2157 Dictee maandag 29-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (162) √

Dictee – dictees [2157]

Oefendictee 695 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (162)

1. Hij is drager van het Grootkruis van de Nederlandse Leeuw. De titel van het boek Grootkapitaal werd in grootkapitaal gedrukt. Die grootmogol [diamant] wordt ook orlow genoemd. Tussen de vrijmetselaars, de maçons of franc-maçons, zitten ook Provinciale Grootmeesters. Welke instelling bestond uit de Edel Grootmogende Heren Staten [Staten van Holland en West-Friesland]? Groovejazz is acid jazz en per definitie groovy [groove = zich steeds herhalen]. Een groschen was vroeger tien penning. Die man heeft grotiaanse [Hugo de Groot] ideeën, bijvoorbeeld over een boekenkist. Ken je de grotschilderingen van Lascaux? In dat bolwerk van grotteologie verkopen ze grottenbier en (-)kaas [m.n. schimmelkaas]. Wat wordt met 'ground zero' [punt met allesvernietigende bom, fig.: nulpunt] bedoeld? De groupies [oe – trekt mee met groep van popmusicus] zouden zich groeperen. Growlen is screamen [gebrom, diep keelgeluid]. Deze grrls [zelfbewuste jonge vrouw] zijn heel grozig [groots – groos] op hun diploma. Wat doen ze in Grub Street [broodschrijverij, sensatiepers]? Wat is schoolgruiten [in de klas met subsidie van de overheid groenten en fruit eten] nou toch?

2. Gebruik van 'Klein-Mokum' geeft soms in Rotjeknor een minderwaardigheidscomplex. Waar laten dieven hun grumus merdae (stronthoop) achter? Is een rosse grutto nou ook een griet? Ik denk van niet. Het cubitaletunnelsyndroom is een gsm-elleboog. Een gsr-kit dient voor een gunshot residue [kruitresten]. In het gehandicaptenvoetbal
[g-voetbal] spelen de onze G'tjes [G-team]. GTQ verwijst naar de quetzal [munt Guatemala]. Een gutta (gt.) is een druppel, guttae (gtt.) zijn druppels. De guaguanco is een Cubaanse dans. Met guarani's betaal je in Paraguay [PYG]. De vrucht van de guave heet ook djamboe bidji. Guetteren is beloeren of bespieden. Een guimpe of gimpje is een tulen halsbedekking met baleintjes. De Guinee-Bissause en de Guineeër huwden. Guiro's zijn kleine slaginstrumenten. Gulab jamun zijn zekere deegballen. Wat weet je allemaal over het Gulden Vlies [ridders van ... gouden schapenvlies] en de Gulden Legende [een verzameling heiligenlevens en legenden van J. de Voragine uit de 13e eeuw]?

3. Een gullitpruik is een pruik van dreadlocks. De Gurkha's zijn Britse militairen van Nepalese herkomst. Wat zijn gustnado's [zekere windhoos]? Gute Leute und schlechte Musikanten: brave mensen, maar slechte muzikanten. Wie wil niet de ring van Gyges [je onzichtbaar maken, krijgen wat je maar wenst] bezitten? De gymnaestrada wordt om de vier jaar gehouden. De gynaefobie is een beklemmende vrees voor vrouwen. Gyokuro is Japanse groene thee met een enigszins zoete smaak. Gyromantie is waarzeggerij uit magische cirkels. Het ABO is het Amsterdam Baroque Orchestra. Let op: je moet je abo [abonnement] nog verlengen. Kun jij onthouden, dat je 'sabayon' ook als 'zabaglione' of 'zabaione' mag noteren (uiteraard qua product, niet qua uitspraak). Hij wil nog wel 's [uhs] uit de band springen. De afkorting SA staat onder andere voor Sturmabteilung. Dat is lekkere saoto [soep op basis van kippenbouillon].

4. Wat is een sacra conversazione voor een afbeelding [maagd Maria, Christuskind, heiligen]? De Saceur is de Supreme Allied Commander Europe, de hoogste bevelhebber van de NAVO in Europa. Op de Sacramentsdag wordt ook aandacht besteed aan de Sacra Scriptura [Heilige Schrift]. Een korte bastaardvloek is 'sacredieu' en een lange 'sacre-nom-de-Dieu'. Het sacro egoismo is het heilig egoïsme. Hij bewaarde die safe conduct [vrijgeleide] in zijn safedeposit, zijn safeloket. Van onder (Vanonder) mijn over het hoofd gedrapeerde saharienne zag ik de saharaschorpioen de saguaro (reuzencactus) naderen. Bij de sainte nitouche [kruidje-roer-mij/e-niet] mochten we kiezen uit een saint-estèphe, een saint-julien en een saint-émilion [wijnen]. Na een welgemeend 'salam aleikum' (repliek: wa-aleikum
as-salam) diende ze eerst de salade niçoise [maaltijdsalade] op en pas daarna de sajoer lodeh [Indonesisch gerecht]: we stonden perplex. Een saloeki is een windhond. Hoe kun je salomonisch [spitsvondig] een gordiaanse knoop [onontwarbare zaak] doorhakken?

5. Even een salvootje aan Latijn – salus populi: het welzijn van het volk, salus publica: het algemeen welzijn, het heil van de staat, salva approbatione: behoudens goedkeuring, salva conscientia: zonder zijn geweten geweld aan te doen, salva dignitate: zonder aan zijn waardigheid tekort te doen, salva omni reverentia (s.o.r.): met alle respect, salva ratificatione (s.r. of salv. rat.): behoudens bekrachtiging, salva remissione (s.r. of salv. rem.): onder voorbehoud van terugzending, salva venia (s.v.): behoudens goedkeuring, met verlof, salvis curialibus (salv. cur.): zonder tekort te doen aan de vormen, met voorbehoud van titels enz. en salvis exceptionibus: behoudens uitzonderingen of beperkende voorwaarden.

6. Even doorbijten nog: salvis omissis (s.o.): behoudens weglatingen, salvis titulis (s.s.t.t.): met weglating van de persoonlijke titels, salvis ulterioribus: behoudens het verdere, salvo cujus vis: zonder iemands recht te verkorten, salvo errore et omissione (s.e. et o.): behoudens vergissingen en weglatingen, salvo jure (s.j.): zonder schade voor het of zijn recht, salvo meliore: behoudens (beter) inzicht, onder verbetering, salvo pudore: zonder de eerbaarheid te kwetsen en salvo respectu: met alle respect. De Engelseziektebehandeling is vrij lastig. Ze zijn toevalligerwijze samengekooid [bij elkaar slapen]. De sancerre is een droge, witte loirewijn bereid uit de sauvignon blanc. Met s'amuser à la moutarde wordt zijn tijd met futiliteiten verdoen bedoeld. De Samojeden [volksstam noordelijk Siberië] laten zich graag op de slee door samojeden [hond] voorttrekken. Met sandows [sèhn-doo] [oefentoestel] versterk je de spieren.

7. Dat is nu sang-de-boeuf [dieprood] oud-Chinees porselein. Een S-anker zit in een muur. Sans phrase is zonder praatjes. Sans souci is zorgeloos en sans tache is vlekkeloos. Een Santomese komt van Sao Tomé en Principe. Sapere aude: heb de moed om verstandig te zijn. Een sapotilleboom heb je nodig voor kauwgom. Hij afficheerde zich als sapientum octavus [achtste wijze, een tweede Salomo]. Een voorbeeld van een Japans gerecht is sashimi [rauwe vis, etc.]. Een Sasak is een islamitische bewoner van Lombok. Wie zwaait daar de scepter [s/sk]? Er is een expositie van schaal- en schelpdieren. Elke donquichot is genoemd naar Don Quichot, vechter tegen windmolens, el caballero de la triste figura, de ridder van de droevige figuur. Een mottekasteel is middeleeuws: een toren op een aarden wal. Een sarangi is een soort van Voor-Indische viool. Satis superque is genoeg en meer dan genoeg. Hij hield niet op met sardonisch [boosaardig] lachen.

8. Met de Schapeneilanden wordt de Deense eilandengroep Faeröer bedoeld. Een schebek is een zeker zeilvaartuig. Die echtelieden gaan scheên. De schepen van Cultuur zegt dat. De Schepper schiep schepselen. Geldt de Scheurwet [graslanden] nog steeds? Schijfnaaien is een Hollandse heistelling installeren. Ach, die 'sch' met medeklinker: schlager (Duitse smartlap), schlamm (kolenslik), schlemiel (slungel, slappeling), schluss (afgelopen, uit, basta), schminken (grimeren, make-up aanbrengen), het schmallenbergvirus (leidt tot misgeboorten bij runderen en schapen), schnabbelen (bijklussen, GB ook: snabbelen), schnaps (jenever, VD ook: snaps), schnauzer (middelgrote, ruwharige hond), schneidig (Duits-militair, scherp, afgebeten), schnitzel (wat is snitsel? Antwoord: afgesneden pijpen kinabast), schnorkel (op onderzeeboot, VD ook en GB alleen: snorkel) en schnorrer (bedelaar).

9. Hier de conceptwoorden van 2013: 3D-printer (apparaat waarmee je voorwerpen kunt printen), afluisterschandaal (reeks van afluister- en spionageactiviteiten van vooral de Verenigde Staten, die tot veel ophef leidden), koningslied (veelbesproken lied voor de inhuldiging van koning Willem-Alexander), participatiesamenleving (samenleving waarin burgers meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en omgeving; in troonrede!), phablet (kruising tussen smartphone en tablet), selfie (zelfportret gemaakt met een smartphone), shariawijk (wijk waar veel orthodoxe moslims wonen) en socialbesitas (dwangmatig gebruik van sociale media en smartphones). Verder: pietitie (facebookpetitie – ook: F –voor het behoud van Zwarte Piet) en sletvrees (angst van vrouwen om voor slet te worden aangezien).

10. De man sprak nep-West-Vlaams. Er was een optocht van SUV's (sport [GB: + s] utility vehicles, geschikt voor off the road). De financiële man was een echte budgettsaar(!). Een zeker kinderspeelgoed heeft merknaam LEGO; vergelijk legodoos en legoën. Bij het lemma 'instappen' in VD las ik: daar ben je mooi in getuind. Stamt die oosterse filosofie uit het Nabije of uit het Verre Oosten (dan wel het
Midden-Oosten)? Een scheutist is kloosterling, lid van de congregatie van het Onbevlekte Hart van Maria (Congregatio Immaculati Cordis Mariae). Zijn schicksalsstunde lijkt niet meer veraf. Wat is een schillerhemd zonder schillerkraag [liggende, van voren open] en hoeveel schilling (Oostenrijk) kost dat dan wel niet?

  

2156 Dictee zondag 28-03-2021 (2) - dictee Wekelijkse dicteetest 147 RL √

Wekelijkse dicteetest 147 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?

Oplossingen: hieronder!

Bron: Oefendictee (oud) 647

1. …………… is ………....

a. Ovengalmij                               zinkkalk

b. Ovengalmei                              zinkkalk

c. Ovengalmei                               zinkalk

2. Met …………. kleding ben je niet …………..

a. underdresste                                overdresset

b. underdreste                                 overdrest

c. underdresste                                overdressed

3. De natuurlijke toonladder (………….) is zonder ………….. of 

mollen, te weten die in C.

a. echel                                      kruizen

b. echel                                      kruisen

c. echelle                                   kruizen

4. De a kleine terts wordt ook ……………….. of

........................ genoemd

a. a-klein                                  a-mineur

b. a-klein                                  a mineur

c. a klein                                   a mineur

5. Een ……. is een drieklank met zuivere ………..

a. kwintakkoord                         prime

b. kwintaccoord                         prieme

c. quintakkoord                          priem

6. Als iets de pan ………. , gaat het de spuigaten ………...

a. uit rijst                                uitlopen

b. uit rijst                                uit lopen

c. uitrijst                                 uitlopen

7. Palmwijn is ………. en palmwas is …………....

a. toddie                                  karnaubawas

b. toddy                                   carnaubawas

c. toddy                                   karnoubawas

8. Een ………… is een gewijd …………...

a. palmij                                  buksboomtakje.

b. palmei                                 buxboomtakje.

c. palmmei                              buksboomtakje.

9. Zij is de ………… van dit …………....

a. habitué                              hashcafé

b. habituée                            hashcafé

c. habituee                            hasjcafé

10. Een paddo bevat de stoffen ……………. en ………………..

a. psilocybine                        psilocine

b. psylocybine                       psilocyne

c. psylocybine                       psylocine

Oplossingen [147]: zie hieronder. 

 

--------------------------------------------------------------------

Oplossingen [147]

1b 2c 3c 4a 5a 6b 7b 8c 9c 10a

3 kruisen/kruizen is allebei goed!

 

Contact: leentfaarrein@gmail.com

 

2155 Dictee zondag 28-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (161) √

Dictee – dictees [2155]

Oefendictee 696 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (161)

1. Wat moet je met zulke schizo's [schizofreen]? Schoonbijten [scheikunde: reinigen] is geen menselijke bezigheid. Een schöne Seele is een persoon met gevoelige inborst. De schöngeisterei (die beoefent een schöngeist = estheet) slaat door in het esthetische. Naast het schorrenkruid (een ganzenvoetachtig plantengeslacht) kennen we: bilzekruid (malwillempjeskruid), eppekruid (lavas), (so)fiekruid [de fijnbladige raket], malrovekruid [bladeren van de malrove, lipbloemige plant], melissekruid (melis(se)), ruigtekruid [ruigteplant], genadekruid (galkruid, godsgenade), scharrekruid (eenjarig bonenkruid), zeep-, zege- en zonnekruid [graag in de zon – Helenium]. Je kunt gemakkelijk een schram of een krab oplopen; met je nagels maak je een schrab en een schrapje of krasje krijg je bij de mantouxtest [tbc]. De schrödingervergelijking vormt samen met de onzekerheidsrelaties van Heisenberg de basis van de kwantummechanica. Een schroei-ijzer [brandijzer, merkijzer] is nu eenmaal geen snijijzer [schroefdraad buizen, etc.]. Dat is heel schrijnend.

2. Een schroodijzer is een schrooi-ijzer [schrooibeitel: breed en kort]. Een scone [skoon – rond broodje] kun je eten. Scoliose [zijwaarts] en kyfose [achterwaarts] zijn ruggengraatsverkrommingen. MS is multiple sclerose (dat laatste is weefselverharding). Dat was Willem de Zwijger, scilicet [te weten] Vader des Vaderlands. Een scientoloog hangt de scientology aan en is lid van de Scientology Church [reliwetenschappelijk]. Met veel schwung [kracht van beweging, vaart, gang] spreekt hij zijn Schwyzerdütsch [Zwitsers-Duits, Zwitserduits]. Hij geniet altijd van schwarzwalderschinken en -kirschtorte. Je zult maar schwannomen [tumor die uitgaat van de zenuwschede, het buisvormige omhulsel van een neuriet] hebben. Die schwalbe [voetbal: fopduik] wordt je vergeven: Schwamm drüber [zand erover]. Schwadronneren is opsnijden, snoeven, pochen. Is de Schutterijwet nog steeds nodig? Niet echt, denk ik. Je kunt beter geen schund [sjoent – minderwaardige of prikkellectuur] lezen. De scope [skoop – reikwijdte] van deze opvallende scoop [skoep – opvallend bericht] is nogal verreikend. Een scotist hangt het filosofische en theologische leerstelsel van Duns Scotus (een scholasticus – combinatie wijsbegeerte en godgeleerdheid) aan.

3. Scrambelen [ook: scramblen = coderen] doe je met een scrambler. Een scraper is een schraapwagen, de scrapie is de schraapziekte: sponsvormige encefalopathie bij schapen (wat de gekkekoeienziekte is bij runderen) en scraps is afval van smeedijzer en staal voor de staalgieterij of uitschot van rubber. Scrofulose is tuberculose van de lymfklieren. Secreta haec murmura vulgi: dat zachte gefluister van het volk. Uit de second hand weet ik dat er een secondopiniononderzoek komt. Sectio's [keizersnede] geven gave baby's. Een selenaut is een maanvaarder. Dat moet geen selbstzweck [doel in zichzelf] worden. Glaasje sekt [(Duitse) mousserende wijn, gemaakt volgens de méthode champenoise (schuimwijn)]? De Sejm [seem] is het Poolse parlement. Ik seis [seizen: dunne touwen om zware dito slaan], jij ziet een sijs [zangvink]. Seitan is een vleesvervanger (van tarwe). Se ipse amans sine rivali: iemand die van zichzelf houdt, zonder rivaal. Een
sede-vacantist meent dat er quasi een sede vacante is [omdat hij de zittende paus niet erkent]. Hij leidt een sedentair [zittend] leven.

4. Een sedile is een zekere zitplaats. Zouden seelachsen [zeezalm] seedlings [ie grote zure appel] lusten? Het (De) seersucker lijkt op crêpe en is vaak blauw-wit gestreept. Sehnsucht is nostalgische melancholie. Met secunda Petri wordt het verstand aangeduid. Van dat Latijn raken we maar niet af – secundis dubiisque rectus (secundis temporibus dubiisque rectus): in voorspoedige en in onzekere tijden standvastig, loco secundo (secundo loco): in de tweede plaats, secundum artem (lege artes): volgens de regels der kunst, secundum genera: volgens de soorten, secundum legem: volgens de wet, secundum naturam: naar de natuur, secundum ordinem: volgens de orde, op zijn beurt, secundum regulam: volgens de regel, secundum usum: volgens gebruik en secundum veritatem: naar waarheid. Een semiet is afstammeling van Sem, een Semiet een Jood.

5. De titel van de keizers van het Heilige Roomse Rijk (HRR) was semper Augustus. Semper eadem: altijd dezelfde, semper et ubique: altijd en overal, semper fidelis: altijd getrouw, semper idem: zichzelf altijd gelijk, semper laborans: altijd aan het werk, semper paratus: steeds bereid, semper paratus pro justitia: altijd paraat voor de gerechtigheid, semper, ubique et ab omnibus: altijd, overal en door allen (toegepast op de geloofsstellingen van de rooms-katholieke kerk), semper virens: altijdgroen, sempre agendo: altijd bezig (die bedrijvige martha) en sempre (semper) crescendo: steeds in sterkte toenemend, aanzwellend. De sens commun is de common sense [gezond verstand]. De senectus is de (gezegende) ouderdom. Een serac is een ijskegel.

6. De S.P.Q.R. was de Senatus Populusque Romanus, de senaat en het volk van Rome. De senatus veteranorum is het bestuur van een studentencorps. De SEP, dat zijn de Samenwerkende Elektriciteitsproductiebedrijven. Het senatusconsult of senatus consultum is een senaatsbesluit (niet meer in VD, nu wel bij S.C.: Senatus Consultum, senaats- of raadsbesluit). De septem sapientes [zeven wijzen van Griekenland; Z W (VD) lijkt fout – 2020 gecorrigeerd ...] zijn: Thales, Solon, Periander, Cleobulus, Chilo, Bias en Pittacus (ook andere namen worden echter genoemd). Die sestertiën [oude Romeinse munt] zijn elk vier asses (assen – moet dat geen 'as' zijn, vgl. dit biljet was vroeger 100 gulden [niet: mv. + s] waard) waard. NB Toch wel goed: een gulden was 4 kwartjes waard! Kolonisten zijn settlers. Sesquipedalia verba zijn ellenlange woorden. O ja, en u weet het nog: hippopotomonstrosesquippedaliofobie [Ik houd het achteraan op twee p's – thans zo in GB/VD] is de angst voor lange woorden … Servus observantissimus: (uw) gehoorzaamste dienaar. Weer zo'n stel met die seven-year itch [huwelijksproblemen na 7 jaar]? Het seksistische sextet randde vaak sexy transseksuelen aan.

7. Sensu allegorico: zinnebeeldig, sensu bono: in gunstige zin, sensu latiore: in ruimere zin, sensu lato (sensu latu): in ruime zin, sensu malo: in ongunstige zin, sensu proprio: in eigenlijke, letterlijke zin, senso strictiori: in engere zin, sensu strictissimo: in de engste zin en sensu stricto: in beperkte zin. Ook nog – separatio a toro et mensa (separatio quoad torum et mensam): scheiding van tafel en bed, septum nasi: neustussenschot, sero sed serio: eerst met tegenzin, maar, eenmaal begonnen, met hart en ziel, series implexa causarum: een ingewikkelde reeks van oorzaken en series lectionum: rooster van de aan een universiteit gegeven colleges. De taaislijmziekte is muco(viscidose) [CF – cystic fibrosis]. Sevroega is fijnkorrelige kaviaar uit de Kaspische Zee. Die sf-roman [science fiction - sciencefictionroman] is in trek. Wie noemen ze de SP-sfinx [Jan – nu Lilian? – Marijnissen]? Shabby is sjofel.

8. Sgraffito is het maken van zekere figuren [zwarte muur, witte kalk, lijnen krassen]. Zijn coachschap loopt ten einde. Ik pas altijd op voor kouvatten, maar heb nu een koutje gevat. Als je de bokkenpruik ophebt, ben je slechtgehumeurd. Laat je niet verrassen door het woord 'incineratie', dat lijkverassing betekent. Triootje? Visjnoe, Brahma (niet van de bramahpers voor bankbiljetten) en Shiva. Een shortcut is een snelkoppeling. S(c)hrapnels zijn granaatkartetsen. Shoyu [sjoo-joe] is dunne sojasaus uit Japan. Shuttelen [pendelen] doe je met een shuttleservice. Het siamois is een zekere stof en dankt zijn naam aan Siam. Gaven de Sibillen aanleiding tot de sibillijnse [raadselachtig] spreuken? Eerst het kouwtje [kouw = kooi], dan het vrouwtje [men moet eerst zorgen een behoorlijk bestaan te hebben, alvorens te trouwen]. Dit dictee is speciaal voor incipiënten [aanvangers]. Incipit vita nova: hier begint het nieuwe leven. Die moeder in spe zal wel weer iets wijds dragen.

9. Ik vind je een shitty [waardeloos, slecht] wijf. Moeten we (on) short gaan [speculeren op koersdaling]? Dat laat de meeste Siberische bewoners nou echt siberisch. Hoe belandden de Sabijnse maagden vroeger ooit in Rome [door roven]? De siciliano (sicilienne) is een herdersdans. Zo'n sickjokedebiteur [sick joke: wrange, bijtende grap] zou je toch … Een SIE is in België een speciaal interventie-eskadron. Sibi manus inferre: de hand aan zichzelf slaan en sicut lilium inter spinas: als een lelie tussen de doornen. Van sisyfusarbeid (mits niet die!) krijg geen syfilis (de sief). De Siënese [sie-jee-nee-suh] schilderschool stamt uit Siena [sjèh-naa]. De siemens-martinmethode (staal bereiden uit ruwijzer) staat niet in de woordenboeken, de
geiger-müllerteller wel. Welke eenheid hebben we aan Sievert te danken [sievert, stralingsenergie]? Ook in Sierra Leone kennen ze siërra's [gebergte] en houden ze siësta's [middagslaapje]. Sigillum confessionis: het biechtgeheim (bij biecht horen). De sikhs [monotheïstische godsdienst Punjab, India] schoten geen sikkepit op.

10. Zeg maar Sijmen, dan vloek je niet. Van wanneer stamt de Silicosewet? Gaat die ook over siliconenopslag? Nee, zoek maar op. Ik vind hem toch zo'n simiëske [aapachtig] kerel. Zou die sylvester, die stijlentrekker, ook silvesteravond [oudejaarsavond] vieren? Hoogbejaarden slaken nog weleens een simsonsverzuchting [zucht om de oude kracht nog eenmaal terug te mogen hebben (Richt. 16:28)]. Een SIMM is een single in-line memory module. De Sinn Féin streefde onafhankelijkheid na [van Ierland]. De sinjorenstad is Antwerpen. Had Sint-Bureaucratius de sint-cornelisziekte [meerdere; hij = Sint Cornelis (H. Cornelis) werd voor genezing daarvan aangeroepen]? Hij is zo sinofiel [China( )lievend – klemtoon!] als een spleetoog. De beschrijving van de Sint-Elizabethsvloed was in de sint-elizabethsletter gedrukt. Scrofulose wordt ook wel sinte-markoen genoemd. Ik zag een
sint-jacobuskruis [heraldiek: spatakruis, dolkkruis] en een
sint-jakobslelie [goudlelie].

11. We kennen De Hollandsche Spectator [1731-1735, Justus van Effen] en De Nederlandsche spectator [1856-1908]. Species
[spee-sie-jèhs] facti: de voorstelling of uiteenzetting van het genoemde.

 

 

2154 Dictee zaterdag 27-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (160) √

Dictee – dictees [2154]

Oefendictee 697 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (160)

1. De sirenenzang had veel weg van sirenegeloei. Si placet, help ons! Een sitatoenga is een waterkoedoe. Het verrichten van sisyfusarbeid is Sisyphi saxum versare. Mikwes (mikwa's GB, mikwaot VD) zijn ritueel joodse baden of badhuizen. Zoek eens op wat een priel is [nauwe doortocht tussen zandbanken]. Zeg maar kaddisj [zand erover, Schwamm drüber]. Eens even zoeken op '*oir*' (niet onoorbaar dus!): reservoir [vergaarbak], abattoir [openbaar slachthuis], abus de pouvoir (machtsmisbruik, détournement de pouvoir), accessoir (bnw. – bijkomend), accessoire (znw. – bijkomstige zaak), accusatoir [beschuldigend], aide-mémoire [geheugensteuntje, korte nota], aleatoir contract (kansovereenkomst), anticipatoir [vooruitlopend], appellatoir [betrekking hebbend op een appel], assertoir (bevestigend), au revoir [tot ziens], avoirdupoids(stelsel) (gewichtsstelsel), baignoire (schouwburgloge op de parterre), bande noire (tijdens de Franse Revolutie), conservatoir beslag [om de goederen veilig te stellen], bête noire (zwarte schaap), blouson noir (nozem), boudoir(mutsje) en bouilloire (schenkketel).

2. Verder: café noir (koekje), coir [koo-juhr] (handelsnaam voor kokosvezels als stof), coïre ('vrijen'), combinatoir [combinatorisch – combinatie], comédie noire (blijspel met een tragische ondertoon), comminatoir (bnw., met straf bedreigend), compensatoir [tot compensatie dienend], compromissoir [betrekking hebbend op compromis], confirmatoir [bevestigend], conservatoire (conservatorium), contradictoir (vonnis), in de couloirs der Kamer [België – wandelgangen], couloirstelsel [stemmen, stemhokje in afzondering], cravate noire [black tie, klein avondtoilet], decisoir [beslissend], declinatoir [het gerecht niet erkennend – wraking], deflatoir [leidend tot deflatie], déjeuner dînatoire [uitgebreid koffiemaal dat een middagmaal vervangt], derogatoir (vernietigend, afschaffend), des histoires de femmes (vrouwenpraatjes), directoire (dirkje – vrouwenonderbroek), een directoirekostuum (uit de Directoire – regeringsvorm in het Frankrijk tijdens de Franse Revolutie, van 26 oktober 1795 tot 9 november 1799), discriminatoir [discriminerend], dooireglement(!), dressoir [kamermeubel tafelgerei], onze gerechten zijn du terroir (regionaal), écartelé en sautoir (schuin gevierendeeld in de heraldiek) en trottoir [stoep].

3. Ook: een suppletoire eed [aanvullend], emancipatoir [gelijkstelling, etc.], entre la poire et le fromage (terloops, bij het dessert), espoir (belofte bij de wielrenners), een peremptoire exceptie [beslist een (rechts)zaak voorgoed], executoir(verklaring) = uitvoerbaar (bij rechterlijk vonnis), film noir [grauw, somber], frustatoir [frustrerend], galasoiree(!), gustatoir (gustatorisch, toch?, ja: de smaak betreffend), hallucinatoir [hallucinatorisch], illusoir (denkbeeldig), ejaculatoire impotentie [uitblijven van zaadlozing], Indo-Iraans(!), inflammatoir [medisch: met ontstekingen], inquisitoir [ondervragend, onderzoekend], interlocutoir [voorlopig, bij vonnis, etc.], justificatoir [tot bewijs strekkend], l'histoire se répète [de geschiedenis herhaalt zich], liberatoir [ontheffend – van verplichting], locomotoir [medisch: betreft voortbeweging], memoiresschrijverij, loirewijn, mansoir [mannelijke erfgenaam], mer à boire [onbegonnen werk: de zee leegdrinken], méritoire [verdienstelijk], een moiré [gevlamd] lint, moireren [watergolven], moment de gloire [finest hour], moratoir (achterstallig), moussoir (moser, champagneklopper), een neonoir [filmstijl – film noir], no-iron(!), non-inflatoir [niet leidend tot inflatie], obligatoir [verbindend, verplicht], octrooirecht(!), oir (nageslacht), olfactoir (olfactorisch – reuk betreffend), onanoir (onanistisch), palpatoir [betasten bij geneeskundig onderzoek], parloir [spreekkamer – bv. klooster], peignoir [ochtendjas dames], percutoir [via percussie], petite histoire (bijgeschiedenis) en pissoir (pisbak).

4. Vervolgens: petitoir (bnw. en znw. – eigendomsrecht betreffend, t.o. 'bezit'), pièce à tiroir (losse aaneenrijging van episoden), pieds noirs (mv. – blanke kolonisten in Algerije), pinot noir [blauwe druif],
plein-pouvoir (lastgeving tot verrichting van zaken zonder enige beperking), poire belle Hélène, polissoir [nagelborstel], possessoir [bezit betreffend, t.o. eigendom], preovulatoir [voor de ovulatie, de eisprong], promissoire eed [= van belofte], provisoir [voorlopig], redhibitoir [koopvernietigend], reflectoir [een reflex betreffend], refractoir [refractair, zich verzettend], remontoir (horloge – knop aan de kast), remuneratoir [als beloning], repertoire(stuk) [lijst van (te spelen) stukken], repoussoir [schilderij, voorwerp op voorgrond, illusie van diepte], requisitoir [vordering, eis OM – 2021 GB/VD ook: rekwisitoor], resiliatoir [tot ontbinding strekkend], respiratoir [ademhaling betreffend], revindicatoir (beslag – terugvordering), rogatoir (ondervragend),
rouge-et-noir (hazardspel met zes whistspellen, 312 kaarten), sautoir (dwarsstaand (sint-andries)kruis in een schild), savoir-faire (wereldkennis), savoir-vivre (levenskunst), secretoir (secretorisch – de afscheiding bevorderend – ook: afscheidingbevorderend), soiree (avondpartij), soirée dansante, soirée musicale, suppletoir (aanvullend), suppositoire (zetpil), suspensoir (suspensorium – draagverband balzak) en trottoirrand.

5. Ten slotte: tenue of toilette de soirée (avondkleding, vergelijk: tenue de ville = wandelkostuum), tours d'ivoire (ivoren torens), transitoir (tijdelijk, voorbijgaand) en vexatoir (knellend, drukkend). Sit venia verbo: met verlof gezegd (s.v.v.). De sjahada is de islamitische geloofsbelijdenis. Nou moeten die Sjanghaiers niet ook nog gaan shanghaaien [overhalen tot onaangenaam werk]. 'Sjana tova' is een gelukwens bij het aanbreken van het nieuwe jaar. Sjasliek (GB ook: sjaslik) bestaat uit stukjes vlees. Het sjema jisraël is een van de belangrijkste joodse gebeden [met 3 Thoragedeelten]. De jeu (sjeu) is eraf [frisse bekoorlijkheid, aardigheid – GB alleen sjeu]. Zijn dat de sjonnies en anita's [ordinair – ook: johnny's en marina's] van deze tijd? Wat is een sjoeracratie [sjoera = (moslim)raad van wijze mannen]? Hij zal geen sjoege (VD ook: sjoechem) geven [zich stilhouden]. De Skal [NL: Stichting Keurmerk Alternatieve Landbouw] mag het
EKO-keurmerk [ecologisch] geven (Skal-keurmerk genoemd). Vindt VD 'een skai broek' wel goed? Ja [ook bnw.], GB alleen: skaibroek [znw.]. Een sjouchet(s) [ook: sjocheet, mv. sjochtim] is een ritueel slachter bij de israëlieten. Eén sjoumer [controleur kasjroet, spijswetten], twee sjomrim.

6. Wat is een onvrij territoir [strook grond langs grenzen: smokkelen tegengaan]? Quicunque vult: ieder die wil. Skijøring [laten voorttrekken op ski's door paard/auto] in een ski-jack? Een skifflegroup bespeelt eigengemaakte instrumenten. Een skirt [plaatconstructie zijkant] zit aan een auto. Skottelbraaien [Afrikaans] is barbecueën. Een 'skus' is een 'excuse' [bij tarot]. Dit materiaal is slag- en stootvast. Daar moet nog een backslash (/) tussen. Ze zouden gaan slapen, maar toen brak de pleuris uit. Van het slapengaan kwam dus niks. Een sleeping partner is geen bedstedegenoot, maar een stille vennoot. Vond de Slavenoorlog [Amerikaanse burgeroorlog] aan de Slavenkust [gedeelte van Afrika's westkust, tussen de Goudkust en de delta van de Niger] plaats? Nee, dus. Geef het sleisijzer [rakelijzer voor ovenkolen, ovenkrabber, loet] even aan. Het achtvoetige paard van Odin heet Sleipnir. Slemassel of slamassel [ongeluk] is het tegengestelde van mazzel [geluk]. Sludge bestaat uit olieresten. Dat appartement is sleutel-op-de-deur, sleutelklaar. Slingbacks zijn hooggehakte damesschoenen. Mijn oma maakt nog slowfood. Spaart een smart bomb levens?

7. Kan smalltalk [keuvelarij] ook over een smallcap [kleine onderneming] gaan? Glaasje sémillon [witte wijn van gelijknamige wijnstok]? Of toch maar een verwante sauternes [mv., van plaatsnaam]? Hou je snaaiem [mond]! Toppers bij dictees: smörgåsbord en smörrebröd (GB ook, en VD alleen: smørrebrød). Smoothies [drankje] zijn gezond. Boeren en tuinders gebruiken vaak een snebschuit [puntige voorsteven]. Snobistisch is snobby of snobbish [als een snob – zucht naar aanzien t.a.v. kunst en cultuur]. Vertrouw dat snibbenclubje [snib(be): snibbige vrouw of meisje] niet. Bij het snorkelen is hij verdronken. Die snorrenbaard met zijn snorrepijperij is een rare snoeshaan. Die sobstory was een echte tearjerker [tranentrekker]. En soaker, ik herhaal dat nog één keer, is een waterpistool. Krijgt 'sofinummer' een koppelteken? En SIS-kaart [BE, hist.: Sociaal Informatie Systeem] en 50+-kaart (50-pluskaart, vijftigpluskaart), hij had ze allebei. Hij bestelde sole à la meunière [zeetong die voor het bakken door de bloem is gehaald]. Solemnitatis causa: als vereiste van de juridische vorm voorgeschreven op straffe van nietigheid. Uit de muziek: solfège [zangoefening op notennamen], solfegiëren en solfeggio (solmisatie). Wie zou Snuf en Snuitje te slim af zijn? Dat is sole clarius, zonneklaar.

8. Een sol(e)cisme is een taalfout. Solo e pensoso: alleen en in gedachten verzonken. Cider is een sorbendrank. Je moet niet zaniken [uh] onder het batikken [ih]. Hij heeft sordide [smerig] streken. Wat hebben Lesotho [monarchie] en Sotho [Bantoetaal] met elkaar te maken? Alles. Sotto voce zingen is met ingehouden stem. Onze soubise [saus] is genoemd naar het Franse 'sauce de Soubise'. We eten kaassoufflé. Het systolische souffle [hartgeruis, samentrekking] klinkt verontrustend. Met souffre-douleurs worden zwarte schapen aangeduid. De soukous [oe – muziek] is ontstaan uit de rumba. Een sourdine is een sordino, geluid(s)demper. Soul is Afro-Amerikaanse muziek met gospel- en rhythm-and-blueselementen Een souger is een rare kwibus. Hij is een soumise, gedweeë, figuur. Beschrijf de Beatlessound. Bij de sound of silence denk ik onwillekeurig aan Simon & Garfunkel den [dan: Sound].

9. Het sous-entendu moet je er zelf bij bedenken. Sausjes heten in volkstaal sousies. Een souter is een psalter. De Opperste Sovjet was het hoogste Sovjet-Russische bestuursorgaan. De sp.a noemt zich tegenwoordig Sociaal Progressief Alternatief. Het bleek twee spadesteken diep te zitten. Spagnolet is een stof, spahi's zijn lid van een zekere cavalerie. Het spalier is een zeker latwerk. Een spaniël is een hond. Een espagnolet of spanjolet is een draairoede. Spannend, op een spanker [zeiljacht] aan spank(ing) [billenkoek] doen. Spatium deliberandi (spatium deliberationis): tijd om zich te beraden (over de erfenis). De SPD is ook de Sozialdemokratische Partei Deutschlands. Mooi, zo'n spechtensmidse.

10. Met de auto kun je niet naar speedgarage, je kunt er wel heen voor popmuziek. Waarom was er een aparte Speetwet [haring] nodig? Een spencer (slip-over, debardeur, niet: pullover, truivest) heeft meestal een V-hals. Het is als het zoeken naar een speld in een speltberg. De speler-trainer ging met zijn team uit spelevaren. Spem mentita seges: een gewas dat niet aan de verwachtingen heeft beantwoord en spemque metumque inter dubii: zwevend tussen hoop en vrees.