Dictee - dictees [0442]
Klein Dictee der Nederlandse Taal – BN DeStem
Grappig dicteetje uit BN DeStem ter voorbereiding op het Groot Dictee vanavond - december 2014
1. Spellingsextremisten en interpunctiefetisjisten opgelet: wie meedoet aan dit Klein Dictee is vanavond beter opgewassen tegen het Groot, vooropgesteld dat de correcte spelwijze niet wordt opgezocht via geëigende digitale kanalen of een tablet – anders is het kiezen tussen ei en ij Appletje-eIT'je – en vermijd ook ge-e-mailde afkijkerij.
2. Voor redacteuren van periodieken – onder wie schrijver dezes – is de eindejaarsperiode überhaupt een beangstigende beproeving: drijft de spatielocatie in ‘goedheilig man’ * ons niet tot waanzin, dan doen de conventionele christelijke hoogtijdagen dat wel, met hun quasiconsequente aanwending van kapitalen en koppeltekens.
* Thans - 2020 - VD goedheilig man, GB ook nog aaneen!
3. Toch valt het gemor daaromtrent in het niet bij gejeremieer over de tenaamstelling van de fijnbesnaarde Fijnaartse finalisten van The Voice of Holland; menig gepijnigd collega peinsde hardop over de uitspraak van OG3NE ** – met zo’n naam maak je nog eerder een kentekenplaat dan een cd, verzuchtte er een ostentatief.
** Nederlandse meidengroep!
4. Niet elk nieuwsfeit leent zich overigens voor opname in deze opgaaf: frequent geweifel van Herman Wijffels is een twijfelgeval.
5. Minister Kamp daarentegen lijkt bij elke geagendeerde excursie naar onze contreien getroffen door antiperistaltische neigingen: hij liet verstek gaan toen Philip Morrisbanen in rook opgingen en maandag werd de spanning rond het 380 kV-tracé hem te veel – laten we de bewindsman voortaan minister Kramp noemen.
6. Desalniettemin wijden wij ons welgemoed aan de zelfindoctrinatie van de lettervolgorde in Woord van het Jaar dagobertducktaks.
7. Wie excelleerde in bovenstaande exorbitante exercitie mag door naar de volgende ronde: voor hem of haar klinkt straks het sonore stemgeluid van ex-journaalcoryfee Philip Freriks; de rest kan zich alvast verkneukelen op mooiere midweekse gewoonten, zoals een uitgebreide avonddis of een dito cohabitatie.
woensdag 17 december 2014
dinsdag 16 december 2014
0441 Dictee woensdag 17 dec 2014 (4): dictee Ditjes en datjes (11) √
Dictee - dictees [0441]
Ditjes en datjes (11)
A. Vroeger was een ambtenaar vertuid aan hetSchip van Staat. Omdat elders 4 x 'schip van staat' voorkwam, heeft VD het (waarschijnlijk na een tip van iemand - wie zou dat zijn ...) veranderd in 'vertuid zijn aan het schip van staat'.
B. Stad en statten, autoped en autopetten, Lelystad en Lelystatter. Studenten kennen de uitdrukking 'ad fundum': een biertje of borreltje (bijwoord) ad fundum (leeg)drinken is de inhoud van het glas 'tot op de bodem' in één keer leegdrinken. Ook wordt de uitdrukking als aansporing gebruikt: ad fundum! – tot op de bodem! Verder mag het ook nog een znw. zijn: een ad fundum drinken. Studenten verkorten dat znw. ook wel tot een adje. Maar wat nu als je van die bezigheid een ww. wilt maken? Tja, uit het begin van dit item blijkt dat dit dan ontegenzeggelijk 'atten' wordt. De Dikke van Dale kent dat ww. (nog) niet, hetWitte Boekje – waar ik verder niets mee heb – geeft correct 'atten', maar VD Hedendaags Nederlands geeft ten onrechte 'adten'. Dat het echt ten onrechte is, blijkt uit een zojuist ontvangen Taaladvies (van de NTU). Je moet echt 'atten' schrijven.
C. Klinkerbotsing blijft een lastige kwestie: je schrijft 'café-elftal', terwijl je dat echt niet verkeerd kan uitspreken, maar de regel is absoluut: e-e levert, hoe dan ook, klinkerbotsing op. Andere voorbeelden:
sproei-installatie (samenstelling) en draaiing (afleiding, ongeleed woord) – voor i-i geldt, net als voor i-j, e-ui en e-ij een aparte regel ***! Voor u-i geldt de regel onverkort: smeuïg (afleiding) en menu-uitdraai (samenstelling). Met die u-i zijn er toch nog wel wat 'rare' zaken: je schrijft 'gratuit', kennelijk vanwege de Franse herkomst en de uitspraak 'twie'. Daarnaast is het wel 'gratuïteit' (afleiding, dus trema), omdat de uitspraak daar echt 'tuu-wie' moet zijn. Recente voorbeelden uit dictees zijn 'hightea-etagère' (klinkerbotsing a-e, samenstelling en dus koppelteken) en 'rousseauïaans' (klinkerbotsing u-i, afleiding en dus trema. Dat alles volgens de Taalunie althans.
*** In die 4 gevallen bij samenstelling wel klinkerbotsing en koppelteken (sproei-installatie, gummi-jas, college-uitstap en vanille-ijs) maar bij afleiding en ongelede woorden geen klinkerbotsing (kopiist, bijectie, geuit en beijveren).
D. In een cafédictee in Rotterdam kwam de volgende zin voor. “Hier in Café Voorheen Voigt”, oreerde hij in de ontstane kakofonie, zodat eenieder hem erbovenuit hoorde, “is de klandizie gewoon om van achteruit de staminee ordinaire brouwsels te pramen, waarna 's zaterdagsavonds een colloquium nochtans kan uitdraaien op een drinkgelag waarbij veel wordt gerock-'n-rold”. Ik heb aan Taaladvies * gevraagd of 'van achteruit' hier wel klopte. Volgens hen niet, want 'achteruit' is een bijwoord. Of de juiste schrijfwijze nu 'vanachter uit' of 'van achter uit' moet zijn, bleef in het midden. Zelf heb ik (met VD) een voorkeur voor 'vanachter uit' en dat had ik dus ook opgeschreven.
* Zie ook blogpost [0423].
Ditjes en datjes (11)
A. Vroeger was een ambtenaar vertuid aan het
B. Stad en statten, autoped en autopetten, Lelystad en Lelystatter. Studenten kennen de uitdrukking 'ad fundum': een biertje of borreltje (bijwoord) ad fundum (leeg)drinken is de inhoud van het glas 'tot op de bodem' in één keer leegdrinken. Ook wordt de uitdrukking als aansporing gebruikt: ad fundum! – tot op de bodem! Verder mag het ook nog een znw. zijn: een ad fundum drinken. Studenten verkorten dat znw. ook wel tot een adje. Maar wat nu als je van die bezigheid een ww. wilt maken? Tja, uit het begin van dit item blijkt dat dit dan ontegenzeggelijk 'atten' wordt. De Dikke van Dale kent dat ww. (nog) niet, het
C. Klinkerbotsing blijft een lastige kwestie: je schrijft 'café-elftal', terwijl je dat echt niet verkeerd kan uitspreken, maar de regel is absoluut: e-e levert, hoe dan ook, klinkerbotsing op. Andere voorbeelden:
sproei-installatie (samenstelling) en draaiing (afleiding, ongeleed woord) – voor i-i geldt, net als voor i-j, e-ui en e-ij een aparte regel ***! Voor u-i geldt de regel onverkort: smeuïg (afleiding) en menu-uitdraai (samenstelling). Met die u-i zijn er toch nog wel wat 'rare' zaken: je schrijft 'gratuit', kennelijk vanwege de Franse herkomst en de uitspraak 'twie'. Daarnaast is het wel 'gratuïteit' (afleiding, dus trema), omdat de uitspraak daar echt 'tuu-wie' moet zijn. Recente voorbeelden uit dictees zijn 'hightea-etagère' (klinkerbotsing a-e, samenstelling en dus koppelteken) en 'rousseauïaans' (klinkerbotsing u-i, afleiding en dus trema. Dat alles volgens de Taalunie althans.
*** In die 4 gevallen bij samenstelling wel klinkerbotsing en koppelteken (sproei-installatie, gummi-jas, college-uitstap en vanille-ijs) maar bij afleiding en ongelede woorden geen klinkerbotsing (kopiist, bijectie, geuit en beijveren).
D. In een cafédictee in Rotterdam kwam de volgende zin voor. “Hier in Café Voorheen Voigt”, oreerde hij in de ontstane kakofonie, zodat eenieder hem erbovenuit hoorde, “is de klandizie gewoon om van achteruit de staminee ordinaire brouwsels te pramen, waarna 's zaterdagsavonds een colloquium nochtans kan uitdraaien op een drinkgelag waarbij veel wordt gerock-'n-rold”. Ik heb aan Taaladvies * gevraagd of 'van achteruit' hier wel klopte. Volgens hen niet, want 'achteruit' is een bijwoord. Of de juiste schrijfwijze nu 'vanachter uit' of 'van achter uit' moet zijn, bleef in het midden. Zelf heb ik (met VD) een voorkeur voor 'vanachter uit' en dat had ik dus ook opgeschreven.
* Zie ook blogpost [0423].
0440 Dictee woensdag 17 dec 2014 (3): dictee Woord van het Jaar 2014 √
Dictee - dictees [0440]
Woord van het jaar 2014
1. Van Dale heeft het publiek weer een Woord van het Jaar laten kiezen. De keuze is gevallen op 'dagobertducktaks'. Dagobert Duck, de oom van Donald Duck, was een rijk man. Hij is ooit met een 'geluksdubbeltje' (staat in VD) begonnen. Het woord 'taks' is vernederlandst van 'tax' (belasting, Engels, vergelijk taxplanning). De betekenis van het woord is duidelijk: een belasting voor zeer vermogende Nederlanders (zeg vanaf een miljoen) om de noodlijdende staatskas te spekken … Of zo'n woord een blijvertje is? Als die belasting er echt komt, ja, anders zijn we het over twee jaar weer vergeten. Ik vond in Van Dale nog twee aan de Donald Duck ontleende woorden: een 'williewortelbedrijf' = een onderneming van hoogopgeleide jongeren die zich richten op technische innovatie en 'williewortelen' = uitvindingen doen. Ook vond ik nog 'donaldduckstem' of 'heliumstem' = hoge stem die men tijdelijk heeft na het inademen van helium.
2. Op de tweede plaats kwam 'moestuinsocialisme': zelfredzaamheid van minderbedeelden en ouderen met een klein pensioen, die moesten maar een volkstuintje nemen (om de kosten van levensonderhoud te drukken). En derde werd 'stemfie', de selfie (met de eigen telefoon o.d. genomen foto van jezelf) op het stembureau. Het Belgische Woord van het Jaar bij VD was overigens 'flitsmarathon', een dag van intensief flitsen door de politie.
3. Dit allemaal over de categorie 'algemeen'. Er waren ook nog andere categorieën, zoals de categorie 'jongerentaal'. Daar kwam op de tweede plaats het woord 'onesie' (spreek uit: wahn-zie), een ruimzittend uit één deel bestaand huis- of pyjamapak dat alleen hoofd, handen en voeten vrijlaat, gewoonlijk met een ritssluiting aan de voorkant, soms met een capuchon. En derde werd daar 'Facebookvoyeur' (evt. f), iemand die zelf geen of nauwelijks postings (blogberichten) op Facebook plaatst maar wel geregeld de statusupdates van zijn Facebookvrienden raadpleegt.
4. De winnaar in deze categorie was 'aanmodderfakker'. Als uitleg las ik: iemand zonder ambities die niet verder komt in het leven, lapzwans (porte-manteauwoord van aanmodderen en motherfucker). Daar valt dus nog wel iets aan uit leggen. Aanmodderen zal duidelijk zijn, 'fakker' is de vernederlandste vorm van 'fuck(er)', een motherfucker is letterlijk een – excusez le mot – 'moederneuker' en figuurlijk – excusez-moi – een klootzak. Een porte-manteau is een staande kapstok en een porte-manteauwoord een woord dat uit twee andere woorden is samengesteld (zoals 'brunch' uit 'breakfast' en 'lunch'). Vervolgens is een lapzwans een niksnut. Verder is er niets meer aan uit leggen, denk ik. Enfin, op naar (het Woord van het Jaar) 2015!
Woord van het jaar 2014
1. Van Dale heeft het publiek weer een Woord van het Jaar laten kiezen. De keuze is gevallen op 'dagobertducktaks'. Dagobert Duck, de oom van Donald Duck, was een rijk man. Hij is ooit met een 'geluksdubbeltje' (staat in VD) begonnen. Het woord 'taks' is vernederlandst van 'tax' (belasting, Engels, vergelijk taxplanning). De betekenis van het woord is duidelijk: een belasting voor zeer vermogende Nederlanders (zeg vanaf een miljoen) om de noodlijdende staatskas te spekken … Of zo'n woord een blijvertje is? Als die belasting er echt komt, ja, anders zijn we het over twee jaar weer vergeten. Ik vond in Van Dale nog twee aan de Donald Duck ontleende woorden: een 'williewortelbedrijf' = een onderneming van hoogopgeleide jongeren die zich richten op technische innovatie en 'williewortelen' = uitvindingen doen. Ook vond ik nog 'donaldduckstem' of 'heliumstem' = hoge stem die men tijdelijk heeft na het inademen van helium.
2. Op de tweede plaats kwam 'moestuinsocialisme': zelfredzaamheid van minderbedeelden en ouderen met een klein pensioen, die moesten maar een volkstuintje nemen (om de kosten van levensonderhoud te drukken). En derde werd 'stemfie', de selfie (met de eigen telefoon o.d. genomen foto van jezelf) op het stembureau. Het Belgische Woord van het Jaar bij VD was overigens 'flitsmarathon', een dag van intensief flitsen door de politie.
3. Dit allemaal over de categorie 'algemeen'. Er waren ook nog andere categorieën, zoals de categorie 'jongerentaal'. Daar kwam op de tweede plaats het woord 'onesie' (spreek uit: wahn-zie), een ruimzittend uit één deel bestaand huis- of pyjamapak dat alleen hoofd, handen en voeten vrijlaat, gewoonlijk met een ritssluiting aan de voorkant, soms met een capuchon. En derde werd daar 'Facebookvoyeur' (evt. f), iemand die zelf geen of nauwelijks postings (blogberichten) op Facebook plaatst maar wel geregeld de statusupdates van zijn Facebookvrienden raadpleegt.
4. De winnaar in deze categorie was 'aanmodderfakker'. Als uitleg las ik: iemand zonder ambities die niet verder komt in het leven, lapzwans (porte-manteauwoord van aanmodderen en motherfucker). Daar valt dus nog wel iets aan uit leggen. Aanmodderen zal duidelijk zijn, 'fakker' is de vernederlandste vorm van 'fuck(er)', een motherfucker is letterlijk een – excusez le mot – 'moederneuker' en figuurlijk – excusez-moi – een klootzak. Een porte-manteau is een staande kapstok en een porte-manteauwoord een woord dat uit twee andere woorden is samengesteld (zoals 'brunch' uit 'breakfast' en 'lunch'). Vervolgens is een lapzwans een niksnut. Verder is er niets meer aan uit leggen, denk ik. Enfin, op naar (het Woord van het Jaar) 2015!
zondag 14 december 2014
0439 Dictee woensdag 17 dec 2014 (2): dictee Taalquiz Merelbeke √
Dictee - dictees [0439]
Taalquiz Merelbeke 2014 – Spellinggerelateerde opgaven
Oplossingen in blogpost [0448]!
A. Zijn deze woorden goed of fout gespeld? Onderstreep de goede.
corrosie electrode algorithme
dyscalculie formateren isgelijkteken
emaileren product ampèremeter
B. Onderstreep in de volgende tekst het woord (de woorden) waarin een getal verborgen zit (alleen het getal is voldoende). Het zijn er 8! Getallen kunnen meer dan 1 keer voorkomen. De som van de 8 getallen is 220. Gebruik steeds het grootst mogelijke getal, als je 'zestien' tegenkomt, gebruik dat dan niet als 'zes' of 'tien'. Let op: het lidwoord een geldt niet als antwoord!
De man was zich niet van kwaad bewust toen hij zijn wagen tot stilstand bracht. 'Tiens! Die juffrouw heeft hulp nodig, denk ik'. Het was herfstachtig, inderdaad een weer om hoogstens een straathond er doorheen te jagen. Hij had in een speelfilm over kamikazeseks gezien hoe iemand bij zo'n weer op bedrieglijke wijze hulp bood aan natgeregende dames bij de tramhalte. Maar hij sprak een
politie-lokeend aan.
C. Zelfde opgave als B, weer 8 getallen, maar nu met som 61.
De chemieleraar hield van Bach. Telkens als het weer misliep bij zijn experimenten en het klaslokaal met rook gevuld werd, riep hij als een bezetene: 'Genoeg chemische reactie! Nu nemen we een pauze. Vensters open voor frisse lucht en oren gespitst voor een cd met wat Bach zelf het mooiste vond: het werk voor orgel! Fuga's en toccata's.
D. In de volgende 4 zinnen zijn 28 (7 + 9 + 7 + 5) woorden of woordgroepen vet + cursief gedrukt. Onderstreep de TIEN foute woorden of woordgroepen. Verscheidene fouten in één zo'n woord(groep) worden slechts als één fout gerekend. Let op: niet strikt noodzakelijke, zgn. 'facultatieve koppeltekens' moeten als fout worden beschouwd. Bijvoorbeeld 'quasi-klassiek' is hier als fout aan te rekenen. Let op: wat in VD gelabeld is als 'algemeen', zoals 'algemeen Belgisch-Nederlands' keuren we goed. Woorden met bijvoorbeeld het label 'Belgisch-Nederlands, niet algemeen', 'Belgisch-Nederlands, spreektaal' worden afgekeurd.
1. Toen de montignaccende TSO-er (technisch secundair onderwijs) het zwaarwichtig begon te hebben over kHz, GHz en optische vezelactiviteiten, was de met stafylokokken besmette uitbater van drie zoos boos omdat die knowhow ver boven zijn koortsige petje ging, waarna hij besloot de dichtstbijzijnde verplegingsdienst op te zoeken. (7)
2. Omdat hij er niet gerust op was, ploos de gerenomeerde viroloog de tot nog toe polyinterpretabele symptomen van pseudovogelpest, pseudo-influenza en myxomatose uit, waardoor hij tot de vaststelling kwam dat ze sterk op elkaar gelijken en waarna hij meteen zijn bevindingen op een papiertje noteerde alsof het een kattenbelletje betrof. (9)
3. Toen het merendeel van de professoren in de kwantumfysica te laat op het congres verschenen, bleek dat zij allen met hun vijfenzestigpluskaart enige Belgische treinperikels hadden moeten trotseren en tengevolge daarvan het FAQ'jesgedeelte geheel en al leken gemist te hebben. (7)
4. Hij maakte ons allen deelgenoot aan zijn glasheldere kijk op wat proceduraal zeer ruïneus is voor de accuratesse van de resultaten van de koolstof 14-methode, waarbij hij refereerde naar het desastreuze vooronderzoek. (5)
Taalquiz Merelbeke 2014 – Spellinggerelateerde opgaven
Oplossingen in blogpost [0448]!
A. Zijn deze woorden goed of fout gespeld? Onderstreep de goede.
corrosie electrode algorithme
dyscalculie formateren isgelijkteken
emaileren product ampèremeter
B. Onderstreep in de volgende tekst het woord (de woorden) waarin een getal verborgen zit (alleen het getal is voldoende). Het zijn er 8! Getallen kunnen meer dan 1 keer voorkomen. De som van de 8 getallen is 220. Gebruik steeds het grootst mogelijke getal, als je 'zestien' tegenkomt, gebruik dat dan niet als 'zes' of 'tien'. Let op: het lidwoord een geldt niet als antwoord!
De man was zich niet van kwaad bewust toen hij zijn wagen tot stilstand bracht. 'Tiens! Die juffrouw heeft hulp nodig, denk ik'. Het was herfstachtig, inderdaad een weer om hoogstens een straathond er doorheen te jagen. Hij had in een speelfilm over kamikazeseks gezien hoe iemand bij zo'n weer op bedrieglijke wijze hulp bood aan natgeregende dames bij de tramhalte. Maar hij sprak een
politie-lokeend aan.
C. Zelfde opgave als B, weer 8 getallen, maar nu met som 61.
De chemieleraar hield van Bach. Telkens als het weer misliep bij zijn experimenten en het klaslokaal met rook gevuld werd, riep hij als een bezetene: 'Genoeg chemische reactie! Nu nemen we een pauze. Vensters open voor frisse lucht en oren gespitst voor een cd met wat Bach zelf het mooiste vond: het werk voor orgel! Fuga's en toccata's.
D. In de volgende 4 zinnen zijn 28 (7 + 9 + 7 + 5) woorden of woordgroepen vet + cursief gedrukt. Onderstreep de TIEN foute woorden of woordgroepen. Verscheidene fouten in één zo'n woord(groep) worden slechts als één fout gerekend. Let op: niet strikt noodzakelijke, zgn. 'facultatieve koppeltekens' moeten als fout worden beschouwd. Bijvoorbeeld 'quasi-klassiek' is hier als fout aan te rekenen. Let op: wat in VD gelabeld is als 'algemeen', zoals 'algemeen Belgisch-Nederlands' keuren we goed. Woorden met bijvoorbeeld het label 'Belgisch-Nederlands, niet algemeen', 'Belgisch-Nederlands, spreektaal' worden afgekeurd.
1. Toen de montignaccende TSO-er (technisch secundair onderwijs) het zwaarwichtig begon te hebben over kHz, GHz en optische vezelactiviteiten, was de met stafylokokken besmette uitbater van drie zoos boos omdat die knowhow ver boven zijn koortsige petje ging, waarna hij besloot de dichtstbijzijnde verplegingsdienst op te zoeken. (7)
2. Omdat hij er niet gerust op was, ploos de gerenomeerde viroloog de tot nog toe polyinterpretabele symptomen van pseudovogelpest, pseudo-influenza en myxomatose uit, waardoor hij tot de vaststelling kwam dat ze sterk op elkaar gelijken en waarna hij meteen zijn bevindingen op een papiertje noteerde alsof het een kattenbelletje betrof. (9)
3. Toen het merendeel van de professoren in de kwantumfysica te laat op het congres verschenen, bleek dat zij allen met hun vijfenzestigpluskaart enige Belgische treinperikels hadden moeten trotseren en tengevolge daarvan het FAQ'jesgedeelte geheel en al leken gemist te hebben. (7)
4. Hij maakte ons allen deelgenoot aan zijn glasheldere kijk op wat proceduraal zeer ruïneus is voor de accuratesse van de resultaten van de koolstof 14-methode, waarbij hij refereerde naar het desastreuze vooronderzoek. (5)
0438 Dictee woensdag 17 dec 2014 (1): dictee Groot Soester Dictee 2014 √
Dictee - dictees [0438]
Groot Soester Dictee 2014
De vet en onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.
Verloedert de taal?
1. Waar moet het met het onderwijs naartoe? Is de spes patriae nog wel in goede handen bij leraren die, als we de efemeriden mogen geloven, geen kaas gegeten hebben van spelling, en dt-fouten maken bij de vleet?
2. Vroeger, toen de beschaving hoog en de misdaad laag was, had zelfs Jan met de pet een behoorlijk vocabulaire en geen problemen met onze nu zo vermaledijde spelling.
3. Men schreef elkaar geregeld geacheveerde brieven, gelardeerd met prestigieuze woorden, een schril contrast met de kattebelletjes die vandaag de dag verstuurd worden.
4. Als er überhaupt nog geschreven wordt, want meestal beperken de gedachtewisselingen van de middelbareschooljeugd zich tot vluchtige sms- en e-mailberichten. Om nog maar te zwijgen van breezertaal.
5. Vroeger moesten er open vragen beantwoord worden, tegenwoordig kan men zich er met een jantje-van-leiden van afmaken en hoeft men slechts multiplechoicevragen te beantwoorden.
6. Ik hoor u, toegewijde taalhobbyisten, al instemmend mompelen, maar berusten deze sombere mijmeringen wel op werkelijkheid? Het is natuurlijk voor u een ver-van-mijn-bedshow, maar zou u wél met vertrouwen de uitslag van een Cito-toets tegemoet zien waaraan ook uw dochter in groep 8 wordt blootgesteld?
7. Weet u nog wél feilloos uw weg in de chaotische bushbush die spelling heet? Bent u linguïstisch voldoende onderlegd om ‘Bindt u dat maar vast meneer’ en ‘Wind u niet zo op, meneer’ correct neer te pennen?
8. Of bent u nu aan ontgoocheling en weifeling ten prooi en wendt u een acute vorm van dyslexie voor? En bent u nu plotsklaps voor een spellingvereenvoudiging zoals die in 1994 voor zoveel commotie zorgde?
9. Het rapport was uitgelekt, maar leidde tot heftige polemieken. Het grauw moest niets hebben van de rigoureuze vereenvoudigingsvoorstellen en gynaecoloog bleef zoals het was; in een ginekoloog zou geen vrouw fiducie hebben.
10. Maar er was niets nieuws onder de zon, want 70 jaar daarvoor schreef Carry van Bruggen al: ‘Tee smaakt mij niet!’ Toch was er in de permissieve jaren 70 van de vorige eeuw een tendens om fonologisch te spellen, maar heden ten dage zal geen coiffeur zijn zaak meer ‘haarsjop’ noemen.
11. Of vindt u dat ik nu mijn cheval de bataille berijd? U heeft gelijk. De afgelopen nacht nog verliet ik zelfs halsoverkop mijn lits-jumeaux op zoek naar een verfomfaaid A4’tje waarop ik als aide-mémoire wat problematische spellingen genoteerd had, zoals: rijinstructeur, teriyaki, standaard-USB-aansluiting , bordeauxtje en golauyoek.
12. Vroeger op school was ik al monomaan op een correcte spelling gespitst en berispte ik mijn buurman die het met de diakritische tekens niet zo nauw nam.
13. Hij verzette zich overigens niet slechts tegen de spellingregels; zo rookte hij achter in de klas stiekem een nargileh. Ook flirtte hij met het mooiste meisje van de klas dat al op jeugdige leeftijd een vitamine B-tekort had en later de breeveertien is opgegaan. Er is dan ook niets van deze rowdy terechtgekomen.
14. Uiteindelijk is hij zelfs van school gestuurd wegens het – met een balaclava over zijn hoofd getrokken - hijacken van een pick-uptruck. Jarenlang verbleef hij in een ashram, maar naar verluidt slijt hij nu zijn dagen in een wozoco, een woon-zorgcomplex. Zijn fetisj van toen heeft tot op de dag van vandaag haar domicilie in een
blijf-van-mijn-lijfhuis.
15. Hij was overigens niet de enige orthografische bohemien: veel meer scholieren hadden weinig op met spelling; sommigen van hen hadden er zelfs faliekant een afkeer van!
16. Maar dit is natuurlijk allemaal apekool en zotteklap. De vraag hoe het nu met het onderwijs moet, is nog steeds niet beantwoord.
Groot Soester Dictee 2014
De vet en onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.
Verloedert de taal?
1. Waar moet het met het onderwijs naartoe? Is de spes patriae nog wel in goede handen bij leraren die, als we de efemeriden mogen geloven, geen kaas gegeten hebben van spelling, en dt-fouten maken bij de vleet?
2. Vroeger, toen de beschaving hoog en de misdaad laag was, had zelfs Jan met de pet een behoorlijk vocabulaire en geen problemen met onze nu zo vermaledijde spelling.
3. Men schreef elkaar geregeld geacheveerde brieven, gelardeerd met prestigieuze woorden, een schril contrast met de kattebelletjes die vandaag de dag verstuurd worden.
4. Als er überhaupt nog geschreven wordt, want meestal beperken de gedachtewisselingen van de middelbareschooljeugd zich tot vluchtige sms- en e-mailberichten. Om nog maar te zwijgen van breezertaal.
5. Vroeger moesten er open vragen beantwoord worden, tegenwoordig kan men zich er met een jantje-van-leiden van afmaken en hoeft men slechts multiplechoicevragen te beantwoorden.
6. Ik hoor u, toegewijde taalhobbyisten, al instemmend mompelen, maar berusten deze sombere mijmeringen wel op werkelijkheid? Het is natuurlijk voor u een ver-van-mijn-bedshow, maar zou u wél met vertrouwen de uitslag van een Cito-toets tegemoet zien waaraan ook uw dochter in groep 8 wordt blootgesteld?
7. Weet u nog wél feilloos uw weg in de chaotische bushbush die spelling heet? Bent u linguïstisch voldoende onderlegd om ‘Bindt u dat maar vast meneer’ en ‘Wind u niet zo op, meneer’ correct neer te pennen?
8. Of bent u nu aan ontgoocheling en weifeling ten prooi en wendt u een acute vorm van dyslexie voor? En bent u nu plotsklaps voor een spellingvereenvoudiging zoals die in 1994 voor zoveel commotie zorgde?
9. Het rapport was uitgelekt, maar leidde tot heftige polemieken. Het grauw moest niets hebben van de rigoureuze vereenvoudigingsvoorstellen en gynaecoloog bleef zoals het was; in een ginekoloog zou geen vrouw fiducie hebben.
10. Maar er was niets nieuws onder de zon, want 70 jaar daarvoor schreef Carry van Bruggen al: ‘Tee smaakt mij niet!’ Toch was er in de permissieve jaren 70 van de vorige eeuw een tendens om fonologisch te spellen, maar heden ten dage zal geen coiffeur zijn zaak meer ‘haarsjop’ noemen.
11. Of vindt u dat ik nu mijn cheval de bataille berijd? U heeft gelijk. De afgelopen nacht nog verliet ik zelfs halsoverkop mijn lits-jumeaux op zoek naar een verfomfaaid A4’tje waarop ik als aide-mémoire wat problematische spellingen genoteerd had, zoals: rijinstructeur, teriyaki, standaard-USB-aansluiting , bordeauxtje en golauyoek.
12. Vroeger op school was ik al monomaan op een correcte spelling gespitst en berispte ik mijn buurman die het met de diakritische tekens niet zo nauw nam.
13. Hij verzette zich overigens niet slechts tegen de spellingregels; zo rookte hij achter in de klas stiekem een nargileh. Ook flirtte hij met het mooiste meisje van de klas dat al op jeugdige leeftijd een vitamine B-tekort had en later de breeveertien is opgegaan. Er is dan ook niets van deze rowdy terechtgekomen.
14. Uiteindelijk is hij zelfs van school gestuurd wegens het – met een balaclava over zijn hoofd getrokken - hijacken van een pick-uptruck. Jarenlang verbleef hij in een ashram, maar naar verluidt slijt hij nu zijn dagen in een wozoco, een woon-zorgcomplex. Zijn fetisj van toen heeft tot op de dag van vandaag haar domicilie in een
blijf-van-mijn-lijfhuis.
15. Hij was overigens niet de enige orthografische bohemien: veel meer scholieren hadden weinig op met spelling; sommigen van hen hadden er zelfs faliekant een afkeer van!
16. Maar dit is natuurlijk allemaal apekool en zotteklap. De vraag hoe het nu met het onderwijs moet, is nog steeds niet beantwoord.
Welnu, de verengelsing die men
tegenwoordig in het onderwijs ziet, is een heilloze
zaak. Het grootste deel van het docentenkorps
beheerst het Engels niet voldoende, wat leidt tot bachelorscripties van tenhemelschreiend
niveau.
17. Zowel in de alfa-, als in de bèta- en gammawetenschappen is een scherpe uitdrukkingsvaardigheid een conditio sine qua non. Havoërs en vwo’ers, mavo- en vmbo-leerlingen zijn er allen bij gebaat les te krijgen van native speakers. Zo niet, dan ontstaat er een lingua franca. En voorwaar, dan is het Standaardnederlands in de gevarenzone!
17. Zowel in de alfa-, als in de bèta- en gammawetenschappen is een scherpe uitdrukkingsvaardigheid een conditio sine qua non. Havoërs en vwo’ers, mavo- en vmbo-leerlingen zijn er allen bij gebaat les te krijgen van native speakers. Zo niet, dan ontstaat er een lingua franca. En voorwaar, dan is het Standaardnederlands in de gevarenzone!
zaterdag 13 december 2014
0437 Dictee woensdag 10 dec 2014 (20): dictee 806 (deel 3) √
Dictee - dictees [0437]
Oefendictee 806 (deel 3)
Dictee 806, alinea's 7 t/m 10.
7. Waarom heet een dagbroer [speculaaspop] zo? De beginregel en titel van een bekende middeleeuwse ballade luidt: "Het daghet in den of inden oosten." Ik ken een Piet Vloet, die aan eofilatelie doet. Ik kon de munteenheid van Dagestan niet vinden. Wat mag het daggesternte [de zon] wel zijn? Daging rendang is een Indonesisch gerecht van met kokos gestoofd rundvlees. Een dagkapel [dagvlinder] is er niet om te bidden. Eén man kan in één dag een deimt gras maaien. Een dagoba bevat een relikwie van Boeddha. Er zijn drie kerstmissen: de nachtmis, de dageraadsmis en de dagmis (en twee kerstdagen). Bij de plat du jour stonden er een dag- en nachtschone op tafel. Hoe werkt het daguerreotypieprocedé? Dag zuster, zei de nachtzuster. Daim is hertsleer. Visueel gehandicapten gebruiken een daisyrom. Een Dajakker is een Daya of Dajak. Dal segno wordt afgekort tot: d.s.
8. Doe die dakbos [stro] maar in de dakbox [op auto]. Ze daldeeden maar wat aan. Je moet dalijk je dalísnor nog punten. In België is een damar een dame de la marine. Een dalwind is anabatisch [bergwind: katabatisch]. Is het daltoneffect [aanzuigende werking criminelen op jongere familieleden] ontleend aan Lucky Luke? Ja. Het symbool voor de dalton [eenheid molecuulgewicht] is Da. Een damastpruim is een Damascener pruim. Kun je wel: damn with faint praise, met geveinsde lof veroordelen? Een vapourlock is een dampbel of gasslot (vergelijk ook: dampprop). Ook met e-sigaretten, shishapennen roken, e-roken kun je flink dampen. Wat zouden damsteeg paarden zijn? Koppig bij verlaten erf. Hij nam deel aan dictees van Dan tot Berseba. Dandyeske dandy's dandineren in hun dandyisme. De dandykoorts is iets anders: dat is verbasterd van dengue, knokkelkoorts. Hoeveel volt (V) geeft een daniellelement (1,1)? De Danish blue komt uit Denemarken. Zoals de hel in La Divina Commedia, dat is dantesk!
9. Gode zij dank, goddank, dank zij de Heer! Dank je wel, als er zelfs geen dankjewel af kan. In het café dansant [mv. (s) s] (danscafé, dancing ) volgde na het diner dansant [mv.: idem] ook nog een soirée dansante [mv. s s]. De Dannebrog is de Deense vlag. De danse macabre [mv. s s] is de dodendans. Een dansluiting (van: Denemarken) is een kroonkurk. De dansziekte of chorea (vergelijk: huntington, ook sint-vitus- of sint-veitsdans) is niet om aan te zien. Dapes inemptae zijn een blijk van autarkie (zelfvoorziening). Hoe wijdverbreid is de dar al islam [de gezamenlijke landen en streken waar de islam de heersende godsdienst is]? Darbepoëtine is nesp [novel erythropoiesis stimulating protein]. De vergadering der gelovigen bestaat uit darbysten. Dari en Darija zijn talen. De D, de darcy, is de eenheid van permeabiliteit. Het prikkelbaredarmsyndroom [PDS] lijkt vaak geen oorzaak te hebben. Het duodenum is de twaalfvingerige darm en de colon de dikke darm.
10. Het darmbeen is het ilium, een ileus (darmjicht) een darmafsluiting. Ununnilium [Uun] (atoomnummer 110!) heet nu darmstadtium [Ds]. Het wiegeliedje van de hemel is das Eiapopeia vom Himmel. Als aperitief kregen we dashi [zeewierbouillon]. Een dashiki is een wijde halflange blouse. Drievakkenkorfbal: das war einmal! Een dasymeter meet veranderingen in dichtheid van de lucht. Met dbms'en worden databasemanagementsystemen bedoeld. Een dataholic met een
data-infarct … De koets is à la Daumont bespannen. De daviaan (davylamp) is naar Sir Humphry Davy (1778-1829) genoemd. Welke David veroorzaakt er nu een davidsyndroom [stendhalsyndroom, vgl. de David van Michelangelo in Florence]? DBD [disruptive behaviour disorder] is een koepelbegrip voor ODD [oppositional defiant disorder] en CD [conduct disorder].
data-infarct … De koets is à la Daumont bespannen. De daviaan (davylamp) is naar Sir Humphry Davy (1778-1829) genoemd. Welke David veroorzaakt er nu een davidsyndroom [stendhalsyndroom, vgl. de David van Michelangelo in Florence]? DBD [disruptive behaviour disorder] is een koepelbegrip voor ODD [oppositional defiant disorder] en CD [conduct disorder].
0436 Dictee woensdag 10 dec 2014 (19): dictee 806 (deel 2) √
Dictee - dictees [0436]
Oefendictee 806 (deel 2)
Dictee 806, alinea 4 t/m 6.
4. Verder: ombudsman, öre (munteenheid), plug, puit (kikker), scheer (laag, rotsachtig eilandje of klip voor de kust van Scandinavië), skol (proost), slöjd (werken met karton, klei en hout), smörgåsbord (uit verschillende koude gerechten bestaand buffet), staal, stakker, stuga (Zweeds buitenhuisje), tin, tungsteen (scheeliet of wolframiet), vit (nederzetting, factorij van de Hanzesteden in Zuid-Zweden), walrus, warven (geologie: fijne, door gletsjerbeken in stilstaand water afgezette sliblaagjes), Zweeds wittebrood, Zweeds zwart (parelzwart) en zweed (grote en dikke spijker van Zweeds ijzer). Een sovereign wealth fund is een staatsinvesteringsfonds. De Soemeriërs waren de oudste bewoners van zuidelijk Mesopotamië. Het Loofhuttenfeest (Soekot) verwijst naar soeka (mv.: soekot, loofhutten).
5. Aan het eind ervan zit de Simchat Thora (Vreugde der Wet), waarop de jaarlijkse cyclus van Thoralezingen wordt afgesloten en opnieuw wordt begonnen. De plantenbundel die op Soekot gebruikt wordt, bestaat uit aravot (mv.), etrog (mv.: etrogim), hadassim (mv.) en loelav (mv.: loelavs of loelavim). Een dam [afko] is een decameter. DA [Drugs Anonymus] is een pendant van AA [Anonieme Alcoholisten]. D66 en DA91 zijn politieke partijen. Ja, dáág, je kunt me de bout hachelen [ook: achelen, boemelen of naggelen]! Was er voor de Zesdaagse Oorlog nog steeds een zesdaagse werkweek? Mag je de Zesdaagse van Antwerpen ook als 6-daagse schrijven? Zeker [GB']! Dollar en daalder zijn afgeleid van de Duitse munt Taler: gevonden en geslagen in het St.-Joachimstal.
6. Dat is nog tot daaraan toe [VD, GB ook: tot daaraan toe en totdaaraantoe]. Wist je dat de afkorting van 'daaraanvolgend' dav. is en die van 'daaraan voorafgaand' d.a.v.? Daarbeneden, dat is toch geen gespreksstof? Kinderen van tien jaar en daarbeneden reizen gratis mee. Daargelaten dat het ook niet chic is … Daareven gaf hij aan dat hij daar even wilde plaspauzeren. Nee joh, niet hiero, maar daaro! Wat is in België een DAC'ster [Derde Arbeidscircuit]? Vaderschap is toch ook een soort daderschap? Het was een onontwarbaar, labyrintisch, daedalisch geheel. Zullen we er nu maar mee voor de(n) [alleen VD] dag komen? Zijn deze dieren dag- of nachtactief of zijn ze dag en nacht actief? Dagblindheid is nyctalopie, nachtblindheid hemeralopie. Nachtbloeiers vormen de nachtschonenfamilie. De nachtcactus is de koningin van de nacht. Een dagdief is geen echte, een nachtdief wel. Dagdag, tot morgen!
Abonneren op:
Posts (Atom)