1152 Dictee vrijdag 08 sep 2017 (2): dictee Bits en bytes √

Dictee - dictees [1152]

Bits en bytes, de informatie-eenheid

1. Met 2 cijfers CC in het tientallig stelsel (C loopt van 0 tot en met 9) kun je 100 combinaties maken (00 t/m 99). Met 2 letters (LL) waarbij de letter L van A t/m Z loopt, kun je 26x26 =576 combinaties maken. Bij een autonummer LL-CCC-L is het aantal mogelijke nummers theoretisch 26x26x10x10x10x26 = 17.576.000. Theoretisch, want mogelijk laat men getallen niet met 0 beginnen en laat men lettercombinaties als 'LUL' en 'NSB' buiten beschouwing.

2. Sinds de computer is de informatie-eenheid de bit (binary digit, tweetallig cijfer, 0 of 1, nee of ja.). Met zo'n bit zijn 2 mogelijkheden te onderscheiden, met 2 bits 4, met 3 bits 8 (= 2 tot de derde): 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110 en 111) en met 8 bits 2 tot de achtste = 2x2x2x2x2x2x2x2 = 256, met 10 bits zelfs 2 tot de tiende = 1024. Vanaf het begin heeft men gewerkt met groepjes van 8 bits dat heette een byte: daarmee kon je dus 2 tot de achtste = 256 mogelijkheden onderscheiden. Bij het verzenden van gegevens tussen computers en apparaten kon dat serieel (bit voor bit) of parallel (8 bits tegelijk – via, zeg maar, 8 aparte 'lijntjes' in de verbindingskabel).

3. Het getal 1000 (k = kilo) speelt hierbij eigenlijk geen rol; dat getal hoort bij ons decimale stelsel. In de computerwereld gaat het altijd om machten van 2: een adresseerbaar geheugen van 1000 plaatsen is ondenkbaar: dat zijn er dan dus 1024 en die 1024 plaatsen kunnen onderscheiden worden met 10 bits, daarmee kun je immers 2 tot de tiende = 1024 mogelijkheden (adressen) onderscheiden. Wat in de computerwereld dus van belang is, is het getal 1024: dat duiden we met K (hoofdletter) aan. Met de steeds 'groter' worden computers en bijbehorende geheugens waren er steeds grotere getallen nodig. Vergelijk het maar met onze mm, cm en km t.o. de afstand van aarde naar zon, maan, Mars en noem maar op. Het gaat dan – bij de computer – nooit om k (1000), maar altijd om K (1024). Eén KB = 1024 bytes. Het scheelt praktisch natuurlijk (afgerond) maar 2,5 procent.

4. In het begin werd er nog wel over kb (kilobit = 1000 bit) en kB (kilobyte = 1000 byte) gesproken, maar in de computerpraktijk zijn dat dus totaal onbruikbare eenheden. Wel bruikbaar was de KB (kilobyte = 1024). Het is echter verwarrend dat er 2 kilo's zijn: k = kilo = 1000 en K = Kilo = 1024. Dat heeft met nu onderkend, ook in VD.

5. Had je vroeger dus de KB (kilobyte), MB (megabyte, maar let dus op, dat is niet 1 miljoen = 1000 x 1000, maar K x K = 1024 x 1024 = 1.048.576 bytes, etc.), GB (gigabyte, 2 tot de 30ste), TB (terabyte, 1024 GB), PB (petabyte, 1024 TB), EB (exabyte, 1024 PB), ZB (zettabyte, 1024 EB) en YB (yottabyte, 1024 ZB). In ons gewone talstelsel telt een yottabyte dus 2 tot de 80e bytes, en dat is maar liefst een getal van 24 (decimale) cijfers dat begint met 120892... De rest bespaar ik u.

6. Om nu voor eens en voor altijd duidelijk te maken dat K niet 1000 en M niet een miljoen is etc., is een nieuwe terminologie ingevoerd:

7. KB (oud) heet nu kikibyte of [geschrapt VD, het lege lemma is er nog wel] kibibyte (afkorting: KiB), MB (oud) heet nu mebibyte (afkorting: MiB), GB (oud) heet nu gibibyte (afkorting: GiB), TB (oud) heet nu tebibyte (afkorting: TiB), PB (oud) heet nu pebibyte (afkorting: PiB), EB (oud) heet nu exbibyte (afkorting: EiB), ZB (oud) heet nu zebibyte (afkorting: ZiB) en YB (oud) yobibyte (afkorting: YiB).

8. Dit lijkt voorlopig genoeg voor de toekomst, maar je weet het maar nooit ...

9. Maar goed, zo zit een en ander dus in elkaar ... 

 
 

1151 Dictee vrijdag 08 sep 2017 (1):: dictee Oefendictee sep 2017 (3) √

Dictee - dictees [1151]

Oefendictee sep 2017 (3)

1. Geef mij maar zo'n blonde-d'Aquitainebiefstuk. Een troubleshooter lost trubbels op. Ken je het writer's blockverschijnsel? Het resultaat van een metteur en scène is de mise-en-scène! De hipo had een hypo. Potztausend, dat is verdorie. Een tiejij(t)s is een brandkast, maar ook een vrouwelijk geslachtsdeel. Lekker, zo'n ragoutje. Met ikz wordt gewoon TQM bedoeld. Ik heb dat al ik-weet-niet-hoe-vaak gezegd. Het papierformaat is dubbel kleinmediaan. Het meervoud van nova is nova's of novae, dat van novum nova of novums. Een oordjesprent kostte een oortje. Opgeien doe je in de zeilvaart, opgijnen meestal niet. Is het orakel van Delphi het Delfisch orakel? Met Oud Europa wordt West-Europa bedoeld. Ik drink meestal oud bruin. Helpt oxim tegen oxymorons? Zij is het promiscueste van al. PTSS en ptca, waar staan die afko's voor? Een quokka is een soort van kangoeroe.

2. Dapes inemptae komen van eigen teelt. Dat stuk staat in zesachtstenmaat. Er is zakengedaan! Here jee, herejee, jee, jees, tjee! Is ruzie zoeken hetzelfde als ruziemaken? Mag ik een sauternes? Ten enen- en ten tweeden (anderen) male miste hij de boot. Warez [wèhrs] is illegale software. Hij woont in een zwacribuurt. Wat voor een taalvorser een abc'tje is, is voor een algebraïschevergelijkingenoplosser een xyz'je. Ik ben drukdoend(e)! Wat hield het requisitoir in? De overwinning was dik en dik verdiend. De koeien werden ingeweid Het onderhout moet gekapt! Ik bridge in een bridgeclub. Een salwar draag je onder een kameez. Met een sandow kun je spieren versterken. Een kinkajoe is een rolstaartbeer en een sapajou een rolstaartaap. Een wyandotte is een zekere kip. Zij gaan scheên. Zij doet aan wellness en fitness. Een blanket is een peer of een blanc-seign, blanquette is ragout. Kijk, daar vliegt een kobben-V. De koine is de gemeenschappelijke (Griekse) taal. Hij schildpadt het leer.

3. Waar betaal je met de kyat [tsjaat] en waar kun je met lakhs betalen? Wat voor klederdracht is een bauw? Bij schutjassen mogen de kaarten geschut worden. De paratroepers passeerden een kobmeeuw. Wat een mooi XXL T-shirt! Met wiedauw worden wilgentenen bedoeld. Hypocritisch zijn is een uiting van hypocrisie. De reinhennep is uiterst zuiver. Zeaxanthien (zeaxanthine) heeft niets met de zee te maken. Een sero is een staketsel, een serow kan vliegen. Hij kneippte regelmatig. Een spudpaal is een soort stutpaal voor schepen. Een slibdeken moet zout water tegenhouden. De laatste lootjes werden vlot verkocht. Een stabjack is een trimvest. Wordt wort door gisten echt bier? Een kameez [ie:s] is in India een bloes. Goed noaberschap is onbetaalbaar. De khutbah is de (vrijdag)preek. Hij heeft iemand uit een flauwte bijgeholpen. Hannes is liberaal op klompen, zimpe zampe zompen. zij kende alle ins en outs! De Verhaalswet heeft niks met fabels te maken. Mijn schoenen zijn verhalvezoold. De zilveren sporen werden verharddraafd. Met meet wordt methadon bedoeld.

4. Veridiek is waarachtig, oprecht. Een profil en trois-quarts is een verloren profiel: de wending uit de profielstand naar een van de beschouwer af gelegen punt. Vermeil [geen l uitspreken] is in het vuur verguld zilver. Hij heeft het vermoost, verknoeid. Een vernier is een verbeterde nonius. Die stof is vernicheld, vernikkeld. Qui s'excuse, s'accuse: wie zich verontschuldigt, bekent daardoor juist dat hij schuldig is. Heerlijk: je verreinen en dan een glaasje Rijnse wijn! Quantative easing (QE) is is monetaire verruiming. Verwar niet: ecstasy (xtc) en ectasie: (medisch) uitzetting, verwijding. Een vetvogel heet ook wel guacharo. Een vetverbrander is een stacker en de jüdische Selbsthass staat niet in de wdb.! Het judicium Dei (godsoordeel) trouwens wel. Een rode zeebrasem is vooral rood. Het viet vo dao zijn de gezamenlijke Vietnamese vechtsporten en de filosofie daarachter. Let bij 'vihuela' op de uitspraak!

5. Lucebert is de keizer der Vijftigers. Is dat stevig vijgetouw? De vijling maakte het metaal weer glad. Het takkewijf kon geen goed doen; ze mocht het wel weer goedmaken. Tja: Allerkinderen, allerkinderendag, Allerzielen, allerzielendag, Onnozele-Kinderen, onnozelekinderendag. Een vlaam is een Vlaamse reus, een Vlaam is een Vlaming. Bij de doopsgezinden kenden ze vlamingen. Lekker: fondue bourguignonne [mag zonder uh worden uitgesproken]. Een ayeaye is een vingerdier. Een wauwe is een gunstige wind. Een kauwgek houdt van chewinggum, een kaugek is een vogel. Een KB is 24 bytes meer dan een kB. Een blanc-manger is een toetje. Ik put de ball met een putt. Daarbij keek de putter uit de hoogte toe. Hij zal wel in goeden doen zijn. Niet elke rechtsfilosoof is een rechts filosoof. Sjekkie met vloe.

6. Puce [puus] is vlokleurig. Er volgde een blackboxonderzoek. Reologie is stromingsleer. Beril = beryllium-aluminiumsilicaat. Een lessee leaset en maagdom is maagdschap. Let op de nuances: voor gaas gaan en voorgaats gaan. Een voorkristal is een fenocryst. Een VOI is een Vlaamse openbare instelling, de LOI (Leidse Onderwijsinstellingen) niet. Een foodie vertoont voedisme. Een footer [voettekst] is geen header. Envoûtement is voodoobezwering. Een attila is een officiersjas, een nix(e) of nikker een watergeest en een luchtgeest is een sylfe of sylfide. Een hebbeding is een wannahave. Daar kunnen we wel een mouw aan passen. NB en ZH zijn provincies. Wat heeft de Charybdis met sisyfusarbeid te maken? Niets! Ik vrees met grote vreze dat het niks wordt. Bij de fitness fitnes ik. Die flowerpower, dat is lang geleden, zeg! 'Cheers' is in het Duits 'zum Wohl'. Het is daar een poepchique bedoening. Het novitiaat betreft alleen studenten. het mansoir [oo] zijn 's mans nakomelingen. Op een palaestra gaat het er palestrisch aan toe.

7. Nto. is de afkorting voor netto, bt., bto., brt, bro., br. of b. voor bruto. Zij gaat naar de schoonheidsspecialiste voor peeling (ww.: peelen). De Waterman is de Voerman. Een walkingdinner is en lopend buffet, nou ja ... Het woord 'uberteit' komt uit het Frans. We gaan hetzen en daarna hebben we gehetzt. De Mariamaand is mei, de mariamaand oktober. Entre chien et loup kun je dat onder een loep loepzuiver bekijken. Voor een reis naar Mars is martiale (marziale) moed nodig. Ik mag niet autorijden, mijn broer kan geen auto rijden. Die wetsregel staat in de fikh. De trein was mudvol, zo vol als mut. Hij heeft het schip gedegausst. De Waadi is de Wet Allocatie Arbeid door Intermediairs. Oligemie is de verminderde hoeveelheid bloed in de bloedbaan, naar 'oliechemie' kun je wel raden. Die bagatelle-uitvoeringen zijn geen bagatellen, niemendalletjes! Gratis zijn hotel Bellevue en hotel de Houten Lepel; geen gezicht zijn villa Bellevue en villa Schoonzicht. Een belvedère wordt wel een schoonzicht genoemd. Is pyridoxine goed voor de epididymis? Hij speelde erg luid op zijn luit en zij op haar oedje. Ze hadden veel plezier met het oetsje. Aan een viognier horen viogniers te groeien.

 
 

1150 Dictee dinsdag 05 sep 2017 (5): dictee Oefendictee sep 2017 (2) √

Dictee - dictees [1150]

Oefendictee sep 2017 (2)

1. Chroesjtsjov at graag borsjtsj. Ik heb ge-BMX't. Hij zou er bedremmeld bij staan. Helpt hydrotherapie tegen anhidrose? Dat is een blijvertje. Het was allerbelabberdst en allerbekrompenst. Ze wende die gewoonte heel snel af. Ze hadden al heel wat afgeskied, toen ze de helling af skieden. Het bleek dat hij het snel afwende. Zag je, dat zij zich afwendde? Weet jij wat een agapenmaaltijd is? De afroditische mysteriën hebben betrekking op Aphrodite. A posteriori een koe in de kont kijken, is een fluitje van een cent. Als onze ploeg achterstaat, gaan we erachter staan. Leid acquiesceren altijd tot quiëscentie? Een zuurpruim moet wel acidofiel zijn. Wil je het ab'tje even aangeven? Op die Aboriginalkunst was te zien hoe onder tribal didgeridoogeschal de taipan de wombat, warrigal (dingo), kowari en koalabeer verschalkte.

2. [cijfers] 100 jaar nadezen zal hij er niet meer wezen. Het Nauw van Calais is de Straat van Dover. De kobmeeuwen vlogen over. Die nieuwzeelanders planten zich sneller voort dan die andere

Nieuw-Zeelanders. Oligemie is de verminderde hoeveelheid bloed in de bloedbaan. Hij studeert chemie. Hij is studentikoos, zij nog studentikozer, hij burschikos, zij nog burschikoser. In Hongarije betaal je met pengö's. Peperoni wordt omschreven als 'onrijpe Spaanse peper'. Met treillis worden tralies, latwerk, bedoeld. Bij zythologie denk ik aan bier, bij cytologie aan cellen en bij sitologie aan voeding. Hij heeft gymnasium bèta, de bèta-afdeling, gedaan, ik hbs B. Marketen was zijn vak: hij markette dus en vermarktte heel veel artikelen. Op de video-opname onthoofdt de IS-strijder de ongelovige kafir: die wilde het bos invluchten!

3. Een mecano's-zoontje zal wel mecanicien worden. Je ziet wel dat het houtsnijdt. Wat is een amphigouris? Aarde kun je kruien, een molen verkruien, voedsel kun je kruiden met specerijen. Een kopiiste is een nabootsster, De oemma is de wereldwijde islamitische gemeenschap. Zo dadelijk, is dat zo-even? Zijn zij Vendéeërs? Ze verkoopt gemacrameede producten. Papieren-VD'ers zijn geen
online-VD-adepten. Kabarets zijn schenkbladen. De jongeren daldeeden. Hij woont in Sanremo, maar komt van Sao Tomé. Een vihuela is een Spaanse gitaar. Wat weet je van Lichtmis
(Maria-Lichtmis – de lichtmis woonde die bij) en lichtmisgebruiken? Het soggen is studie ontwijkend gedrag vertonen. Komaan! Sint jaar en dag gebeurt dat al. Madhhabs zijn soennitische wetscholen. Hij is bouquiniste. In het Sranantongo kennen ze hebi's. 'Hebbes' is met andere woorden 'erbij'. Heia, Jan Bols! Ik weet, dat ik er terechtkan.

4. Mensjen zijn in het jodendom goed en rechtschapen. Ik ken Atjehse, Goereese en Portugese inwoners. Het keiken is de duizendschoon. Syrah is shiraz (wijnstok of wijn). Een K1-gevecht lever je in de Himalaya. Tot gisteren zij dieetten zij. De lavas is de maggiplant, lavash is zeker Turks brood. Lata culpa is juridisch grove schuld, latah is een dissociatieve stoornis (uit het Maleis). Zulke leesmijen zie je niet veel meer. Er vlogen MiG's over. Zij studeerde natte his, hij werkte en een nat lab. Moskunde is bryologie. Het naskhischrift staat tegenover het Koefisch schrift. Die modewinkel is ontchict, dat onderwerp onthaagst. Ik heb het wild gedood en zelf ontweid. Een paean is een overwinningslied. Een cycaspalm is geen echte palm. Hij heeft geen rooie pozer te makken. Het Rusland van de Oktoberrevolutie kent de proletkult. Met propz behandelen is met respect. Reclameslogan: hout houdt van hout. O ja, houdt hout van hout? Goudaâren is de verouderde aanduiding van goudaders. Daar mag zij gans aârs over denken. De jongens basketten gisteren. Met balbesen worden huisbazen bedoeld. Een paard neit, een buffel nijt. Je moet geen hopsak in een hopzak stoppen. Kamelot is een stof, een camelot du roi een persoon.

 
 

1149 Dictee dinsdag 05 sep 2017 (4): dictee Oefendictee sep 2017 (1) √

Dictee - dictees [1149]

Oefendictee sep 2017 (1)

1. Heb je gezien dat 'dikke bertha' niet meer zo kapitaal groot is als vroeger? Dat is trouwens een Kruppproduct [uit Essen]. Bengaals of Bengalees is het adjectief bij Bangladesh. De virusziekte
mond-en-klauwzeer bij runderen noemen ze ook wel MKZ (nee, geen boviene spongiforme encefalopathie = gekkekoeienziekte!) En jawel, een zekere hond heet nu braque d'ariégeois bij VD! Scoliose en kyfose: welke van deze ruggengraatsverkrommingen is zijwaarts en welke achterwaarts? Wat die moffrikanen spreken, is Moffrikaans voor me. Die spits schwalbde regelmatig; ook zijn broer schwalbt nogal eens. Zij had een schildpadden [bnw.] beurs (schildpadbeurs) [znw.]. Ze waren beiden van goeden huize: hij van katholieken huize en zij van islamitischen huize; de buurvrouw was van creoolsen huize. Hoe kijk je aan tegen woorden als stressbestendig en stresbestendig c.q. macramee-uitslag en macramé-uitslag, als je niet alleen op substantieven gefocust bent?

2. Die tennisser is een kei in het serve-volley. Kan de Belgische rock- en indiegroep dEUS uit Antwerpen ook als deus ex machina optreden in een soapopera? Kun je even uitleggen, waarom ik 'Erasmusstudent' zonder koppelteken moet schrijven? De Weegschaal heeft doorgeslagen. Dit is een dictee voor dummy'tjes, niet voor mummietjes. De Walpurgisnacht – genoemd naar de H. Walpurgis, wier translatie (het overbrengen van het stoffelijk overschot van een heilige) werd gevierd in de nacht van 30 april op 1 mei, waarin de heksen vrij spel hadden – is in het volksgeloof de feestnacht van de heksen op de Blocksberg (in de Harz). Leg eens haarfijn uit, wat het verschil is tussen een Turksepizzabakker en een Turkse pizzabakker. Nederturk en Nederbelg hebben een raar betekenisverschil. Wie huizen koopt en verkoopt, weet dat: het meervoud van bod is biedingen. En het Japanse seppuku is gewoon harakiri. Dit beest lijdt aan de morbus Paget [leverbotziekte bij schapen].

3. Het k.g.v. van 8 en 10 is 40, het g.g.d. ervan is 2. Hoeveel DDD cd's heb jij eigenlijk? Cholesterol of galvet (chemisch een steroïde met een hydroxylgroep) is een onmisbare stof in ons lichaam: je hebt LDL,
low-density lipoprotein of slecht cholesterol en HDL, high-density lipoprotein of goed cholesterol. Ik meld nog dat HDPE high density polyethylene of hogedichtheidpolyethyleen is en LDPE low density polyethylene of lagedichtheidpolyethyleen. Ken je overigens de afkorting L.D.S.P.? Die betekent: laus Deo salus populo of Gode zij lof en het volk heil. Hij staat bekend als een kalf Mozes. VD heeft het Keurmerk Spelling van de Nederlandse Taalunie, maar is dat eigenlijk wel dik verdiend? Wat is correct: 1 collo, 2 colli of 1 colli, 2 colli's? Beide! De keizer van de Vijftigers is de dichter Lucebert. Nieuwtje van VD: een boek in halfmarokijn, dat is met een halfmarokijnen rug.

4. Wat valt je op bij het ganzenfeest in VD? Een pépite is een goudklomp (SR: pipit). De babiroesa's begonnen aan hun maaltje baba ganoush. Over de boeiing kon ik nog net de Boeing 747, die jumbojet, zien. Een plaatje ervan zit ook in mijn Jumboalbum. Bij een
botje-bij-botje wordt botje bij botje gelegd. Hij zei boudweg: "Je kunt me de bout hachelen (achelen, naggelen, boemelen)". Hij heette de koninginnensoep. In de boekhouding kwam een rode kruispost voor. Deze encyclopedie bestaat uit 20 volumeneenheden. Een blagueur loopt over van blague. Het krav maga is ontstaan in het Israëlische leger. Een ksar [aa] (mv. ksour) is een versterkt woestijndorp van de Imazighen. Een külliye is een bijgebouwencomplex van een moskee. Een kümbet is een vrijstaand islamitisch grafmonument. In de Tweede Wereldoorlog kende Nederland de Kultuurkamer. 'Dat is als vijgen na Pasen' is een Vlaamse uitdrukking. De een was F-16-vlieger, de ander C-130-boordwerktuigkundige en de derde Boeing 747-piloot. Een caixa is een Braziliaanse snaredrum.

 
 

1148 Dictee dinsdag 05 sep 2017 (3): dictee Woorden die op elkaar lijken √

Dictee - dictees [1148]

Woorden die op elkaar lijken

Ditmaal wat woorden en uitdrukkingen, die dicht bij elkaar liggen: 

1) Een abside (mv. absides) is hetzelfde als een apsis (mv. apsissen): een halfronde of veelhoekige nis of uitbouw die het kerkkoor, het schip, de zijbeuken en de zijkoren kan afsluiten. Zo is een absidiool (of apsiskapel) een kleine apsis, aan beide zijden van de apsis en dan aansluitend op de dwarsbeuk, later ook als straalkapel (die naam slaat op de stralenkrans om het hoofd van Jezus). De apsiden (mv.) zijn in de astronomie de uiteinden van de grote as van een planeetbaan, het perihelium (dichtst bij de zon) en het aphelium verst van de zon). Mag het ook wat simpeler?

2) We schrijven akkoord (alle betekenissen), maar accorderen (goedkeuren).

 3) Het is analyse maar (voetbal)analist en je hebt ook nog een annalist = een jaarboekschrijver.

4) Lastig: het is anonymus (onbekende) met mv. anonymi, maar het is wel anoniem en anonimiseren.

5) Een caddie is een boodschappenkar, maar ook: drager van de golfstokken of ook de koker met de (golf)clubs zelf en een caddy is een lade (voor het schijfje in een cd-speler) of een (opberg)tas.

6) Een ceremonie is een plechtigheid volgens voorgeschreven regels, meervoud ceremonies of ceremoniën (beide met de klemtoon op 'mo') of ceremonieën (met de klemtoon op 'nie'); sans cérémonie (= ongedwongen, zonder plichtplegingen) wordt nog als Frans ervaren, dat geldt ook voor cérémonie protocolaire = voorgeschreven plechtigheden bij een officiële gebeurtenis, bv. bij de huldiging van de winnaars van een sportwedstrijd. Lastig is hier dat we in het Nederlands naast protocol protocollair schrijven (met dubbel-l), 6) ze zat achter [nadere bepaling bij:] op (los) de fiets, maar hij zat achterop [bijwoord van plaats], net zo: zij woont vlak bij de kerk, maar hij woont vlakbij.

7) Een chique vrouw in een chic huis [opschrijven wat je hoort!], we kennen zelfs het ww. ontchiquen en iets kan 'chiquig' zijn.

8) Tot voor kort mocht alleen choqueren en choquant, sinds heel kort mag het Engelse shockeren en shocking weer.

9) Je moet het maar weten: clairet is rode wijn en clairette = witte wijn.

10) In de kerk tref je in een classis classicale zaken aan, op school worden in de klas zaken klassikaal aangepakt.

11) Het is hier Jantje Contantje (meteen afrekenen), maar hij is een jan-contant (betaalt altijd meteen). Hoezo, Nederlands een logische taal?

12) Coupen is een coup (staatsgreep) plegen, een coupe, daar doe je ijs of champagne in; het kan ook een haarsnit zijn, zo is bijv. een coupe soleil een kapsel met plukjes geblondeerd haar. Een coupé ten slotte vind je in de trein (vb.: eersteklascoupé).

13) Een criticus oefent kritiek uit en een criticaster kritiseert (minachtend).

14) Aan de penningmeester wordt decharge verleend, een getuige à décharge (in het voordeel van de verdachte) wordt nog als Frans ervaren.

15) De details worden in detail (of uit het Frans nog: en détail) verteld,.

16) Net zoiets is er met depot: je kunt iets in depot geven of en dépot.

17) Een donna hoort in Italië thuis, een donã in Spanje.

18) Een eiker is een schip, een ijker is iemand die ijkt.

19) Doe iets met élégance (nog Frans) of elegantie(vernederlandst.

20) Een gril is een kuur, op een grill rooster je iets. 

 

 
 

1147 Dictee dinsdag 05 sep 2017 (2): dictee CF √

Dictee - dictees [1147]

CF

1. Was deze rubriek tot nu toe een coproductie voor Op Bresjes en de Sincfalbode, vanaf nu is deze exclusief voor de Sincfalbode, omdat Op Bresjes heeft opgehouden te bestaan. In de naam Sincfalbode komt de combinatie 'cf' voor. Zou die vaak voorkomen? Nou, dat is te overzien. Ik zocht in de Dikke Van Dale op '*cf*' en vond 47 trefwoorden, 17 voorbeeldzinnen en 34 voorkomens binnen artikelen. Let op: situatie 2017!

2. Ik vermeld alleen de gangbare termen, dus geen Latijn en zo: 1) CF, cystic fibrosis, de taaislijmziekte, genetisch erfelijk, levensverwachting: 50 jaar – ook wel: mucoviscidose = muco), 2) cfk = chloorfluorkoolwaterstof (drijfgas in spuitbussen, schadelijk voor de ozonlaag – ook: CFC = chlorofluorocarbon – net als freon ook een koelgas in koelinstallaties), 3) cfm. = conform, 4) macfarlane = lichte overjas, 5) plasticfolie, 6) SNCF = Franse spoorwegen, 7) trucfilm, 8) trucfoto, 9) cfk-concentratie en 10) plasticfabricage.

3. Verder nog: 11) xtc-fabrikant (xtc = ecstasy = hallucinogeen middel, afgeleid van amfetamine), 12) cognacfles, 13) bij de CFA-frank [Afrika] worden onderscheiden de CFA-frank-Centraal (CFA-frank BEAC) en de CFA-frank-West (CFA-frank BCEAO) – met de CFA-frank kun je o.a. betalen in Benin, Burkina Faso, Centraal-Afrikaanse Republiek,
Congo-Brazzaville (Congo-Kinshasa = de Democratische Republiek Congo), Equatoriaal-Guinea, Gabon, Guinee-Bissau, Ivoorkust, Kameroen, Mali, Niger, Senegal, Togo en Tsjaad, 14) de ABC-formule is de kantonrechtersformule voor toekenning vergoeding bij ontslag, 15) californium is een kunstmatig bereid radioactief chemisch element, met atoomnummer 98 (symbool: Cf), 16) CFO = chief financial officer = financieel directeur, 17) een cf-obligatie = een centraalfondsobligatie, door een bank centraal beheerd, 18) de CFP-frank = de munteenheid van Frans-Polynesië, Nieuw-Caledonië en Wallis en Futuna), 19) confer = conferatur afkorting, afko: cf. = vergelijk (vgl.) en 20) discfilm = een platte cirkelvormige schijf waarin een reeks losse filmbeeldjes is aangebracht.

4. U weet toch dat het zogenaamde Groene Boekje van de Nederlandse Taalunie gratis te raadplegen is via internet (www.woordenlijst.org)? Typ *cf* in en je krijgt alles wat het GB daarmee heeft (niet veel!). In het gratis GB op internet staan nog veel meer woorden dan in de papieren versie (die je moet kopen).

 
 

1146 Dictee dinsdag 05 sep 2017 (1): dictee Het Groene Boekje √

Dictee - dictees [1146]

Het Groene Boekje

Niet iedereen heeft een 'woordenboek', en toch kan men er gratis een raadplegen: via www.woordenlijst.org kun je de onlineversie van het Groene Boekje oproepen. De papieren versie kost enkele tientjes, maar de internetversie kan men voor niets en niemendal tevoorschijn toveren. In de papieren versie staan ca. 52.000 trefwoorden, in de internetversie wel 180.000. Let op: eigenlijk is het GB geen woordenboek, waarin je de betekenis van een woord kunt opzoeken (zoals in de Dikke Van Dale: caseïne = (stofnaam) eiwitachtig bestanddeel van melk, kaasstof), maar het is een spellinggids, waarin je kunt opzoeken, hoe je een woord op de juiste manier in het Nederlands spelt [de overheid en het onderwijs zijn verplicht zich aan het GB te houden]. Zowel op papier als op het internet bevat het GB [voor beide identiek] ook de zgn. Leidraad, waarin de regels van de Nederlandse spelling worden uitgelegd en toegelicht.

De papieren versie is een uittreksel uit de officiële woordenlijst op internet. Die laatste is ook nog veel uitgebreider. Een voorbeeld: zoek ik bij de papieren versie op het ww. downloaden, dan vind ik: downloaden – download [= stam en ik-vorm], downloadt [tegenwoordige tijd voor jij – maar: download jij? –, hij, zij, het en u; het volledige ww. geldt bij wij, jullie en zij], downloadde [enkelvoud, verleden tijd], downloadden [meervoud, idem], gedownload [voltooid deelwoord]. Net als in de onlineversie wordt ook aangegeven, hoe je aan het eind van de regel moet afbreken, voorbeeld: ge.down.load [punt is afbreekplaats]. De internetversie is veel uitgebreider: ww. downloaden – ik download, jij downloadt, download jij?, hij/zij/het downloadt, wij downloaden, jullie downloaden, zij downloaden – [verleden tijd] ik downloadde, jij/u downloadde, hij/zij/het downloadde, wij downloadden, jullie downloadden, zij downloadden. – voltooid deelwoord: gedownload – tegenwoordig deelwoord: downloadend.

Voorbeeld [papier] van een bnw.: mooi, [verbogen vorm] mooie – [en een paar regels verder] moois. Op internet: [stellende trap] mooi, [verbogen] mooie, [s-vorm: iets] moois, [vergrotende trap] mooier, [verbogen] mooiere, [overtreffende trap] mooist, [verbogen] mooiste.

Voorbeeld [papier] van een znw.: de/het [vr./onzijdig] galkoliek, [meervoud] galkolieken. Op internet: exact hetzelfde! Bij 'hoofd' op papier: (het) hoofd, [meervoud] hoofden, [verkleinwoord] hoofdje. Op internet: (het) hoofd [onzijdig], [meervoud] hoofden, [verkleinwoord] hoofdje, [verkleinvorm, meervoud] hoofdjes.

Zomaar een weetje: je schrijft ruïne, maar bij afbreken wordt het ru-ine zonder trema!

Hebt u een kleine taalvraag, stuur deze dan gerust in (leentfaar@zeelandnet.nl): vraag en antwoord komen in deze krant, uw naam niet!