieder geval qua aantal lemma's, lemmata). Villa Bellevue of villa Schoonzicht zeggen we als een meisje een zeer korte rok draagt of wijdbeens zit. Hotel Bellevue of hotel de Houten Lepel zijn aanduidingen van de gevangenis.

7. Een kakapo is een uilpapegaai. Een kingkong wordt zo genoemd naar King Kong. Het stikt daar van de kap-, kob- en kokmeeuwen. Hij was per paard-en-kar gekomen. Een eierboer is nog geen oöloog. Een open haard stook je meestal niet in de openlucht. Dat aangerijkte erts is kwalitatief super. Met *poco*: apocope (mv. -'s, -s of -n – aan het eind: 'eind' i.p.v. 'einde' – vgl procope – vooraan: ''k' i.p.v. 'ik' – en syncope – in het midden: 'broer' i.p.v. 'broeder' –, ww. apocoperen, procoperen en syncoperen – ook 3 mv. voor procope en syncope), hypocoristicon = vleinaam, verkorte naam, zoals Ab, Eefje e.d., poco (bijwoord, muziek, een beetje = [It.] p.), poco (bnw. – politiek correct, ook: policor), poco (znw., iemand die poco is), poco a poco (stukje bij beetje, langzamerhand), p.f. = poco forte, enigszins luid (muziek), un poco (muziek, enigszins) en epocontrole (!). Weet jij een Brusselseaardevindplaats?

8. Frustratie in stripverhalen wordt geuit met 'aargh' (ook: 'argh'). Ik had het me gans aârs [anders] voorgesteld. Een acerola is een barbados- of West-Indische kers. Een fakbar is het café van een faculteitskring. Verrassing 2019 van VD: Pinokkio en pinokkioneus. Ik zal aan de
pin-onlykassa gaan betalen. Er is een ISO-landcode NF (internet: nf) van Norfolk, maar dat is niet het graafschap in Engeland, maar een eiland bij en extern territorium van Australië! En Tasmanië heeft landcode AU-TAS. Strenggelovigen zijn steilorig. Voelt de regering voor een porto-franco-idee?