3427 Dictee zaterdag 02-0-2023 (1) – dictee Oefendictee febr 2020 (4) - Dictee van de Dag 1049 √

Dictee – dictees [3427]

Dictee van de Dag 1049

Oefendictee febr 2020 (4)

1. De letter H geeft o.a. de henry [H – eenheid zelfinductie], enthalpie [H, grootheid thermodynamica], hydrogenium [H, waterstof, atoomnummer 1] en het hellmanngetal weer (kijk eens bij lemma H, 10 – geeft de strengheid van winters weer). Gezocht op *hell*: clamshell (klaptelefoon), echelles (toonladder(s)), filhelleen (ijveraar voor de bevrijding Griekenland uit Ottomaanse overheersing, begin 19e eeuw), glacis- [bij vestingbouw] en groenezeephelling, Hellas, Helleen en Helleens, het helladisch (vgl. het laathelladisch en het laatminoïsch) = de cultuurperiode op het Griekse vasteland en de Cycladen die ongeveer samenvalt met de minoïsche cultuur (= het minoïsch) op Kreta, hellebaardier en hellegang, hellehond en Hel(le)hond, hellenisme, hellepijn, helleschipper (Charon, veerman van de onderwereld), helletocht, Hellendoorn(s) en Terschelling(s), hellewagen (mallejan) en Hellewagen (sterrenbeeld de Grote Beer = Hemelwagen), een hell of a job, Hellp-syndroom (bij zwangerschap), hell’s angel, hel(l)uo librorum (boekenverslinder), in a (een) nutshell, kachellak(!), panhellenisme, [streven: alle Griekse stammen in politieke eenheid] rochellezout [= seignettezout uit La Rochelle], schellak (! coating), Seychellen en Seycheller, shell (pc, schil – Shell – niet in wdb.), shellshock, softshell (jas), de Helleense Republiek en: hij speelt in dat stuk Othello (daaruit ook: egregiously an ass = bij uitstek een ezel).

2. De helmmycena is een plaatjeszwam. Het redders- is het helperssyndroom. Een helperwhitey is (vaak minachtend) een blanke die zich inzet voor de rechten van zwarten en kleurlingen. Zij is een echte she-woman [vgl. he-man]. Die hematomata [ook hematoma's, mv. van hematoma – hematoom = bloeduitstorting] zagen eruit als tomaten. Hij zou die goede raad aan zijn hemdsslippen afvegen. Veel hempathie [sympathie voor machtige mannen die ten val komen] zou hem toch niet redden. Een ankh is een hengselkruis. Hij kon niet meer henne- of denneweg [geen kant meer op]. Hij lichtte de deur uit zijn paumelles [scharnier]. Je moet daar haaks- [= haaks op de rijbaan], niet langsparkeren. Er gaan (qua inhoud) dertig kalkoentjes [wijnflesje, 1/5 = 0,2 l(iter)] in een methusalem [wijnfles, 6 liter]. De haantjepik is de duivel, ook: Heintje Pik. Een grimeur-posticheur is een haarwerker. De leporiden/s zijn een kruising tussen haas en konijn. De soldaat begon met haasvreten [bang zijn/worden].

3. Mijn naam is haas [ik weet van niets, laat mij erbuiten], ik [achternaam: Haas] ben genoemd naar het sterrenbeeld Haas. Ik ben me het habbiebabbie [heel erg] geschrokken. In de hepivakantie [van Hemelvaart + Pinksteren] voelde ik me best heppiedepeppie [happy]. Een hacendero bezit een haciënda [landgoed, ook: woning daarbij]. Je kan me de bout (h)achelen [jouw mening interesseert me totaal niet]! Een hadji gaat na een hadjprik [vaccinatie] op hadj [reis Mekka]. Die Hagedis zie je maar op één halfrond [heel hoog]. Wanneer valt de hafttijd ook alweer? Paar dagen rond Sint-Jan, 24 juni. Hij was van de hak op de tak (ook: van de os op de ezel – wispelturig) aan het hak(ke)takken [vitten, kibbelen]. Abrammetje spelen is menistenleugens verspreiden [noodleugen, halve waarheid]. Zowel het gehakt als de likeur was half-om-half (half-en-half). Bedoel je een halfbloed paard of een halfbloedpaard? Het halfgetal van zeven is drie en een half (drieënhalf). Er waren een halfhonderd (50) bezoekers. Assonantie is klinkerrijm, acconsonantie medeklinkerrijm. Bedoel je halfstam kroonbomen of halfstamkroonbomen?

4. Is halftaligheid [twee talen allebei slecht beheersen] de reciproke van tweetaligheid? Is ‘halfleeg’ echt het antoniem van ‘halfvol’? Zelfde vraag voor ‘halfwild’ en ‘halftam’. Een half wit(te)brood is geen halfwit brood. Met haar foulard (halsdoek) zat ze op de grand foulard [groot kleed over bank of stoel]. Halt houden is stilstaan. Een hamsa is een handje van Fatima [amulet, genoemd naar de dochter van de profeet Mohammed]. Handicraft is kunstnijverheid. Bij de moslims was een hanif (mv. hanifs of hoenafa) een monotheïst [in de pre-islamitische tijd]. De hanja is het Chinese karakterschrift waarin het Koreaans geschreven wordt (hanzi is Chinees karakterschrift). Hanniken zijn lummels. Zo’n hannekemaaier [Westfaling, kwam in de hooitijd hier gras maaien] mocht graag een hanneman [soort van Gelderse zoete appel] achteroverslaan. Het was hap-slik-weg. De hardheid [bv. van water] ervan is 4 D.H. (Duitse hardheid). Hij is hardlinks (door ervaring gestaald – vgl. hardrechts). Spreek uit: hardtrance. De dicteegastvrouw zal u te(n) harent ontvangen. Haring kaken (ww.) is een kwestie van het haringkaken [znw.]. Harkkeerders [hooi harken en keren], gebruiken ze die nog? Een harmonicatrein is een D-trein. De afstand is hart-op-hart 33 cm. Hij is hardsteke(n) blind. Een hart-vaatziekte is een hart- en vaatziekte. Dokter, ik heb toch geen hartverzakking? Hassium heeft atoomnummer 108 (Hs – en 118, oganesson is Og – vroeger ununoctium = Uuo).

5. De koningin van de Maas, dat is Rotterdam. Die vreemdeling doet als de Maas bij Bokhoven [voorbijgaan zonder groeten]. Ik zit nu bij de franc-maçonnerie, de vrijmetselarij. Tombak is rood messing [ook tumbaga – oe en de g van goal] en oreïd is kunstgoud. Wat is het verschil tussen een hatch- [met 5e deur] en een notchback [= sedan, met 4 deuren]? Cashback: aankoopstimulering [deel geld terug], clawback: afroming door belastingen, drawback: hindernis of zwarigheid, greenback: Amerikaanse dollar, kickback: vergoeding voor genereren van inkomsten, laidback: bnw. rustig, relaxed, outback: het ruige binnenland, pushback: achteruitduwen van vliegtuig, klaar voor vertrek of onderscheppen bootvluchtelingen, (Rhodesian) ridgeback: leeuwhond of pronkrug en slingback: hooggehakte damesschoen met een riempje achter de hiel langs. Een hatwoning of -eenheid is huisvesting voor alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens. Haud mora: zonder dralen, haud sine gloria: niet zonder roem en haud passibus aequis: (van navolgers:) ver achterblijvend bij hun voorbeeld.

6. Hij is een haute-voléefiguur [haute volée = hogere kringen]. Een havanezer behoort tot de bichons [gezelschapshond]. Een havenzate [verhoging in haven] is nat en een havezate (havezaat – boerderij) droog. Spreek goed uit (mocht er maar een streepje staan, buiten dictees wel …): haveraar. Wat een hazard (= hazaard – geluk, buitenkans) was dat! Een hazard [hèh-zuhrt] is een hindernis bij golf. De haze [heez] [zeer kruidige wietsoort] heeft een hoog THC-gehalte [tetrahydrocannabinol]. Dit was weer zo’n hazennacht [met weinig nachtrust]. Het smaakte als hazenpeper zonder haas [het wezenlijke ontbreekt]. De hazewind had hazenvlees gegeten en vertrok met de noorderzon. Hoe hoog is je Hb (hemoglobine)? Het hbo-iw is het hoger beroepsonderwijs – inrichtingswerk. Een hd-tv [tv met high-definition] is een hd-televisie [GB: ook hdtv is correct als afkorting van hogedefinitietelevisie]. Met de hedjra (hidjra) verdween Mohammed uit Mekka. Een Heemsteedse heemstedebewoner [= boerderij] vind je niet in de stad. Zijn heengaan leidde tot veel heen-en-weergepraat. Een heldentenor is een tenore drammatico. Een helikopter-, hyper-, über- of curlingouder is vaak over/überbezorgd.

7. Hij verwerd van hero tot zero [nul]. Een hetaerie is een verbond. Een breeder is een homo [ook: breedertulp] en een airfryer is een heteluchtfriteuse. Heterodoxie is onrechtzinnigheid. Hij is gewoon heteroseksueel. Verklaar de term ‘Heterogonie der Zwecke’ [menselijk handelen heeft vaak een averechts effect]. Bij dieren is de HD de heupdysplasie [aangeboren afwijking: heupkom niet goed over heupkop]. Heuvelen is [bij de spoorwegen] rebrousseren [ook: terugkeren]. Ze speelden het spel hex [bordspel met zeshoeken]. Met hexylresorcinol kun je wormen bestrijden. De Hib is de Haemophilus influenzae type b, de bacterie die meningitis en luchtweginfecties kan veroorzaken. De HIJSM was historisch de Hollandsche IJzeren Spoorweg-maatschappij. Een hillula [hie-loe-laa, Hebreeuws] is een feestdag ter nagedachtenis van het overlijden van een tsadiek [rechtvaardige, mv. tsadikim]. Hij was himmelhoch jauchzend [laaiend enthousiast, euforisch] over dat weizenbier [uitspraak: tz]. Een hinkepoot is een manke. Hires [haaj-rèhs] (hoge resolutie van afbeeldingen) van digitale bestanden is natuurlijk niet lowres [loo-rèhs] (lage). De hiziki is een eetbare, bruine zeewiersoort. Ik lijd aan welvaarts- oftewel ouderdomsdiabetes (= type 2, jong: type 1).

8. Sommigen zeggen alpaca lepels, anderen alpacalepels. Er was veel gehob en getob, gesukkel dus. Ik moet het toegeven: hoc habet, die zit, 1-0, een-nul (vgl. nul-nul), een tegen nul. Een hodgetria is een zeker Maria-icoon. Hij weet het nog maar hodie atque heri (sinds korte tijd). Hoedoed [geheel van ernstige misdrijven] wordt volgens de Koran bestraft. Met een raps [hoefsmidsvijl] kun je niet raspen met een [rasp]. Of juist wel? De hoegrootheid van het probleem bleef onduidelijk. Uitspraak: hoekerker en hoeklassen … Hoeneer kom je? Evacuees zijn vrouwen, evacués zijn mannen, een gemengd gezelschap bestaat uit evacués (en mogelijk een evacueetje). Je kunt buitengewoon veel hoerenchance (-sjans) hebben [buitengewoon veel geluk]. Ken je die hoer(d)erijboerderij? Gebruik je die hoffmann(s)(druppels) nog? Een hofnar is een sjalksnar. Een rassé is een kleine Indische civetkat.

 

 

3426 Dictee vrijdag 01-09-2023 (1) – dictee Oefendictee febr 2020 (3) - Dictee van de Dag 1048 √

Dictee – dictees [3426]

Dictee van de Dag 1048

Oefendictee febr 2020 (3)

1. Hij had een gnatoschisis, een kaakspleet. De gnawa is een ritmische, trance opwekkende muziekstijl van de Gnawa, afstammelingen van zwarte slaven in Marokko, met een nadruk op percussie-instrumenten. Gnomici zijn gnomendichters [die n niet uitspreken – gnome = zedenspreuk]. In de Italiaanse gnudi (mv.) herken je gekookte balletjes van ricotta [kaas] met griesmeel. De zon gaat te go [onder]. Ik wil een go, geen no-go! Er gaan twee vijfcentstukken of vier gobangs (koperen 2½ centstuk,
twee-en-een-halve-centstuk = vierduit(en)stuk, ook: plak, heel vroeger: flap) in een tiencentstuk. Ook tien centstukken trouwens! Jan en alleman is in BE God en klein Pierke [2023]. De godenschemering is de götterdämmerung. Niet-seculier is regulier. Dat gastgezin is kedin (= godin, veilig). Zeg het maar: godin, godinne of godes. God lof is laus Deo, in gewone taal: godlof (goddank, godzijdank, God(e) zij dank, Deo Gratias, D.G.).

2. Wat de Godmens betreft, is godmenselijk [aan de Godmens eigen]. In canonisatieprocessen (die tot heilig verklaren en dus heiligverklaring kunnen leiden) staat de advocatus Dei [godsadvocaat] tegenover de advocatus diaboli (de promotor fidei, duivelsadvocaat). Een godsvogeltje is een gadotyo [uitspraak!]. Een godswoord is een Bijbeltekst, uit Gods Woord dus, het Woord Gods. Zoek maar eens op wat een godwin [geval waarin de wet * opgaat] is en wat de wet * van Godwin inhoudt [hoe langer een internetdiscussie, hoe groter de kans op een vergelijking met nazi-Duitsland]. Hij is een heuse pieuze god(s)vruchtige man. Een godzilla is een afschrikwekkend groot monster. God is de goedertieren Vader. Een goedmens of gutmensch is een policor [politiek correct (iemand) – ook: poco]. Zeeuwen zijn goedrond, ook: goed Zeeuws, goed rond; ook: goed rond, goed Zeeuws. Een goenoeng api is een vulkaan. Spreek goed uit: golauyoek. Een goldendoedel is een golden doodle [kruising: golden retriever en poedel]. Een golfelleboog betekent tendinitis. Gonokokken zijn bacteriën die gonorroe(a) veroorzaken. Goochemerds zijn slimmeriken.

3. Nu maar eens serieus naar gekeken: een googol = 10 ^ 100 [^, lees: tot de macht]. Zoals 10 ^ 3 =1.000 [duizend], een één met 3 nullen en 10 ^ 6 = 1.000.000 [miljoen], een één met 6 nullen heeft, heeft een googol dus 100 nullen (10.000. … . 000.000, honderd keer een 0 dus). Een googolplex is 10 ^ (10 ^ 100), 10 ^ googol, en dus een één met een googol nullen …[en – internet – een googolplexian = 10 ^ googolplex en googolplexianth = 1 / googolplexian]. Een Gooise inwoner, een Gooier dus, is afkomstig uit het Gooi [ook: Gooiland, vgl. De Gooi- en Eemlander, een regionale krant]. Het Rijk van Insulinde slingert zich als een gordel van smaragd. Een gopura is in Zuid-India een tempelingang. Simpel toch: gordelen is gewoon aan de Gordel [jaarlijks wandel- en fietsevenement in de Vlaamse gordel rond Brussel] deelnemen. De Gordel van Orion telt drie gordelsterren. Een embrasse is een gordijnophouder. Is dat nou een gore-tex jas of een gore-texjas? Medusa [haar aanblik deed mensen verstenen] was een van de gorgonische [ijzingwekkend] Gorgonen [drie gevleugelde monsters]. Van aver tot aver wordt meestal verbasterd tot: van haver tot gort [geheel en al, door en door]. Die gortenteller [gierigaard, krent] is zuinig op zijn gortepap [gortpap, gortebrij]. Een gothicaanhanger kickt op de gothic stijl.

4. Het fotomodel en de potentiële opdrachtgever hadden een go see [oriënterende ontmoeting]. Hospodar (ook: gospodar) is de vroegere titel van de vorsten van Montenegro, Moldavië en Walachije. Een gothic novel is een griezelroman. De rayonante gotiek heet ook gothique rayonnant [flamboyant, 1250-1400]. Het adjectief (adjectivum) bij ‘gotiek’ is ‘gotisch’. Hij droeg een goud(en) horloge. Onder die goudiep heeft hij gauw diep in het glaasje gekeken. Een pépite is een goudklomp of klomp goud. Ook die Goudkust [Afrika] is een goudkust [daar wordt goud gevonden]. Is dat nou een goudreinetteboom [èh] (reinette n/s) of een goudrenettenboom [uh] (renet – renetten)? Alleen op het zuidelijk halfrond is een Goudvis een Zwaardvis [vgl. goudvis]. Een gouffre is een onderaardse kalksteenkoepel en gougère een zeker luchtig hol gebak. Goût de contradiction is dwarsdrijverij. Gouverner, c’est prévoir: regeren is vooruitzien. Deze prijs kunt u a gouverno (ook: governo – richtsnoer) aanhouden. Omschrijf de (corporate) governance eens [maatschappelijk en financieel verantwoord een onderneming leiden]. Door het mobben is hij m.o.b. [met onbekende bestemming] vertrokken. Go with the flow: laat je meevoeren (volg de trend, de massa).

5. De GPOe [voorloper OGPOe] en de OGPOe (staatspolitie SU 1923-1934, voorloper KGB) hoef je niet nader te benoemen [te moeilijk]. De GROe is de Russische militaire inlichtingendienst. Hij is geen BA, bachelor of arts, maar MA, master of arts [geesteswetenschappen]. De graaf/prins van halfvasten is een soort van Sinterklaas [beter: r.-k. – midden van de vasten]. Een gravis of graaf is bij drukkers een accent grave. Ik vrij graag, ik ben vrijgraag. Graanbouillon is jenever. Hij dacht: goddank, grâce à Dieu. Hij is een graculus inter musas, een kraai onder de muzen. In klas 3 had ik een graeca [lerares Grieks], in klas vier een graecus [dito leraar]. Wat is het verschil tussen graham- [zonder gisting] en allisonbrood [zonder vet en met weinig gist]? De kleur van grain de lin is gris de lin. Gramineeën zijn gramineae. Een grampie komt, zoals je weet, van growing retired active monied people in excellent state (welgestelde, gezonde oudere). Die grana-padanofantasie [kaas] smaakte verrukkelijk. De meervoudsvormen van grand opéra zijn: grands opéras en grand opéra’s. Een granman [ah, n niet uitspreken] is in SR stamhoofd bij bosnegers (ook als titel).

6. Een granmorgu is een itajara [zeer grote zaagbaars], toch? Granol [zekere pleister voor de muur – ww. granollen] kun je niet eten, granola [lijkt op muesli] wel. Zo’n grassrootsdemocratie [uit de burgers zelf, niet opgelegd] lijkt ideaal. Gedijen grassavannebewoners ook als zandsteppeverblijvers? Grauwak of grauwacke is kiezelzandsteen. Het is daar botertje tot de boom (= bodem – er heerst voorspoed en welvaart + goede verhoudingen). De vroegere naam voor aids was GRID = gay related immune deficiency. De balken lagen grieks en scheef [schots en scheef] dooreen. Die twee grieken [homo] komen van Nigtevegt en gaan naar de griek [restaurant]. Die grienster en griener zijn grieners [huilen]. Die sinaasappels daar liggen voor de griepgrap, gribbelgrabbel, voor de grijp [om mee te pakken]. Wel grote griet [bastaardvloek]! We moeten elkaar geen Grietje [vaker: mietje – niks wijsmaken] noemen. De grijsjes en grijskoppen [oudere, senior] doen het nog goed. De grime [griem(uh)] slaat op schminken, de grime [graajm] op een zekere stijl in de popmuziek. Een serir is een grindwoestijn. De rechtbank behandelde een geval van grober Unfug [verstoring van de rust en orde of aantasting van de eerbaarheid]. Groenblindheid is deuteranopie. De sturmia is de groenknolorchis.

7. Een vocktail is een groentecocktail. De groep-Wilders heeft behoorlijk wat aanhang. Een groufie is een groepsselfie. Een groepstal is een grupstal [met goten voor de mest]. Een groepsvordering is een classaction. Neem dat grove, die grove belediging terug! Een nest- is geen bodembroeder [grondbroeder]. De lucht-luchtraket [luchtdoelraket vanuit luchtvaartuig] trof doel. Hij heeft grondkwekwe [een hypotheek] op zijn land (… en tseetseevliegen). De jongen had een maar wat groze [groots, trots] grootvader. De Grote Heer, de Grote Turk is de sultan van het Ottomaanse Rijk en het grote leger was dat van Napoleon. Je kunt iets brood- en groot nodig hebben. Een grote bank [kaartspel] is aas en een andere figuurkaart, een kleine bank is aas en tien. Het Grootboek der nationale schuld vermeldt de schuld(en) van het Rijk. Blague is grootdoenerij (door een blagueur – opschepper, zwetser). De groothertog van Luxemburg woont in het Groothertogdom Luxemburg. De Orde der Vrijmetselaren kent groothofmeesters. Ze kennen ook de Provinciaal Grootmeester. Een ridder-grootkruis draagt het Grootkruis van de Nederlandse Leeuw.

8. In de Staten van Holland zaten de Edel Grootmogende Heren Staten. Ze spelen allebei hun rol: mokum en mediene [stad en platteland, de provincie]. De Russische kroonprins was de
grootvorst-troonopvolger. Je hebt groovejazz en acid jazz. Het is grovelijk overdreven, dat hij grozig [groots, trots] was op zijn petekind. Je kent toch die hop-of-gruitkwestie: wat was er eerst? Gruit = kruidenmelange, vóór de hop. Met grumus merdae laten dieven hun stront- of esseteehoop achter. Grunniken [knorren, gnuivend lachen], ja, dat deed mijn oud-leraar wiskunde. Wel grote grutten nog an toe [uitroep van verbazing]! De gebitselementen werden tot gruzelementen geslagen. Let op: het is daar gsm-parkeren [met mobiele telefoon – global system for mobile communications]. Met een gsr-kit toon je een gunshot residue aan. De eetbare groengele vrucht van de guave is de djamboe bidji. De slag der gulden sporen is de Guldensporenslag. De gutfeeling is het (onder)buikgevoel. Gympen zijn gympies, maar een guimpe of gimpje draag je om de hals. Een gz-psycholoog is een gezondheidszorgpsycholoog.