Dictee –
dictees [2942]
BeNeDictee 2022-09
(1)
Bijna-ramp
… evacuatie van het
Rivierengebied in 1995 (auteur: Dian van Gelder)
De
73
woorden of uitdrukkingen in vet en rood moesten
worden ingevuld. Toelichting
in blauw
1.
Zaterdag 21 januari 1995: Aquarius
This
is the dawning of the Age of Aquarius, de dageraad van het tijdperk
van het sterrenbeeld Waterman, het elfde astrologische teken in de
(2) zodiak
[dierenriem,
zodiac = rubberboot – zie ook (47)],
compatibel met tekens op een afstand van een (3) sextiel
[astrologie:
stand van twee hemellichamen die 60° van elkaar verwijderd zijn].
Een manifestatie van ongekende natuurkracht, (4) sibibusi’s
[SR:
zware onweers- of regenbui]
in Noord-Frankrijk en België, overvloedige sneeuwval en smeltende
sneeuw in de Alpen en zware regenval in de bovenloop van de Rijn, in
de Duitse rivieren en in het Rivierengebied in Nederland. De sterke
(5) Africus
[zuidwestenwind
– wind uit Afrika] (6) zwalpt
[zwalpen:
golvend zich verheffen]
het water in de rivieren op. Door de extreem hoge waterstanden in het
Rivierengebied
[eigennaam,
VD en GB: kleine letter]
(7) bandjirt
[bandjiren:
van rivieren: plotseling wassen en buiten de oevers treden]
in Limburg de Maas. In het stroomgebied van de Rijn, de Waal en de
IJssel staan de dijken op doorbreken. Zullen de dijken het houden of
zullen we
(8) ten
onder gaan [wel:
tenondergang]?
2.
Maandag 23 tot en met donderdag 26 januari 1995: Limburg, evacuatie
van Borgharen en Itteren
Rijkswaterstaat
komt met een (9) worstcasescenario;
het wassende water gaat recordniveaus verpulveren. In Limburg wordt
het varen op de Maas (10) gevetood
[vetoën,
het vetorecht uitoefenen, ook: veteren = (niet algemeen) vetoën].
Bewoners van Itteren en Borgharen krijgen het pressante advies hun
huizen te verlaten. Dit zorgt voor veel stress en angst, maar ook
voor een grote saamhorigheid onder de getroffen bewoners. Inwoners
zijn hun huis (11) uit
gevlucht [altijd los],
in sommige (12)
rez-de-chaussees
[benedenwoning]
staat het water een halve meter hoog.
3.
Vrijdag 27 tot en met zondag 29 januari 1995: Land van Maas en Waal,
crisisteams en media
Onder
de groene hemel in de blauwe zon groeit het wassende water uit tot
een crisissituatie in het (13) exhaustieve
[volledig,
totaal]
rivierengebied. Het polderdistrict roept bewoners op om tussen de
(14) hydrofyten
oftewel waterplanten,
de (15) lisdoddenpollen
en het dichtbloemige kweldergras
Puccinellia rupestris, te letten op verkleuring van het kwelwater,
dat wijst op een verzwakkende dijk. In Nijmegen en Arnhem worden
regionale crisiscentra ingesteld, bestaande uit burgemeesters en
wethouders, provinciehuisvertegenwoordigers, (16) dijkgraven
van het polderdistrict, politie,
brandweer en leger. Dijkbewaking wordt ingesteld, de dijken worden
gesloten voor alle verkeer, de scheepvaart is overal stilgelegd. Op
de A73 en de A50 worden nooddijken aangelegd en viaducten worden
afgedicht. (17) Laag
overscherende straaljagers
maken infraroodopnamen van de
dijken. De Gelderlander meldt dat bij een dijkdoorbraak het water tot
vijf meter hoog kan komen te staan. Van uur tot uur houden de mensen
de watersituatie via teletekst en Omroep Gelderland in de gaten.
Radio Gelderland start met (18) non-stopuitzendingen.
4.
Maandag 30 januari 1995: Land van Maas en Waal, zandzakken voor de
deur
De
commissaris van de Koningin geeft het dringende advies aan de
inwoners van het Land van Maas en Waal en de Ooijpolder hun woningen
te verlaten. De eerste evacuaties rondom de grote rivieren zijn
daarmee een feit. Bij de peilschalen op de dijken een
(19) affluentie
[toeloop]
van verontruste inwoners – gehuld in waterdichte (20) mackintoshen
[regenjassen]
– onder wie
(21) evacuees
[v - watergolf!]
in
spe, die hun (22)
mise-en-plis
[watergolf
– in
haar] beschermen met
(23) tompouces
[kleine
damesparaplu,
tompoucen/s
=
tompoezen = gebak]. Hectiek,
onzekerheid, (24) dyugudyugu
[SR:
drukte, ophef],
maar ook het saamhorigheidsgevoel doet zich voor in deze periode. De
bewoners stellen hun bezittingen veilig, kostbaarheden worden
(25)
achterafgebracht,
(26) scrapbooks
[plakboek,
fotoalbum] en het
(27) kwassiehouten
[van
de kwassieboom]
woonkamerameublement worden naar de (28) bel-etage
[eerste
verdieping, etagewoning]
gebracht. Wie gaat, sluit gas en elektriciteit af en legt zandzakken
voor de deur, zandzakken voor de deur, zandzakken voor de deur.
5.
Dinsdag
31 januari 1995: Land van Maas en Waal, evacuatie
Onder
de purperen hemel in de bruine zon is evacueren nu
(29) rigueur
[strengheid]
voor het Land van Maas en Waal, de Ooijpolder, de Betuwe, de
Bommeler-, de Tieler- en Culemborgerwaard. Het is de (30) zwarte
dinsdag
[Z
D lijkt
minder goed als ‘eigennaam’, mede door het eropvolgende ‘van de
exodus’] van de
exodus. Boeren proberen
(31) manibus
pedibusque
[uit
alle macht, met hand en tand]
hun vee weg te krijgen. Daar trekt over de heuvels en door het grote
bos een lange stoet van, vrachtwagens, caravans, auto’s met (32)
remorquen
[ook
-s, aanhangwagen] of
met boedelbakken overkapt met
(33)
polyethyleentereftalaat
[pet]
afdekzeil
[polyethyleentereftalaatafdekzeil moet eigenlijk aan elkaar, pet = znw. –
Johan:
OK!],
tot aan een van stal gehaalde 34) char-à-bancs
[zelfde
mv., janplezier] toe,
die (35) rootje
schuiven [in
de rij staan],
de polders uit. Het merendeel van de evacués [m/v]
gaat naar familie en vrienden. Er zijn centrale opvanglocaties in
conferentieoorden, bungalowparken, evenementenhallen, in sociale
hotels voor
(36) bomzji
[GB:
meervoud van bomzj = Russisch letterwoord voor: zonder vaste
verblijfplaats] en op
boten. De (37) chatelaines
[kasteelvrouwen]
van resorts proberen eenieder te rassureren. Waar laat je de inwoners
van (38) r.o.b.’s
[BE:
rustoord
voor bejaarden],
verzorgings- of verpleeghuizen of de ziekenhuispatiënten? Alle
inwoners die huis en haard (39) ontvlieden
[ontvluchten]
en
(40) en
foule [en
masse, in groten getale]
hun vertrouwde omgeving verlieten en een (41) no
man’s land [niemandsland]
achterlieten met zandzakken voor de deur, zandzakken voor de deur,
zandzakken voor de deur.
6.
Woensdag 1 februari 1995: De Betuwe, Ochten
De Rijn
bereikt bij Lobith zijn hoogste punt:
(42) 16,68
meter (m)
boven NAP [Normaal
Amsterdams
Peil].
Bij Ochten is de situatie zeer kritiek, de Waaldijk vertoont (43)
fissuren [scheur,
spleet] en schuift richting dorp. Vrachtauto’s en shovels
voeren tonnen zand aan. Burgers en militairen zijn dag en nacht in
touw om te helpen de dijken met plastic en zandzakken te verstevigen.
Kikvorsmannen uitgerust met (44) holmeslichten
[waterlicht t.b.v. drenkelingen – uitvinder:
Nathaniel Holmes] en
(45) respirometers
[spirometers, lucht in- en uitademen],
(46) scubaduiken [self-contained
underwater
breathing
apparatus]
van (47) zodiacs [rubberboot,
zie ook (2)] die zijn voorzien van een
(48) asdicinstallatie
[anti-submarine
detection
and investigation committee].
7.
Donderdag 2 februari 1995: Koningin Beatrix, actie
Koningin
Beatrix neemt op rubberen (49) cothurnen
[toneellaars - cothurn, cothurne + n]
poolshoogte
van de situatie in de getroffen gebieden in Gelderland. Het Nationaal
Rampenfonds roept het hoogwater uit tot nationale ramp. Er wordt een
nationale
(50)
tv-goededoeleninzamelingsactie
(51)
ad
pios usus
[ad
pias causas = voor een goed doel – ook: pia causa]
gehouden.
8.
Vrijdag 3 februari 1995: Controle kwaliteit van de dijken
De
politie verzegelt de verlaten huizen. Buitendijkse bewoners van de
uiterwaarden mogen blijven, zij waren allang door het
(52)
lierlauwende
[langzaam
warm worden] water
omringd toen het evacuatiebevel kwam. Ook hulpverleners, zoals de
brandweer blijven achter en doorkruisen een verlaten gebied. Kijkend
naar de rivier maakt de ongerustheid over het stijgende water plaats
voor ongerustheid over de snelle daling, met het gevaar dat de
(53)
doorwaternatte
[door
en door natte,
door-
en doornatte] dijken
inzakken. Dan toch wordt het Rivierengebied door de
(54)
appercipiërende
[geconcentreerd
waarnemen]
dijkwachten
(55) veilig
verklaard [vgl.
heilig verklaren en heiligverklaring].
9.
Zaterdag 4 tot en met maandag 6 februari 1995: Land van Maas en Waal:
de terugkeer, welkom thuis
Onder
de gouden hemel in de zilveren zon zijn we
(56) im
grossen (und)
ganzen
met deze (57) bijna-Februariramp
[thans
ook: Watersnoodramp!]
aan een tweede (58) Februariramp
[=
Watersnoodramp]
ontsnapt. Het was (59) kantje
boord of we waren
(60) kopje-onder
gegaan. Het leed is geleden, de
horizon schijnt, de minister van Binnenlandse Zaken geeft het
Rivierengebied
het sein tot terugkeer. Sommige mensen steken de uit de (61)
vexillologie
[vlaggenkunde]
bekende vlag uit, hervinden hun (62) athomegevoel
[zich
at home voelen = zich thuis voelen].
Overal borden met “Welkom thuis”, er wordt met elkaar gepraat en
via (63) sharenting
[delen
foto’s kinderen op sociale media]
met elkaar gedeeld. Het was de grootste evacuatie sinds de
Watersnoodramp
van 1953. Totaal 250.000 mensen in het Rivierengebied
van de Maas, de Rijn en de Waal hebben huis en haard verlaten.
10.
Dijkversterking, schaderegeling
De
inwoners van het Rivierengebied
zijn boos op de landelijke politiek, die heeft de situatie van de
dijken (64) veronachtzaamd,
zo is de
(65) reproche
[verwijt].
Het onderhoud van de dijken was grovelijk verwaarloosd. Te lang is
gewacht met versterking, onder meer door verzet van
milieugroeperingen. De ministerraad maakt de schaderegeling bekend.
Het is een koude douche voor de bedrijven die moesten evacueren, zij
krijgen geen indemnisatie,
(66) zeg
(dan)
maar
dag met je handje. De
toekomst van onze waterhuishouding, zijn we nu wél opgewassen tegen
hoge waterstanden? Het ‘Deltaplan Grote Rivieren’ van 1995
voorzag in een drastische aanpak van de dijkverzwaring. Ook
(67)
achteraf
geredeneerd bestaat
de overtuiging dat evacueren de juiste beslissing was. Het project
‘Ruimte voor de Waal’ leidde tot de aanleg van de nevengeul bij
Nijmegen, de bouw van bruggen, de verlegging van dijken en plaatsing
van (68) zijlen
[uitwateringssluis]
voor de uitwatering, (69) suatiesluizen
[uitwatering],
(70) ringkades
en (71) rinkets
[klein
deurtje in grote deur],
de ontwikkeling van een eiland, vloedvlakten en (72) plasdras-
[drassig
gebied, hoge waterstand]
en
retentiegebieden [noodberging].
Inmiddels is er een (73) gebiedssense-of-urgency
[sense
of urgency: gevoel van urgentie],
want daar achter de hoge versterkte dijken ligt het Land van Maas en
Waal.
Fictief: geschat aantal fouten Rein - maximaal 6 - 8
