Dictee - dictees [0438]
Groot Soester Dictee 2014
De vet en onderstreepte woorden moesten worden ingevuld. 
Verloedert de taal? 
1. Waar moet
het met het onderwijs naartoe?
Is de spes patriae nog wel in
goede handen bij leraren die, als we de efemeriden
mogen geloven, geen kaas gegeten hebben van spelling, en dt-fouten maken bij de vleet?
2. Vroeger,
toen de beschaving hoog en de misdaad laag was, had zelfs Jan met de pet een behoorlijk vocabulaire en geen problemen met onze nu zo vermaledijde spelling.
3. Men schreef
elkaar geregeld geacheveerde
brieven, gelardeerd met prestigieuze
woorden, een schril contrast met de kattebelletjes
die vandaag de dag verstuurd worden.
4. Als er überhaupt
nog geschreven wordt, want meestal beperken de gedachtewisselingen van de middelbareschooljeugd zich tot vluchtige sms- en e-mailberichten. Om nog
maar te zwijgen van breezertaal.
5. Vroeger
moesten er open vragen beantwoord worden, tegenwoordig kan men zich er met een jantje-van-leiden van afmaken en
hoeft men slechts multiplechoicevragen
te beantwoorden.
6. Ik hoor u, toegewijde taalhobbyisten, al instemmend mompelen, maar berusten deze
sombere mijmeringen wel op werkelijkheid? Het is natuurlijk voor u een ver-van-mijn-bedshow, maar zou
u wél met vertrouwen de uitslag van een Cito-toets
tegemoet zien waaraan ook uw dochter in groep 8 wordt blootgesteld?
7. Weet u nog
wél feilloos uw weg in de chaotische
bushbush die spelling heet?
Bent u linguïstisch voldoende
onderlegd om ‘Bindt u dat maar vast meneer’ en
‘Wind u niet zo op, meneer’
correct neer te pennen?
8. Of bent u
nu aan ontgoocheling en weifeling ten prooi en wendt u een acute vorm van dyslexie
voor? En bent u nu plotsklaps voor een spellingvereenvoudiging zoals die in
1994 voor zoveel commotie
zorgde?
9. Het rapport
was uitgelekt, maar leidde
tot heftige polemieken. Het grauw moest niets hebben van de rigoureuze vereenvoudigingsvoorstellen
en gynaecoloog bleef zoals
het was; in een ginekoloog zou geen vrouw fiducie
hebben.
10. Maar er was
niets nieuws onder de zon, want 70 jaar daarvoor schreef Carry van Bruggen al:
‘Tee smaakt mij niet!’ Toch was er
in de permissieve jaren 70
van de vorige eeuw een tendens om fonologisch te spellen, maar heden ten dage zal geen coiffeur zijn zaak meer
‘haarsjop’ noemen.
11. Of vindt u
dat ik nu mijn cheval de bataille
berijd? U heeft gelijk. De afgelopen nacht nog verliet ik zelfs halsoverkop mijn lits-jumeaux op zoek naar een verfomfaaid A4’tje waarop ik als aide-mémoire
wat problematische spellingen genoteerd had, zoals: rijinstructeur, teriyaki,
standaard-USB-aansluiting , bordeauxtje en golauyoek.
12. Vroeger op
school was ik al monomaan op een correcte spelling gespitst en berispte ik mijn
buurman die het met de diakritische
tekens niet zo nauw nam.
13. Hij
verzette zich overigens niet slechts tegen de spellingregels; zo rookte hij achter in de klas stiekem een nargileh. Ook flirtte
hij met het mooiste meisje van de klas dat al op jeugdige leeftijd een vitamine B-tekort had en later
de breeveertien is opgegaan. Er is dan ook niets
van deze rowdy terechtgekomen.
14. Uiteindelijk
is hij zelfs van school gestuurd wegens het – met een balaclava over zijn hoofd getrokken - hijacken van een pick-uptruck.
Jarenlang verbleef hij in een
ashram, maar naar verluidt slijt hij nu zijn dagen
in een wozoco, een woon-zorgcomplex. Zijn fetisj van toen heeft tot op de
dag van vandaag haar domicilie
in een
blijf-van-mijn-lijfhuis.
15. Hij was
overigens niet de enige orthografische bohemien:
veel meer scholieren hadden weinig op met spelling; sommigen van hen hadden er zelfs faliekant een afkeer van!
16. Maar dit is
natuurlijk allemaal apekool
en zotteklap. De vraag hoe
het nu met het onderwijs moet, is nog steeds niet beantwoord.
Welnu, de verengelsing die men
tegenwoordig in het onderwijs ziet, is een heilloze
zaak. Het grootste deel van het docentenkorps
beheerst het Engels niet voldoende, wat leidt tot bachelorscripties van tenhemelschreiend
niveau.
17. Zowel in de alfa-,
als in de bèta- en gammawetenschappen is een
scherpe uitdrukkingsvaardigheid een conditio
sine qua non. Havoërs
en vwo’ers, mavo- en vmbo-leerlingen zijn er allen
bij gebaat les te krijgen van native
speakers. Zo niet, dan ontstaat er een lingua franca. En voorwaar, dan is het Standaardnederlands in de gevarenzone!