Oefendictee april 2024 (4)
Dictee van de Dag 1161
1. Het
woord ‘pausinnen’ is een contradictio in terminis (feitelijk
geen mv.). Die yuppie at een pie [paai] [pasteitje].
Met OSAS wordt het obstructieveslaapapneusyndroom of slaapapneu aangeduid. Een pietje-ongeduld
hoeft niet altijd een janongeluk te zijn. Dat pijpje-lak [plant] is niet een kleine pijp lak [lak]. Het meisje waarop/op
wie je verliefd bent geworden – allebei goed, ‘op wie’ is beleefder en
formeler. H2O’erig is gewoon waterig. PFAS
(GB: kleine letters denkbaar in toelichting – VD:
kleine letters) staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Dat
belle-époquekostuum staat haar goed.
Slechts 2 items in deze context met trema: preëmptief [preventief]
en preëminent [boven andere(n) voortreffelijk]!
Primi [enk.: primus]
inter pares (pip’s) kunnen ook best eigen pips
(persoonlijke
internetpagina’s) hebben. Dat
prisoner’s dilemmageval is eigenlijk best curieus. Dat
private-eyeverhaal is
best interessant. Hij is pro-Engels en was aanwezig bij een anti-EU-betoging.
‘Proëmium’ (voorrede, inleiding, voorwerk)
is het enige woord ‘proe*’ met een trema. Staat het anti-inbraakalarm wel aan?
2. Hij is
antikatholiek. Hun opvattingen zijn promiscue.
De Botswaanse
munteenheid is de pula (BWP).
Een fidus Achates (trouw (met)gezel – pylades)
zal niet snel fides Punica (Punica fides, punische
of Carthaagse trouw) plegen (verraad).
Met pyri* (VD): pyridine, pyridoxine,
pyridyl(azonaftol – PAN), pyriet* en
pyrimidine(base). Je schrijft ‘authentiek’
toch wel goed? Het Spaanse ‘qué’ is ons ‘hè’. Verwar niet: taffia = soort rum (uit suikerriet), ratafia (een
likeur) en raffia (zeker vezels). Een
rechts-extremist is extreemrechts. Rechtop staan, dat doe je rechtopstaand. Het
ka’i òrgel [draaiorgel] stond bij de trùk’i
pan [foodtruck] naast de snèkbar, ergens in
de Nederlandse Antillen. Het meervoud van ksar [versterkt
woestijndorp Berbers] is ksour. Met piro* alleen: [VD] piron = piroen (pijler
of zuil), piroplasma (parasiet bij dieren),
piroplasmose (bloedarmoede dieren = babesiosis),
pirosjki (Russische pastei) en pirouette(ren).
3. Verder
dus alles met pyro*! Helikopter (maar: helicopterview), gyrokopter
en octokopter, maar: quadcopter! Denk ook aan ornithopter. Wie een schimmel- of kalknagel
heeft, lijdt aan onychomycose. Een erigeron is een fijnstraal. Wat is dat een
fifibanaan [zeer klein], zeg. Woorden die in
GB met dé beginnen: débouché, dégénéré (+
‘afgeleiden’), déjà-vu (+ samenstellingen en
afgeleiden), délégué (+ afgeleiden)
en dépositaire. R.P. staat voor Reverende/us Pater – eerwaarde vader, r.p. voor réponse payée (antwoord betaald, b.v. bij telegram). Muziek met -and-: rhythm-and-blues en
country-and-western (rest: ‘n). GB met ré:
référé, réussite (maar reüsseren) en r.s.v.p. = répondez s'il vous plaît, réponse s'il vous plaît. Niet a.u.b.’en * s.v.p. Gebiedende
wijs van *: a.u.b.!
4. VD heeft dépit, GB depit (accent niet nodig – TH). Ook het ‘omgekeerde’ komt voor: denk aan cecemel (VD) en cécémel (GB) [betekenis: een chocoladedrank – gelieerd aan de merknaam = volgens NTI]. GB, met aé: niks, met bé: bébé, met cé: de al genoemde cécémel en cérémonie protocolaire, met dé: zie eerder, met eé: niks, met fé: niks, met gé: niks, met hé: hé, met ié: niks, met jé: niks, met ké: niks, met lé: niks, met mé: mémé [ANW: oma], ménage à trois/quatre en ménière (ziekte van M), met né: niks, met oé: niks, met pé: niks, met qé: niks, met ré: zie eerder, met sé: sédula, séjour, sérieux, met té: niks, met ué: niks, met vé: vélocipède, met wé: niks, met xé: niks, met yé: niks en met zé: niks. Met ?é* krijg je ze trouwens allemaal! Ik kreeg daarbij ook nog ‘één’ cadeau! Gezocht op *’n*: drum-‘n-bass, jump-‘n-jive, rock-‘n-roll, m’n, ‘n, op z’n (jan)boerenfluitjes, op z’n elfendertigst, recht voor z’n raap, z’n en zo’n. Met *op zijn*: erbovenop zijn, op zijn (jan)boerenfluitjes en op zijn elfendertigst. Met *voor zijn*: niets. Met *in zijn*: erin zijn, met *van mijn*: van mijnentwege, met *van zijn*: van zijnentwege, van zijn positieven zijn
5. Met *-and-*:
alive-and-kicking,
bed-and-breakfastformule (maar: bed
and breakfast! – GB/VD ook: B&B), cash-and-carry, click-and-collect,
country-and-western,
doom-and-gloomverhaal (VD: doom en gloom), do’s-and-don’ts,
drag-and-drop, fish-and-chips,
hit-and-runadvisering (hit-and-run alleen VD),
kick-and-rush,
kiss-and-gostrook, kiss-and-ride,
law-and-orderbeleid, look-and-feel,
meet-and-greet, naming-and-shaming, park-and-ride, pay-and-gokaart,
plug-and-play, sale-and-leaseback, shock-and-awe,
touch-and-feelfactor,
track-and-tracecode, trial-and-error, ups-and-downs (GB, VD ook: ups en downs).
6. Ook de
Turkse Rivièra heeft een rivièraklimaat. Schrijf goed: rijijzer, zijingang,
tosti-ijzer, kopiist
(mini-instructie),
vanille-ijs (beijveren), college-uitstap (geuit) en gummi-jas (bijectie).
Die sans-papiers [illegale vreemdeling] is
heel goed in het papier-macheeën [VD] met
papier-maché [papierdeeg]; trouwens ook met
papier collé [VD] [collage
op ondergrond gelijmd]. Een jerichoroos is een roos van Jericho. De
breedgeschouderde monnik was ruig gepijd. A sadder and wiser man is door schade
en schande duidelijk sadder-and/but-wiser
geworden. Hij werd verteerd door saeva indignatio: woedende verontwaardiging.
Penny wise, pound foolish: zuinig in kleine en verkwistend in grote zaken, op
een verkeerde manier. De sancerres is een witte
loirewijn. In Manilla vind je vast geen
sawoe-manila’s (sapotillebomen).
Een Sardijn komt van Sardinië. Voor mij één sauternes,
graag!
7. En voor haar: één sancerres, s’il vous plaît [s.v.p.]. Bij het snookeren hebben ze ballennetjes of balzakken. Is dat hetzelfde als epididymides? Nee, dat zijn bijballen! Echte balzakken zijn scrotums! Als je scheel kijkt, denkt men wellicht dat je scheelziet van de honger. Esthetica is schoonheidsleer, schöngeisterei. Die (Schotse) Hooglander, een berg-Schot was houder van meerdere Schotse hooglanders (als je die kruist met een heckrund, krijg je een ecolander). Zwitserduits is Zwitsers-Duits of Schwyzerdütsch. Een colon is (ook) een dubbel(e)punt, een semicolon een puntkomma. Een dubbelspoor (VD) mag je ook ‘dubbel spoor’ (GB) noemen. Een showbink is een showlijder, wie een show leidt, is een showleider … Een Siënese/Siënees komt uit Siena. Koning Victor Emanuel (1820-1878) had de bijnaam il re galantuomo [koning-gentleman]. Het was een kwestie van: rien appris ni rien oublié: niets geleerd en niets vergeten. Een sobstory is een tranentrekker (tearjerker).
8. Er werd r&b, arrenbie,
rhythm-and-blues, maar ook soca, soul en calypso, ten gehore gebracht. Bij
tinnitus is er sprake van oorsuizen en fantoomgeluiden. Een son et lumière is
een klank-en-lichtspel. Sous-vide [van voedsel langzaam gegaard
in een vacuümverpakking en daarna snel gekoeld] en sous-entendu [bedekte, bij het gezegde
inbegrepen maar niet met zoveel woorden uitgedrukte bedoeling: rest aaneen.
Spagnolet is een stof, een spanjolet of espagnolet een draairoede. Wist je dat
een wist-je-datje een weetje of wetenswaardigheid is? Wat is juist:
all-invakantie,
all-inclusive vakantie, all-inclusivevakantie of
allesinclusiefvakantie? Alle vier! Het meervoud van spondeus is
spondei. Die afkorting ken je: s.t.e.h. = salvis titulis et honoribus, behoudens titels en
eer. Een stereotype is (ook) een stereotiep beeld. Het SDI is het Strategic Defense Initiative [VS, 1983].
