1456 Dictee maandag 10 december 2018 (3): dictee Oefendictee 657 (oud) √

Dictee - dictees [1456]

Hierbij 657 (oud), geheel gereviseerd.

Dictee 657 (DCLVII) Dictee Specialisten (15-09-2013)

1. Quadragesimo anno is de encycliek van paus Pius XI (15 mei 1931) over het herstel van de maatschappelijke orde. De Quadruple Alliantie was het viervoudig verbond, in 1718 gesloten tussen Frankrijk, Engeland, Oostenrijk en Nederland. Een quadruple bogey is bij het golfen niet geweldig (4 boven par). Qualibet ex re: door welke oorzaak dan ook. Qualis ab incepto: zoals hij (zij, het) in het begin was. Wat zijn qaly's [medisch quality-adjusted life year]? In dat spectrum [van kleuren] bevindt zich een quartet [piek met 4 lijnen]. Quasi umbra persequi: (iemand) volgen als zijn schaduw. Qua talis: als zodanig, quatenis: voor zover. Met quatre-quarts wordt een evenveeltje [gebakje] bedoeld. Quel spectacle des dieux: een aanblik, de goden waardig, ein Schauspiel für Götter. Een quena is een benen blokfluit uit Brazilië. De querelle des Anciens et des Modernes: langdurig twistgeschrijf in de zeventiende en achttiende eeuw over de vraag of nieuwere schrijvers de antieke kunnen evenaren.

2. Een quesadilla is een met kaas bedekte en vervolgens gegrilde tortilla. Quidlibet audendi potestas: vrijheid om waarmee dan ook te experimenteren. Quién sabe [uh]: wie weet? Een quine is een worp van twee vijven bij het dobbelen. Qui nil molitur inepte: die niets ondoordacht op touw zet. De quisse(je) [kw] is een gedeelte van een (gebraden) kip [en quiche een taart]. Quoad sacra: wat de geestelijke zaken betreft. Hij is een graag geziene gast. Voor de liefhebbers nog wat Latijnse uitdrukkingen: quaeritur (quaer.): er wordt gevraagd, de vraag luidt, quaestio (quaest.): vraag, quaestio vexata (vexata quaestio): een veelbesproken, onopgeloste vraag, qualibet ex re: door welke oorzaak dan ook, qualiter taliter (taliter qualiter): op enigerlei wijze, hoe onbevredigend ook, qua mandatarius: als gevolmachtigde, quantum in me: voor zoveel het aan mij ligt, van mij afhangt, voor zover ik vermag, quantum valeat: zoveel het waard is.

3. En ook quantum vis: zoveel men belieft, quarto: ten vierde, quarto loco, loco quarto: in de vierde plaats, quat.: quatertemper, quicunque vult: ieder die wil, quid ad me?: wat gaat mij dat aan?, quid ad te?: wat gaat het u aan?, quid faciendum?: wat te doen?, quid inde?: wat volgt daaruit, wat dan nog?, quid mirum?: wat wonder? is het wonderlijk (dat …)?, quid novi?: wat voor nieuws (is er)?, quid nunc?: wat nu?, quid plura?: waartoe meer, er meer van te zeggen?, quid prodest?: waartoe dient het?, quid rei?: wat is er gaande?, wat is er?, quid pro quo: het beginsel, bv. in de handel, dat men iets krijgt voor iets anders, dat de ene gunst de andere waard is, quinto: ten vijfde, qui pro quo: verwisseling van personen of zaken, misverstand, quo animo: met welke bedoeling?, locus delicti: pd, plaats delict.

4. Het Quai d'Orsay is het Franse ministerie (gebouw, indien instelling: M) van Buitenlandse Zaken (naar de straat langs de Seine in Parijs waar het ligt). Quocumque modo [steeds alleen hoofdletter vanwege begin zin]: op welke manier dan ook. Quocumque nomine: onder welke naam dan ook. Quod absurdum: hetgeen ongerijmd zou zijn. Quod licet: wat geoorloofd is. Quod non: dat is echter niet zo, dat is niet waar. Quo jure: met welk recht? Quomodo: op welke wijze (als zelfstandig naamwoord de wijze waarop). Quorum pars magna fui: waarin ik een groot aandeel heb gehad. Quousque tandem?: hoe lang nog? Quo vadimus: waar gaan wij heen? Quo vadis: waarheen gaat gij? Quovis modo: op welke wijze dan ook; hoe dan ook. Een pirosjki is (in de Russische keuken) een met kaas, vlees of groente gevuld pasteitje. Charlotte-russe is room(ijs)pudding met gelei en een rand van biscuits (vergelijk: montagne russe). Op die school doen ze aan slöjd [werken met karton, klei, hout]. De Stijlgroep was een zekere kunstrichting [tijdschrift De Stijl, Theo van Doesburg, Piet Mondriaan, J.J.P. Oud en Gerrit Rietveld]. Chowder is een gebonden maaltijdsoep met vis, etc.

5. Bij de Olympische Spelen spelen bidbooks (ook: biedboeken) een rol. Een biblist is een Bijbelkenner. De priester heeft biecht gehoord. Over een bidelotje [oo] of aapje kun je een das strikken. Bien entendu is welteverstaan. Deze bietenrooier is een bietebauw. 'Bien étonnés de se trouver ensemble' heeft als betekenis: zeer verwonderd zich in elkaars gezelschap te bevinden, m.n. in de betekenis van: samen genoemd te worden. Bier drinken is voorbehouden aan bierdrinkers. Bigarreaus zijn harde Franse kersen. Met de Biblebelt wordt de Bijbelgordel bedoeld. De hoofdbel deed het niet, maar het bijbelgeluid (!) was meer dan goed te horen.

6. Dit was bij het bigotte [kwezelachtig] af. Een bde is een
bijna-doodervaring. Ze bloeien niet, die Bijbelbloemen [archaïsch: treffende plaats in de Bijbel – ook: bloempje]. Een bijoutier is een juwelier. Hij had behoorlijk bijdetijdse opvattingen, zij een behoorlijke bildung, algemene ontwikkeling. Zeker kinderspeelgoed wordt bilboquet [vangbeker + koord + bal] genoemd. Je kunt hieruit evengoed constateren dat Jan even goed biljart als Piet. Help even: een billfold is … [dubbel te vouwen herenportemonnee of -portefeuille]. Bij het bimbambeieren doet de klok bimbam. Hij is in Binnen-Mongolië geboren. De beschouwing kan als bio- en bibliografisch gekarakteriseerd worden. De ontmoeting eindigde in bisbilles, met gekibbel dus. Vandaag behandelen we de bisam(rat) en de bizon. Een biryani is een stoofschotel met basmatirijst. Dit jeremiëren hield bladzijdelang aan. Een blagueur [opschepper] spreekt met blague [grootspraak, lef]. Zet de bledsproeier [aangesloten op bledkraan = tapse – kegelvormig, conisch – kraan in een gasbuis] even aan. Een bleeder is een verliesgevend bedrijfsonderdeel. Blanquette de veau [kalfsragout] heeft weinig met blanketsel [maquillage voor schminken] van doen.

7. Hij is blik- en koperslager. Blessing in disguise: meevaller die aanvankelijk een tegenvaller leek. Schotse blended whisky is een blend [melange]. Blendwerk der Hölle: begoocheling uit de hel (Schiller). In de blindenbibliotheek speelden de kinderen blindemannetje. Terwijl ze in de verkeerstoren aan het blinddammen waren, moest de piloot met blind vliegen zien binnen te komen. Bij Joden (VD, j lijkt fout) is een blintse een kleine pannenkoek. De blondes d'Aquitaine zijn goed voor veel vlees. Blut und Boden: leus van de nationaalsocialistische binnenlandse propaganda en grondpolitiek. Ze zong een nogal bluesy [bluesmuziek, melancholiek] song. Blut und Eisen: beginsel van machtspolitiek. Je moet maar weten dat 'blusher' [rouge in poedervorm] van 'blozen' komt. Blühende Landschaften: bloeiende landschappen, een belofte die bondskanselier Helmut Kohl in 1990 de inwoners van de voormalige DDR deed. Hij staat bij het biljart bekend om zijn weergaloze bloques [een forse stoot, rechtuit].

8. Allemaal blauw: blue chip (goudgerand aandeel, in 't bijzonder op de Amerikaanse effectenbeurs), bluefort (een variëteit van de Franse kaas roquefort), bluegrass (countrymuziek, afkomstig uit Kentucky), bluejeans (stof voor – een spijkerbroek), blue movie (pornografische film), Blue Peter (blauwe vlag met een wit vierkant in het midden, op schepen gehesen als signaal voor aanstaand vertrek), blueprint (blauwdruk) en bluestocking (blauwkous, bas-bleu, (femme) savante). Een scheldnaam voor een Duitser is boche [bohsj]. Een bobèche vangt afdruipend vet op. Ze was bobbed [kortgeknipt] en pissed [pisnijdig]. Een board of trade is een Kamer van Koophandel. Ze zeilden een BM [zeilboot van de bergumermeerklasse (klasse van 4,75 m lange zeiljachten)]. Voor het vliegtuig heb je een boardingpass [toegangskaart] nodig. Een boddaertcentrum (niet in wdb.) vangt kinderen met vele problematieken op. Een bodhisattva is een heilige die verwerven van het boeddhaschap uitstelt om anderen te helpen tot inzicht te komen.

9. De Boekenleeuw is een jaarlijkse Vlaamse literatuurprijs (GB ook: tt), de Boekenwelp ook. Hij zei boe noch bah. Lekker, die boemboeboemboe [specerij]? In Vlaanderen kun je bij de Boerenbond goedkoop boerenbont kopen. Zij zei dat uit boert [schertsend, spottend]. Het boerhaavesyndroom heeft met slokdarm en braken te maken. Wilt u dat bo-gesprek [bee-oo = betaalde oproep], die collect call, aannemen, of niet? Boeuf bourguignon is een gerecht van in blokjes gesneden rundvlees met ui en champignons, gestoofd in rode wijn en bouillon. Een boîte de nuit is een nachtclub. Een bollandist is of jezuïet of aanhanger van een Nederlandse filosoof [Jean Bolland, levensbeschrijving heiligen]. Een bonae fidei possessor is een bezitter te goeder trouw. Een bombe (glacée) is een ijsgerecht in twee kleuren. Een bonheur(-du-jour) is een salonkastje. De bondskanseliere moest voor de Bondsdag verschijnen. Bon gré, mal gré: goed- of kwaadschiks, tegen wil en dank. Boomtown (niet in wdb.) is een muziekfestival in Gent.

10. Bone deus: goeie god! Het bone china is serviesgoed van fijne kwaliteit porselein. Elke schrijver uit het Brits Gemenebest of Ierland kan de Booker Prize winnen. Een bordereau is een borderel. De bore [uh] is het oplopen van de vloed als getijgolf in nauwe riviermonden, boreh [ee] is welriekende gele zalf van kurkuma. Hij is born to be wild: in de wieg gelegd voor een ongeregeld, een onconventioneel leven. Het was een bontgekleurd gezelschap van velerlei pluimage. Leni Lagerberg woont in de Bollenstreek en is omringd door bollywoodromantiek.

 

 

 

1455 Dictee maandag 10 december 2018 (2): dictee Oefendictee 656 (oud) √

Dictee - dictees [1455]

Bijgaand 656 (oud), geheel gereviseerd.

Dictee 656 (DCLVI) Dictee Specialisten (14-09-2013)

1. Kuru [oe] is spongiforme encefalopathie bij kannibalen in
Papoea-Nieuw-Guinea, gekenmerkt door ataxie [spierstoornis] en onbeheersbare lachbuien (verwant met gekkekoeienziekte, scrapie en de ziekte van Creutzfeldt-Jakob). Hij is een dromer-dichter. Origami is Japanse papiervouwkunst. Wat beloofde Maria van Bourgondië zoal niet in het Groot Privilege [geen huwelijk, oorlog of andere munt zonder toestemming van de Staten!]? Wie heeft dit jaar de Prix de Rome gewonnen [studietoelage voor jonge kunstenaars]? Proana's [beschouwt anorexia niet als ziekte maar bewuste keuze] eten niet veel. Pro aris et focis: voor kerk en vaderland en pro analysi: zuiverheidscriterium (minstens 99,99% zuiver) van een chemisch product. Pro bono publico: voor het algemeen welzijn. Pro continuatione betekent: als vervolg, ten vervolge. Probationis causa: ter wille van het bewijs. Pro copia: voor afschrift, procul dubio: buiten twijfel, zonder enige twijfel en procul negotiis: ver van (staats)zaken. Een prodecaan [is net ex-decaan] zal niet snel pro-Deaan [treedt pro Deo – P.D. – op] zijn. Prodesse conamur: wij trachten van nut te zijn. Dat is een privé-initiatief.

2. Pro Ecclesia et Pontifice: pauselijke onderscheiding, ingesteld door Leo XIII. Dat dicteeprofcircuit kent weinig nieuwe namen. Zonder professional organizer [assistent bij efficiënt inrichten woon-werkruimte, het organiseren van administratie, het structureren van tijdsbesteding e.d.] had ze het niet gered. En profil is in profiel. Is 'professioneel politicus' niet een contradictio in terminis? Ik moet altijd lachen bij een professorandus [niet-gepromoveerd hoogleraar]. Dit is getekend in profiel [en profil] en trois-quarts [niet van voren, niet van opzij, daartussenin] en dat andere in (en?) profil perdu [van de beschouwer afgewend]. Profundis – receptie na een lijkdienst (op een overlijdensbericht) – om 11.00 uur. Progeria is het hutchinson-gilfordsyndroom [versnelde veroudering]. Het begon met een
pro-formazitting. Die familie vertoont prognathie [het vooruitspringen van het onderste gedeelte van het gezicht]. Hij mocht pro hospite (als gast) aanwezig zijn. Een ander woord voor 'mercatorprojectie' is 'Mercators projectie'. Is er weer een project X-feest [met oproep via sociale media]? Een pro justitia is een proces-verbaal en pro juventute is voor de jeugd. Een proles sine matre creata is een oorspronkelijk geesteswerk. Beschrijf de proletkult [(het streven naar) een proletarische massacultuur] eens.

3. Hij liet een prometheïsch (Prometheus), hemelbestormend, optreden zien. Een PROM is een programmable read-only memory, een programmeerbaar ROM-geheugen. Prolog is een declaratieve hogere programmeertaal. Je kunt die woorden niet promiscue gebruiken. De officiële naam voor de duivelsadvocaat in canonisatieprocessen is promotor fidei. Hij was het promptst [prontst] van betalen. Ik kwam pro nihilo, voor niets. Pronunziare is gearticuleerd spreken, zingen. Propenol is allylalcohol. Hij was van zijn propoost geraakt [onderwerp van gesprek]. Pro praesenti: voor het tegenwoordige, voor heden, propria auctoritate: op eigen gezag, eigenmachtig, propria quae maribus: dingen die echtelieden passen, propria vineta caedere [tsj]: zijn eigen glazen ingooien, proprie communia dicere: alledaagse dingen zeggen op gepaste wijze, propriis verbis: precies in die termen, proprio jure: volgens, op grond van eigen recht en proprio motu: uit vrije wil.

4. Proprio vigore is door eigen kracht, propter barbam et staturam: uit hoofde van de eerbiedwaardigheid, niet om zijn vaardigheden, propter hoc: daardoor. In jongerentaal is propz respect. Pro re (nata): naar de gesteldheid van de zaak, naar bevind, pro resto (per resto): als rest, overblijvend bedrag, pro salute animae: voor het zielenheil en pro tempore et re: met het oog op, gelet op, rekening houdend met de tijd en de omstandigheden. Een proteus [onbestendig, veranderlijk mens] gedraagt zich per definitie proteïsch [onbetrouwbaar]. Een ander woord voor costeriana [drukwerken!] is prototypografie [de vroegste vormen en producten van de drukkunst in Nederland, niet-gedateerde teksten van voor 1473]. Ik heb voor mijn buurman geprouveerd [gunstig getuigenis afleggen]. Een provem zou zowel provo als nozem zijn. De Providentie [Voorzienigheid] veroorzaakt providentiële gebeurtenissen [door de Voorzienigheid beschikt, ook: door puur toeval]. De Zeven Provinciën waren de Verenigde Nederlanden gedurende de Republiek. Pro viribus: naar vermogen, pro virili parte: overeenkomstig mijn (zijn) aandeel, naar wat van mij (hem) geëist kan worden.

5. Een agent-provocateur is een persoon die door een regering of partij gebruikt wordt om vermoedelijke tegenstanders tot oproer of overtreding uit te lokken. Proxima recta: de naaste weg is de kortste. Een bekend antidepressivum is prozac. Prudens futura: het oog houdend op, rekening houdend met. Een prud'homme is een vertrouwensman. Pruimtabak bestaat uit een pruim tabak. Ze draagt een prune [pruimkleurig, roodpaars] japon. Een prytaan zat in de senaat in het oude Griekenland. Een hoog PSA-gehalte (prostaatspecifiek antigen) kan wijzen op prostaatkanker. Psak: een beslissing in een halachische kwestie [halacha: dogmatische stroming binnen het jodendom, waarin gedragsregels centraal staan die zijn ontleend aan de Thora en de Talmoed]. PTC: fenylthiocarbamide.

6. Bij pseudologia phantastica gelooft de verteller zijn verzinsels zelf. Psychrofiele [koudeminnend] bacteriën hebben het niet gauw koud. Een psykter is een zekere Attische of Korinthische bolronde vaas. Je zal maar onder de Psychopatenwet berecht worden. Een ptca is de percutane transluminale coronaire angioplastiek (dotterbehandeling). Het ptolemeïsche gesternte is door Ptolemeus beschreven. Een pti is een provinciaal technisch instituut. PTH is het parathyreoïd hormoon (hormoon dat wordt geproduceerd in de bijschildklier). De pubertijd is de tijd van de puberteit. Publica auctoritate: op gezag van de overheid. Publice is openlijk, in het openbaar. Hoe kijkt Jan Publiek hiertegenaan? Een publikaan was bij de oude Romeinen pachter van de staatsinkomsten. Publish and be damned: publiceer het en wees vervloekt. Ze droeg een puce [puus, vlokleurig] hesje. Pugnis et calcibus: met alle middelen. In Vlaanderen is een kozijn een neef.

7. Een pulli is een pull [beide oe] en een drinkebroer een pullenbroer. Pulchri studio: uit liefde tot het schone (zinspreuk van een bekend Haags schildersgenootschap). Pulque is een uit het sap van de agave bereide alcoholische drank. Met zwartwerk til je de belastingen. Puna's (koude hoogvlakte – term uit het Quechua) vind je in Zuid-Amerika. Krambamboeli is punch. Het punctum saliens is het punt waarop alles aankomt, het kardinale punt (ook: der springende Punkt). De Punica fides (fides Punica) is trouweloosheid, valsheid, verraad. De term verwijst overigens naar Carthago. Punniken is kurkjebreien. Een drukker werkt met het didotpunt: drie achtste millimeter en tevens een twaalfde van een cicero (ook: augustijn), die is dus vierenhalve millimeter (reken maar na). Er gaan 2660 didotpunten in een meter (eerdere getallen zijn afgerond). Een pica(punt) is 11,25 didotpunten. Een punthamer is een bouchardhamer [natuursteen of beton zo bewerken dat een ruw oppervlak ontstaat]. Punto banco is een variant van baccarat [kansspel met 9 als hoogste kaart].

8. Ze viel voor het puppyeffect [vertederende aanblik van een jong dier]. Purus putus: louter en alleen (nl. het bedoelde zijnde, ook adverbiaal: 'pure pute'). Een pycnicus is van het pyknische type [kort en gezet]. Pyelitis is ontsteking van het nierbekken. Een bucardo is een pyreneeëngeit. Een wilde pyrethrum is een wilde bertram. Spanje en Portugal vormen het Pyrenese (Iberisch) Schiereiland. Charles is mijn trouwe metgezel, mijn pylades. De pyrheliometer is een toestel voor het meten van de zonnestraling. Pyroclastisch materiaal komt uit een vulkaan. Het pyrronisme [Pyrrho] is de filosofische leer dat men aan alles moet twijfelen om de waarheid uit te vorsen. Werd voor de Pythische Spelen het pythisch orakel nog geraadpleegd? Nu volgt de q. De afkorting q.a. staat voor: quod attestor, hetgeen ik getuig. In Qatar kauwen ze qat en betalen die met de Jemenitische en Qatarese dollar (symbool: QAR), niet te verwarren met de Saoedi-Arabische (Saudi-Arabische) riyal (SAR).

9. Dit wil je toch eigenlijk niet weten, dunkt me: pyrazoline is een dihydroderivaat van pyrazool, pyridoxine of adermine is vitamine B₆ (GB: B6), pyridylazonaftol is een indicator bij titraties van metaalionen (symbool: PAN), pyrogallol is 1,2,3-trihydroxybenzeen, een pyroop (pyrope) is een Boheemse granaat, pyrolyseolie is bio-olie en een pythagoreeër is een aanhanger (nee, niet zo een!) van Pythagoras (die deed niet aan trucktrekken!). Voor de liefhebbers van afkortingen een selectie: qto.: kwarto, QSO: quasi-stellar object, quasar, q.s.: op recepten quantum sufficit, quantum satis, zoveel als genoeg is (de vereiste hoeveelheid), q.r.e.: quod rectum est, wat billijk is, q.p. of q.pl.: quantum placet, zoveel men belieft, de hoeveelheid naar welgevallen, q.q.: qualitate qua, q.i.d.: op recepten quater in die, viermaal per dag, QI: queteletindex, QG: quartier général [militair: hoofdkwartier] en q.e.i.: quod erat inveniendum, hetgeen gevonden moet worden.

10. Ook nog: q.e.f.: quod erat faciendum, hetgeen gedaan moest worden, q.e.d.: quod erat demonstrandum, hetgeen bewezen moest worden (h.t.b.w.: hetgeen te bewijzen was), q.n.: quod nego, hetgeen ik ontken, QE: quantitative easing, monetaire verruiming, m.n. door de Amerikaanse centrale bank, q.e.: quod est, hetgeen betekent, Q.D.B.V.: quod Deus bene vertat, hetgeen God ten goede moge keren (of: God doe het wel gelukken), q.d.: quasi dictum, quasi dicat, zogezegd, als het ware en q.b.f.f.q.s.: quod bonum, felix, faustumque sit, hetgeen goed, gelukkig en gezegend moge zijn (of: God geve daartoe Zijn zegen).

 
 

 

1454 Dictee maandag 10 december 2018 (1): dictee Oefendictee december 2018 (2) √

Dictee - dictees [1454]

Oefendictee december 2018 (2)

1. De Gijs-oom (zeg maar: Oom Kool) ging naar de janoom (Ome Jan). Een kaïd is een commandant of bolleboos. Een goudenmedaillewinnaar is een primus omnium, de eerste van allen, over meer wedstrijden gezien: een van de eerste de besten. ROM's zijn read-only memory's (Engels!). Op rozenzondag wijdt de paus de gouden roos. Een chanson de geste is een Oudfrans (!) heldendicht. Met defenestratie wordt uit-het-raam-gooierij bedoeld. Zij was een heuse en religieuze religieuze. Een delirium tremens krijg je van (stoppen met) alcohol drinken. Een truqueuse is een kunstvervalsster. Een stripteuse is gewoon een stripteaseuse. De audicien was op audiëntie. Bij dikke mannen mag je een garibaldi wel een rondeherenhoed noemen.

2. Weer wat geleerd: 'vuilmaken' is altijd één woord en 'ndrangheta en 'ndranghetist spreek je echt met 'ee' uit en niet met 'ə'. Bij lan(d)sknecht moet ik altijd denken aan het kaartspel lansquenet. Ook de peronisten (Perón) hadden wel pyrronistische buien (Pyrrho). Een peace of honour overeenkomen, is dat een piece of cake? In Amerika heten blanke aartsconservatieven (met rode nekken) rednecks. Snap je het nog: chemisch element 111 heet roentgenium [of toch maar: röntgenium? – ik denk van wel, ook zo in VD], de ontdekker van de röntgenstraling heet Röntgen, de eenheid van straling is de röntgen (R). Spreek dat maar eens goed uit: sabayon, zabaione en zabaglione! Je vindt net zo iets bij scagliola (imitatiemarmer). Is deze safesexcampagne wel effectief? Bij het schnabbelen snabbelde [ook: snabberde] hij – het moet gezegd worden: na wat schnaps – het uit. Kun je een schnitzel – pure theorie – verstoppen in snitsel? Een Savooiaard komt uit Savoye en eet graag een of meer saucisses de Boulogne. Een Siënees [NL – ie-jee] komt uit Siena [It. – sjèh].

3. In mijn sturm-und-drangperiode heb ik ooit een lit(t)eratuurles gehad over de Sturm und Drangperiode. Toedeledokie, dat is echt niet okidoki! Maanden de ouderen met 'tuttut', de kinderen [sommige in hun tutuutje] reageerden met 'tuuttuut'. Ze reisden per trans-Atlantische transatlantieker. Als je wiit met een Wii, kun je wiiitis krijgen. Met *aën in GB: iaën, ohaën, teaën, yogaën, salsaën, saunaën, zumbaën en highteaën, in VD verder niets. Gezocht op *tjo*: abat-jour (bovenlicht), betjoecht (ook: betjoekt = slim, geslepen, leep), katjoesja(raket), ketjoe (Indië: roversbende – als ze plunderen, is dat een ketjoepartij), ketjoeboeng(olie) (plant), kontjongetje [wordt anaal misbruikt], krontjong (gitaar of Indonesische muziek), lichtjoon (joon = drijvend tonnetje, met lantaarn), matjok (SR: op mahjong lijkend Chinees spel), ariërverklaring (niet-Joodverklaring), petjol (zekere spade) en petjoe (Indië: kleurling, lage komaf).

4. Verder: petjoh (= petjok, indotaal), rentjong (steekmes of zeker schrift), rotjong(en), saletjonker (modegek), Sint-Joostenaar (uit
Sint-Joost-ten-Node), Sint-Joris(dag), Sint-George, snotjoch (telt niet mee), taotjo [tau-tsjoh], uitjouwen, aspirant-journalist, landmachtjob, straatjongensstreek, uitjoelen, tjaptjoi (Chinees gerecht), tjoeken (geluid varende motorboot nabootsen), tjoel (visnet), tjoeketjoeke (klanknabootsing), tjoekvisje (tinnen visje met haken, als aas), tjoempen (met een plomp vallen of verzuipen), tjoepen (flitsen), tjok (nabootsing van een kort, stotend vogelgeluid, vooral dat van de wijfjesvink – ww. tjokken), tjokvol, tjolen (dolen, rondzwerven), tjomme (tevergeefs, voor tjomme = voor niets, gratis), tjompen = springen (overboord), tjonge = tjonges = tjongen, tjopvol (= tjokvol), tjot (Indië, soldatentaal: heuvel), tjost (riddergevecht te paard), tjotter (vaartuig), tjotteren (vogelgeluid nadoen), voor tjoema [niets, (te)vergeefs] en zwartjoekel [beledigend].

5. Hij liet zich door zijn maîtresse maitriseren. Een manihotje is een kleine heester. Hij dronk mastiek, een witte sterkedrank uit Albanië, bij zijn toelichting op vier synoniemen van een harssoort: mastik, mastiek, mastix en lantisk. Voorlopig zit hij in een vwo-klas. De vwo'er kon logeren bij die Osloër. Zij spelen alleen maar middle of the road. Mijn mega-eega was weer behoorlijk minauderend bezig: ik leek wel een warme douche te krijgen. Wist je dat BC staat voor 'before Christ'? 'Studentikoziteit' is toch wel een bijzonder woord. Een vierdeursauto is een 4 deursauto (net zoals 24 uursbereikbaarheid). Olla podrida is een 1 pansgerecht (eenpansgerecht). Sommige oudkatholieken (en ook veel vrij-katholieken) zweren bij oud bruin tijdens oud en nieuw, met name op het nieuwjaarsfeest, Nieuwjaar dus. Gebruik je tegen gifgas nu oxim of orvietaan? Met panache pakte hij zijn panaché, maar dat was geen panacee of middel tegen alle kwalen, op. Als pfeifferlijder sta je een aantal weken buiten spel.

6. Hij gaf zijn paramour – ver oir van Madame de Pompadour – een pompadoeren sjaal/shawl cadeau. Waarom schrijven we 'financieel' en 'bedoeïenen' zo? Let goed op: als er vanaf de i en inclusief die i drie of meer klinkertekens staan, schrijven we geen trema, anders wel! Er worden nu geen alt-A-hypotheken meer aangeboden. In de plantkunde is het aar, aren, bij de mens aâr, aâren. Vroeger gebeurde het echt: de heer ontmaagdt de bruid. Het amoed staat voor in de synagoge. In BE dragen 'ze' een burgemeesterssjerp. Er was weinig egard (ontzag) voor leeftijd of geslacht. De keizer werd met veel egards [bewijs van achting] ontvangen. Dat staat nog niet in de woordenboeken: gelehesjesprotest. Mijn neef is een nicht. Is iedereen het met deze schrijfwijze eens: 50 plusgezelschap (50+-gezelschap, vijftigplusgezelschap) en 50-plusser (50+'er, vijftigplusser)? Hij is zich een apenhoedje geschrokken.

7. Overigens: het kan zijn dat een chirurg ontmaagt. Hij was de promiscueste van de drie. Spellingtechnisch wel leuk: crohn is een chronische darmziekte. Het valt me op dat de apostolische kerkvaders gedegradeerd zijn: het lijkt de geplutode Pluto wel. De meeste dicteeërs vinden 'pogrom' en 'procrustesbed' gewoon moeilijke woorden. Noem eens wat pre's, één preetje is ook al goed. Wie in het Latijn denkt, schrijft: de post-coitumdepressie was zo hevig dat er uiteindelijk een post-mortemonderzoek moest plaatsvinden. Een Nederlandstalige zou zeggen: de postcoïtumdepressie was zo hevig, dat er uiteindelijk een postmortaal onderzoek moest plaatsvinden. GB, VD: prijs-kwaliteit(s)verhouding. Bij prognostiek hoort prognosticeren of pronostikeren. Wil je beide porte-brisées sluiten, anders waait de crème brûlée van tafel ...

8. Een psifactor gaat buiten de ons bekende zintuigen om. Wanneer vond de derde Punische oorlog plaats? Ik put en heb dus bij de putt geput. We zagen dat hij naaktliep. Wijzelf liepen niet naakt. Een soortig przewalskipaard is een pur sang dito of een dito pur sang. 'Er zat pyurie in de urine', dat kun je toch niet fout schrijven? Misschien raar, maar die dreumesen waren zijn trouwste pyladessen. Hij heeft heel wat q.q.-functies. Zij is een qu'en-dira-t-onverkoopster, een praatjesmaakster. Een qui nil molitur inepte (die niets ondoordachts op touw zet) zul je bij de vrijbuiters niet vinden. Ik citeer jouw quoteje, dat de quotetjes niet worden verhoogd. Het quart d'heure de Rabelais is beslist iets anders dan de 15 minutes of fame ... Raak schieten bij voetbal levert een raakschot op. Kassian Pieter, heb rachmones met hem. Wat er van de bovenste rachel kwam, was een lelijke raggel. Een tram kan uit de rails lopen, maar een plannetje ook. Trouwens: rail, rails en railtje of railsje. Dat is niet recht doend aan de uitgangspunten.

 
 
 

1453 Dictee zondag 09 december 2018 (3): dictee Het Groot Dictee Heruitgevonden 2018 √

Dictee - dictees [1453]

Het Groot Dictee Heruitgevonden
In meer dan 50 bibliotheken in Vlaanderen (initiatief vorig jaar: Mechelen)

Gesprek met een filosoof (auteur: Ans De Bremme)

Eerste deel: dictee

Dit was een meeschrijfdictee. Bij het nakijken werd alleen naar een aantal moeilijke woorden gekeken, de fouten waren niet aangestreept, eigennamen als Dostojevski telden niet mee. Naast Vik is ongetwijfeld ook Vic goed gerekend, etc. etc., als je 'ten minste' schreef, had je één fout (en de plaatselijke winnaar in Mechelen had – klasse! – 0 fouten).

1. "Schrijven wil zeggen dat er stapje voor stapje een ik buiten jezelf ontstaat, die je vertelt wat je bedoelt." 

2. Vik kijkt Mona door zijn johnlennonbrilletje aan. "Rutger Kopland" zegt hij en snuift lawaaiig. 

3. Mona knikt en glimlacht. Ze vraagt zich af waarom ze zich door Imke heeft laten overhalen tot een ontmoeting met deze man. 

4. "Vik is eindredacteur van een lit(t)erair magazine," had Imke geopperd, "een heel boeiende man. Jullie hebben vast tig gemeenschappelijke interesses. Hij heeft oosterse filosofie gestudeerd en hij is nog hups ook. Mocht het toch niet klikken, dan heb je tenminste een namiddag naar een seduisante man gekeken." 

5. Mona had ten slotte toegegeven. Baat het niet dan schaadt het niet. En zo was ze met deze wijsgeer in de koffiebar van de bibliotheek beland. Toen ze aankwam, sloeg Vik een roman dicht, die hij net scheen te hebben uitgelezen. "De idioot" van Dostojevski, een voorbode van wat de rest van de namiddag zou brengen.

Tweede deel: meerkeuzewoorden

Dit deel van het dictee werd ook voorgelezen. Als er een 'genummerd' [en groen] woord werd voorgelezen, klonk er een 'piep' en verschenen er op het scherm 2-4 alternatieve schrijfwijzen [5 s lang, zie onder – daarna nog 1 x in razend tempo – en slechts 1 s!] van dat woord. Daarachter stonden letters. Je moest de juiste 20 letters [= hoofdletters!] kiezen en daarmee een zo lang mogelijk woord maken. Als je zoals ik één fout maakte (in moelleux), wel het beoogde langste woord reconstrueerde (bibliotheekbezoekers), maar dit vanwege die fout terugbracht tot een korter woord, deed je natuurlijk niet mee aan de ex-aequoproef van 5 personen [eigenlijk 4, maar door een foutje van de jury mocht die vijfde toch meedoen ...], die het (goede) woord niet hadden doorgestreept. Van die 5 bleef er 1 over na de volgende
shoot-outwoorden [echt als een Amerikaanse spellingbee – niet helemaal zuiver (ieder kreeg dus verschillende woorden): woord spellen, niet hakkelen of aarzelen, incl. 'hoofdletter', 'streepje', 'trema', etc, etc.: a) kotelet, b) groentesoep, c) elektrocuteren, d) leeuweriken, e) appelleren, f) dahlia's, g) asymmetrisch en h) bedoeïenen.

6. Na het citaat van Kopland, blijft Vik Mona met grote ogen aanstaren. Zij doet een poging om iets (1) ad rems te verzinnen, maar slaat daarbij helaas volledig op tilt. "Lekker (2) chocoladecakeje," merkt ze dus maar op. Intussen wijst ze als een (3) imbeciel naar het gebak dat voor haar op tafel staat.

7. "Een (4) moelleux," zegt Vik. Hij roert in zijn muntthee en kucht licht (5) geïrriteerd. "O ja, zo heet dat" mompelt Mona. Ze neemt een hap en kijkt snel even rond in het (6) etablissement.

8. "Schrijf je (7) al lang?" Vik legt zijn hand op zijn lijvige boek dat nog steeds op de tafel ligt. Zijn duim aait bijna liefkozend de kaft. "Best wel eigenlijk, ik kan me niet (8) herinneren dat ik het niet deed" antwoordt Mona.

9, "Al veel gepubliceerd?" "Ik heb een blog en ik neem hier en daar (9) weleens deel aan een wedstrijd waar ik occasioneel iets win. Ik heb ook een boek uitgegeven." Mona's stem klinkt een beetje (10) weifelend.

10. "Mooi, een boek" zegt Vik. "Heb je veel verkocht?" "Niet echt, ik had er meer van verwacht. Ik was eigenlijk best teleurgesteld toen ik de verkoopcijfers te zien kreeg."

11. Vik (11) gnuift: "Het is zoals Nietzsche zei: het schrijven als een vast beroep beschouwen, moet gezien worden als een vorm van waanzin." Mona weet niet meer goed waar ze het heeft. "Best jammer eigenlijk. Het blijft toch ergens de droom van elke auteur om met schrijven de kost te verdienen", stamelt ze.

12. Vik slaat zijn ogen naar het plafond en zucht: "Ah, de poging om de hemel op aarde te verwezenlijken, brengt steeds de hel voort." "Dostojevski?" probeert Mona en wijst met haar kin in de richting van het boek dat nog steeds door (12) Viks hand wordt gestreeld. Hij schudt zijn hoofd: "Mis, dat was Popper."

13. Mona knikt (13) schlemielig. Dit wordt met de minuut (14) gênanter. Vik haalt zijn hand van zijn boek en duwt het in de richting van Mona. "Heb je het gelezen?"

14. Mona neemt nerveus nog een hap van haar gebak. "Neen, met mijn sociaal leven vind ik nooit de tijd om mij in zulke dikke boeken te verdiepen en na een lange werkdag kijk ik ook graag eens gewoon televisie."

15. Vik gniffelt pedant. "Televisie? Ik lees liever een (15) fascinerend boek." Gandhi zei ooit: "Wie smaak vindt in het lezen van goede boeken, is (16) bij machte om de eenzaamheid te dragen, waar dan ook en met groot gemak."

16. Nu heeft Mona er genoeg van. "Luister eens hier, wijsneus: talent ontwikkelt zich in eenzaamheid, karakter in de stroom van het leven, Johann Wolfgang von Goethe."

17. Vik kijkt haar onthutst aan, maar Mona is (17) onvermurwbaar. "En nu ga ik naar huis, lekker triviaal (18) televisiekijken. Om gelukkig te zijn, moet je doen waar je gelukkig van (19) wordt." "Aurelius?" poogt Vik nog. "Neen," zegt Mona (20) gedecideerd: "Johan Cruijff." Ze neemt haar handtas en loopt de zaak uit.

1. (K) ad rems, (R) ad-rems, (L) ad-rem's (N) ad rem's 

 

2. (B) chocoladecake'je, (L) chocoladecakeje 
 

3. (E) imbeciel, (A) imbecile
 

4. (L) moulleux, (N) moeilleux, (R) moelleux 
 

5. (E) geïrriteerd, (I) ge-irriteerd
 

6. (O) établissement, (E) etablissement 
 

7. (I) al lang, (A) allang
 

8. (O) herrinneren, (I) herinneren. (U) herrineren
 

9. (R) wel eens, (B) weleens 
 

10. (T) wijfelend, (K) weifelend 
 

11. (B) gnuift, (P) gnuifd
 

12. (A) Vik's, (E) Viks 
 

13. (W) slemielig, (H) schlemielig, (V) sjlemielig, (S) chlemielig
 

14 (O) gênanter, (U) genanter
 

15 (A) facinerend, (E) fascinerend 
 

16. (O) bij machte, (I) bij machten
 

17. (S) onvermurwbaar, (T) onvermurfbaar
 

18. (F) televisie kijken, (B) televisiekijken 
 

19. (N) word, (Z) wordt 
 

20. (S) gedecedeerd, (T) gedecideerd

 
 

1452 Dictee zondag 09 december 2018 (3): dictee Groot Sinterklaasdictee TV Limburg 2018 √

Dictee - dictees [1452]

Groot Sinterklaasdictee TV Limburg 2018

NB De leestekens werden niet voorgelezen; onduidelijk was hoe daarmee werd omgegaan: echter op veel plaatsen kon best een komma i.p.v. een punt. Dat leverde dan per definitie toch een fout op! Denk ik tenminste: geen idee wat de jury allemaal heeft gedaan. Hieronder in ieder geval de 'officiële' tekst ...

(Geen titel, auteur: Rick de Leeuw)

1. Het przewalskipaard van Sinterklaas flaneerde gezwind langs gindse dreven, minutieus op zoek naar ongezeglijke kinderen.

2. Voor bij wie nu reeds het angstzweet uitbreekt een geruststelling: dit dictee wordt geen geconstrueerde verzameling taalkundige valstrikken die louter bedoeld zijn voor slimmeriken, geen grammaticaal slagveld vol moeilijke woorden, geen liederlijk bacchanaal voor linguïsten en taalpuristen.

3. Wij willen het vandaag over u hebben. Wie bent u? Wat drijft u? Hoe schrijft u? De whatsappende generatie zit hier amicaal verenigd met de oude garde, die nog is opgegroeid met de bakelieten telefoon. En het is een feit dat elke oudere generatie de volgende lichting niet genoeg geëquipeerd in taal en uitspraak vindt. Dat is een probleem van alle tijden, zo leert ons de geschiedenis.

4. De jeugd van tegenwoordig houdt van luxe, heeft slechte manieren, heeft minachting voor alle gezag en geen eerbied voor ouderdom. Jongeren praten als ze zouden moeten werken. Ze spreken voortdurend tegen, kletsen in gezelschap, ze smakken bij het eten en tiranniseren hun ouders.

5. Van wie zou deze boutade zijn? Niet van iemand uit onze tijd, zelfs niet van iemand uit de middeleeuwen. Het is niemand minder dan de alom gerespecteerde filosoof Socrates, die in [gezegd: cijfers] 411 voor Christus de wereld reeds kond deed van zijn visie. Conclusie: de jeugd heeft het altijd gedaan.

6. Maar is met de komst van de spellingchecker, waar elke computer of gsm vandaag mee is uitgerust, de noodzaak van een parate kennis van 's lands moedertaal niet minder urgent geworden? Het apparaat geeft immers onmiddellijk aan wanneer je de fout in gaat [de fout in gaan; ingaan = naar binnen gaan, sterven, etc. Toch wel dubieus!]. We kennen allemaal wel het kronkeltje onder een woord dat we zojuist
ge-sms't hebben. Dat had ik beter op voorhand gedeletet, denk je achteraf beteuterd, waarna je de chat deemoedig afrondt met een vergoelijkende smiley.

7. Want waarom willen we in godsnaam zonder fouten schrijven? Wat dondert het? Het is misschien wel reëel om tijdens dit dictee even bij deze kwestie te verwijlen. Zonder fouten trachten te schrijven is bovenal beleefd. Door aandacht te schenken aan je tekst schenk je ook aandacht aan degene voor wie de tekst is bedoeld.

8. In spreektaal is dat natuurlijk minder evident. Gesproken taal heeft minder nood aan grammatica. Het gaat over klanken, niet over de spelingen van de spelling. De vluchtige fonetiek bedekt menig faux pas met de mantel der liefde.

9. "Ik houd van jou" (gelezen 'hou' – wellicht spreektaal, maar beslist goed [GB, VD] en kennelijk ook goed gerekend ...) begrijpt toch iedereen, zelfs als je niet exact weet hoe het geschreven wordt. Je proeft de zoetheid van de woorden op je tong, je spreekt ze uit met de warme hartslag van het gevoel en legt ze niet op de kille weegschaal van de grammaticale haarkloverij.

10. Taal probeert het menselijk bestaan te vangen, liefst in begrijpelijke, adequate woorden. De zin van het leven begint met het consciëntieuze gebruik van de taal. Van schrijven word je wijzer. Van schrijven zonder al te veel fouten hopelijk nog meer. Want een liefde voor de taal is een liefde voor het leven.