0569 Dictee donderdag 26 mrt 2015 (1): dictee Groot Edes Dictee 2015 √

Dictee - dictees [0569]

Groot Edes Dictee 2015 (auteur: Jeroen Siebelink, zoon van)

Sportcomplex

1. Indachtig een eclatante victorie, en voorzien van kicksen, blauw-gele voetbalgear [niet in wdb.]  en een zweetbandje als accessoire, sjeesde het begeesterde jongetje halsoverkop langs hemelschreiende maisonnettes en obligatoir geplante bosschages naar het oosten van de geruïneerde groeikern.
 
2. Nabij de Riedeldrankenfabriek, langs de lijn van de voetbalaccommodatie, schoolde het grauw grimmig samen, konkelfoezend en vuilspuitend omdat geen zoon met zijn spel zijn vader kon vertederen, laat staan diens mythische voetbalprestaties van weleer wist te evoqueren [= evoceren].
 
3. In de imminente schaduw van de jeroenboschachtige entourage speurde onze jonge held, die frank en vrij zijn nog beloken geneigdheden trachtte te ontvouwen, tevergeefs naar zijn eigen vader, die over het sportcomplex dwaalde en verwonderd het fanatisme en gestampvoet gadesloeg.
 
4. Tijd voor kalverachtige kennismaking met de geheimen van de tweeëndertigvlakkige icosaëder van nepleder was er intussen niet, want de jongen werd met schrobberingen gebruuskeerd en met schimpscheuten gegriefd om dientengevolge te entameren dat hij en de andere spelers zich ijlings ontwikkelden tot excellente professionals in spe.
 
5. De mediocre trainer desavoueerde het flegmatieke spelertje, en versjteerde diens balverliefdheid, louter omdat het ten gevolge van een chronisch defect aan de bronchiën bijwijlen zijn opponent liet lopen.
 
6. Desniettegenstaande ontstegen ooit de adequate Ajaxrenommees Dick Schoenaker en Kiki Musampa de Gelderse Vallei, een regio waar vooral werd gewaterpolood, gesjoeld en over postduiven werd geprakkiseerd.
 
7. Nu de jongen zelf vader is, en zich frequent mengt tussen desastreus gefoeter van canaille, constateert hij met argusogen hoe een vadsige trainer zijn oogappel uit-en-te(r)-na sanctioneert en van het spel abstineert.
 

8. Zo wordt het kind in de held andermaal ingeruild, voor een geüpgraded iemand, en belooft de voetbalvader zichzelf onder ede(! - dictee van Ede ...) zijn protegé in het voetbalgeluk te escorteren, en dan maar zelf hoofddrilmeester te worden.

 

0568 Dictee dinsdag 24 mrt 2015 (1): dictee Theaterdictee Zeewolde 2015 √

Dictee - dictees [0568]

Theaterdictee Zeewolde 12 maart 2015 – auteur: Manny Moerman

Waanzin in de letteren

1. De lit(t)eratuur heeft de kracht ons te wijzen op de sluimerende gevolgen van de menselijke waanzin, zoals George Orwells 1984 dat deed. Inmiddels zijn we de orwelliaanse angsten voorbij en dienen nieuwe uitdagingen zich aan.
 
2. Wie gefascineerd is door dystopische samenlevingsvormen, voert ongetwijfeld bij tijd en wijle een gedachte-exercitie uit aangaande de westerse 24 uurseconomie. Zou onze ongebreidelde, consumptieve gulzigheid leiden tot habitatfragmentatie voor de mensheid zelf? Of zijn wij in staat een duurzame relatie te onderhouden met de aarde?
 
3. Hoewel tenhemelschreiende situaties als overstromingen in groten getale te aanschouwen zijn via allerlei sexy socialmediakanalen, is het juist de lit(t)eraire variant die menigeen moveert. Neem een verrassende roman als Renate Dorresteins Weerwater, waarin de natuur zich lijkt te wreken. Het vergt slechts een ietsepietsie fantasie en zie: te midden van een vergane wereld bevinden de enige overlevenden zich in Zeewolde. Accuraat bepaald: op het dak van de bibliotheek aan het Ravelijn.
 
4. Zouden zij een bloeiende, duurzame samenleving scheppen? Of zouden zij ten onder gaan aan de waanzin, Van Eedens Hedwig evenarend? De aanwensels die de voormalige bon(s) vivants kunnen ontwikkelen zijn talrijk en zwartkijkers vinden een danteske symbiose wellicht de voor de hand liggende uitkomst.
 
5. Nochtans geloof ik niet in deze cassandravoorspelling. Laten wij nu liever onze verbeelding gebruiken ter voorkoming van een maatschappij waarin wij met handjeklap de natuur ontwaarden. Leve de kromme komkommer!
 
6. Duurzaamheid op parttimebasis is toch een no-goarea? Met een x-aantal voorwaardenscheppende ideeën op het gebied van
co-educatie zijn wij in staat ons juichend teweer te stellen. Zaken als cradle-to-cradleoplossingen leiden als vanzelf tot clementie van de aarde.
 
7. Wat daadwerkelijk maatschappijbevestigend zal zijn, zal de tijd ons leren. Imaginaire werken dagen ons uit, zoals hiervoor beschreven. Lit(t)eraire reconstructies kunnen ons inspireren, dankzij een historica als Van der Zijl.

8. En aangezien wij ook een tiensecondelijm kunnen creëren, de wereld op een memorystick zetten en de zeebodem metamorfoseren tot een lucullisch natuurlandschap, is de conclusie eenvoudigweg dat de tijd van ecologisch taboeïseren echt voorbij is. Niets is meer te gek voor woorden. Waanzin in de letteren? Een baken voor onze lumineuze toekomst.

 

0567 Dictee maandag 23 mrt 2015 (1): dictee Jeugddictee Laren - niveau vmbo 2015 √

Dictee - dictees [0567]

Jeugddictee Laren 2015, vmbo-niveau

Tv-reclame

1. Reclame op televisie is irritant. Prikkelende teksten van de reclamespotjes dringen dagelijks de huiskamer binnen. Veel kijkers ergeren zich hier verschrikkelijk aan.

2. De schuld lijkt te liggen bij zowel de overvloed aan commercials als de inhoud ervan.

3. Een veelgehoorde klacht is dat de reclames een hinderlijke onderbreking zijn van een mooie film of ander programma.

4. Kijkers van het Jeugdjournaal [als specifieke eigennaam - GB en VD: j] hebben op de site van de Loden Leeuw [eigennaam] gestemd op de meest irritante reclame.

5. Velen ergeren zich bijvoorbeeld aan de schreeuwstem van die mevrouw van het Kruidvat [winkelketen], die het volledige assortiment aan drogisterijartikelen aanprijst.

6. Zo dwingt zij haar kijkpubers zich zorgen te maken over welk absurd duur middeltje zij moeten aanschaffen voor de mee-eters die in hun poriën zijn beland.

7. Uit onderzoek blijkt dat reclame veel effect heeft op jongeren, omdat zij er in grote mate aan worden blootgesteld. Daarnaast heeft deze doelgroep sneller de neiging een product te kopen als ze dit op de tv hebben gezien.

8. Volgens reclamemakers is de groepsgeest een effectieve manier om jongeren te bereiken, omdat deze voor hen belangrijk is. Als je kiest voor een trendy merk zonnebril, deodorant of haargel hoor je erbij. NB geen ww. bijhoren, wel bnw. bijhorend, GB lemma erbij horen, VD alleen sub lemma.

9. Reclamecampagnes, speciaal op het jonge kijkerspubliek gericht, worden steeds meer via internet gevoerd. Jongeren ervaren dit niet als storend, deze worden goed bekeken.

10. Maar dit is slechts een van de strategieën. Het belangrijkste is dat de boodschap blijft hangen in het geheugen van de consument. Wellicht zou de reclame dan wat minder kunnen?

 

0566 Dictee zaterdag 21 mrt 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (31) √

Dictee - dictees [0566]

Ditjes en datjes (31)

A. Volgens GB mag je hanggliden alleen als infinitief gebruiken. Volgens VD ook!

Gelukkig kent VD wel de volledige vervoeging van hanggliden … En wel (2 keuzes): hanggliden [hang·gli·den], ww., hangglidede [hang·glide·de], gehangglided [ge·hang·glided], hangglide [hang·glide], hangglidet [hang·glidet] = 2020 achterhaald.

B. VD, zou 'lekkersmakend', 'viessmakend' en 'zoetsmakend' echt aaneen moeten? 2020: los - lekker smakend, vies smakend en zoet smakend.

C. Let op dat Biblebelt nu met een hoofdletter is. In dit verband wordt natuurlijk niet het boekje, maar de Heilige Schrift zelf bedoeld.

D. Een P.C. Hoofttractor [volgens de regels] schrijf je zó, maar de P.C. Hooft-prijs weer zó, want dat is een eigennaam en dan geldt het donorprincipe!

E. VD deelt mee dat de genoemde kwestie haloumi – halloumi bij de volgende herziening zal worden opgelost. 2020: OK, GB en VD allebei halloumi.

F. Melding van Taaladvies: je schrijft mbo'isering, maar bij afbreken moet je mbo-  en isering schrijven.

G. Tegenover 'skiester' staat 'waterpoloster' (GB) een beetje raar, vinden we. Of zou GB (er staan nooit klemtonen vermeld) dan toch bedoelen: waterpoloster? Ik heb het hen gevraagd. 2020: antwoord onbekend, maar GB: waterpoloster -waterpolosters - dat zijn dus de 'gewone'; anders: waterpoloster en waterpolosterren ... VD ging deze woorden wijselijk uit de weg!

H. Dictee van Laren: dubbele e-klank (in 'afdeeling'). Uit tactische overwegingen schreef ik dat zoals hiervoor. Echter, of het nu ((dubbele e) + klank) of (dubbele + (e-klank)) is, in beide gevallen is de juiste schrijfwijze van deze drieledige samenstelling dubbele-e-klank! In deze context moest 'afdeeling' aldus geschreven worden; dat deed ik dan ook: bonuspunt, fout minder!

I. [Laren] Tot mijn verbazing is de 'Laarder Courant de Bel' nog een actuele krant. Volgens het donorprincipe moet je dat dus met 3 hoofdletters schrijven en niet (zoals ik) met 4. Een halfuurtje googelen op Laren had me dat misschien wel onthuld.

J. [Laren] Ook curieus: met datzelfde googelen zou ik ontdekken dat in de context van 'het Brinkhuis' 4 van de 5 keer geschreven werd 'Hart van Laren' en maar 1 keer 'hart van Laren'. Zonder die kennis koos ik tactisch voor 'Hart' en ik denk dat zulks juist is: het is dus (de) Brink, het (stads- of dorps)hart van Laren, maar dus wel (het) Brinkhuis, het Hart van Laren (als zelfgekozen eigennaam).

K. [Laren] Ik kon niet plaatsen, dat in het dictee 'Openbare Leeszaal' met hoofdletters geschreven moest worden, al kom je dat op internet wel zo tegen (als eigennaam) in oudere teksten; en over zo'n tekst ging het in dit dictee …

 

0565 Dictee vrijdag 20 mrt 2015 (2): dictee 2e Larens Lente Dictee √

Dictee - dictees [0565]

Uit de oude doos (dictee Laren 2015, auteur: Gerard Beentjes)

1. Als volleerd data-analist zit ik met gefronste wenkbrauwen achter mijn keyboard en bekijk het door bits en bytes zichtbaar geworden document uit het online historisch archief [beter: onlinehistorischarchief] van de Laarder Courant de Bel [eigennaam].

2. Mijn ogen scannen vocalen en consonanten, terwijl mijn lippen de syllaben omzetten in de volgens de syntaxis correct geformuleerde zinsnede: "Op 1 september 1945 is te Laren opgericht een afdeling [1 e, immers: syntactisch correct!] van de Volksuniversiteit [eigennaam] voor Laren en Blaricum."

3. Ik ben stupéfait over de archaïsch aandoende vooroorlogse schrijfwijze van het woord afdeeling [2 e's: leverde bonuspunt op!] met een dubbele e-klank [feitelijk is 'dubbele-e-klank' correct, zowel bij ((dubbele + e) + klank) als bij (dubbele + (e + klank))], zoals in het woord dictee.

4. Een malicieuze grijns siert mijn ooit door acne craquelé getekend gezicht bij het hardop uitspreken van de zin: "De minimumcontributie is vastgesteld op één gulden per jaar."

5. Vanaf het oprichtingsjaar dateert al de samenwerking tussen bibliotheek en volksuniversiteit [hier geen eigennamen], zoals prominent blijkt uit de vermelding van de Openbare Leeszaal [hoofdletters lijken aanvechtbaar, wel (vero) vaak zo op internet] als locatie voor lezingen.

6. Heden ten dage is deze samenwerking uitgekristalliseerd in de gezamenlijke huisvesting in het Brinkhuis [eigennaam, internet], het hart [stadshart, dorpshart, hier niet: de stichting Hart van Laren, die her en der op de aanplakborden te vinden was, maar het Brinkhuis wordt op de website wel 4 van de 5 keer met Hart van Laren aangeduid!] van Laren.

7. Voldaan maak ik als gelouterd digibeet een selfie met mijn iPhone en stuur een facsimile-uitgave van dit document uit de doos als extra bijlage bij een e-mail aan een bevriende relatie, een expert in digitale analyse, waarbij ik een smiley toevoeg aan deze elektronische missive.

8. Zijn respons is to the point: "Ik prefereer een amoureus gedicht van jou over de lente."

9. Ik antwoord onmiddellijk met een haiku.

10. Een pimpelmeesje

vlindert met een pluisje wol

naar een nestkastje.

Barragezin (dialect):

As je neit [niet] ete [eet] keindje [kindje] gae [ga] je naer [naar] de asmodee [ratsmodee].

 

0564 Dictee vrijdag 20 mrt 2015 (1): dictee Ter Aar 2015 √

Dictee - dictees [0564]

Het groene hart van Holland (dictee Ter Aar, auteur: Rein Leentfaar)

1. Schrijver dezes kreeg uit het Ter Aarse het verzoek zijn furor scribendi (schrijfwoede) te benutten om een geëigende bucolische (landelijke) story te concipiëren voor Jan en alleman. Men verwachtte de deelname van kandidaat-raadsleden en enkele éminences grises, niet die van de locoburgemeester, amateurkickboksers of profwaterpolosters. Het dictee moest gaan over het Groene Hart en de bevolking van Ter Aar, bestaande uit boeren, burgers en buitenlui. Daaronder zijn D66'ers, GroenLinksaanhangers en SP-stemmers. De scribent heeft geïnternet, ge-e-maild en gegoogeld. Bijgaand zijn geüpdatete gedachtespinsels.

2. Nieuwkoop is gefuseerd met Ter Aar en Liemeer; het gemeentehuis staat aan het Teylersplein in de hoofdplaats Nieuwveen, burgemeester is Frans Buijserd (CDA). Kernen zijn onder andere: De Meije, Noordse Dorp en Woerdense Verlaat. De gemeente had begin mei 2014 zevenentwintigduizend honderdtweeëntwintig inwoners. Van de oppervlakte bestaat bijna 135 promille uit water. De Nieuwkoopse Plassen worden beheerd door Natuurmonumenten. Het wapen van Nieuwkoop is goedgekeurd door de Hoge Raad van Adel. Bekende Ter Aarders zijn: Jeroen Snel (journalist-presentator EO), Jens Toornstra (Feyenoord) en Saskia Noorman-den Uyl (ex-PvdA-Kamerlid).

3. Ter Aar heeft zorg-, recreatie- en logeerboerderijen. De bd-boeren (biologisch-dynamisch), ook bioboeren of biodynamische boeren genoemd, gebruiken geen ascorbinezuur (vitamine C), maar wel aroma-extracten. Inwoners forenzen naar Leiden en benutten de N446.

[Specialistendeel]
4. Kwekerijen in Ter Aar kweken eschscholtzia's (1), buddleja's (2), gaultheria's (3), floxen (4) en guichelheil (5). Een menukaart uit Ter Aar vermeldde kalfsribeye (6) met pesto-tomatensaus (7), malse runderentrecote (8) met gegrilde groene asperges en pepersaus, quinoawrap (9) (een soort pannenkoekje), sliptongen en
grana-padanokaas (10) (op de carpaccio) (11) met basilicummayonaise (12).

Mind you: Ter Aar houdt de Randstad dus buiten de deur!

(1) goudpapaver
(2) vlinderstruik
(3) bergthee
(4) vlambloem, herfstsering
(5) lijkt op muur
(6) ribeye: grote lendenbiefstuk met vetaderen
(7) pesto: ongekookte saus van basilicum, knoflook, pijnboompitten, olijfolie, geraspte Italiaanse kaas
(8) entrecote: lapje vlees, m.n. rundvlees, met een randje vet, gesneden uit het (tussen)ribstuk
(9) quinoa: gierstmelde (Andesgebergte), van de zaden wordt meel gemaakt
(10) grana padano: van koemelk gemaakte harde Italiaanse kaas met een korrelige structuur
(11) carpaccio: Italiaans voorgerecht bestaande uit flinterdun gesneden plakjes rauwe ossenhaas

(12) basilicum: sterk geurende, lipbloemige plant, de blaadjes worden als keukenkruid gebruikt

 

0563 Dictee dinsdag 17 mrt 2015 (3): dictee Gorinchem 2015 √

Dictee - dictees [0563]

Markante mensen aan de Merwede (Gorinchem 2015) (auteur: Marjan Versluis)

De onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

1. “Sterkte hè, zo direct met het dictee!” “Insgelijks!” Al succes wensend vlijt een gemêleerd gezelschap zich reikhalzend in groten getale neer in hun dieprode zetel. Kriskras verdeelt men zich over de zaal. Er klinkt gedempt geprevel over venijnige valstrikken in de Nederlandse taal om u heen. Maar u raakt niet van uw à propos, u heeft immers al een stressstoornis vanavond vanwege het cancelen van dat ranzige rendez-voustje. U herkauwt snel nog even het laatste restje van de kant-en-klaarmaaltijd. De smaak van kippenragout en rodekoolsalade. Komaan, laten we beginnen.

2. U kijkt met argusogen naar de geprinte A4’tjes die voor u liggen. Of misschien is het A3-formaat geworden, dat weet ik nu nog niet. Aan u om de correcte vorm in te vullen in de lacunes: een peulenschil.

3.Waar men de vorige keer nog langs mythes over de garnizoensstad aan de meanderende rivier werd geleid, nemen wij u nu mee om over de fine fleur van dit Beverly Hills in de Biblebelt te vertellen.

4. Waar begint zo’n zoektocht naar saillante of extravagante Gorcumers? En is bekend ook hetzelfde als markant? Voor hetzelfde geld vindt u uw betbetovergrootvader ook al een opmerkelijke kwibus. Neem bijvoorbeeld Frank Wels. Deze oud-international én roodbroek is geen Gorcumer van oorsprong. En onder niet-voetballers zal de naam ook niet snel een belletje doen rinkelen. Na zesendertig keer voor de Nederlandse equipe te hebben gespeeld, kreeg hij een café aan de Arkelstraat. Nu vindt u daar een Chinees etablissement. Misschien is markant voor deze heer geen goede benaming, maar het feit dat zijn naam prijkt op de Spurt – ons boemeltje – maakt een vermelding hier toch waard. Wist u dat trouwens? Vanaf nu let u, wachtend en mijmerend over de dagelijkse beslommeringen voor de spoorwegovergang, vast op de naam die op de trein staat. Dan kunt u ook Ida Gerhardt tegenkomen. Niet face to face natuurlijk, zij is al bijna twintig jaar aan gene zijde. Ook zij heeft de eer om op de trein genoemd te staan. Zij is overigens voor haar oeuvre wel chiquer gelauwerd. Namelijk met een P.C. Hooft-prijs [eigennaam, donorprincipe].

5.Van een andere categorie, maar wel frappant, is de heer Woesthoff. Deze Ferdinand stelt zich overal quasinonchalant voor als Dinand uit ’s-Gravenhage. Zijn wieg stond in Gorinchem, dus ik vind hem met dit minuscule leugentje een valsspeler.

6. Even een kleine kanttekening; echte markante Gorcumers wonen of woonden voornamelijk in de binnenstad. Een curieuze constatering die werd gedaan door Ruth de Jong. De zoektocht naar fameuze locals leidde namelijk naar een door haar geschreven publicatie met zesendertig karakteristieken van in het oog springende mensen. Dus heeft u het voorrecht om in het centrum te wonen? Dan bent u mogelijk ook een kandidaat-portret .

7. In dit boekje vinden we Truus van Baalen. Deze zonderlinge figuur was wijd en zijd bekend als poezenmadam. Ze verzamelt in haar leven exorbitant veel rommel in haar huis aan de Appeldijk. Allerlei parafernalia, van kattenbakken tot lege eierdoosjes, bewaart ze tot nader order.  Vervolgens wordt dit huis frequent door de gemeente leeggehaald. Je zou haar een hoarder avant la lettre kunnen noemen; een dwangmatige verzamelaar die veel moeite heeft om afstand te doen van spullen. Dat was bij Truus zo erg, dat de reinigingsdienst moest worden geëscorteerd door de politie. Met recht een markante persoonlijkheid die op haar manier bleef protesteren tegen de wegwerpmentaliteit van de maatschappij.

8. Die 36 uit het boek van mevrouw De Jong gaan we hier niet allemaal bespreken. Gezien het feit dat hier vanavond ook niet-Gorcumers aanwezig zijn, kunnen zij het waarschijnlijk wel appreciëren als er ook wat ‘grotere namen’ worden genoemd. Zoals Jan van der Heijden, wie kent hem niet? Een 17e-eeuwse geboren Gorcumer die carrière maakte als uitvinder van de brandspuit. Of hij zelf veel brandjes bluste, is de vraag. Hij was namelijk ook een veelzijdig kunstenaar.

9. Er zijn in Nederland veel straten naar deze Jan vernoemd. Naast treinen, is een straatbenoeming ook een goede graadmeter voor befaamdheid. Maar een sporthal krijgt niet iedereen! De Van Rappardhal herinnert nog veel inwoners aan ongetwijfeld de markantste burgemeester van Gorinchem tot nu toe. Deze Rolly was een ridder uit een adellijk geslacht. Verre van plebs dus. Als deze flamboyante aristocraat nog geleefd zou hebben, zou hij om de haverklap aangeschoven zijn bij De Wereld Draait Door. Met zijn ultraconservatieve opvattingen was er vaak reuring rond de man die zo’n dertig jaar onze stad bestuurde. Op autoritaire wijze waakte hij over de goede zeden in zijn stad. Toneel- en filmvoorstellingen die hem niet zinden, werden verboden. Een dictee had hij daarentegen vast vermakelijk gevonden.

10. PS Veel van de besproken personen zijn niet meer onder ons. Dit is louter toeval. Er zijn nog genoeg markante burgemeesters, casanova’s, sporthelden en andere cultfiguren over voor een volgende keer. We zijn voor nu namelijk bijna aan het eind gekomen. Het dictee echoot nog een beetje na. Het is te laat om nog te gaan yogaën of een sudoku’tje te leggen voor de broodnodige ontspanning. Maar wellicht helpt een lekker glaasje in de foyer?