0167 Dictee woensdag 12 maart 2014 (1): dictee - oplossing en toelichting spellingtest √ x

Dictee woensdag 12 maart 2014 (1): dictee - oplossing en toelichting spellingtest

De opgave stond in [0166]

1c Sovjet-Unie - ezelsbrug: afkorting is SU, daarom 2 hoofdletters en koppelteken.

2c Houd de dief! - tegenwoordig enkelvoud (geen meervoud) bij gebiedende wijs: loop naar de pomp (niet bij meerdere personen: loopt). Alleen nog in enkele versteende uitdrukkingen zoals 'bezint eer ge begint' en 'proletariërs aller landen, verenigt u!'.

'Hou de dief!' is niet per se helemaal fout, maar zeer ongebruikelijk. Beschouw 'Houd de dief' maar als een soort versteende uitdrukking!

3a goochemerd – met 'ooch': goochelen, brooche (mazzel
- ook: broge!), goochem, loochenen, meloochem (instrument, piefje), misjpooche (familie) en zoöchorie (verspreiding van planten door mens of dier). Verder wel logenstraffen, etc.

4b de middeleeuwen – tijdperken met kleine letter: prehistorie, reformatie, verlichting, specifieke historische gebeurtenissen wel met hoofdletter: de Beeldenstorm van 1566, etc.

5a heiig weer – binnen één woord wordt ii niet als klinkerbotsing beschouwd (uiig, kopiist), in samenstellingen wel: mini-interview, etc.

2025!

6c noordnoordwesten (NNW) – windrichtingen altijd met kleine letter, behalve in het rijke Westen, het Verre Westen (Amerika), de
Noord-Zuiddialoog, etc. Afkortingen altijd met hoofdletter (Z.-Afr.) en bij windrichtingen zonder punten!

7b Willem de Zwijger – eigennaam met hoofdletter.

8c crapaudje – was vroeger anders, nu geen – tje meer: of je de d of de t nu hoort of niet, er komt geen extra t meer achter: crapaudje, circuitje (vroeger: circuittje).

9a barbecueën – is ook aangepast, vroeger (tot 2005) barbecuen. Bij dictees geen afkortingen --- > BBQ'en.

10b gefaxt – ik fax, jij faxte (kijk naar de verleden tijd!) en dus: hij heeft gefaxt.

11b baby's – in het Engels is het 'babies', in het Nederland baby's, party's, etc. Let op: alleen bij 'kale' y. Wel spray – sprays, whiskey (Ierse!) – whiskeys en let op met butterfly [uitspraak 'aai'] – butterfly's, want dat is recent veranderd in GB (en VD).

12c mevrouw Van Dijk-de Boer – mevrouw P. van Dijk (met voorletter) mevrouw Van Dijk (zonder), mevrouw Van Dijk-de Boer (verderop niet nog een hoofdletter bij 'de').

13c Pasen en tweede paasdag – Feestdagen met hoofdletter, afgeleiden met kleine letter: Pasen, paasfeest, op zijn paasbest, paasnacht, tweede paasdag, Kerstmis [feestdag], kerstavond, kerstfeest, kerstvakantie en … let op … kerstmis (een mis rond Kerstmis …), Moederdag, moederdagcadeau, Boekenweek, boekenweekgeschenk.

14a hij bingoot – zij bingode – vernederlandst werkwoord bingoën, stam bingo, dus ik bingo, jij bingoot (oo vanwege de uitspraak), zij bingode (net als bij pagode) en ik heb gebingood (oo vanwege de uitspraak).

15c apetrots en apenrots – apenkooien, apenrots, apenstaartje, etc. Alleen 'apetrots' is een zogenaamde versteende samenstelling, die men niet met de 'nieuwe spelling' heeft willen belasten … ja voor het gemak. Andere uitleg: ape- is een versterking en krijgt net als 'beresterk' geen tussen-n. Voor uw gemak: pokkenweer is weer wel met tussen-n.

16c a.s. (aanstaande) – in principe 1 punt per woord: met andere woorden (m.a.w.), jongstleden (jl.), maar als je aa-es met letters zou willen uitspreken, wordt dat met 1 punt 'as' en daarom is een extra punt toegevoegd. Vergelijkbaar: alstublieft (a.u.b.).

17a apostrof – zo'n woord zoek je het beste gewoon op in een woordenboek! Het komt uit het Grieks, maar dat helpt ons weinig verder …

18b hij baseballt – omdat je 'oh' moet uitspreken is er voor gekozen in de stam 'baseball' de dubbel-l te handhaven: anders zou je gewoon 'bal' lezen in plaats van 'bohl'. Vergelijk passen – ik pass (bij voetbal) om af te dwingen dat een lange in plaats van een 'gewone' 'ah' gelezen wordt.

19c proactief – Latijnse en Griekse voorvoegsels als pro- en

mini- krijgen geen koppelteken (meer!): proactief – voor die c zijn er geen regels, moet je gewoon opzoeken in een woordenboek! – en minitheater, sommige andere voorvoegsels krijgen wel een koppelteken: oud-burgemeester (maar oudgereformeerd),
collega-huisarts en niet-roker.

20c vicepreses – Zie 19 bij 'pro', in het Latijn was 'praeses' met ae, maar dit is vernederlandst tot 'preses'.