0683 Dictee maandag 13 juli 2015 (1): dictee Bestek √ x

Dictee - dictees [0683]

Bestek

1. Bij bestek denk ik aan lepels, messen en vorken.

 

2. We starten met '*lepel*'. Omdat eten een levensbehoefte is, levert dat veel treffers op, een selectie: apostellepels = stel van dertien lepels waarvan er twaalf een afbeelding van een apostel op de steel hebben, terwijl de dertiende een afbeelding van Christus draagt, geboortelepel = zilveren lepel met toepasselijke versiering die vroeger vaak aan een jonggeborene (resp. zijn moeder) ten geschenke werd gegeven, klepel (!), etc., lepelexcavateur (graafmachine), lepels-en-vorken (het herderstasje, ze liggen lepeltje-lepeltje: ze liggen in de lepeltjeshouding in bed, lepeltje liggen: als twee lepeltjes tegen elkaar in bed liggen, lepelbal (lob of lobbal - bij voetbal), hotel de Houten Lepel (gevangenis) en lepeltjesheide (cranberry, Amerikaanse veenbes).

 

3. Vervolgens zoeken naar '*mes*' geeft een nog royaler aanbod, we doen een greep: all the perfumes(!) of Arabia (een hyperbolische formule met de waarde ‘niets ter wereld’), argumentum e silentio (argument ontleend aan het stilzwijgen van de wet of overeenkomst over een bepaalde kwestie), armes parlantes (familiewapen waarvan de voorstelling zinspeelt op de familienaam, bv. een os voor Van Os), auri sacra fames (de vervloekte honger naar goud), bouts rimés
(alleen mv. - verzen op opgegeven rijmen), chimes (mv. - tsjaajms - klokkenspel), des histoires (mv.) de femmes (vrouwenpraatjes),
eau des carmes (geen mv. - karmelietenwater), hartritmestoornis(!), kermesschildluis, kermesse [mv. + s] d'été, land of war and crimes (land van oorlog en misdaden), les extrêmes se touchent (de uitersten raken elkaar), limes (Romeinse rijksgrens), Mesopotamië, mesozoïcum (de middelste era van het fanerozoïcum), messbediende, messtin (etensbakje van een soldaat te velde), ME'ster (vrouwelijk lid van de mobiele eenheid), mestster (een vrouw die mest), Mmes (mesdames, de dames), Nemesis (godin van de wraak), place aux dames (maak plaats voor de dames), pommes(!) frites, Sherlock Holmes (speurder), stanleymes, the medium is the message (het gaat niet om de inhoud van de boodschap, maar om hoe die overkomt) en verdikkemes (krachtterm - ook: verdikkeme, verdikke, verdikkems en verdikkie).

 

4. We besluiten met '*vork*': boelmansvorke (driedelig tandzaad -
vgl. knikkend tandzaat), neptunusvork (drietand als attribuut van Neptunus), pitchvork (tweetandig werktuig om een pitchmark (bij golf - deukje in de green) te herstellen), vorkanker (vorkvormig muuranker, geen kanker …) en een wiedvorkje is er niet voor de weed of wiet (marihuana - maar om te wieden).

5. Ten slotte: the proof of the pudding is in the eating: alleen in de praktische toepassing kan de kwaliteit van iets blijken (spreekwoord).

 

0682 Dictee vrijdag 10 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (45) √ x

Dictee - dictees [0682]

Ditjes en datjes (45)

A. De maam, de botervis is bij VD verdwenen.

B. Volgens ons moet 'oostzeehouting' met een kleine letter en moet 'marketingmix' aaneen, net als 'drukdoend(e)'. 2020: OK.

C. Melpomene, de dansmuze, heeft de revisie van 2015 niet overleefd.

D. Merk op dat GB voor md 'minidisk' schrijft, VD echter 'minidisc'.

E. Heden (07-07-2015) aan belangstellenden verzonden de gereviseerde oefendictees 101-200, zowel als verzamelbestand als los.

2025 Niet meer verkrijgbaar!

F. Ronde- en secondelang!

G. Een 'hooliganschare' krijgt geen tussen-s, vergelijk 'ruiterschaar'.

H. Het 'naakt naarsje' tref je niet meer aan in VD. Het was wijlen een sneeuwklokje.

I. VD schrijft 'Duizend-en-een-nacht', maar ook '1001 Nacht'. Verder kom je bij 'alibaba' ook tegen 'de sprookjes van 1001 nacht' (m.i. 'Nacht'). De Arabische nachtvertellingen (nu: kleine n) zijn 'de verhalen van 1001 nacht' (zo zou ik het schrijven, VD heeft (nog) 'Verhalen' en 'nacht'). 2020 dus: Duizend-en-een-nacht, 1001 nacht.

J. Het rare 'neuspullekje' is verdwenen: we doen het nu maar met 'neuspulkje'.

K. Je moet nu zeggen dat je in een DAF'je of in een T-Ford rijdt.

L. Het Hoge Noorden, maar het hoge Noorden van Azië.

M. Ik schrijf 'Geloftedag' met een hoofdletter. Lijkt me meer recht te hebben op een hoofdletter dan onze 'Moederdag'. Aanvulling: GB gaat het ook met een hoofdletter schrijven, en dan zal VD wel volgen! 2020: GB, VD Geloftedag = Verzoeningsdag.

N. Voor het znw. 'kokette' kun je alleen sub lemma 'koket' terecht. Opmerkelijk dat VD het zn. kokette verstopt bij het bnw. koket en geen eigen lemma geeft. Het Franse synoniem coquette (zn.) heeft in VD wel een eigen lemma gekregen. 2020: OK! - overigens kent GB (ook) niet het znw. kokette.

O. Het lemma 'palul' is gesneefd in 2015 (dus ook Jan Palul kennen we niet meer als voddenman).

P. Ook 'panikgras' is geheel verdwenen uit VD.

Q. De (babbelachtige) Paphlagoniërs uit Paphlagonia zul je niet meer aantreffen.

R. Ze is niet meer: Naatje (R.I.P.) pet, ze heet nu alleen nog naatje pet.

S. Voor 'jonge jonge' (allemachtig) moet je voortaan 'jongejonge' schrijven!

T. Aan powerpramming wordt kennelijk niet meer gedaan.

U. Nog een nieuwtje: vanaf oktober schrijft ook VD 'pentode' zonder h …

V. Let op, dat je voortaan voor kortgedingen BE (komende, nieuwe GB 2015, référés) naar de kortgedingrechter moet. Let op: NL kort gedingen! 2020: OK!

W. Gymnasium alfa (en bèta), de alfa-afdeling en de *
gymnasiumbèta-afdeling (en hbs-b).

2020: hbs B, hbs-B-afdeling.

*  ? Nederlands, dan aaneen, niet NL of Eng., dan -.

 

 
 

0681 Dictee maandag 06 juli 2015 (4): Oefendictee 844 (deel 3 van 3) √ x

Dictee - dictees [0681]

Oefendictee 844 (deel 3 van 3)

Dictee 844, alinea 7 t/m 10.

7. Zijn er in Tsjetsjenië veel tseetseevliegen? Bij tuberculose [tb - tbc] worden tuberkels gevormd. Hij komt van Tull en 't Waal. De turbe [grote menigte] bewonderde de türbe [torenvormige graftombe]. De internetcode tc is die van de Turks- en Caicoseilanden. Tutti quanti
[al die personen] genoten van de tuttifrutti. Ik vind die tuyaus [tips] verdacht. Pas bij de Tweede Kruistocht boekten ze succes. Je moet geen chimères [sj] [hersenschimmen] najagen. In de nieuwe Van Dale zal een tigtal wijzigingen doorgevoerd worden. Ik geef 3 schrijfwijzen:
3 trapsraket, drietrapsraket en 3-traps raket. Er woedde een
10Bft-storm [Beaufort, cijfers, en schrijf de afkorting]. € 50 (50 euro) is geen geld: dat kun je met één vijftigeurobiljet (€50-biljet) betalen. Zou hij de taak aankunnen? Hou de WET, de West-Europese tijd
[GMT = Greenwich Mean Time], maar aan.

8. Als ze daar de kachel aanhebben, moet je bij hen nog wel een jas aanhebben ook [Taaladvies: aan hebben]. Hoe klinken udu's (uit Nigeria)? Hij mag jou en de jouen niet uitjouwen. Hij is ermee opgehouden, uitgescheeën. Maak het niet wijder dan het is: je moet hierover niet verder uitweiden. De ullage [ruimte boven vloeibare lading] is bestemd voor expansie. Ultimate of freefight wordt aangeduid met MMA, mixed martial arts. Hij wenste haar naar het ultima Thule [fabelachtig land, afgelegen streek - soms: IJsland]. Wat is er over van de una sancta [de enige heilige (Kerk)]? Hier helpen geen halve maatregelen: nodig is een Umwertung aller Werte. De hei heet een plek voor ongecompliceerd geluk te zijn: une chaumière et son coeur. Het was een storm in een glas water: une tempête dans un verre d'eau. Een unus is eigenlijk een unus judex: alleensprekende rechter -
t.o. [tgov.] een college.

9. Op het Unicef-gala werd een unicaat van een prehistorische vijl geveild. De unigenitus Dei filius is de eniggeboren Zoon van God. Unus post alterum [de een na de ander] legden ze het loodje. De uomo universale is de homo universalis [universele mens]. Rome is de urbs aeterna [eeuwige stad, NL: E S]. Kemal Atatürk is de urheber van de Turkse republiek. Die Uruguayaan (Uruguees) heeft urticaria (netelroos). Met US wordt vaak Uncle Sam bedoeld. Wat usantieel is, is usance. Het usus loquendi is het spraakgebruik. Ut mos est [zoals de gewoonte is], gingen zij ter kerke. Zij is een uterus virgo [geschonden maagdenvlies, maar nooit zwanger]. Ik ben ut semper [u.s. - als altijd] uw dienaar. Wat mag ik van uwentwege verwachten? Uziel Gal ontwierp de uzi, een pistoolmitrailleur. Het was weer die fielt,
u-weet-wel. Die tuinman werkt volgens het uurtje-factuurtje. Hij wil geen turkenbaan [vuil, vies werk, gastarbeiders].

10. Ik vraag je à bout portant, à brûle-pourpoint, om à bis ou à blanc [op de man af] dat karwei te met dat karwijzaad te klaren.
De kantonrechters- of ABC-formule gaat uit van Aantal gewogen dienstjaren, Beloning, Correctiefactor [2006]. Een aarden pot is aardewerk. Het teken 'alfa' wijst terug naar de
Hebreeuws-F(o)enicische letter alef, die oorspronkelijk de vorm van een ossenkop had. Een calefactorium is een verwarmde ruimte in een klooster en acalefen zijn zeekwallen. De aneroïdebarometer werkt zonder kwik: het is een doosbarometer. Een zytholoog is een bierkenner. Z.W.t.Z. is zuidwest ten zuiden.
 

0680 Dictee maandag 06 juli 2015 (3): Oefendictee 844 (deel 2 van 3) √ x

Dictee - dictees [0680]

Oefendictee 844 (deel 2 van 3)

Dictee 844, alinea 4 t/m 6.

4. Op Tisja Beav wordt een joodse vastendag ter herinnering van de verwoesting van de tempel gehouden. Kijk, daar doet hij weer een van zijn tours de passe-passe [goocheltrucs]. Tourner casaque is de huik naar de wind hangen. Huig- of amandelhockey [tongzoenen], doe je dat met de huig-r? Tous frais faits [na betaling van alle onkosten] werd hij vrijgelaten. Echtelieden moeten elkaar vrijlaten. Zijn trac [plankenkoorts] leverde hem veel tracasserieën [plagerij, gezeur] op. Op elke deur was een tract [pamflet] geplakt. Een traditional is een derby, zoals vroeger (en nu) Feyenoord-Sparta. Een trainee [tree-nie] vind je op een stagiaireplaats, een trainee [trèh-nee - rij lampjes] in een theater. Een trait-d'union is een koppelteken, een trade-union een Engelse vakvereniging. Een verzameling gelijkmiddelpuntige (concentrische) cirkels heeft de stralen (radii of radiussen, enk. radius) als trajectoriën [snijden elk exemplaar - in dit geval - loodrecht].

5. Hij heeft dat buitenraam in arren moede maar getralied. De traminer komt uit Zuid-Tirol, de gewürztraminer uit de Elzas. Een Tyrolienne is een Tiroolse. De trampkapitein [schip wilde vaart] kon de vamp [èh/ah] niet weerstaan. De soldaten moesten de trancheeën [loopgraaf] in. De Griekse lening werd in tranches terugbetaald. Als in trance liet hij de trance [type housemuziek] over zich heen komen. Ze lieten het maar over zich heen komen. De omstanders moesten een goed heenkomen zoeken. Dit is een transitoire [oo] bepaling. Hij komt uit Transsylvanië. De transoceanische telegraafkabels zijn kwetsbaar. Zo'n DAF'je had een traploze aandrijving. Een ervaren trapper [vallenzetter] zette nog net geen boobytraps.

6. Die trashy [waardeloos] trash [rotzooi] kon zo op de schroothoop. De travo [travestiet] repareerde de trafo [transformator]. Een travellercheque [GB, VD ook: + s] is niet veilig. Ze was een trees
[ook: treze, vrouw, meisje] van een canadel [meisje, 1945, met Canadese soldaten]. Wat zegt de Trekhondenwet over trekkebenende trekhonden? Niets. Bij gymnastiek staat er voor de kast een tremplin [springplank]. De keizer kon een treuga Dei, een godsvrede, instellen. Wat doet een treuhänder [bewind voeren, bewindvoerder zijn]? Tria juncta in uno: geloof, hoop en liefde? Trichinose is de trichinenziekte. Gisteren was het zondag trinitatis [eer­ste zon­dag na Pink­ste­ren = Drievuldigheidszondag]. Een trojan is een Trojan horse [computervirus]. Bij troqueren [ruilhandel] is geen geld nodig. Ik hou van je, trotz alledem [ondanks alles]. Het juweel woog 3 troyounce (afkorting oz = ounce). Een truïsme is een waarheid als een koe. Een truqueur en een truqueuse kunnen goed trukeren. Jullie krijgen morgen alleen maar caesarsalade.

 
 

0679 Dictee maandag 06 juli 2015 (2): Oefendictee 844 (deel 1 van 3) √ x

Dictee - dictees [0679]

Oefendictee 844 (deel 1 van 3)

Dictee 844, alinea 1 t/m 3.

1. Het thulium [Tm] is element 69. Een thumbdrive is een flashgeheugen. Thymussen zijn zwezeriken. Een tic douloureux betreft zenuwpijn in het aangezicht, een tic convulsif kan door het syndroom van Gilles de la Tourette, het gillesdelatourettesyndroom, het tourettesyndroom (ook: tourette, gillesdelatourette), veroorzaakt worden. Een tige verlengt een pijpenkop [één geheel]. Boeren en burgers vormen de derde stand, de Tiers-Etat. Morgen is ook nog tijds genoeg. Ik heb tijdenlang over de tijdeloze eeuwigheid nagedacht. Hij toog naar de toog. We moeten tijlijk [vroeg] opstaan. Tike [tie-kèh] is zekere versneden opium. De tijmereprijs is geen lauwerkrans. Hij voelde zich tiptop na de tipsy cake. De tisanethee smaakte goed. Tisja Beav is de joodse vastendag ter herinnering aan de verwoesting van de tempel.

2. Geef eens een voorbeeld van zo'n timocratie. Een Tj-biljet is in Nederland een teruggavenbiljet jongeren. De T-kaart is een radkaart, een middeleeuws type van wereldkaart. Een tobogan is een slee. De toe [het toetje] komt straks. De toean [Maleis: heer, meester] bezat een toekan [denk aan Van der Valk]. Jullie zullen wel toe zijn aan een break. Avondkleding is toilette de soirée. Tommy Atkins, prototype van de Britse soldaat, de tommy, heeft Nederland mede bevrijd. De Rabobank is too big to fail, een verkiezingsuitslag is soms too close to call. Dat bericht is too good to be true. In toppaazen [paaz ...] zie je weinig topaas [halfedelsteen]. De tootsie [man die als vrouw ver­kleed is] struikelde over haar stiletto's [stilettohak]. Hij is typebeheerder [verkorting lettertype] bij de drukkerij. Voorbeelden van extensies zijn txt, rtf, doc, docx en andere [e.a.]. Een khimar [hoofddoek, bedekt ook de boezem] bedekt minder dan een gimar [lang gewaad].

3. Goethe was de olympiër van Weimar. Ik vind jou toppiejoppie. Is zo'n torsadenlas moeilijk te maken? Dat is nog tot daaraan toe, ook: totdaaraantoe, fout: tot daar aan toe. Tot zover kan ik het volgen. Het weerzien was touchant [roerend]. Zij is een touchy [prikkelbaar]
kruidje-roer-mij-niet [GB ook: me]. Bij overdaad denk je weleens 'toujours perdrix' [zelfs het bes­te gaat ver­ve­len als je er te veel van krijgt]. Hij mag zich nu derdeklashavist (3(d)e klashavist) noemen. Bij 'distantie' hoort het werkwoord 'distantiëren'. Ik dacht bij 'kathaar' aan 'heiden', maar het heeft meer connecties met 'ketter', iemand met afwijkende geloofsopvattingen. Die dooie pier [sloom, saai] van een doodaas [= dooie pier] was te beroerd om even naar de dodaars [watervogel] te kijken. Een breitaak is geen vaartuig. De Goereese ontmoette de Qatarese in onze overzeese gebiedsdelen. Bij Toutatis [op zich een krachtterm] mochten we op de touter [schommel].

 
 

0678 Dictee maandag 06 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (44) √

Dictee - dictees [0678]

Ditjes en datjes (44)

A. Verdwenen uit VD: keule (bonenkruid), witte kiek (knoflookkruid), klaspis (gemene boerenkers), klitsklezoor (metselsteen met halve breedte en volle lengte, wel nog aanwezig: klisklezoor), klinge (kleefkruid), centifolie (honderdbladige roos, koolroos, provincieroos), koorlucida (gebrandschilderde koorvensters), kousen-en-schoentjes (rolklaver) en blauwe kraaltjes (druifhyacint) - wel sub lemma aanwezig, niet als lemma.

 

B. Opgelet: ryaknoopwerk, sudanknoopwerk en smyrnaknoopwerk moet met een kleine letter!
 

C. De moerasaloë (krabbenscheer) is uit VD 2015 verbannen, net als het monalisa-effect.
 

D. Aanpassing: (VD) het meervoud van decemvir is naast decemviri niet meer decemviren, maar decemvirs.
 

E. Was voorheen bij VD iemand uit Piemonte een Piëmontees, thans is dat de (gewone) Piemontees (net als de taal). Nergens in VD een trema meer!

NB GB in Piëmontees + varianten wel een trema.
 

F. Was lamsoor voorheen ook nog de brave hendrik, thans is die betekenis verdwenen.

2020: elk met aparte betekenis dus!
 

G. Had mesostichon als onjuist meervoud mesostichonta, nu worden de juiste meervoudsvormen mesostichons en mesosticha vermeld!
 

H. Bij koningin staat: koningin van de Maas en bij Maas: Koningin van de Maas. Hopelijk gaat VD daar ook iets aan doen! Betekenis: Rotterdam. 2025: koningin van de Maas.
 

I. Kunt u 'coulombtje' [koe-loh:(n)] goed schrijven?

 

 

0677 Dictee zondag 05 juli 2015 (1): dictee Groot Alkmaars Dictee 2015 √ x

Dictee - dictees [0677]

Groot Alkmaars Dictee 2015 (auteur: Jitze Nijdam i.m.)

Lang leve(n) de dicteetijgers

1. De in Artis sjokkende, werk(e)loze diskjockey deed zich tegoed aan zijn dinertje uit de biobak zo-even: artisjokken, bruinebonensoep en kruimels van de apenbroodboom.

2. Vroeger was het wel anders: bij het uitdelen van de kippenragout in de Jacob Cabeliau Kazerne, een cadettenschool in Alkmaar, was hij altijd haantje-de-voorste, nu was een afgekloven drumstick al te veel gevraagd.

3. Bij de kapucijnapen sloeg hij rechts af en achter de verblijven van de blindengeleidehonden en de mierenneukers vlijde hij zich in het struweel.

4. Boven zijn hoofd cirkelde een jan-van-gent en in de kakofonie vanjewelste [GB in toelichting ook wel: van jewelste, van je welste] kreeg hij een déjà vu: in zijn houtje-touwtjejas zat hij in een cafeetje op het Ritsevoort waar poesjenellen met extravagante decolletés trachtten de chachacha te dansen op muziek van Kees en zijn Sunshine Blues Band (sunshinebluesband).

5. De meester zelf ging met een verveelde blik in de ogen met zijn drumstokken tekeer, hij apprecieerde rhythm-and-blues en per se geen mallotige malandoachtige muzak.

6. Vlak bij de bekkens stond Jan uit Gent, een lijpe duivelstoejager die zich verslikte in Tripel Hop waardoor het gerstenat niet in de kwispedoor terechtkwam, maar in de push-upbeha van een dansende nel?, zodat het leek of er een PIP-implantaat [merknaam] ontploft was.

7. Ze keek of ze het in Keulen hoorde donderen – bij een IQ-test was haar score buskruitnegatief – bette haar boezem met eau de cologne en krijste: "Ammenooitniet!"

8. Onze deejay in Artis herinnerde zich dat akkefietje [ook: v], schrok zich wéér het apelazarus en ging de nacht doorbrengen in het hok van de schijtlijsters.

9. U raadt het al: dit dictee is een hommage aan Kees Wortel, dé initiator van de Alkmaarse cafédictees; Kees' werk zit erop, hij is een man in bonis.