1483 Dictee vrijdag 18 januari 2019 (1): dictee Oefendictee 721 (oud) √

Dictee - dictees [1483]

Ik bleek bij de oude Oefendictees ook nog een echt dictee [721] te hebben samengesteld. Ik werd er zelfs een beetje warm van - gebeurt niet vaak bij dictees - en daarom bied ik ook dit voortijdig aan, vooruitlopend op de hele serie 000-856!

Dictee 721 (DCCXXI) Dictee Specialisten (05-02-2014)

Het dictee 

De of het idee

Plato's ideeënleer zou je kunnen parafraseren als de tweewereldenleer. Enerzijds is daar idealiter de 'idea' (de geesteswereld, de idee in de zin van Plato, een categorie die divien – goddelijk – en stereotiep – vast, onveranderlijk – is, met de anamnese = de platoonse leer dat alle intellectuele kennis herinnering is) en anderszins de empirie, de ervaring als de bron van kennis – volgens Plato dus ideeëloos. Het verband tussen de twee werelden wordt gelegd doordat de continu veranderlijke afbeelding uit de waarneming deelheeft aan het oerbeeld, maar ook dat zo'n oerbeeld aanwezig is in die veranderende dagdagelijkse werkelijkheid. Het bijbehorende Griekse begrip parousie [oe] komt in die betekenis niet in Van Dale voor, wel de (Bijbelse) betekenis: verwachte terugkeer van Christus op aarde. Dit alles speelde door onze breinen, toen onze filosofische studievereniging het idee opvatte om ook eens een dictee te organiseren. Voor sommigen onzer is dat inmiddels een idee-fixe (dwangvoorstelling) geworden, maar inmiddels blijkt het een idée reçue (algemeen aanvaard idee) te zijn in ons filosofenkorps. Met deze idées de derrière la tête, gedachten die uit de achtergrond van het bewustzijn opkomen – geheel in de geest van Plato – wil ik maar duidelijk maken dat ons ideetje echt werkelijkheid geworden is.

De auteur

Primo, ten eerste, heb je dan een (liefst niet zoveelsterangs) auteur nodig. De rector magnificus wilde niet, evenmin de decaan en de pedel (ja, die van 'hora est'). Dan kom je vanzelf buiten de faculteit terecht. We hebben een rij hotemetoten afgewerkt: de dichter des vaderlands, de risee van de vaderlandse tv-elite, de éminence grise van de Hoge Raad, de preses van de Tweede Kamer, de adjunct-hoofdredacteur van 'de Volkskrant', het meest lucide dochtertje van Zijne Majesteit koning Willem-Alexander en Hare Koninklijke Hoogheid, koningin Máxima: allemaal tevergeefs. Goede raad was duur. We hebben ons toen maar via Jeroens website tot de dictee-elite gewend. En zo hebben we onze ideale auteur toch gevonden. En wel niemand minder dan de in binnen- en buitenland als taalpurist bekendstaande gehuwde penny-a-liner Janneke Schrijf-Correct, die haar wenkbrauwen wel eerst moest fronsen alvorens ze op ons niet af te slane aanbod wilde ingaan. Maar eenmaal aan het idee gewend, gaat ze er vol voor. Ze broedt nu al twee en een halve maand op een tekst en meldt – ze is doctor designatus (promoveert binnenkort tot doctor) – dat ze het schrijfproduct zal afleveren als haar academische proefschrift, haar thesis, door de promotor is goedgekeurd. 

De tekst

We hebben moeten negotiëren (onderhandelen), maar over het kader zijn we het eens geworden. De tekst mag niet godslasterlijk zijn, moet back to basics gaan en voor de deelnemers achteraf een peace with honour (vrede met behoud van eer) mogelijk maken. Geen instinkers dus en geen vakjargon. Houd het maar bij dt-fouten, eind-e-, tussen-n- en -s-problemen. Werkwoorden verdienen de volle aandacht: van infinitief (het hele werkwoord, onbepaalde wijs) en participium (deelwoord, participium praesentis = tegenwoordig deelwoord en participium perfectum = verleden deelwoord) tot conjunctief (aanvoegende wijs), tegenwoordige tijd en reflexieve pronomina (wederkerende voornaamwoorden). Diminutieven [verkleinwoorden] als 'aloëetjes' zijn gewenst, net als dito feminiene 'dégénéréetjes'. En vooral niet allerlei vreemdtalige ismen zoals een wellerisme (zeispreuk), een spoonerisme (zoals een 'blaasje gier' in stede van 'glaasje bier'), ook vooral geen soloecisme of solecisme – taalfout – in het dictee, geen neologisme als 'goudenbergenbelover' en geen Duitstalige uitdrukking als 'zum Tode betrübt', geen Engelstalige uitdrukkingen als 'up-to-date' en 'face to face' (vis-à-vis). Nee, houdt u het maar bij een aangepaste oer-Middelnederlandse tekst, wat ons betreft over 'Van den vos Reynaerde' of wat dies meer zij. Kortom, we hebben de auteur op- en afgescheept met een praktisch imprakticabele dicteemissie. Mevrouw Schrijf echter staat haar vrouwtje wel en we hebben er fiducie in dat alles tekstueel en contextueel im grossen (und) ganzen (over het geheel genomen) goed komt. 

Het voorlezen

We hebben geprobeerd om een opera-ariazangeres à la Maria Callas te strikken, maar dat werd een fiasco. Iemand met donaldduckstem wilde wel, maar dat wilden wij weer niet. Ook een castraat, eventueel op de achtergrond een Cetti's zanger (en anders Blyths rietzanger wel), een wereldberoemde singer-songwriter, een dj-aficionado (deejayaficionado), een haute contre (hoge tenorstem), meerdere mezzosopranen, een van het Eurovisiesongfestival bekende folksinger (zanger van folksongs), een crooner (half neuriënd of declamerend), diverse tv-idols, een jordaanvibrato- en een leadzanger, een troubadour, een bard, een minnezanger, een reggaezangeres, een jazzzangeres, een blueszanger en een flamencozanger – eminent vertolker van duende (bovennatuurlijke inspiratie bij de flamenco), fado (melancholiek Portugees levenslied) en flamencogerelateerde liederen, ze lieten het allemaal afweten. Dan kom je algauw terecht bij
RTL-nieuwslezers, staatssecretarissen van Justitie of Defensie, (ex-)ministers-presidenten, iemand met argusogen en een stentorstem, een logo- of akoepediste, een t-dievegge of iemand die graag hiaatdelgers ('toen wilde-n-ie') hanteert. Maar we hebben 'het' gevonden: een transgender, tevens travestiet, die in letterlijk allerlei toonaarden en -soorten thuis is. Beetje macabere zoektocht, want we vonden de heer Piet Correct, achteraf gewoon broer van, toch? 

Het nakijken

Als we veine (geluk) hebben, is het onze pietjes-precies en
jantjes-secuur gelukt om een foutloos dictee te produceren en hebben de criticasters en jantjes-contrarie geen schijn van kans met hún pietluttigheden over vermeende lapsus linguae [versprekingen. zelfde mv.] van Correct. Alles was keurig in lingua franca (algemeen beschaafde omgangstaal). Of het nu juryrechtspraak wordt of een rodepotloodsessie met zelfcorrectie, het correctiesjabloon is uitgedeeld en de rode turfjes kunnen geplaatst worden. Alle puntkomma's en dubbelepunten zijn keurig voorgelezen, ze moeten er dus ook staan, want anders is het fout. Wat, of 'sectie callgirls' ook goed is naast 'sexy callgirls'? Nee, natuurlijk niet, want de context leert dat het hier niet om een bedrijfsafdeling gaat. Ook is het een tweeënhalf (of
twee-en-een-half) voor je proefwerk, vier je een twaalf-en-een-halfjarig jubileum (25-jarig in cijfers schrijft prettiger!) en kun je al vier en een halve maand werkloos zijn. Enfin, na nog wat gejeremieer van de scribenten en wat onderling geheibei kan de stapel proefwerken in het juryonderkomen worden afgeleverd. Daar gaan ze fijntjes nog een keer eroverheen. Die ene dictee-eigenwijze die zelfs de juryruimte nog binnenloopt om zijn (eigen)wijsheden nog even te spuien, wordt er fluks weer uit gebonjourd. 

De prijsuitreiking

Wie zouden de laureaten zijn? Hoe is het afgelopen? Eerst wordt de derdeprijswinnaar naar voren gehaald. Hij heeft tig fouten, een tigtal, maar ja, hoeveel is tig? Dat blijkt zeventien te zijn. Op zijn elfendertigst komt hij uit dépit langzaamaan naar het podium met de katheder. Sneu voor hem, maar het is niet anders. Dan had hij 'katafalk', 'janboerenfluitjes', 'labyrint', 'Jan met de korte achternaam' en
'oer-Hollands' maar goed moeten schrijven. Ja, hij staat nu een beetje voor Jan Lul, maar is daarmee natuurlijk nog geen janlul. De tweede prijs, het overduidelijke accessit (met maar veertien fouten!) ging naar de kandidaat-makelaar. Had die nu maar minstens twee van de woorden 'maître-chanteur', 'bolleboos' en 'amphigouri' goed geschreven, dan was hij eerste geweest. De uiteindelijke winnaar maakte maar 13 fouten tenslotte. Die wist dan weer niet hoe je 'een babylonische spraakverwarring', 'Trojaans paard', 'Trojan horse', 'dribbel' en 'gerecycled' moest schrijven. Uiteindelijk mocht de vicevoorzitter van de organiserende plaatselijke Rotaryclub, tevens algemeen adjunct van de dicteeorganisatie en overigens gerespecteerd adjunct-accountant de avond afsluiten. Hij hoopte dat de deelnemers veel bijgeleerd hadden en hij zag ze D.V. (Deo volente) volgend jaar allemaal graag weer terug.

 
 

 

1482 Dictee woensdag 16 januari 2019 (1): dictee Oefendictee 718 (oud) √

Dictee - dictees [1482]

Dit oude oefendictee bevat veel moeilijke en onbekende termen.

Dictee 718 (DCCXVIII) Dictee Specialisten (29-01-2014)

1. Een mise au point is een oppuntstelling, de mise-en-scène de toneelschikking. Het SaNT was vroeger het Samenwerkingsverband Nederlandstalige Terminologie. Een sawoe-manila is een sapotilleboom [melksap = grondstof kauwgo/um(mi)]. Schizomyceten [dzoo] zijn splijtzwammen en schizothymie is gespletenheid van gemoed. Daartegenover staat cyclothymie, de manisch-depressieve neurose. Het beestje bij de naam noemen: scapham scapham dicere [k]. Een scenarist [see] schrijft scenario's [uh] [draaiboek]. Pas op, dat je niet het schip in gaat met die transactie. De schrijnendste problemen worden stante pede [op staande voet] opgelost. Een scuba is een
self-contained underwater breathing apparatus (onderwaterademhalingsapparaat). Dostojevski heeft de roman Schuld en boete geschreven. Een sede-vacantist [erkent zittende paus niet] ziet sede vacante [als die zetel vacant is] zijn kans schoon. Wat betekent s.e. et o. *? Aan iets seduisants [verleidelijks] gaat seductie [verleiding] vooraf. Dat is not done. * Antwoord: salvo errore et omissione: afgezien van vergissing(en) en weglating(en).

2. Hoeveel hoofdstukken telt Zefanja [Bijbelboek VD, NBG: S – Zef. – in de Vulgaat Soph. = Sophonias]? Drie! Een segway is een soort stadsstep. Het seicento, dat zijn de jaren 1600. Wie wil er nu vérités de Monsieur de la Palisse [waarheden als een koe] verkopen? Heet dit nu seignettezout of rochellezout? Is hetzelfde. Zoek op, wat 'séjour' [verblijf(skosten)] en 'sejunctie' [onderbroken zijn van een gedachtegang] betekenen. In een scheepstekening vind je de sentenlijn [sent = lijst, gording, tijdelijk aangebracht bij bouw schip]. Het commonsensegevoel is het sens-commungevoel of de gezondverstandervaring. Ligt Sevilla wel of niet in Castilië? Nee: in Andalusië. In ieder geval dansen ze daar de seguidilla. Het farnasol behoort tot de groep der sesquiterpenen [organische verbinding]. Hij is een kei in ellenlange woorden (sesquipedalia verba). Wat sévère is, getuigt van severiteit [strengheid]. Een patrijzenoog is een versiering op sèvresporselein. De sekteleider was bezeten van sekte-ijver. Samen moesten ze maar liefst acht sémillons [wijn] afrekenen. Hun maat werd maar aangeslagen voor één sauternes [wijn, mv.].

3. Het serowsafschotverbod [Japanse gems] is tijdelijk opgeschort. Met een serinette [kanarieorgeltje] leer je kanaries zingen (echt waar!). Hij zit lelijk in de sereibel [seriebel, misère]. Sint-Bonaventura had als bijnaam de serafijnse [serafijn, engel van de hoogste rang – OT] doctor of leraar. Bij het Groene Boekje eten ze alleen maar shiitakes [2019 net als VD ook: shiitake's]. Waar play-offs [promotie] zijn, zullen ook wel playdowns [degradatie] zijn. Is het bon ton [welgemanierd] om een Sjanghaier [inwoner] te shanghaaien [overhalen tot onaangenaam werk]? Deze sheriff draagt graag shantoeng [stof uit Chinese tussorzijde]. Een thoracale ingreep heeft betrekking op de thorax [borstkas]. Op die veiling werd een originele Sherlock Holmespet geveild [anders: sherlockholmespet]. Ze verkopen daar döner [kebab] en shish kebab. Sinistromanie wil zeggen dat je links het meeste handigheid bezit, anders gezegd, linkshandig bent (en ook links handig). Dat in tegenstelling tot iemand die met dextromanie [rechts] behept is. De S-romanum is het signum-romanumgedeelte van de dikke darm (nu in VD ook de – of het – sigmoïd).

4. De siksiyuru is om zes uur 's namiddags op z'n best. We drinken er nog maar een paar silvaners [witte wijn] op. Hij is nogal sinofoob [sinofiel: China( )lievend]. Hoe ziet een sint-philippuskruis [liggend Latijns, 'gewoon' kruis] eruit? In de Grote en Kleine Sint-Bernhardpas vind je veel sint-bernards(honden). Een sicav is een Franstalig beleggingsfonds met veranderlijk kapitaal. Shoyu is sojasaus. Een sinfonietta is een kleine symfonie. In Sri Lanka wonen veel Sri Lankanen. Vroeger was dat: in Ceylon wonen veel Ceylonezen. Moeten we nu voortaan ceylonthee maar sri-lankathee (srilankathee) noemen? De kerria is een sierstruik uit Japan. Het woord 'serendipiteit' [door toevalligheden en intelligentie ontdekken waarnaar je niet op zoek was] is ontstaan uit een sprookje over de prinsen van Serendip. Aan de oud-Noorse mythologie danken we de begrippen Asen (goden), Asgard (hun verblijfplaats), Donar (dondergod), Odin (hoofdgod, ook: Wodan) en (deels) Yggdrasil [wereldboom, symbool van de kosmos].

5. De salarisdag wordt sint-salarius of Heilige Salarius genoemd. Wat zijn de overeenkomsten van en de verschillen tussen een citer [snaren en plectrum] en een sitar [tokkelinstrument Noord-India]? Het zesde zintuig is de sixième sens of de sixth sense. Een boulingrin is een verzonken grasveld voor balspelen. Hoe groot is de door jullie gesleede [ook: geslede, ww. sleden] afstand? Onder skijøring verstaan we het zich laten voorttrekken op ski's door een paard of een auto. Bij de keurmerken kennen we: CE [Europees], EKO-keurmerk [ecologisch verantwoord], Kema-keur [Instituut voor Keuring van Elektrotechnische Materialen], KIWA-keur [Keuringsinstituut voor Waterleidingartikelen], KOMO-keur [Keuringsorganisatie Materialenonderzoek] en het
Skal-keurmerk [Stichting Keurmerk Alternatieve Landbouw]. Is 'Andes' een Quechuawoord? Zou kunnen. Wat was de honderddagentournee (100 dagentournee – niet meer in wdb. – rondgang NL-regering na 100 dagen regeren) ook alweer? [NB Met de Honderd Dagen wordt de tweede regering van Napoleon aangeduid]. Bij de 100 dagenviering [BE – Chrysostomos] heeft de middelbare school nog zoveel dagen te gaan tot aan de vakantie. Wat valt er vanuit de Andes (meervoud!) nog meer te melden dan een verdwaalde himalayageit [thar] en een dito alpenroosje?

6. Wel, de andesflamingo, andesiet (een fijnkorrelig grijs of grijsrood stollingsgesteente, bestaande uit zure plagioklaas en biotiet of hoornblende en pyroxeen), het Andesvolk, de opossummuis, de paramo (nat grasland boven 3800 m in de noordelijke Andes), de quinoa [uitspraak! – kihn-waa + kie-noo-waa] (soort uit het geslacht ganzenvoet, dat boven 3000 m in de Andes voorkomt), de reuzenkolibrie en de waspalm, maar vergeet ook de andescondor en de andesgans niet. Maar zo'n reis ernaartoe, dat is voor osm [ons soort mensen] niet weggelegd. Een S.M.C. (Sacri ministerii candidatus) is een kandidaat tot het heilige leraarsambt (aspirant-dominee). Dezelfde betekenis heeft R.M.C. (Reverendi ministerii candidatus). Wat zijn dumbphone [met weinig extra functies], smartphone [wel: slim],
phone-in [radioprogramma met bellende luisteraars] en de ladyphone [speciale vormgeving voor vrouwen]. Bij het joodse paasfeest is de derde matse, die gebroken wordt, het smartenbrood.

7. Op die receptie heb ik kostelijk gesocialized. Hij heeft een sociaalgeneeskundige betrekking. Een sobstory is een tearjerker [tranentrekker]. Er ontstond veel soesa over die sousafoon. De sojaolie is op. Soixantes-neuf zijn standjes 69 [in cijfers]. Je kent ze: de arendssneb [snavel], de snebaal [met puntige kop] en snepschip of -schuit (ook: snip – puntige voorsteven, boeren en tuinders). Ook: neb! [= snavel]. Wat wordt met de transneptunische planeet bedoeld? Mogelijk een maan van Neptunus ... Ik vind haar een hanenpennig, een heibeiig wijf. Hij zal wel weer een snipper ophebben, ladderzat zijn als een snip [loopvogel]. Kun je de begrippen 'socio-economisch' [= sociaal-economisch] en 'sociolinguïstisch' [vooral op de beschrijving van het verband tussen taal, cultuur en maatschappij gericht] nader expliqueren (expliceren)? Al zijn gedweeë volgelingen zijn soumis [onderworpen gedwee]. Dat morgen is een speci [jongerentaal: speciaal] gebeurtenis. Een van de flanelsoorten is spagnolet. Zoek eens op: de Spaarnestad [Haarlem] en de sleutelstad [Leiden, stadswapen!]. De spetsnaz was de sabotage-eenheid in het Russische leger.

8. Zij hebben een splitlevelwoning. S.P.Q.R.: Senatus Populusque Romanus, senaat en volk van Rome. De strijd ging tussen staatse en Spaanse troepen. Die stap-voor-stapbenadering spreekt me wel aan. De stegomyia is de gelekoortsverwekker. Heb je die nieuwe STER-spot al gezien? Waarnaar verwijzen de grote ster van Afrika en de Ster van het Zuiden [diamanten]? Wat weet u van de tafelen der Wet [stenen tafelen, met 10 geboden, Mozes]? Op die beurs hebben wij een stand [èh]. Bij mijn buurvrouw is in het ziekenhuis een stent [buisje in bloedvat] geplaatst. De Kerstster is de ster (!) van Bethlehem [VD; NBG: Betlehem], de kerstster [plant] is de poinsettia of
ster-van-bethlehem [GB], de euforbia (of wolfsmelk) is iets anders. Is de stikkenzak van die stijve harmen, die houten klaas, stilaan, kalmpjes aan, stilletjesaan, kalm aan nog niet leeg? Deze jas is van kalmoek [dekenstof, wol, katoen]. Een voorbeeld van een stemmingsstoornis is een manisch-depressieve stoornis.

9. De PTSS is de posttraumatische stressstoornis of het posttraumatische stresssyndroom. We kennen veel persoonlijkheidsstoornissen: de paranoïde [waanideeën], schizoïde [schizofrenie: gespleten persoonlijkheid] , schizotypische [sociale isolatie; afwijkend gedrag], antisociale [tegen de (bestaande) samenleving of personen gericht gedrag], narcistische [egocentrisme, beperkt inlevingsvermogen] en theatrale [toneelspelen] persoonlijkheidsstoornis. Met MPS wordt de dissociatieve identiteitsstoornis, multipele persoonlijkheidsstoornis of meervoudigepersoonlijkheidsstoornis bedoeld. De eetbuienstoornis heet boulimia of boulimie (vraatzucht, sitomanie). Omschrijf de boulimia nervosa [= boulimie, boulimia] en de anorexia nervosa [ana, anorexia: dwangmatig niet eten]. Een dwangstoornis is een obsessief-compulsieve stoornis. Tot de autismestoornissen (ASS'en) rekenen we ook PDD-NOS (pervasive developmental disorder not otherwise specified) en asperger. ADHD ('alle dagen heel druk' of attention deficit hyperactivity disorder, ook wel: adhd) is een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit.

10. Wat is een slaap-waakstoornis [verstoring dag-en-nachtritme]? Een slikstoornis is dysfagie. Een streng gereformeerde is strenggelovig. Op Secretaressedag droeg ze een stewardessenuniform. Duidelijke definitie: een stereotype is een stereotiep beeld etc. [zoals de voorstelling van een Fransman als een man met een snorretje die losbandig leeft]. Het was een successtory [GB ook: sss], een succès fou [daverend succes]. Op het suprême moment [ook: supreme, ook: op het moment suprême] viel het doek. De onderhandelaar kreeg een sûreté de corps [vrijgeleide]. Ze woont in een super-de-luxe buurt. Het was een suffragettefeest [kiesrecht vrouwen 1900-1910]. Een swath: een small waterplane area twinhull (met 2 onder water gelegen rompen). Zou die surseance van betaling echt doorgaan? Bedoel je 'surplusje' [uhs] of 'surplustje' [uu]? Een tabby kat (van: tabijn = stof) heeft een cyperse tekening.
 

1481 Dictee dinsdag 15 januari 2019 (1): dictee Oefendictee (2) januari 2019 √

Dictee - dictees [1481]

Oefendictee januari 2019 (2)

1. Een sharon(vrucht) is een kaki(vrucht) [dadelpruim, godenpeer, kakiappel]. Buiten de partij is tjeef [dat wel; niet in wdb.: tseef, seef, dzeef] een scheldnaam, binnen de CD&V (christendemocraten) een geuzennaam. Vergelijk ook: tjeverij. Het woord 'kaloot' [niet in wdb.] slaat meer op de godsdienst dan op de politiek. Woorden op *bi: alibi, anbi [in NL: algemeen nut beogende instelling – giften aftrekbaar voor de belasting], babi [zwijn, nestvarken – vgl. babi pangang – geroosterd varkensvlees], bambi: (liefkozend) jong hertje, BBI (BE): Belgische biotische index [rivierwater] of Bijzondere Belastinginspectie, bi (internet: Burundi, ook: biseksueel, bnw. en znw.), BI (landcode – ook: businessintelligence), Bi (bismut, 83), bibi (schertsend: ik), birambi (SR: blingbling, opzichtige versieringen), biribi: kansspel met 64 balletjes – uit een zak halen, chuchubi (op de Antillen: tropische spotlijster), dyumbi (SR, dwaalgeest).

2. Verder: combi (combinatie(wagen) of politiebusje), ebi (NL: extra beveiligde inrichting (gevangenis met zware bewaking)), ecocombi (roadtrain, supertruck, XXL-truck), fayalobi (sierheester SR), FBI (Federal Bureau of Investigation (federale politie en inlichtingendienst in de VS)), fransmanbirambi (kleine boom), Galibi (indianentaal, gesproken in Zuid-Amerika), habibi (straattaal: schatje), hebi (als last ervaren onhebbelijkheid), hidjabi (moslima die een hoofddoek – hidjab – draagt), historia morbi (ziektegeschiedenis), hodie mihi, cras tibi (vandaag overkomt het mij, morgen u = heden ik, morgen gij), holebi (homo, lesbienne of biseksueel, znw., bnw.), koolrabi (koolvariëteit), kubi (oe ie, ombervis Zuid-Amerika), lesbi (lesbienne, lesbisch), mobi (mobiele telefoon), nabi (profeet van Allah), ni(hi)l conscire sibi = zich van geen kwaad bewust zijn, obi (Japanse gordel, ook: katoenen sluitband van een judopak), rabbi (joodse rabbijn), renminbi (munteenheid van China, vgl: yuan).

3. En ook nog: sbbi (sociaal belang behartigende instelling (die de belangen behartigt van de leden en waarvoor speciale belastingregels gelden, bv. een fanfare of ouderenvereniging)), urbi et orbi (zegen paus: aan de stad (Rome) en aan de (gehele) wereld), vbi (vrijgestelde beleggingsinstelling = rechtsvorm om fiscaal aantrekkelijk te beleggen), wabi (peuldragende boom – Antillen), wabi-sabi = op het zenboeddhisme berustende kunstopvatting, bier-kaascombi, man-mancombi, man-vrouwcombi, wahabi (= wahabiet) en wasabi = Japanse hete groene mierikswortelpasta. Ook: protestants: bedienaar van Gods Woord = predikant, verbi divini minister, V.D.M., bicamerisme (democratie: tweekamerstelsel) en v.g. of v.gr. = verbi gratias = v.c. = verbi causa = bijvoorbeeld. Een maki(bi) is een snuitaap.

4. De S.V.D is de Societas Verbi Divini = Gezelschap van het Goddelijk Woord (een missiecongregatie – achter de naam s.v.d.). Dat traangras kun je plukken (jobstranen, mozestraan). Een oebie is een yam. Met *com: bedrijfsintercom, trekzalf: brasilicum, brasilicom, basilicum (dat laatste ook: bazielkruid, koningskruid = plant), Caricom (Caribbean Community and Common Market, o.a. Jamaica, Haïti en Suriname), com. = comité, COM = computer output on microfilm (microfilm of -fiche, gemaakt d.m.v. een computer), dotcom(bedrijf) [bedrijvigheid via internet], romcom [romantische comedy], sitcom (situation comedy) en telecom(municatie)bedrijf. Om het makkelijk te houden, beginnen we met een incipiëntendictee (aanvangers). Ik vind je een shitty [waardeloos, slecht] wijf. Moeten we short gaan [speculeren op koersdaling]? De ziekte sinte-markoen = koningszweer, kropzweren, scrofulose, mal de roi, klierziekte, tuberculeuze aandoening van de halsklieren.

5. Darten = darts spelen, pijltjesgooien (alleen inf.). De big five zijn in Afrika leeuwen, olifanten, luipaarden, buffels en neushoorns. Jachtluipaarden heten ook cheeta, jachttijger of gepard. De Big Five zijn de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad, t.w. de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Rusland (of de Sovjet-Unie), China en Frankrijk = de Grote Vijf. De Big Four waren de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Rusland en China tijdens en na de Tweede Wereldoorlog = de Grote Vier. Wist je dat een rabauw ook een appel is [niet: appel]? Mansoir [oo]: mannelijke erfgenaam, vrouw ... ? Zelfde vraag bij 'erfzoon'. Obligatoir is obligeant, toch? Een splendide mendax kan ook een aartsleugenaar zijn. Zo zie je maar: elk onmogelijk woord komt toch een keer aan de beurt: in de aangespoelde containers op de (Nederlandse) Waddeneilanden zat ook (di)benzoylperoxide (o.a. bleekmiddel van bv. meel). De stegomyia is de gelekoortsverwekker. Een stère (wisse) is een m³.

6. Dan moet je toch wel stekeblind zijn. GB noemt een stèle ook zomaar een stele. De Jakobsdag is de dag van Sint-Jacobus, de Heilige Jacobus [25 juli]. Is hij de trap opgeslopen? Het caravaggisme is een stijlrichting in de zeventiende-eeuwse schilderkunst, gekenmerkt door realisme en scherpe contrasten in de weergave van licht en donker. Het helladisch betreft een znw. (laathelladisch), het is een periode. Een dra [bijw., bijv. gebruikt] moeder kan aan het
Hellp-syndroom lijden (Hemolysis [bloedafbraak], Elevated Liver enzymes [leverfunctiestoornissen], Low Platelets [afbraak van bloedplaatjes]): zwangerschapscomplicatie die o.a. gekenmerkt wordt door afbraak van rode bloedcellen en gestoorde leverfunctie. Zonder de Goede Herder dolen Zijn schapen. Zonder een goede herder dolen de schapen.

7. De hemline-indicator is een quasigrafischverband tussen de
Dow-Jones en de roklengte. Het roepen van (a)hoe is jouwen. Ook de homo sapiens (mv. homines sapientes of homo sapiensen) behoort tot de familie der Hominidae (mensachtigen). Haar prêt-à-porterjurkje stond best goed. Hij liep daar in en uit. Hij liep erin en -uit (het bos). Is die kid ooit door k.i.d. of door kie geconcipieerd? Uiteindelijk stonk hij er in. Hij is er lelijk in gevlogen. Ik vind het jammer dat de kinderen niet mee willen (gaan). Ik vrees dat mijn benen niet meer meewillen. Denk je dat je het werk vanaf nu alleen afkunt? Ik weet niet of je dat wel zult aankunnen. Wat we daar nu weer mee aanmoeten … We kennen het septum nasi (mv. septa nasi) = neus(tussen)schot. O ja, en fernweh is heimwee. Welke angst is ringxiety? Is Piet nou oud- of vrij-katholiek? Nou, oudkatholiek natuurlijk. 'Zeil van het Schip' heet nu 'Zeilen'!

8. Een soroptimiste is lid van een werkendevrouwenorganisatie. Wat is zo'n soroptimiste trouwens meer dan een gewone optimiste? De afkorting van doctorandus is drs. en Drs. P kennen we allemaal, net zoals we de Ali B-petjes kennen. Voordat hij definitief in vrouw getransformeerd werd, was hij al behoorlijk vermeid. Een pons asinorum is een ezelsbrug(getje). Het woord 'c-print' spreek je uit met 'sie', 'e-print' met 'ie'. De kapucijn en de kapucines hadden iets gemeen: beiden lustten ze peultjes en kapucijners [zoals calvinisten wel van kalvijnen houden]. Ik hoorde 'heybaberiebah' en dacht onmiddellijk: dat is een scat. En toen ik 'shoobydoowop' hoorde, moest ik aan doowopmuziek denken. Het is die verdomde Lowietje (of Louistje), het zwarte schaap weer. Er staat wild zwijn op het menu. Het woord 'acroniem' staat voor een letterwoord, zoals 'vip' [uitspraak vihp] voor 'very important person' in viptribune, etc.

 
 

1480 Dictee zondag 13 januari 2019 (2): dictee Oefendictee 711 (oud) √

Dictee - dictees [1480]

Ook 711 lijkt wel aardig.

Dictee 711 (DCCXI) Dictee Specialisten (05-01-2014)

1. De pâte is de vrij dikke, smeuïge verflaag van een schilderij. Wilde je mij besjoechelen [besjoemelen. belazeren]? Een echel is een bloedzuiger, een echelle een toonladder. Met een eclatant succes kun je éclat maken [opzien baren]. Een wielrenner heeft een toeclip en de zon heeft zijn zoneclips. Ecru is touwkleurig en een rekruteerder is een recruiter. Sinds 1848 is de leus van Frankrijk: liberté, égalité, fraternité. In de Tweede Wereldoorlog kenden we de Grote Adviescommissie der Illegaliteit [vooraan hoofdletter]. Egreneren is ontkorrelen. Dat élan vital, die stuwende levenskracht, werd met veel elan aangeboord. Zijn elegantie verdiende de naam élégance ten volle. Die geheel authentieke authenticiteit was elementair. De elite-eenheid kwam eraan te pas. Zijn 'elocutie' [welsprekendheid] en 'eloquentie' [idem] synoniemen? Ja, dus. Een emax domina is een koopzuchtige dame. Emasculatie is castratie.

2. Een emigrant is een emigré en een emigrante is een emigree. Een émissaire, een emisario, is een geheime boodschapper. Een deal [Engels!] emissa manu [Latijn!] is bij handjeklap. Te veel CO₂-emissie leidt tot een boete en een verlieslijdend bedrijf. Emunctae naris is over een fijn onderscheidingsvermogen beschikkend. Epateren is overbluffen en, nog erger, épater le bourgeois is overdonderen. Epopeeën zijn epen [epossen]. Binnen de eroev [gebied] mag je op sabbat dragen. Met houden aan een prima verkeersetiquette zijn verkeersregels nauwelijks nodig. Je moet me geen etiket opplakken. Ik zoek mijn naai-etui. De gerant [verantwoordelijk beheerder  hotel, etc. – zjee] legde de gerande servetten gereed. Een manege is een rijschool. Zijn er andere metiers dan dat van wielrenner? De merengue is een dans en de meringue een schuimdeeggebakje. Ze droeg een negligé, zeg maar negligeetje (en was dus en – Frans – négligé).

3. Aan het prematuurtje [te vroeg geboren kind] hield ze een
post-partumdepressie [partus = bevalling] over. In het schijnsel van de reverbère [lantaarnpaal] had ze reviaanse [Reve] rêverieën over de reverences [buiging] die ze zou moeten maken. Het is usance [gebruik] dat je in dat geval als sursiet [persoon die het aanvraagt] surseance (uitstel) van betaling krijgt. Je schrijft 'crêpe' met een dakje erop, toch? En 'crème'? Een abbé is een wereldlijk rooms-katholiek geestelijke in Franssprekende landen (zoals abbé Pierre). Een amphigouri [oe] is een nietszeggend gedicht. Een applique [beschilderd vak in omlijstingen die deuren, ramen, enz. voorstellen] zie je in het theater en een appliqué is een opgelegd versiersel van een andere stof dan die waarop het wordt aangebracht. Een avant-corps is een zelfstandig gedeelte van een gebouw voor de hoofdgevel, de avanthop is de hiphopstijl, de avant-garde, dat weet je wel [jonge generatie van kunstenaars met nieuwe vormen], avant la lettre [voordat het begrip bestond, eigenlijk: prent zonder onderschrift] ook, de avant-première is een voorpremière, het avant-propos is een voorwoord (à propos, is dat af?) en een avant-scène is? Antwoord: voorgrond van het toneel, tussen scherm en voetlicht!

4. Een bajadère is een (exotische) zangeres. Ook het Great Barrier Reef wordt wel genoemd als achtste wereldwonder. Een belvedère is een mooi uitzicht. Het bouclé is een zekere tapijtstof. Een bouton d'orient is een besmettelijke zweer. Het bête humaine is het dierlijke in de mens. De bergère is een leunstoel of een kapsel. Zó blasé [zo verwend dat je niet meer kunt genieten] is gewoon bête [dom, onnozel, schaapachtig]. In de brasserie [café, eetgelegenheid] liep het uit op een brasserij [slemperij, braspartij: overdadig eten en drinken]. Koffie te over, zoek maar op: caffè latte [Italiaans: koffie met veel melk],
café-restaurant, café glacé [ijs met mokkasaus], cafeetje, café-elftal, café dansant, café complet [koffie met gebak], café crème [soort espresso], café billard (biljartcafé) en café noir [koekje met een laagje suiker met koffiesmaak]. Een calèche heet volgens VD ook kales. Een carré is een vierkant en carrément is ronduit. Bij zekere yogaoefeningen moet je chanten [op monotone wijze zingen bij wijze van meditatie]. Een chiffonnière is een hoge ladekast. Een chime [tsjaajm] is een klokkenspel. Een chimère is een hersenschim. De clergé is de clerus.

5. Bij computers kom je client-serversystemen tegen, in winkels clientèle of cliënteel. Cliëntelisme is politieke klantenbinding. Een comédie noire [blijspel met een tragische ondertoon] is niet helemaal een comedy. Een kletskous is een commère. Een compère (compeer – leidt ze in en verbindt scènes) werkt bij de revue. Een comprimé is een zekere pastille. Een confrère is meestal een collega-jurist; met zijn allen vormen ze de confrérie. Een consommé is een niet-gebonden soep. Het conté is zeker tekenkrijt. Hier volgen wat coups: coup de force [gewelddaad], coup de foudre [plotselinge en onweerstaanbare verliefdheid – blikseminslag], coup de fouet [medisch: zweepslag], coup de grâce [genadeslag], coup de maître [meesterstuk], coup de main [verrassing], coup de pédale [pedaaltred], coup d'essai [proefstuk, origineel bij gilden om 'meester' te worden], coup d'état [staatsgreep], coup de théâtre [ommekeer, onvoorziene wending] en coup d'oeil [vluchtige blik, oogopslag]. Verder: de coupe-file [voorrangskaart], de ijscoupe, de coupe soleil [kapsel met plukjes geblondeerd haar] en ten slotte de stiltecoupé.

6. Daar volgen de crèmes: crème anglaise [nagerecht, anglaisecrème], crème au beurre [botercrème], crème brûlée [met laagje gekaramelliseerde suiker], crème de cassis [likeur, zwarte bessen], crème de la crème [het beste, neusje van de zalm, je van het], crème de cacao [likeur, cacaobonen], crème de menthe [pepermuntlikeur], crème de vanille [vanillelikeur] en een crème-ei [met crème gevuld]. Vergeet ook niet de crème fraîche [dikke, zurige room, BE: slagroom] en de crème fouettée [slagroom]. Bij crêpe [weefsel, ook: flensje] kunnen we noemen: crêpe de Chine , crêpe georgette [beide: geen mv.], crêpepapier en een crêpe suzette [flensje met likeur, mv. crêpe suzettes of crêpes suzette]. Mag ik een ijscrêpe van u? Een crêperie is een pannenkoekenhuis. Degradatie is het demasqué der
would-bekampioenen. Het doublé is geelkoper of een veertigjarig jubileum. Om maar eens een cruijffiaans gezegde aan te halen. "Elk nadeel heb se voordeel." Zou dat zijn nagedachtenis recht doen? Op uniformen kunnen fourragères [schouderkwasten met koorden] zitten. Een ferronnière is een voorhoofdssieraad. Flèches zijn onder andere spitse torens. Foncé [bnw.] is donker van tint. Een kiloampère wordt afgekort tot kA, een kilovoltampère tot kVA. Miserie is misère.

7. Macrameeën is macramé vervaardigen. Een marque is een merk, een marqué een toneelspeler en een marquee [ie] een 'lopende' mededeling [op beeldscherm]. 'Mate' [ee] kun je horen bij judo, een maté is een sierheester. Zoek maar op: mise-en-page [lay-out],
mise-en-place [gereedmaken bereiding gerechten], mise-en-plis [watergolf], mise au point [zuiver stellen kwestie, stand van zaken] en mise-en-scène [voorbereiding, toneelschikking]. Bij het bostonnen [spel boston spelen of de boston dansen] kom je de misère ouverte [kaarten – bij bostonnen – openleggen zonder een slag te halen] tegen. Is een momentum [geschikt om iets te ondernemen] een soort van moment suprême [hoogtepunt]? Nee, dus. Mouliné is moulinetgaren [èh(t)]. Is de dos passé [boek, vlakke, vierkante rug] inmiddels niet passé? Foto's plaats je in een aantal pêle-mêles [raam voor foto's]. Ze droeg een plissérok [znw.]. Mooi, die pointillébloes [znw. – met gekleurde punten] met point-lacéovergooier [znw. – boorduursel met ingeweven figuurtjes]. Rapé is snuiftabak een ratee een mislukkelinge [m.: raté]. Bij een référé [NL kort geding, BE: kortgeding] is niet vaak een referee [scheidsrechter] betrokken [wel een rechter]. Gebruik de kleur roze maar om die rosé [wijn] te tekenen. Zij was een losbandig persoon [uit de aanzienlijke stand], een rouee [m.: roué], en als bindmiddel voor de saus gebruikte ze blanke roux.

8. Een séjour is een verblijf (of de kosten daarvan). Hoe duur is dat sèvres servies (sèvresservies)? Solfegiëren is zich bekwamen in solfège [solfeggio, solmisatie, zingen op noten: sol, do, re, mi]. Hartgeruis heet souffle. Een tierce [tiers] is een Engelse inhoudsmaat, een tiercé [tjèhr-see] een trio als weddenschap. Een trouvère was een Noord-Franse minnezanger in de middeleeuwen. Een grappige touch [karakteristiek trekje], een rectaal toucher [inwendig onderzoeken rectum = endeldarm] en drie touche-à-touts [bemoeials, bemoeiallen]. Voorbeelden van soirees zijn de soirée musicale en de soirée dansante. Frisee is krulandijvie, fricassee een gehaktgerecht. Een tournee is een soort van toer [sportploeg, kunstenaar, politici]. De
rez-de-chaussee [benedenwoning] lag aan de chaussee [straatweg]. Een gelee is een soort van zalf. Een melopee is een ritmisch gezang of een klankexpressief gedicht. Een bourree is een dans. Montee zijn glasaaltjes of elvers.

9. Een pence [èh – qua waarde] is een penny (muntstuk), een pencee [èh, s] is een rondo en een pensee [ah] is een viooltje of het lichtkleurig blauw. De risee [m/v] is het mikpunt, een travee een gewelfvlak. Alle Mozartwerken hebben een KV-nummer (Köchelverzeichnis). Hoe spreek je 'bosschage' (bosje – zonder sch) uit? En wat is een bossage [blokken natuursteen aan de voorzijde ruw behakken]? Zij zijn de eerste de besten niet. De commissaris van de Koning(in) (CvdK, CdK, CvK) komt hoogstpersoonlijk. Hij studeerde een jaar lang Tamil [taal], zijn broer doet dat al jarenlang. Een goûter is een 4-uurtje (vieruurtje). Een laissez-passer is een geleibrief [vrijgeleide]. De poissonnier [vissen] en de saucier [saus/zen] konden het in de keuken samen goed vinden. De bordesscène vond op de palier [rustplaats trap = bordes] plaats. Een angélique is een angelica: de engelwortel uit de plantkunde. Denk ook aan de vox angelica [engelenstem, orgelregister]. Een bébé kan een lange, wijde dracht zijn [ook wel: baby]. Een bévue is een flater. Een crémant [licht mousserende wijn] kun je drinken.

10. Debris is ruimteafval (en débris is puin). Een dépositaire is een depositaris [heeft geld of goederen in bewaring]. Geschubd is écaillé. Een écossaise is een Schotse dans. Hij deed het uit dépit (teleurstelling, ergernis). Opzien baren is éclat maken. Verdienstelijk is méritoire. Een pépinière is een boomkwekerij. Een récamier is een soort rustbank. Een maréchale is een (schalkse?) maarschalkse. Een méridienne is een sofa voor de middagslaap. Een résidence is een luxueus appartementencomplex. Een pépite is een goudklomp. Sévère is gestreng in de kunst. De vendémiaire is de wijnmaand [Franse Republiek]. Je dient stante pede [onmiddellijk] te vertrekken. De inséparables zijn bepaalde Braziliaanse parkieten of papegaaien [en dus onafscheidelijk].

 
 

1479 Dictee zondag 13-01-2019 (1) - dictee Wekelijkse dicteetest 032 RL √

Dictee - dictees [1479]

Wekelijkse dicteetest 032 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?
Oplossingen: hieronder!
Bron: Oefendictee (oud) 532

1. Ik ............, waarna ik mijn haar ..................

a. jojode               shampode

b. jojoode             shampoode

c. jojode               shampoode.

2. Het ............ is het burgerlijk recht en het ............ is het gewone recht.

a. jus civile            jus commuun

b. jus civile            jus commune

c. jus civiel            jus commune.

3. In het ............. stond: een geüniformeerd persoon heeft ............. taal geuit.

a. pv             onwelvoeglijke

b. p.v.           onwelvoeglijke

c. pv             onwelvoegelijke.

4. De ............ had een ............ (geplooide strook) op zijn kleren.

a. troubadour             jabotje

b. troebadoer             jabotje

c. troubadoer             jabootje.

5. ............ is appellation ..............

a. AC              controlée

b. A.C.            contrôlée

c. AC              contrôlee.

6. Op het ............. schreef hij het woord '.............'.

a. blocnoteje              hasjies

b. blocnotetje             hasjiesj

c. blocnoteje              hasjiesj.

7. Stel je voor: een ............ die ............ toegediend kreeg ...

a. schnautzer           exstasie

b. schnautzer           ecstasie

c. schnauzer            ecstasy.

8. Bij de ............. vonden ze een ................

a. IJ-oever               karoshieslachtoffer

b. IJoever                karosjieslachtoffer

c. IJ-oever               karoshislachtoffer.

9. De ............ produceerden een ............ aan geluiden.

a. kakatoes           kakafonie

b. kaketoes           kakefonie

c. kaketoes           kakofonie.

10. Het ............... (oude, lelijke vrouw) vertrok halje travalje (inderhaast), zonder (volkstaal) ................

a. kavaille            medaille

b. kavaille            medalje

c. kavalje             medalje.

Oplossing [032] hieronder

------------------------------------------------

Oplossing [032]:

1c 2b 3a 4a 5b 6c 7c 8c 9c 10c

Contact: leentfaarrein@gmail.com

1478 Dictee zondag 06 januari 2019 (4): dictee Oefendictee 700 (oud) √

Dictee - dictees [1478]

Nou vooruit, dan ook 700 maar ...

Dictee 700 (DCC) Dictee Specialisten (22-12-2013)

1. De hartree [ie] is de atomaire eenheid van energie (E_h). Deze afmeting is hart-op-hart. Een evaatje is een hartvormig schort. Hij viel van de steiger en was hartstikke dood, morsdood. Je mag
'hart-vaatziekte' schrijven maar ook 'hart- en vaatziekte'. In plaats van hartzeer kennen we ook: afflictie, hartenleed, hartenpijn, zielensmart en zielsverdriet. Eén haruspex [Romeins priester, voorspeller], twee haruspices [als: index, indices]. Hij harvestte [verzamelen in een databestand, een corpus] heel wat bij elkaar. Wat kunnen die harzers [om zijn zang gekweekte variëteit van de kanarie] mooi zingen … Is dat een hashcode [hakt bv. een wachtwoord in bitjes]? Hoe schrijf je 'hasjiesj' [alleen zo]? Japanse eetstokjes heten hashi. De haskala was de Joodse verlichting (geen lamp dus). Dat heb ik in de hasjshop gekocht. Hasta la vista [Spaans: tot weerziens]! Een hateenheid is huisvesting voor alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens (een- of tweepersoonsappartement). Beschrijf de hathayoga [lichaamsoefeningen en adembeheersing staan centraal] eens. Doe dit haud mora, zonder dralen.

2. Haud passibus aequis: (van navolgers) ver achterblijvend bij hun voorbeeld. Haud sine gloria: niet zonder roem. Een haussier is een speculant à la hausse, een stier [vgl. baissier, à la baisse, beer, contramineur]. Hautes contres zijn zangers. Hava is hoogactief vast afval [vgl.: lava]. De wilde havanna's [niet afgesneden sigaar] stammen uit Havana. Eén havdala [ritueel ter afsluiting van de sabbat of feestdag], twee havdalot. Een havenzate [verhoging in water] is nat, een havezate [havezaat, grote hofstede] droog. Haver wordt ook oot of aat genoemd. Een paard is een havermotor. Hoe spreek je 'hazelskink' [skihnk] uit? Het toppunt: een hazewind die als een haas hazenwinden laat. Je hebt hbo- en wo-bachelors. Ooit was de HDO de Hilversumsche Draadlooze Omroep. Hèhè, is dat lopen. Een hearsay is een on-dit [gerucht]. Dat gadget [hebbedingetje] is een must have. Met een misvatting moet je het wel mis hebben. Deze hebe is een bevallige schenkster (niet van wijn). Hechsjers (hechsjeirem) zijn onder andere koosjerverklaringen.

3. Bij huidwonden kun je een agrafenhechting toepassen. Die hecklers [voortdurend roepen en kritische vragen stellen] verstoren het debat opzettelijk. Hoeveel is een hectostère [100 kuub]? Veel tenniswedstrijden worden beslist via best of fives. Dat weet elke harpeniste. Het werd hem de but en blanc [op de man af] gevraagd. Ik zou zelf zeker nooit blanc-seings (blankets = blanco volmachten) afgeven. Overigens: blanketten [peer] eet ik graag. Het eau des carmes [geen mv.] (ook: karmelietenwater) was vroeger een huismiddeltje tegen diverse kwalen, zoals koliek en lethargie. Een heitjespiejijzer is een kwartjesvinder [bedrieger die je uitnodigt met hem te kaarten]. Ondernemingsraden en olympische records heten or's. Bessemeren is werken volgens het bessemerproces [staalproductie]. Zoeken op '*code*': zebracode (streepjescode), vocoder (elektronische stemvervormer) en toxicodermie (uitslag door inwerking van giftige stoffen op de huid). Op (en)coderen volgt decoderen.

4. Laten we elkaar geen mie(tje) noemen [dingen zeggen zoals ze zijn] [(afko] n.a.v. synonymie!]: alchimie (alchemie – oude geheime wetenschap, op zoek naar goud), bacteriëmie (aanwezigheid van bacteriën in het bloed), antonymie (tegengestelde van synonymie), amimie (uitdrukkingsloosheid van het gezicht), hyponatriëmie (watervergiftiging), antroponymie (persoonsnaamkunde), athymie (athymisme: het ontbreken van de thymus = zwezerik), atimie (verlies van burgerrechten, eerloosheid), natriëmie (het voorkomen van natrium in het bloed), cyclothymie (cyclofrenie= manisch-depressieve psychose – antoniem: schizothymie = gespletenheid van gemoed), boulimie (of: boulimia - eetbuienstoornis), hypermimie (ziekteverschijnsel met overdreven sterke gezichtsuitdrukking), hypomimie (te weinig), dysthymie (depressieve neurose), hetero- [varken en zwijn], homo- [vorst en vorst] en hodonymie [straatnaamkunde], hyperthymie (ziekelijke vrolijkheid) en toponymie (plaatsnaamkunde).

5. En het laatste staartje: hyponymie of subordinatie (voorkomen van een woord waarvan de betekenis door een ander woord gedekt wordt), metonymie of metonymia (Hemmerechts lezen …) en parathymie (verstoring van het gevoelsleven). Verder met 'code': tancode (authenticatiecode bij elektronische betalingen: transaction authentication number), met de short- of snelcode haal je documenten op uit een computergeheugen, nicodemiet (iemand die in het geheim tot de Reformatie was overgegaan, maar in het openbaar
rooms-katholiek bleef), de DNA-code is een genetische code, de dresscode [kledingvoorschrift] is nog niet vastgesteld.

6. De codex constitutionum is een van de vier delen van het onder keizer Justinianus tot stand gekomen Corpus Juris Civilis [codificatie van het Romeinse recht onder keizer Justinianus], verbindend sedert 534. De codex argenteus is het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling. De Code Napoléon of Code Civil was het Franse Burgerlijk Wetboek (1804), dat van 1810 tot 1838 ook in ons land gebruikt werd. Codeïne is methylether van morfine, een alkaloïde dat in opium voorkomt (onder andere werkzaam tegen hoest). Een cacodemon is een boze geest. We moeten back to basics [terug naar de basis] gaan. De soldaat blancode [blancoën = met blanco, onderhoudsmiddel,  behandelen] zijn uitrustingsstukken. Een kerkelijke wet vastgelegd in de Codex Iuris Canonici wordt wel canon genoemd. Hij cheatte [valsspelen, sjoemelen, frauderen] nogal eens. Een compiler vertaalt broncode [vb. C of Pascal] naar objectcode [machinetaal computer]. Wat doet de cryptoanalyse [cryptanalyse: het oplossen van geheimschriften, van codes]? Met DigiD's heeft men een digitale identiteit [en inlogcode voor overheidsdiensten].

7. Spionnen schrijven ook weleens en clair [geen code]. Het junk-DNA is het DNA dat niet codeert voor erfelijke eigenschappen. Aan de nettiquette [etiquette voor internet] dient men zich te houden. Alle opensourcesoftware komt uit een open source [broncode daarvan voor iedereen – gratis – beschikbaar en te veranderen]. Een password of paswoord is persoonlijk. De RAL is de ReichsAusschuss für Lieferbedingungen, een coderingssysteem om verf- en coatingskleuren (RAL-kleuren) te definiëren. Verkoopt u ook Coburger hammen [in een rechthoekige vorm gepekelde, en vervolgens gerookte ham – Coburg = stad in Beieren]? De schulplijn [conchoïde, mossellijn is een kromme schelpvormige lijn] is door de wiskundige Nicodemus uitgevonden. Een rtf-bestand heeft de extensie rtf (rich text format). Een scrambler scrambelt [berichten, tekst, vervormen = coderen]. Wat zijn tokens [computer: reeks tekens]? De Code Noir uit 1685 was een voorbeeld van slavenwetgeving. In de online-VD wordt 'Code Pénal' (CP) inmiddels correct geschreven. Een html-bestand in HTML-code kan tags [bv. <vet>] bevatten, die moet je niet verwarren met hashtags [zoals #MeToo in een T/twitterbericht].

8. Zachtschilden hebben een week chitinepantser. Hier volgt een greep uit de meest interessante ISO-landcodes: AS (Amerikaans-Samoa), AZ (Azerbeidzjan), BD (Bangladesh), BA (Bosnië en Herzegovina), BF (Burkina Faso), BT (Bhutan), CC (Cocoseilanden), CK (Cookeilanden), CV (Kaapverdië), FO (Faeröer), GQ (Equatoriaal-Guinee), GP (Guadeloupe), HM (Heard- en McDonaldeilanden), KM (Comoren), KN (Sint Kitts en Nevis), LC (Saint Lucia), MH (Marshalleilanden), NU (Niue), PM (Saint-Pierre et Miquelon), QA (Qatar), RE (Réunion), TV (Tuvalu), UG (Uganda – GB ook Oegandees --- > Oeganda), VC (Saint Vincent en de Grenadines), YE (Jemen), YT (Mayotte), ZA (Zuid-Afrika), UZ (Oezbekistan), LY (Libië), DO (Dominicaanse Republiek), BN (Brunei), AQ (Antarctica) en EH (Westelijke Sahara).

9. Het woord 'swaffelen' [ooit Woord van het Jaar] is een typisch voorbeeld van Hedenlands taalgebruik. In Indië roken ze graag hollanders [sigaar]. Een heelgoedhollander wordt gevuld met lompen. Ook om acht uur hoor je een heelslag; om halfacht [GB ook: half acht] niet. De vier Heemskinderen zijn de vier zonen van Heymijn van Ardennen, Ritsaart, Writsaart, Adelaart en Reinout, bekend uit het volksboek 'De vier Heemskinderen'. Krijg nou het heen-en-weer [val dood]. De Heren van Zuilichem waren geen gemakkelijke. Met witheren of witte (!) heren worden de dominicanen (norbertijnen) aangeduid. Wie of wat is de heer (ook: koning) der schepping? [De man, maar gelukkig: de kroon der schepping is de vrouw.] Als uitroep van verbazing uitte hij: heremijntijd. De Here der heren is de Here der heerscharen. Een van de negen engelenkoren heet Heerschappijen. Wat heeft die heet bloed zeg; ze is, zeg maar, beregeil.

10. Als je 'Heere' [eee] hoort, weet je dat er een orthodoxe protestant over zijn godheid (Godheid) spreekt. De hefnerkaars is een oude eenheid van lichtsterkte [nu: candela]. Kap toch met die hegelarij [irreëel gefilosofeer, zogenaamd op basis van de filosofie van Hegel]! Hei, 't was in de mei, zo blij. 't Is (altijd) hei of fij met hem [hollen of stilstaan]. Het heibeiige type heibeit [tieren, schelden] als een viswijf. Ze draagt haar heidipakje [erotisch speelpakje], nou, dan weet je het wel. Is er verschil in smaak tussen hei- en duinhazen [laatste smaakt naar zand]? Een heikind (oplanger, opzetstuk) is een verlengstuk, [afko] o.a. voor een heipaal bij het heien. Ze is bij het heilsleger, het Leger des Heils (LdH). De Heilige Alliantie is het in 1815 door Rusland, Oostenrijk en Pruisen gesloten bondgenootschap. Hij is roomser dan de paus [zeer orthodox of fanatiek]. Met de heilige uit Assisi wordt Franciscus bedoeld. De eerste christenen vormden de gemeenschap van de heiligen. Denk utopiaans (utopisch, niet te verwezenlijken).

 
 

1477 Dictee zondag 06 januari 2019 (3): dictee Oefendictee 699 (oud) √

Dictee - dictees [1477]

699 kostte niet zoveel tijd, na 700 ga ik weer eens een poosje wat anders doen ...

Dictee 699 (DCXCIX) Dictee Specialisten (14-12-2013)

1. Na de coup [staatsgreep] namen ze een lekkere coupe ijs. Successen: succès de ridicule, succes wegens belachelijkheid, succès de scandale, succes door een veroorzaakt schandaal, succès d'estime, succes dat alleen berust op de achting voor de naam van de maker of de voordrager [3 x zelfde mv.] en succès fou [mv. succès fous], een daverend succes. Geef mij maar sundae-ijs [plombière: 2 of meer soorten, gekonfijte vruchten]. Summa summarum: alles bij elkaar genomen, tenslotte, summa cum laude: met de hoogste lof, super flumina Babylonis: aan de rivieren van Babylon (on the rivers of Babylon) en superis deorum gratus et imis: (van hovelingen en vleiers gezegd) bij de hoge en de lage goden in een goed blaadje staand. Het supremum vale is het laatste vaarwel. Een sûreté de corps is een vrijgeleide. De surgens aurora is de opkomende dageraad. Suri's [Surinamers] eten surimi [goedkoop soort visgehakt of pasta].

2. Sur-le-champ is op staande voet. Bij een survivaltocht, het survivallen, is het een soort survival of the fittest [overleven van de sterksten]. Een suzerein is een opperleenheer. Suspendens omnia naso: bij alles zijn neus ophalend, overal mee spottend, süsser Pöbel: lief gepeupel, een suttee: vrouw voor weduweverbranding (suttiisme) en suum cuique (tribuere): ieder het zijne, elk wat hem toekomt. Een sydniër is een groot Australisch paard (uit Sydney?). Hij is een sybaritisch (verwijfd, wellustig) mens. Het sympathische zenuwstelsel … [regelt werking inwendige organen] Een symmachie is een oorlogsbondgenootschap. Hij zweert bij szechuanpeper [anijspeper, Chinese provincie]. De (Het) système de la bascule is in de politiek het afwisselend steunen op verschillende (combinaties van) partijen. Syzygie is de verzamelnaam van conjunctie en oppositie van zon en maan. De synoptici zijn Mattheus, Marcus en Lucas.

3. Een predikant zal de 3 h's maar op zijn rug hebben ('houd hem hier'). Het vogelgriepvirus H5N1: hemagglutinine type 5 in de eiwitmantel en neuraminidase type 1 op het virusoppervlak. Haha, die is leuk! Het Haagje is Den Haag, het Haagje van het oosten is Arnhem, het Friese Haagje is Heerenveen en het Drentse Haagje is Assen. Leerlingen willen maar al te graag haagschool houden [spijbelen]. Een heibei is een haaibaai. Een paumelle is een haakhang [scharnier met in- en uithaken]. Sommigen denken dat een haantjepik Heintje Pik is [klopt soms nog ook!]. Van hot naar haar [van kastje naar de muur] lopen is (voor de voerman) van rechts naar links. Die chicane [haarkloverij] bestaat uit zinloos gekibbel. Die Haarlemmer halletjes [rond en plat koekje van gekruid deeg] smaken voortreffelijk. Die haarlemmerolie helpt voor van alles [via de kwakzalver]. Een haarstilist is een hairstylist. Wat is haardstedengeld eigenlijk [belasting naar aantal haardsteden (stookplaats)]? Hij begon met haasvreten [bang zijn, worden].

4. Die vent was stoïcijns [onverstoorbaar]: hij gebaarde van kromme haas (van krommenaas – doen (als)of de neus bloedt). Een haatbaard is een jihadistische moslimfundamentalist. Hij is een habiel [bedreven, vaardig] elektromonteur. Waar komt het 'habeas corpus' [Engelse wet: elke gearresteerde komt voor een rechter] vandaan? Gelukkig weten we weer, hoe 'haček' [v, diakritisch teken, Tsjechisch] te schrijven. Hadden we maar meer hadjememaars [populistische, zich tegen het establishment verzettende politicus]. De hadassim dienen als geurige mirtentakjes voor Soekot [bij joden]. Onder deze voorwaarde: hac lege en tot zover vandaag: hactenus hodie. Haec hactenus: genoeg hierover. Een haereticus in grammatica is een ketter in de spraakkunst. Een hafiz is een sublieme Korankenner. Haftarot zijn lezingen uit de Profeten, volgend op de lezing uit de Thora. Kunnen we hier met gourdes [HTG, Haïti] betalen? De moslims worden ook wel hakbars [denk aan: Allahoe akbar] genoemd. Die gabbers gaan elk weekend 'hakkûh' [heftig dansen op housemuziek]. Hakkepeter is rauw gehakt. Met hoeveel k's schrijf je 'koekoek'?

5. We hebben halvemaantjes [croissant] bij het ontbijt. Permafrost wordt ook eeuwig hal [altijd bevroren ondergrond onder de oppervlaktelaag] genoemd. Met halbstarken worden nozems bedoeld. Halen en betalen is cash-and-carry. Onze-Lieve-Heer heeft hem gehaald [hij is overleden] toen hij bij de supermarkt was. Mijn opa zou er geen twee en een halve cent (twee-en-een-halvecentstuk) voor geven. Trouwens: een koperen 2½ [in cijfers!] centstuk was een gobang. Een dito oud bronzen geldstuk was een vierduit(en)stuk. Dat werk is maar halfhalf (zozo) uitgevoerd. Die telefoonabonnee heeft men halfgesloten [kan alleen gebeld worden]. Een halftime assistent [bnw., niet aaneen! – znw. is 'rust' in bv. voetbalwedstrijd] heeft een halftijdse baan. Een anaglief is hoogverheven, in hoog reliëf, haut-reliëf en dus niet bas-reliëf (halfverheven). Een halfester is kennelijk een mono-ester van een tweebasisch zuur, wat dat ook betekenen moge.

6. Halfdroog is demi-sec. Dat tafellaken is van halfzijden damast [stof, Damascus]. Halsoverkop is halje travalje. Hallootjes, luitjes. Halloumi lijkt op feta. De halluces (enkelvoud: hallux) zijn je grote tenen. Haloperidol is een dopamineonderdrukkend psychofarmacon dat gebruikt wordt bij de bestrijding van psychosen. Een pakira is een halsbandpekari. Een foulard [wollen halsdoek] gaat om de nek, een grand foulard [groot kleed] over de bank. Een karkant is een halssnoer van edelgesteenten. Reikhalzend is halsreikend. Venus' halssnoer is een Australisch wier. Bij halstering [paard de halster aandoen] wordt mede een halsterring aangebracht. Een Halt-bureau is een lokale afdeling van Het Alternatief [taakstraffen jeugd]. Half en half heb ik het altijd wel geweten. 1.002.003 [in cijfers] schrijf je in letters als een miljoen tweeduizend (en) drie. Op het halve-eeuwfeest kwamen er halvecenten uit de oude sok tevoorschijn.

7. Een hamada is een rotswoestijn en een hamadryade een bosnimf. Wil je die Yorkse ham of parmaham? De hamburgerziekte is het hemolytisch uremisch syndroom (hemolytische uremie = vergiftiging met besmet vlees]). Die hameistijl [verticale stijl van een hameigebint] moet vervangen worden. Een opus mallei [mah-lee-jie] is een hamergravure. De (c)hamieten vormen een niet-zwart mensenras (en dat spreekt de (c)hamitische talen). Mogen in een karavansera(i) [openbaar gebouw op karavaanroute] ook caravans komen? We zullen hem flink onder handen nemen. Is er nog meel voorhanden? Heb je al iets omhanden? De ophanden zijnde kermis gaf veel reuring [gezellige drukte]. Voor doofstommen is er het hand-abc. Die handclap [ritmisch klappen op de maat van de muziek] betekende instemming. De Handelingen van de Tweede Kamer [niet: die der Apostelen] der Staten-Generaal zijn dor leesvoer. De softenonbaby's (vergelijk: thalidomide) waren soms handeloos (!). De handelsgod, god van de handel, dat is Mercurius.

8. Bij een jan-contant of Jantje Contantje is het altijd handje contantje. De handelsschool is later opgegaan in de hbs A (geen gymnasium alfa of bèta dus, of hbo-sph). Er is een handgeschreven beschrijving van die handgemaakte klok. Handjicht is chiragra. Hij is een handschone [traag, bang om handen vuil te maken] kat-uit-de-boom-kijker. Wij zijn meer van die hands-ontypetjes [typeje, tiepje]. Hands up: geef u over! Een commis-voyageur is een handelsreiziger. Het pied-de-poule is een tweekleurig weefsel met dambordeffect. Wie zie je zoal in hang-outs [horecagelegenheid of webstek gelijkgestemden]? Een hangmand is een hanging basket. Het Koreaans wordt in hanja [Chinees karakterschrift] geschreven. De kinderen speelden hansje-mijn-knecht [kinderspel: iemand moet van alles aanbrengen] en de moeder kreeg een hansje-in-de-kelder [kind in de moederschoot, ook: zekere likeur]. Hanifs (hoenafa) zijn pre-islamitische monotheïsten. De chihuahua en de dwergpincher zijn handtashondjes. Het hantavirus [koorts, hoofdpijn, spierpijn] kan zelfs dodelijk zijn.

9. Die hans-met-de-bellen [sloddervos, slordevos] ging om een
hans-van-gelder [roggebrood]. Het hanzi is een Chinees karakterschrift [vgl. hanja – Korea]. Een hapax wordt ook hapax legomenon of hapax eirèmenon genoemd [komt maar één keer voor – als je erover schrijft, is het dat niet meer ...]. Wie heeft de term 'happy clappy' [blij geloof in de godheid met zang en dans] bedacht? Hij is een hard-boiled [keihard, ongevoelig] incassomedewerker. Een hardelijner is een hardliner [met radicaal standpunt]. We zullen u (er) niet (over) hardvallen. De hare krisjna is de door swami Prabhupada gestichte sekte. Het haringkaken houdt in dat er haring gekaakt wordt. Met de Akte van Harmonie aanvaardden verschillende provincies van de Republiek de onverenigbaarheid van het kapitein-generaalschap met het stadhouderschap. En een stijve harmen is een houten klaas. De harmonia praestabilita is een grondbegrip bij Leibniz. Met harmens worden dommekrachten aangeduid. Deze grasboer werkt veel met een harkkeerder [hooi harken en keren]. 

10. Een HWN'er is een hardwerkende Nederlander. Ene Harry bleek een handige harry te zijn. Wij zetten ons in voor het groene hart van Holland. De bellenman [GB ook: belleman] kondigde het aan. In noordpoolgebied heeft 'noordpool' de betekenis magnetische pool. Hij had het hele complex verhypothekeerd. Gebruik van de IJzeren Rijn [goederenlijn Antwerpen-Ruhrgebied] wordt erg gepusht. Het achtuurjournaal (8 uurjournaal) is een van de NOS Journaals [als eigennaam, anders: NOS-journaals – GB, VD!]. Het quenast is een soort van porfier [graniet] uit de omgeving van Quenast. De NOT was de Nederlandse Onderwijstelevisie, een zendgemachtigde. Querulanten [ruziemaker] querelleren [twisten, strijden] veelvuldig. Het besluit was una voce [eenstemmig].