1364 Dictee donderdag 02 aug 2018 (1): dictee Boosaardig √

Dictee - dictees [1364]

1. Boosaardig. Dat is toch een raar woord: boos en aardig zijn toch tegenstellingen? Met een moeilijke Latijnse uitdrukking zou je dat een contradictio in terminis noemen: een tegenstrijdigheid in de gebruikte (delen van) woorden, al is 'boosaardig' dan maar één woord. Zoals ook in 'horende doof zijn' (Oost-Indisch doof zijn, niet willen luisteren) en in 'ziende blind zijn' (zo bevooroordeeld zijn dat je niet ziet wat toch zonneklaar is). Ook kennen we de Latijnse term contradictio in adjecto: tegenstrijdigheid in het bijvoeglijk naamwoord, zoals in wit roet (zo noemt Huygens sneeuw), een levend geraamte (een erg mager mens) en koud vuur (vuurwerk, sterretjes, let op: koudvuur – aaneen – is gangreen, afsterving van weefsel, gepaard gaande met rotting). Toen ik een en ander nazocht, wachtte me een verrassing: boosaardig komt niet van boos + aardig, maar van boos + aard + ig. Als je boosaardig bent, heb je dus een boze aard ... Aard heeft hier dan de betekenis van wezen, natuur, karakter, inborst. Denk maar aan: hij heeft een aardje (de aard) naar zijn vaartje (vader).
 

2. Zo zijn er heel wat woorden, die je klakkeloos gebruikt, maar die toch vragen oproepen. Neem nu het woord 'rijwiel'. Dat is niet een (één) wiel waarop je rijdt maar een complete fiets (de Nederlandse wet gebruikt dat laatste woord!). Maar hoe is dat woord dan ontstaan? Wel de oorspronkelijke naam was vélocipède en in de begintijd was een fiets inderdaad een groot wiel met trappers, een zitje en nog een klein wieltje voor de steun:

1363 Dictee dinsdag 31 juli 2018 (2): dictee Oefendictee juli 2018 (1) √

Dictee - dictees [1363]

Oefendictee juli 2018 (1)

1. Wil je kabanossi [worst, Midden-Europa] op je brood? De ISO is de International Standardization Organization. Het is vandaag 6 juno en over een maand 6 julij. Cetti's zanger heet officieel Cettia cetti. Met amusie (toondoofheid) ben je meestal ook amuzikaal, onmuzikaal. De muze van het heldendicht, Calliope [ee], vindt men niet meer in VD. Konelmetaal (kobalt-nikkel) wordt gebruikt voor de gloeidraad in radiolampen. Kobalt is een chemisch element (Co, 27) en een kobold is een (boze) kabouter, een aardmannetje. Grappig: kobalt komt van kobold: mijnwerkers meenden dat aardmannetjes dat edele metaal 'degradeerden'. Als je wonton [ook: wantan] frituurt, wordt dat gyoza. Fajita [Mexicaans gerecht, scampi in maispannenkoekje] wordt vaak in één adem genoemd met mojito [zekere cocktail]. Bij de bereiding van couscous wordt ras el hanout [oe, zeker kruidenmengsel] gebruikt.

2. In Nijmegen hebben ze de HAN (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen), het is de Karelstad (Karel de Grote had er een palts, later het Valkhof), Nijmegen is de keizerstad, vroeger was er de KUN (Katholieke Universiteit Nijmegen), de inwoners zijn Nijmegenaren (Nijmegenaars), de Nijmeegse Vierdaagse vind je er, alsmede een ooibos (in de Ooypolder), de RU is de Radboud Universiteit, de RUN de Radboud Universiteit Nijmegen, het UMC St Radboud is het Universitair Medisch Centrum Sint-Radboud (academisch ziekenhuis van Nijmegen) en op 22 februari 1944 vond op Nijmegen een zogenaamd vergissingsbombardement plaats. Enne ... je weet toch wel dat de Mikojel in NL een vroegere hbo-opleiding voor creatief werkers, dramatherapeuten e.d. was? De letters zijn afkomstig van een verkorting van Middeloo, Kopse Hof en Jelburg (de namen van de scholen in resp. Amersfoort, Nijmegen en Baarn). Ik houd van Bossche bollen, berlinerbollen en engelsebollen [GB, VD: Engelse bollen].

3. Op Vughts gebied hebben we de Vughtenaars (Vughtenaren) en een uitgegraven poel aldaar heet de IJzeren Man. Wil je ook zo'n lekker worstenbroodje? In Dordt eten ze Dordtse schapenkoppen (schaapskoppen, zekere lekkernij; ook spotnaam voor Dordtenaars). De raad van Dordrecht heeft een nieuw college van B en W gekozen. De synode van Dordrecht [Dordtse Synode] vond plaats in 1618-1619. Dordrecht maakt deel uit van de Deltametropool. Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt [vgl. Rotterdam] [ook: hoe dichter bij de paus, hoe slechter christen(en), hoe dichter bij Rome, hoe slechter christen(en), hoe dichter bij Dordt, hoe slechter christen(en)]. Er wonen daar Dordtenaars [Dordtenaren]. Verder hebben we: de Dordtse kerkorde, de Dordtse Kil (rivier) en de Dordtse leerregels: een van de zogenaamde drie formulieren van enigheid, die zijn opgesteld tijdens de Dordtse Synode. Een ondersteen is een soort van IJssel- en Dordtse steen. Patriotten of tegenstanders van de stadhouder, eind 18e eeuw, kregen de scheldnaam 'kees' [naar de Dordtse patriot Cornelis (Kees) de Gijselaar (1751–1815)].

4. Deventer latten of latkoek zijn Deventer koek [GB, merknaam, ook soortnaam: deventerkoek, VD]. Het bnw. is Deventer [bv. stadsdichter], de inwoners zijn Deventenaars (Deventenaren). GB drinkt be(e)renburg, VD alleen beerenburg. Het voormalige FO was het Frysk Orkest [symfonieorkest, vergelijk: Fryslân boppe – en het voormalige NFO het Noordelijk Filharmonisch Orkest (symfonieorkest voor Groningen en Drenthe) en het huidige NNO het Noord-Nederlands Orkest (symfonieorkest voor de provincies Groningen, Friesland en Drenthe)). Die Groninger zag de groningers [groening(er), groenvink, groeninkel] overvliegen. Molleboon (molboon) is de spotnaam voor een Groninger. Groninger maren zijn natuurlijke stroomgangen op het Groninger Hogeland.

5. Assen [Drenthe] is het Drentse Haagje. Heezer geitenkaas [plaats: Heeze] is erg lekker. Wat is juist: Kamper steur of kampersteur? Beide. Geef mij maar zo'n goudeerlijke Bavaria! Eisdener klompjes of klompkes zijn een soort van appelen. Een spoorwegstation heette vroeger ook wel statie. Sneker [GB] en Sneeks [VD] [beide ook: ANS] zijn synonieme bnw. Toch is er een eigennaam: Sneekermeer. Denk ook aan Goereeërs [en Goereesen] op het Goereese havenhoofd. Ik ken heel wat Zutphenaars [Zutphenaren]. Een ABN-spreker spreekt Algemeen Beschaafd Nederlands. De veelvraat als roofdier is de Gulo gulo. Hij sloeg een schnapsje [VD ook: snapsje] achterover. Cantuccini zijn biscotti di Prato. Bij verbazing hoort 'mamma mia', bij 'eet smakelijk' bon appétit. Een coeur de boeuf is een grote, hartvormige tomaat met groeven in de schil. Op z'n Provençaals = à la provençale, à la portugaise ..., à la toscane ..., à la flamande ... en à la marinière [iets uit de zee].

6. Verder: à la bordelaise [op z'n Bordeauxs], à la forestière [met bospaddenstoelen], à la lyonnaise [op z'n Lyons], à la niçoise [salade van vis, ei en groente] en à la normande [op z'n Normandisch, mosselen in witte wijn]. Dit kan je allemaal à la carte eten in een
à-la-carterestaurant. De adh is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, het ADH is het antidiuretisch hormoon. Tahoe of tofoe is in NL tot blokken geperste, gestremde sojamelk, gebruikt als vleesvervanger. Ken je de uitdrukking 'kurieren am Symptom': i.v.m. wantoestanden, mankementen e.d. de symptomen, minder belangrijke aspecten bestrijden zonder iets te doen aan de kern van de zaak. A solis ortu usque ad occasum: van zonsop- tot -ondergang. Wie cant spreekt. is een dief.

7. Bij Dante kom je veel canzone's [uitspraak] tegen. Cant. is in de Vulgaat de afkorting van Cantica Canticorum (Bijbelboek, hetzelfde als Hooglied). Een offer you can't refuse (een onweerstaanbaar aanbod) is meestal te mooi om waar te zijn [too good to be true]. Een canto (mv. canto's of canti) is in de muziek gezang of zangwijze. Canto figurato is versierde zang en canto fermo is cantus firmus: melodie in hele noten. In studententaal is een cantus een zangfeest. Je zult maat de joet [jood] zijn, of de sjaak. Haggis is een Schots nationaal gerecht. Op '*ish': amish (sekte mennonieten VS), Basic English (rudimentair Engels voor internationaal gebruik – British American Scientific International Commercial English – ook: Basisengels), bearish (koersdaling verwachtend), bullish [dito stijging], close finish (vraagt om finishfoto), Dunglish (Nederengels – Dutch + English), een kickfinish is bij schaatsen verboden, een lionfish is een zeeduivel (Antillen), old finish (afgewerkt in klassieke stijl), penny wise, pound foolish: zuinig in kleine en verkwistend in grote zaken, op een verkeerde manier dus, snobbish (snobistisch, als een snob) en relish (houdbaar mengsel van groenten en specerijen zoals tomaten-, bananen- en appelrelish).

8. De Balfour Declaration [1917] ging over 'the establishment in Palestine of a national home for the Jewish people'. De IRA is (was) de (het) Irish Republican Army. We eten vandaag shish kebab. Op '*isj': achenebbisj, aggenebbisj, oggenebbisj [tw., NL: ocharm – ook: genebbisj], nebbisj [tw. bij medelijden], baksjis (fooi), baksis (extraatje), derwisj (lid van een van de mystiek-religieuze broederschappen in de islamitische wereld), fetisj (beeldje met magische eigenschappen – ook: obsessie), gefilte fisj [Joods gerecht], gremzelisj (pesachgebak joden), taal Jiddisj (Jiddisch), zeg maar kaddisj = zand erover [Schwamm drüber], In Bijbeltaal (Genesis) zijn man en vrouw ook man en mannin, isj en isja [Hebreeuws]. Hasjiesj is hasj. Kiesjeliesj [hamansoren] wordt met Poerim gegeten. Ik vind jou een mies(j) kereltje.

 

1362 Dictee dinsdag 31 juli 2018 (1): dictee Oefendictee (oud) 592 √

Dictee - dictees [1362]

Dictee 592 (DXCII) Specialistendictee (12-02-2013)

1. Ik tos, zei de scheidsrechter, en niet jij. Bij een casus belli is er onmiddellijk aanleiding tot oorlog. De anamnese [wat de patiënt vertelt] gaat aan de behandeling vooraf, de catamnese [verslag na behandeling] komt erna. Cataract [staar] en glaucoom [groene staar] zijn oogziekten. Catatonie is een spierneurose, kataplexie is medisch een plotselinge verstijving [spierverzwakking]. Deze spreekster is nog catchyer [goed in het gehoor liggend] dan de vorige, maar niet sexyer. Wat doet men met catgut [kèht-guht – medisch: hechtdraad]? Bij de chrismamis [Witte Donderdag of vooravond daarvan] wordt ook de catechumenenolie [voor zalving doopleerlingen] gewijd. Noem eens een catonische uitspraak [van Cato – niet meer in VD – voorts ben ik van mening dat Carthago vernietigd moet worden, ceterum censeo Carthaginem esse delendam]. De catharsis (bnw.: cathartisch), de loutering, komt uit het Grieks. Cauteriseren [medisch: branden] kan louterend werken. Hij is een cavaliefhebber (volgens de méthode champenoise gemaakte mousserende wijn). Hoe is de cavalcadevolgorde [optocht]? Ontvangt die blinde vaak cecogrammen [braillepost]? De apoptose (apoptosis) is de celdood [afsterven cel]. De celesta's [instrument] hebben een klokjesachtige toon. Een celestijn (celestijner) is een celestijner monnik [Celestinus V]. Een centsprent? Die kostte een cent. 

2. Wil je uit de winkel cellofaan en sellotape meebrengen? Een cembalist bespeelt een klavecimbel. Een cenotaaf [grafmonument] is als regel leeg. De Centauren (Centauri – paardmensen in Thessalië) zijn uitgeroeid door de Lapithen [niet meer als lemma in VD, wel ook sub lemma bij (rad van) Ixia]. Is het cenozoïcum (GB) hetzelfde als het kaenozoïcum (neozoïcum, VD)? Centurio's (centuriones) gaan over centuries (centuriën – afdeling van 100 man bij Romeinen). Bekende tijdperken zijn: archeozoïcum, azoïcum (archeïcum, archaïcum), cryptozoïcum, eozoïcum, fanerozoïcum, mesozoïcum, neozoïcum, paleozoïcum en proterozoïcum. Het paleolithicum is de oude steentijd en het mesolithicum de middensteentijd. Het eolithicum ging daaraan vooraf. Wat is cesaropapie (cesaropapisme – link tussen wereldlijke en kerkelijke autoriteiten)? Mag je bij de cesartherapie [bewegingstherapie] een caesarsalade [genoemd naar de kok Caesar Cardini] eten? De chaconne was eerst een dans, later een muziekstuk. De chado [tsj] is een Japanse theeceremonie. Een chaitya is een heiligdom of stoepa. Chalazion: gerstekorrel of strontje.

3. De ziekte van Chagas (kortweg: chagas) is de Zuid-Amerikaanse trypanosomiasis veroorzaakt door een bloedparasiet, die wordt overgebracht door wantsen [insect]. De chai [ch] is [bij joden] het symbool voor leven, gevormd van de letters chet en joed [getal 18, chet = 8e letter Hebreeuwse alfabet, joed de 10e; vgl. joet en een joetje, Bargoens voor een tientje]. De chakchouka is een groenteomelet met knoflook, gegrilde paprika, pepers en kruiden zoals komijn en koriander (en shakshuka is ... een eiergerecht). Sinds 2020 identiek! Broden voor de sabbat heten challes [ch]. Een chape [sjahp] is een slijtlaag, chappe [sjahp] is chappezijde. Chapelure is paneermeel. De term 'chaperonne' is quasi-Frans. Daarvoor verwijs ik u naar onze chargé d'affaires [zaakgelastigde]. Als toetje een charlotte-russe [roomijspudding met biscuits] graag, maar let op: geen montagne russe [culinair nagerecht van vanillevla met puddingbiscuits]. En na afloop graag een lait russe, koffie verkeerd. Na de etappe met die chasse-patate [wielrennen: zinloze achtervolging] kregen ze ook nog een chasse-cousin [slecht diner, middel tegen ongewenste gasten]. Chazonim (enk.: chazan, mv. in GB: chazoniem) zijn voorzangers in een joodse gemeente. Het chazanoet is het geheel van synagogale melodieën. Heeft
'chef-d'oeuvre' een koppelteken? Ja: meesterwerk. 

4. Scholen voor orthodoxe joden heten cheiders. Er was een horderace voor chef-koks en chefs-sport. Opaline [kostuumstof] is vervaardigd uit getwijnd [tweernen, draden ineendraaien] kamgaren cheviot [stof voor kledingstukken]. De veiligheidsman had chicanewacht [bocht in racecircuit]. De chiliasten geloven in een duizendjarig vrederijk op aarde [Openbaring 20:2-7]. Campanologie is klokkenkunde. De vergadering begint klokslag acht uur, klokke acht. Hannes is liberaal op klompen [niet overtuigd], zimpe zampe zompen. Zij lust graag Eisdener klompjes [klompkes, appelen]. Waar noemen ze een jan-in-de-zak, een au bain-marie bereide koek, een klont? Weet niet ... Daar heb je die klooiige [kloterig] klojo [klojan, klojang: sufferd, kluns] ook weer. Het middeleeuws Latijn is het Kloosterlatijn. Een kloostertafel is een quasiantiek meubelstuk. Een seminarie is [spottend] een klootjesdrogerij. Klopklop, tikte hij tegen het keukenraam. Een poltergeist is een klopgeest. Met klopop (klopklop) wordt een slagroomvervanger bedoeld. Hij heeft bij die overbuurman met diens dovemansoren aan dovemans deur geklopt.

5. Vroeger zouden boekdrukkers die vorm gelijkgeklopt [alle letters even hoog] hebben. De kloris als sukkel dankt zijn naam aan De bruiloft van Kloris en Roosje [arcadische, idyllische literatuur (GB ook: tt)]. Hebben jullie de klos van Ruhmkorff (de ruhmkorffklos – ruhmkorffse klos, inductiespoel in radio's) al gehad? Klotsklots [reduplicatie], deed het water tegen de kademuur. Hij werd in de kluisters [boeien] geslagen. Verkopen ze hier Meppeler kluiten [stuk boter]? Een kluizenaarsdorp is een thebaïde, een kluizenaarshut een hermitage en een kluizenaarskreeft een bernardskreeft. Zijn er nog auto's met dubbele kluts [zekere autokoppeling]? Wil jij dat klysma [lavement, darmspoeling] zetten? Is dit een kmt [katholiek militair tehuis] of een pmt [protestants dito]? In internetadressen is kn de code voor Saint Kitts en Nevis. Hij verdween zomaar knapaf [knakaf, kortweg, bits – bijwoord].

6. De KNAC is de Koninklijke Nederlandsche Automobielclub. We zullen dat land braak leggen: beter als het een jaar braak ligt, braakliggend is. Hij heeft een auto-inbraak gepleegd. En voor je het weet ligt Hans op je in zijn hansopje. Hij is de sjaak, de pineut. Zoek eens op wat (Italiaanse) ignudi (enk.: ignudo) zijn [mannelijke naaktfiguur]. In deze strofen komen geen apostroffen voor. Een lapalissade is een waarheid als een koe [vérités de Monsieur de la Palisse]. De prodentglimlach verging hem wel op het procrustesbed [uh]. Ik wil nog je pols voelen of heeft de hoofdzuster al polsgevoeld (je pols gevoeld)? Bij polyfyllie zijn er boventallige bladeren. Een polonceauspant is een ijzeren kapspant. Op de Filipijnen wilde ik opeens pistacheyoghurt. De visteelt heet ook wel piscicultuur [pie-sie]. Via een pishtak (centrale poort) kom je in een karavansera(i). Sommige parkinsonpatiënten kunnen aan het pisasyndroom [zijdelingse standsafwijking van de romp] lijden. Au pis-aller [in het ergste geval] vluchten we gewoon. Er wordt meestal Plat-New Yorks gesproken.

7. Met zijn gepikeerde [doorgenaaide] revers [omslag van colbert] piekerde hij langdurig hoe hij moest piqueren [bij biljarten] en daarmee deze piqué [met verticale keu], dit piqueetje, maken . De platte knoop zat onder de plattekaas [BE: wrongel, kwark]. Wie aan plastische chirurgie doet, oefent een plastischchirurgisch beroep uit. Die podagreuze [podagra = soort jicht] vent bezondigt zich vaak aan pochhanzerij [pocherij, opschepperij]. Hij ging tot het randje en ook wel plus ultra [nog verder]. Bij deze trainingsarbeid is dat het non plus ultra [het hoogst haalbare], zelfs als je dat met het lettertype non-plus-ultra 'verwoordt'. Ze waren weer aan het plukharen [vechten, polemiseren], aan het pennentwisten. Door zijn pluk-de-daggedrag bleef hij pluimeloos (in zijn reet, kont). Een pluizenbeest geeft altijd pluissel af. We zijn onze plu's (pluutjes) vergeten. Je moet het veld ruimen, plaats ruimen, er is plaats te kort. Als jij plaatsgemaakt hebt en de gasten plaatsgenomen hebben, moet je maar een nieuwe plaats zoeken. Een pluchen beest is een pluchebeest. Waar zit op een vrachtschip het plimsollmerk [maximale beladen diepte, uitwateringsmerk]?

8. De advocaat pleitte hem vrij en was daarna pleite [ervandoor]. Een plein-pouvoir [blanco volmacht] gaat wel erg ver. Het plein-airschilderen [in de openlucht] is nu eenmaal geen atelierschilderkunst. Prachtig, die poëma's [dichtstuk, poëem] over de poema's [katachtig roofdier, cougar]. Waardoor worden poètes maudits [min of meer asociale dichter] bezield? In het poesjenellentheater [marionettentheater] in Antwerpen hoor je niet vaak poésie pure [zuivere, absolute dichtkunst]. Zijn vrouw heeft een poetsster in dienst. Een chimaera is een entbastaard, een chimère een hersenschim. Wil je chipolata- of
choco-ijs? Met cfk wordt chloorfluorkoolwaterstof bedoeld. Hij drinkt uit een snorrenkop [drinkkop voor snordrager]. Zij kweekt koikarpers. Covercal, trio, tiercé en quarté zijn weddenschappen. Ze droeg een chinchillabonten kraagje. Chloraal (chloral) is trichloorethanal. Ach, geef haar die chocoladen pinguïn (GB, ook: chocoladepinguïn, VD ook: chocolade pinguïn). Een choepa (choppe) is een Joodse huwelijksplechtigheid. Wanneer was de laatste cholera-epidemie? Is choucroute zuurkool? Meer een zuurkoolschotel! 

9. De zon gloorde in het gechloorde badwater. Wat zijn gechloreerde koolwaterstoffen? Een chowchow [tsjau] is een keeshond. Christene zielen nog an toe, wat een puinhoop! Een christensocialist zal toch wel christen-sociaal zijn? Is Christian Science een leer of een beweging [dát, anders kleine letters]? De aanhangers ervan zijn in ieder geval (christian) scientists (VD). Een christus is een Christusbeeld. De tafel heeft een chromen frame, of is het gechromeerd? In het schap stonden Schotse whisky's en Amerikaanse whiskeys. Het was een cicadeachtig geluid. Cibories (ciboriën – kelk met deksel voor hostie) gebruiken ze bij de mis. Hoe uitgebreid is de cichlidenfamilie (GB, VD)? Een chrysanthemum is gewoon een chrysant. Cineraria's zijn samengesteldbloemige planten. Een circonflexe is een circumflex. Het cisplatina is een cytostaticum [celdoder]. Roept een cisterne [regenbak, regenput] associaties op met een camion-citerne [tankauto]? Wil je cito cito (cito presto) dat citorecept [spoedrecept] ophalen?

10. In Amsterdam staan veel amsterdammertjes [paaltje op de stoep]. Ze was classy [klah-sie – klasse, stijl hebbend] gekleed. Clafoutis is flan [eiervla] met vruchten, vooral kersen. Welke lessen geeft een
ckv-docent [culturele en kunstzinnige vorming]? Ken uw classics, uw klassiekers! Naamgeefster van een clarissenklooster is Sint-Clara. Je claviculae (clavicula's – sleutelbeen) kun je licht breken. Ze vormen al langer een cliqueje [kliekje]. Wat moet een gymnasium zonder een claviger [conciërge]? De clean-shaven glamourboy viel op. Een clementine is een soort mandarijn [citrusvrucht]. De clipper [vliegboot] vloog de klipper [schip] maar net mis. Cloaca's zijn cloaken [verwijding uiteinde darmkanaal – vogels, reptielen, vissen]. De dames droegen cloches [klokvormige dameshoed].

 

1361 Dictee zondag 29-07-2018 (1) - dictee Wekelijkse dicteetest 008 RL √

Dictee - dictees [1361]

Wekelijkse dicteetest 008 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?
Oplossingen: hieronder!
Bron: (mede) Oefendictee (oud) 508

1. Als ik .......... , zoemt er een .......... door mijn hoofd.

a. buz          buzzword

b. buzz        buzwoord

c. buzz        buzword.

2. Weltschmerz wordt ook wel .......... of .......... genoemd.

a. spleen          taedium vitae

b. splien           taedium vitae

c. spleen          tedium vitae.

3. Op één .......... van de schat verwijderd, kreeg hij een ..........

a. spadensteek        spasmeaanval

b. spadesteek          spasme-aanval

c. spadesteek          spasmeaanval.

4. Vanwege het afgekondigde .......... riep de schutter: ..........

a. staak-het-vuren              staak-het-vuren

b. staakt-het-vuren             staak het vuren

c. staak het vuren              staak het vuren.

5. De ..........hoeveelheid (..........hoeveelheid) bedroeg drie.

a. stère          wisse

b. stère          wissen

c. stèren        wisse.

6. De .......... kocht een .......... om de inhoud van zijn vaten te meten.

a. hereboer            pithometer

b. herenboer          pitometer

c. herenboer          pithometer.

7. Een .......... meet lage temperaturen en een .......... is een trimbaan.

a. cryometer          fit-o-meter

b. cryometer          fit o meter

c. criometer           fit-o-meter.

8. Leden van de orde der montfortanen voeren .......... achter hun naam.

a. SMM

b. S.M.M.

c. s.m.m.

9. Het .......... dinnerjacket diende als ...........

a. bebloede           smokinggun

b. bebloedde         smoking gun

c. bebloede           smoking gun.

10. De sneeuwmaand in de Franse Republiek heette ...........

a. nivose

b. nivôse

c. niveause.

Oplossing [008]

-----------------------------------------------

Oplossing [008]:

1a 2a 3c 4b 5b 6c 7a 8b 9c 10b

Contact: leentfaarrein@gmail.com

1360 Dictee dinsdag 25 juli 2018 (1): dictee Oefendictee (oud) 589 √

Dictee - dictees [1360]

Dictee 589 (DLXXXIX) Specialistendictee (03-02-2013)

1. Als het tussen ons klikt, hebben we een klik (VD, match – GB click = klikken op een link). Hij riep 'kiep kiep kiep' en strooide maiskorrels (BE: maïskorrels). Ik ben niet kierem, niet kierewiet. Zijn kiesheid verried (verraadde) zijn kiese inborst. Wat is het bijzondere aan een pebblebedreactor [kernreactor met soort verrijkte 'knikkers']? Kiezellei is lydiet [en lyddiet ontplofbaar, melaniet] en kiezelsinter is geiseriet. Ik heb geen chowchow [keeshond], maar een chihuahua [klein soort hond] uitgekozen. Dat liep in de kijkerd. Heb jij nog ooit kijk- en luistergeld betaald? Mag ik u een welgemeende raad geven? Je gaat toch niet in je kilt onder de quilt liggen? Een voetbaljongen kickt op zijn kicksen [VD 2018]. Je hebt kil- [kielbord = plank van een kielgoot] en bilborden [ankervoering]. Ik was getuige van een keivenijnige kijvage [kijverij, gekijf, gekibbel] met een loei-interessante afloop door een mega-anticlimax. In de Dordtse (VD, Rijkswaterstaat, internet: sch) Kil kwam Kille Kobus [de dood] langs. De killdeerplevier heeft een korte snavel. Een ladykiller moet een killersinstinct hebben. Een killerheel is een stilettohak. Hoe spreek je 'kilometerslang' uit? Is die giftig? Nee, lang! Hij is een onnozelaar.

2. Oude sagen spreken van de Kimbrische vloed (de Kimbren vormden een oude Germaanse volksstam). Ook vandaag zal de zon weer ter kimme dalen. Een kinaonderneming haalt uit kina's kina-extract. Kinase is een enzym dat fosfaatgroepen van ATP (adenosinetrifosfaat) kan overdragen op organische moleculen. Wat is een Kind van Staat [van staatswege opgevoed lid van het koningshuis] en wat een kind der Fortuin (van Fortuna – gelukskind)? Pueriel [kinderlijk] is iets anders dan puberaal [puberachtig]. Wat is dat nu toch voor een kinderage (niet meer in VD 2015 - kinderachtigheid)? Cavaquinho's zijn Portugese, kleine viersnarige tokkelinstrumenten. Een kinderbijbel bevat veel Bijbelverhalen. Die boeken kun je in de Kinderboekenweek in de kinderboekhandel kopen. Op de Eiffeltoren kun je de kimduiking [verschil zichtbare en wezenlijke gezichtseinder] ervaren. Hoeveel cent zou zo'n sent [lijst, gording op de spanten van een schip] nou heel vroeger gekost hebben? Met kinderdag (dan heerst de kinderbisschop = voor 1 dag de baas! VN: dag van het kind) wordt Onnozele-Kinderen (onnozele-kinderendag of Allerkinderen) bedoeld. Een kinderhansop is een apenbroekje.

3. Harissa is een Noord-Afrikaanse pittige saus, capoeira [uitspraak!] is een Braziliaanse zelfverdedigingstechniek, caipirinha een cocktail van onder andere cachaça en een casarca een eendachtige, oranjebruine vogel uit Zuidoost-Europa. Een kinderpreek [voor de kinderen] is een kinderpredicatie. Waarom heet een kinderplantje ook
kindje-op-moeders-schoot? Op de bladvoet worden jonge plantjes gevormd! Wanneer vond de Kinderkruistocht plaats? In 1212. In de muziek is obliquus met traps- of sprongsgewijze voortschrijding. De huisdokter had het druk: een verbrande oesophagus [slokdarm] en een geval van oftalmorragie [bloeduitstorting binnen het oog]. Een nuka [nuchter kalf] nuken [met kernwapens uitschakelen] is wel erg overdreven, een computer [zonder kernwapens, laten crashen door malware] minder. Eén nouveau riche, tien nouveaux riches. Het bedrijf publiceerde negenmaands cijfers (negenmaandscijfers) en de secretaresse kreeg een achtmaands kindje (achtmaandskindje). Een neerlandicus houdt zich ook bezig met Nederlandkunde.

4. Voor een minutieus onderzoek naar de nifty fifty [beurs New York] werden deze fiftyfifty (pondspondsgewijs) verdeeld. Een
van-negen-tot-vijftype heeft een negen-tot-vijfmentaliteit. Een nègre is een spookschrijver, een ghostwriter. Een nehrung is een zandige landtong voor een haf, een strandwal. 'Ante mortem' is een bijwoord (vóór de dood – A.M. – niet in wdb.), daarom is een postmortaal onderzoek, een onderzoek post mortem (!), nu ook een
post-mortemonderzoek. NB 'Ad mortem' is 'tot de dood'. Die
niet-brandende vraag is nog niet beantwoord. Kine is een verkorting van kinesitherapie. Cinchonisme is kininevergiftiging. Kinhins zijn zenboeddhistische loopmeditaties. Hij kreeg een oorveeg, een kinnebakslag. Voor kinnef [ongedierte, luizen] heb je een luizenkam [SR: Nisskakam] nodig. Een voorbeeld van een gerecht met kip en kerrie (kip kerrie) is kipkerriesalade. Doe mij maar een kipfiletje. Daargelaten wat 'men' ervan vond, heb ik mijn hele boeltje bij de preses gedumpt, het daar gelaten en het daarbij gelaten. Dat ei is recentelijk gekipt [o.a. kapen].

5. Krijg nou de pip [div. kwalen – verwensing]! Een kippertje is een brado [zekere haring]. Een kipptoestel [ih] wordt in het laboratorium gebruikt. Kijk, daar krijg ik nou kippenvel van. Hij smeerde kips [(merk) leverworst] op zijn brood. Een Kiribatiër komt uit Kiribati [Grote Oceaan]. Het waren er kirakira 50 (vijftig). De ziekte van Pfeiffer (kortweg: pfeiffer) is de kissingdisease. Alles kits (oké) met de kids? Kitharai (kithara's) zijn snaarinstrumenten uit de Griekse oudheid. Zij is het kitschyst van de drie. Waar zijn de kittens [jonge kat]? Kijk, daar rijdt een kittig paartje op kittige paardjes. Hoeveel kiwidollar
[Nieuw-Zeeland] is dat? De KKK is de Ku-Klux-Klan. Ik zal het nog één keer ten klaarsten (onmiskenbaar) zeggen. Kan je dit vanmiddag nog klaarkrijgen? Ik zal klaarstaan, als ik tenminste niet te veel klaartjes [van: klare] opheb.

6. Jan is een olijke en een lange, maar zeker geen houten of stijve klaas. En Klaas is een janhen [sul]. Op klaasavond [sinterklaasavond] eten we klaasjes [speculaasje] en klaasjesperen. Zo gaan we de kladderadatsch [economische of morele instorting] tegemoet. 't Is godgeklaagd, dat voetbalvandalisme. Met een omphalos (navelsteen) werd het midden van de wereld, een land of een stad gemarkeerd. Noem alle OPEC-landen op. Door onychofagie [nagelbijten] kan onycholyse [loslaten nagel] ontstaan en krijg je gemakkelijk onychitis (ontsteking van het nagelbed, zei de dokter). Het ootje-bot [spel] wordt nog maar weinig gespeeld. Boter-kaas-en-eieren daarentegen is in. Een OON is Officier, een RON Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Ze hadden een op-en-afrelatie (knipperlichtrelatie). Als je onderdak krijgt, ben je onder dak. Kinderen, daar komt Klaas Vaak! Ik kon het op een na laatste exemplaar kopen. Zoek eens ergens op wat oarsen [boordroeien] is. Deze nijlgau (letterlijk: blauwe koe – soort antilope – term uit het Hindi) is niet naar de Nijl genoemd. Een nitpicker is een foutspotter [o.a. in films].

7. Hij is een noorderling (GB ook: noordeling). Ik sta een
no-nonsenseaanpak met lik-op-stukbeleid voor. Hij draagt altijd een nonde(d)juke [vlinderdas]. Een norfolkpakje werd oorspronkelijk in Norfolk gedragen bij de eendenjacht. Het norwalkvirus is een bepaald norovirus dat maag-darmcatarre kan veroorzaken. Het NOS Journaal (eigennaam, ook wel: GB, VD: NOS-journaal) komt vanuit een der NOS-studio's. Dat ligt op 38 graden N.B. (noorderbreedte). Met de Noordpool wordt het noordpoolgebied bedoeld. Een novicemeester begeleidt het noviciaat. De genoyauteerde [infiltreren] spion kreeg de elektrische stoel. Het gebeurde allemaal in een dickensiaanse [Charles Dickens] setting. Een mc, master of ceremonies, wordt ook wel (mc =) mike controller [niet in wdb.] genoemd. Geef die drinkebroer [dronkenman] nog maar een paitje [jenever]. Geelhart(hout) is geen hardhout, maar pakoeli (kernhout voor meubelstukken). Ziende blind (caligare in sole) is niet alleen een medisch wonder, maar ook een oxymoron. Je hebt dan in ieder geval overduidelijk oog- of kopkleppen op.

8. Logisch toch: opgijnen [ophijsen] doe je met een gijn, opgeien [schoten naar binnen halen] met een gei. In de opera buffa (opéra bouffe, luchtig) zong een bas-buffo (buffo, buffobas). Nee, geen ophicleïde [voorloper tuba], geef mij maar een eufonium [tenortuba], of – domme vraag – zijn die wellicht hetzelfde? Nee, dus. De Ouden zijn de volken van de oudheid, de Grieken en Romeinen. De Oude van dagen is niet Methusalem, maar God. Neobejaarden (?) vertonen geen ouden-van-dagengedrag. Kenmerkt een orpheusgrasmus zich door zijn orfische getjilp (gesjilp, getsjilp, getjirp, getsjirp, gesjirp)? Open vraag! Van Aken tot Pasen is hetzelfde als van Maastricht tot Allerheiligen. Met Allerkinderen wordt Onnozele-Kinderen (onnozele-kinderendag) bedoeld. De Allerheiligenvloed is uniek, een allerheiligenzomer (oudewijvenzomer) niet. Een van de nonouders is de
nu-of-nooitmoeder. We hadden er nuits blanches [slapeloze nachten] van. In Nederland worden met nuggers niet-uitkeringsgerechtigde werkzoekenden bedoeld. Het numineuze? Aanduiding van de irrationele bestanddelen in het heilige, het goddelijke dat een mysterie is, dat fascineert en doet beven! 

9. De juffertjes-in-'t-groen kun je plukken (Nigella damascena) of drinken [bep. likeur, die o.a. curaçao en persico bevat]. Het Numidisch juffertje is een kraanvogel. Ik ben op zoek naar een heldere omschrijving van nuisancevalue. Overlast. Een numismaticus bestudeert de munt- of penningkunde. Wat is het verschil tussen remunereren [betalen, belonen. salariëren] en renumereren [terugbetalen]? Het orgaan vertoonde oedemateuze [waterzuchtige] zwellingen. De langue d'oc [Occitaans, beneden de Loire] en de langue d'oïl [boven de Loire, vormgever moderne Frans] verschillen nogal. De term ocelot [oo-suh-loht] (pardelkat) komt uit het Nahuatl. Een ochèma is een astraallichaam. De minderbroeders hebben O.F.M. achter hun naam. Offline staat al wel in de woordenboeken, offscreen (en ook: off screen! - 2018) nog niet. Wil je de olie- en azijnfles even aangeven? O ja, het olie-en-azijnstel is ook goed, hoor. Een oboe [oo-boo-wee] d'amore is een soort hobo. Een obligaatpartij is een obbligatopartij [partij kan niet weggelaten worden]. De liefde van de man gaat vooreerst door de oesophagus [slokdarm, pas op voor esofagitis!], dan door de maag. Dat was voor spreker een lastige oeps-vraag. De kleur was offwhite [gebroken wit].

10. Hij moest afgekort [onzelieveheer] 'O.L.H.-Hemelvaart' opschrijven. Op Hemelvaart wordt de hemelvaart herdacht. De Maria-Hemelvaart (ook Maria-Tenhemelopneming, Onze-Lieve-Vrouwe-Hemelvaart of afgekort O.L.V.-Hemelvaart) valt dit jaar op woensdag. Wanneer valt dit jaar de hepivakantie [tussen Hemelvaart en Pinksteren]? De claque [ingehuurd klapvee] applaudisseerde en maakte klakgeluiden [klakkend]. Een der claqueurs had een klak (gibus, klaphoed) op. Voor de naden van een schip heb je een klamaai-ijzer [kalfaatijzer – breeuwijzer, drijfijzer – met breed blad en lange steel] nodig. Een sordino (VD ook: sourdine) is een klankdemper. Sonic boom(s)? Dubbele harde knal die het gevolg is van de schokgolf die ontstaat als een vliegtuig de geluidsbarrière doorbreekt!