Dictee
– dictees [2611]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
OUD 360, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee
van de dag (497)
1.
Gezocht op '*patie*': usurpatie [overweldiging,
onwettig bezit],
tbc-patiënt
[ook: tb,
vergelijk open tbc],
rectumextirpatie [operatieve
verwijdering van de endeldarm – als het anusgedeelte behouden
blijft: rectumresectie],
MS-patiënt [multiple
sclerose],
klassenpatiënt [ziekenhuis],
patiënt-patiencespelergedaanteverwisseling,
lesbo-emancipatie,
disculpatie [verontschuldiging,
buitenvervolgingstelling],
dieetpatiënt, asbestose- en aidspatiënten. Gezocht op '*pathie*':
telepathie [gedachtelezen?],
stresscardiomyopathie (gebrokenhartsyndroom),
diabetische retinopathie [degeneratie
kleine bloedvaatjes netvlies],
encefalopathie [voortschrijdende
hersenziekte], embryopathie
[afwijking bij
embryo], cardiopathie
[hartaandoening]
en antipathie [sterke
afkeer]. Gezocht op woordvormen
naar '*safe*': better safe than sorry [beter
het zekere voor het onzekere neme],
bodysafe [tasje
voor geld, etc. onder de kleren],
op safe spelen [geen
risico's nemen], safe conduct
(vrijgeleide,
laissez-passer), safe(deposit),
safe haven (toevluchtsoord),
safehouse (onderduikwoning),
de safehuur voor een safeloket, saferoom (paniekkamer),
safe sex (antoniem:
kamikazeseks), safety first
(veiligheid voor
alles). Ook nog gezocht binnen
artikelen: geen nieuwe gezichtspunten.
2.
Gezocht op '*prax*': thanatopraxie (vertragen
ontbindingsproces lijk), praxis
(praktijk),
praxinoscoop (fenakistiscoop
– optisch apparaat met draaischijf – met veelkantige spiegels),
praxeologie (studie
naar menselijk handelen),
parapraxie (parapraxis:
verkeerde handeling, vergissing, verspreking, enzovoorts),
orthopraxie (het
zich gedragen naar heersende opvattingen),
in praxi(s)
(in de praktijk),
echopraxie (ziekelijke
drang tot nabootsing van de bewegingen van een ander),
dyspraxie (defect
in het vermogen tot het uitvoeren van gerichte handelingen, met name
als een van de symptomen van het
KIDD-syndroom
[Kopfgelenk
Induzierte
Dyspraxie
und Dysgnosie]
– ook: KISS
[Kopfgelenk
Induzierte
Symmetrie
Störungen
]), chiropraxie (behandelwijze
waarbij door de correctie van wervelscheefstanden geïrriteerde
zenuwen worden verlicht).
3.
Gezocht op '*prak*': yogapraktijk, prakijzer (vork),
praktikante, (im)prakticabel,
Prakrit
(benaming
van een groep Middelindische dialecten die nauw met het Sanskriet
samenhangen),
prakkiseren [ook:
prakkeseren – maar (alleen)
afprakkeseren],
onpraktisch en advocatenpraktijk. Een bloemlezing van zoeken met
'pra*': verbandspray [vgl.
verzetsspray],
ut supra (als
boven),
unusrechtspraak [1
rechter],
tempranillo (wijnstok
uit Spanje die vroegrijpe blauwe druiven oplevert),
status praesens (toestand
van de patiënt op het tijdstip van het onderzoek),
shariarechtspraak, recta prava facere (recht
praten wat krom is),
pro praesenti (voor
heden),
pro-formapraatje [pro
forma],
praseodymium
(chemisch
element – Pr, 59),
praisemuziek (om
de Heer te loven),
op een prairie-uil jagende prairie-indianen,
pr-afdeling,
praeputium (voorhuid),
de practical-joker in het lokale practicumlokaal, paastoespraak,
kopra-industrie, handicaprace, fysiotherapiepraktijk, bühnensprache,
praten als Brugman, best practice en achterafmooi/goedprater.
4.
Gezocht op '*parlement*' op woordvormen: Europarlement,
Europarlementslid, Europees Parlement. Binnen artikelen: Big Ben
(klok
in de toren van het parlementsgebouw in Londen),
Doema (parlement
van Rusland),
een EP'er (Europarlementariër),
Folketing (Deens
parlement, oorspronkelijk: volksgericht),
Knesset (Israëlische
parlement),
Lagerhuis (Tweede
Kamer van het Engelse parlement, House of Commons)
en Hogerhuis (afdeling
van het Engelse parlement waarin de hoge adel als zodanig zitting
heeft, House of Lords).
5.
Het bestuur werd gevormd door een plejade [7
personen].
Terwijl Jan de overval pleegde, plachten Kees en Piet op de uitkijk
te staan, terwijl Karel en Arie bij de vluchtauto wachtten om
bijtijds pleite te kunnen gaan. Op een playboy vallen vrouwen, aan
een pleeboy zitten wc-rollen. Met een plebisciet wordt ook het plebs
gepolst. Een
plein-pouvoir is een bijna grenzeloze
volmacht. De plein-airschilderkunst
(samenstelling
met plein-air)
staat tegenover de atelierschilderkunst. De PLO
is de Palestinian
Liberation
Organization
(de
Palestijnse
Bevrijdingsorganisatie).
Ik zal je de deur uit keilen, ga jij maar liever steentjes keilen.
Een plisseetje [plooisel]
wordt verwerkt in een plissérok. Bij de grand plié en demi-plié(!)
waren de dansers verrassend genoeg gehuld in superplies
[koorhemden].
Bij een halfbloed kan toch moeilijk van plethora [volbloedigheid]
sprake
zijn, wel van poikilothermie [koudbloedigheid].
Het plombière-ijs [portie
ijs van twee of meer soorten – waarbij vruchtenijs met gekonfijte
vruchten]
smaakte goed. Met aplomb [zelfvertrouwen]
werd de plomb [stuk
lood]
in de hoop plompenbladeren
tevoorschijn getoverd. Bij plus- en minpool, eb- en vloedstroom en
land- en tuinbouw kan geen twijfel rijzen over de schrijfwijze ervan.
Plusfours zijn drollenvangers.
6.
Bestrijdt de longarts pneumokokken (pneumococci
– zekere bacterie)?
Plastic hoort in een pmd-zak
[in
BE plastic flessen
– plasticflessen,
metaalverpakkingen,
drankkartons].
Is non plus ultra het hoogst haalbare, de non-plus-ultra is de
kleinste ooit gesneden lettersoort. Een plongee [bovenvlak
borstwering]
vind je bij een loopgraaf. Het pluchen beest
[pluchebeest]
lag op het pluchetapijt
[pluchen
tapijt].
Zo, dat is heel wat pluissel. Mensen met een
pluk-de-dagpatroon
houden niet van plukharen (pennentwisten).
Gepluimstrijk [vleien,
kruipen],
is dat een soort van kontlikken [slijmen,
ja, rimmen, nee, is letterlijk!]?
De pluralis majestatis [majesteitsmeervoud
– vgl. verpleegstersmeervoud]
is zeker geen singulare tantum [znw.
alleen in enkelvoud – ijs en vee].
Het was daar niet pluis: zelfs het pluimeloze
pluizenbeest
werd inzake de pluk-ze-wet in beslag genomen. De een schrijft
poesiealbum, de ander poëziealbum, maar wat schrijf je erin? De
poète maudit [verdoemde
dichter, asociaal]
kwam beslist niet aan met poésie pure [zuivere,
absolute dichtkunst]
op de poetryslam [dichtwedstrijd
op publiekspodium].
De poëtaster (geen
echte poëet)
dacht poepchique poëmata [mv.
van poëma, poëem – ook poëma's en poëmen – vgl. chiquig]
te maken over poema's. Een poesaka is een Maleisisch erfstuk.
7.
Ik herhaal het tot vervelens toe: poelet
(soepvlees)
is geen poulet
(kip).
Ook onder Poetin is de poed nog een Russisch gewicht. Die poehamaker
doet ook nog aan pochhanzerij. Je kunt met podagreuze [met
voetjicht]
voeten vanzelfsprekend naar de podokinesioloog gaan. Je herkent
iemand met lef aan zijn pochet. Poe-ee, zijn me dat kanjers! Dat wist
u vast al: podsolgrond is grond met inspoeling van schierzand.
Schierzand is bleekzand. Tja, en bleekzand is onvruchtbaar, grauw
zand dat zich bevindt tussen heidehumus
en oerbank (ten
onrechte ook loodzand genoemd).
In Poldernederlands is een polichinel een hansworst. De polaroidfilm
werd ontwikkeld. Na het pokkenweer
aten we een poire belle Hélène [zekere
peer]
en legde hij uit wat de poise is: iets met viscositeit, een
niet-SI-eenheid. Mijn poisebegrip
is dus exponentieel toegenomen!
8.
Hier volgen enkele dicteewoorden: point-to-pointrace (op
de renbaan – point to point),
point d'honneur (raakt
het eergevoel),
point sur tête [punt
boven noot],
point-lacé (borduursel
met kleine ingeweven figuurtjes),
poisonpill (bescherming
tegen vijandige overname bedrijf ook gifpil – geen fipronil),
pointillisme (schilderkunst
met puntjes en streepjes van ongemengde kleuren),
poinsettia (kerstster)
en poimeniek (zielzorg).
Pogo en polka-mazurka zijn dansen. Ik heb liever eten van een cordon
bleu [uitstekende
kok]
dan van een cordon rouge [mindere
kok dan 'bleu'].
Pollinose (pollinosis)
is hooikoorts. Deze siersteen is gepolitoerd
[glad
en glanzig maken].
Gepollueerde lucht bevat polluties [vervuiling
van lucht en water].
Een pomander is een amberappel.
9.
Een beetje arts kan meevoelend polsvoelen. De volgende woorden kom je
in een dictee nooit tegen, behoudens een bètadictee: polyethyleen
(=
pet
= polyethyleentereftalaat
– vgl. petfles),
polyamidefolie [nylon],
polyacrylonitrilvezel [grondstof
vezels],
polonceauspant [ijzeren
kapspant]
en
een politiek-ideologisch geschil. Een mix van polygynie
[veelwijverij]
en polyandrie [veelmannerij]
moet wel een soort van commune opleveren. De afkorting pvc
staat voor polyvinylchloride.
De pomerans zit op het stooteinde van een biljartkeu. Een pompadoeren
rok maak je van pompadoer: bont bedrukte of bont geweven stof voor
decoratie en bekleding. Pomerol is een gecorseerde bordeauxwijn uit
de gelijknamige plaats. Pommard is een bourgognewijn, maar pommade is
haarcrème.
10.
Je kunt iemand van Pontius naar Pilatus
[van
de een naar de ander]
sturen
(dat
is niet: pilatessen!
[èh]):
een tamelijk zinledige bezigheid. Hij kwam met vijf pond aardappelen
over de
(pont)brug.
Wat
zijn de overeenkomsten en wat de verschillen tussen ponsen en
fronsen? Een pompom is een kanon, pompompom geeft aan dat je wilt
zingen zonder woorden en een pompon is een versiering. Pontificaal
(nadrukkelijk)
trok
hij zijn ponjaard
(dolk).
Het
(de)
pongé
is een lichte soort van taf, voor lampenkappen gebruikt. Zijn
Pompejisch en Pompejaans volledig synoniem? Is er dus sprake van
synonymie? Ja. Polytheïsme is veelgodendom en met polyurie heb je
een sterk vermeerderde urineafscheiding. Zoek op '*cm*': acme
(hoogtepunt
ziekte),
ad-hocmaatregel
[ad
hoc],
blanc-manger
[nagerecht],
Cm (element
curium, 96),
cm
(internet:
Kameroen),
C-majeur, c-mineur, CMC
(carboxymethylcellulose),
cmv
(culturele
en maatschappelijke
vorming,
een hbo-opleiding),
CMV
(cytomegalovirus),
discman [draagbare
cd-speler met koptelefoon],
ecmnesie (een
geheugenstoornis),
franc-maçon(nerie)
[vrijmetselarij
– franc-maçon],
OCMW
[BE:
Openbaar
Centrum
voor Maatschappelijk
Welzijn],
pacman [computerspel:
happend figuurtje door doolhof],
plasticmonteur
(en
in de etalage stond een plastic monteur),
stucmarmer(en
= bnw.),
tb(c)-medicijn
(tuberculose),
trafficmanager [verkeersleider],
trucman [specialist
voor trucages in de filmkunst]
en VOC-mentaliteit
[Vereenigde
Oost-Indische
Compagnie].
