Dictee – dictees [3734]
BeNeDictee 91 Rein 2025 Voorburg
De 80 vet en onderstreepte items moesten worden ingevuld.
Spelling(s)wederwaardigheden
(auteur: Rein Leentfaar)
I. Vormvarianten
Helaas, of voor dictees juist gelukkig, laten de spelling(s)voorschriften bij een aantal woorden of uitdrukkingen meerdere schrijfwijzen toe. Dat geldt bijvoorbeeld bij 1 kaffiya, 2 keffiyeh en 3 kufiyyah [dat werd gespeld!]: geblokte hoofddoek, zoals Arabieren, m.n. in de Levant en op het Arabisch Schiereiland, die dragen. Voor een zeekoe met gevorkte staart, die in zee leeft aan de (sub)tropische kusten van de Indische Oceaan en het westen van de Grote Oceaan, mogen we 4 dugong, 5 doejong en 6 doejoeng schrijven. Een klein afhangend lint aan dameshoeden is een 7 bridetje of 8 briedje
[dat werd gespeld!]. Ten slotte: Rome, de
9 urbs aeterna is 10 la città eterna.
II. Uitspraak
Sommige woorden of uitdrukkingen hebben helaas, of voor dictees juist gelukkig, een andere uitspraak dan je op grond van de schrijfwijze zou verwachten. Hier mijn bijeengeschraapte 11 topachtlijst of
12 top 8-lijst: de 13 chaebol: een Zuid-Koreaans industrieel conglomeraat, de munt van Myanmar: de 14 kyat, een lekkere Turkse pizza: de 15 lahmacun, de designerdrug 16 meowmeow, een Surinaams eenpansgerecht: 17 moksialesi of 18 moksaleisi, 19 slöjd – onderwijsmethode die zich de alzijdige ontwikkeling van het kind ten doel stelt en deze probeert te bevorderen door het te laten werken met karton, klei en hout en 20 löyly – Fins, opgieting.
III. 21 Sesquipedalia verba (ellenlange woorden).
Ook hierbij heb ik dienstwillig mijn best gedaan, om de 22 hooggewaardeerde dicteeschrijver op zijn wenken 23 plezant te bedienen:
- 24 informatie- en communicatietechnologieën
- 25 hexakosioihexekontahexafobie
- 26 hottentottententententoonstelling
- 27 bien étonnés de se trouver ensemble
- (zeer verbaasd samen genoemd te worden)
- 28 (de) De Morgen- en de Volkskrantredactie-eindredacteuren
- 29 art-nouveauglas-in-loodramenkunstbeoefenaar en
- 30 broughamassistent-koetsierspetdrager.
IV. Woorden die erg op elkaar lijken(ook (bijna-)synoniemen)
Dat kan ook op verschillende talen betrekking hebben zoals bij ‘zee’ (NL) en ‘See’ (DE)
(valse vrienden, 31 false friends of 32 faux amis). Ook drong zich aan mij op: 33 porfyrie
(een stofwisselingsaandoening die veroorzaakt wordt door een – meestal erfelijke – stoornis in een van de enzymen die betrokken zijn bij de aanmaak van hemoglobine) en een 34 porfirisch gesteente
(met de aard van een zekere granietsoort). Het nagerecht op basis van eierdooiers, suiker, wijn
(m.n. marsala) en aromaten noemen we
35 sabayon, 36 zabaione of 37 zabaglione. Als je wijn drinkt, kan dat 38 clairette (wit) zijn of
39 clairet (rood). Laat dat als een
40 expressis-verbisuitdrukking klip-en-klaar zijn!
V. Los, aaneen of met koppelteken?
Bij 41 accent-grave- en 42 accent-aiguproblemen krijg ik vaak een 43 nietpluisgevoel. Dat geldt ook bij 44 accent-circonflexe-eind-n’en of 45 -s’en. Ik vraag me ook af hoe het met de 46 trait-d’unions zit in woorden als 47 grandslam- of
48 grand-prixwedstrijd. Op mijn 49 to-dolijstje staan trouwens nog heel wat 50 to do’s.
VI. Hoofdletters of juist niet?
Er zijn heel wat wetten: zo valt een
51 Wajonger met een Wajong-uitkering onder een zekere wet voor jonggehandicapten, schrijven we correct 52 Woo voor een zekere openbaarheidswet, ken je de 53 AOW en is een 54 AMvB een uit een wet voortvloeiende bestuursmaatregel
(die gaat via een 55 koninklijk besluit, een 56 KB). Soms moet er een andere wind gaan waaien dan de 57 Africus (zuidwestenwind), de 58 chinook
(harde warme wind aan de kust van de Stille Oceaan), de 59 Boreas (noordoosten- of noordenwind) of een wind uit de windrichting
(beide afgekort) 60 ZW of Z.W.t.W.
VII. Afkortingen, etc.
Voor dit dictee geldt niet [afko]: 61 s.l.e.a.
( = zonder plaats en jaartal: sine loco et anno).
Zo zijn er vele 62 afko’s meer, zoals 63 d.a.v. voor daaraan voorafgaand en 64 dov. voor daaropvolgend. Bekende items in dit rijtje zijn ook de 65 a.u.b.’s en de 66 ajb.’s. Een aardig voorbeeld daarbij is ook de A.O.C., de [geen afko]
67 appellation d’origine contrôlée. Vergeet ook de korte vorm 68 prof (niet als titel) van professor niet! Ook wel aardig is de 69 velo als verkorting van vélocipède. En wat vind je zoal op het 70 IoT,
het internet of things?
VIII. Symbolen
Deze blijven vaak onderbelicht in een dictee. Bij een wiskundige vergelijking tref je vaak een 71 =‘je aan, bij de omtrek of diameter van een cirkel een 72 pi’tje of 73 π’tje. Als voorbeeld van een (Japanse) munt kennen we de yen (symbool: 74 ¥). De
75 Yggdrasil is de wereldboom, het symbool van de kosmos. Het symbool van het vrouwenteken is 76 ♀, dat van het mannenteken trouwens 77 ♂. Microgram per liter kent als symbool (afko:) 78 ugl. Het hakenkruis, de swastika ziet er als volgt uit:
79 卐 of 卍 (2 mogelijkheden, allebei goed!) Een hengselkruis ten slotte is het symbool van het eeuwige leven, ook wel: sleutelkruis of ankh:
80
