2767 Dictee zaterdag 18-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (608) √

Dictee – dictees [2767]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 249, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (608)

De wereld

1. Gezocht op '*wereld*'. In de christenwereld kent men een aantal al dan niet christelijke feest- of gedenkdagen (die worden door Jan en heel de wereld gevierd): op de Wereldgezondheidsdag wordt het stichten ([cijfers:] 7 april) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO [wee-gee-oo], ook: WHO [wee-haa-oo], World Health Organization) herdacht, de laatste zondag in januari is het Wereldlepradag, op [cijfers:] 5 juni is het Wereldmilieudag, de Wereldspaardag valt op [cijfers:] 29 oktober, de Wereldtheaterdag op [cijfers:] 29 maart, de Wereldvoedseldag op [cijfers:] 16 oktober en de Wereldvrouwendag op [cijfers:] 8 maart. Met de oude of antieke wereld wordt de
Grieks-Romeinse bedoeld. Met de Oude Wereld worden Europa, Azië en Afrika bedoeld, met de Nieuwe Wereld Amerika (en Australië). Speciaal voor de Vlamingen: Antwerpen is de wereld niet uit. En voor de Fransen: Parijs en Lyon, dat is een wereld van verschil. De Wereldbank is een wereldinstelling.

2. In welke wereldhaven is het Wereldhandelscentrum gevestigd? De Wereldraad van Kerken (afgekort: WvK [wee-vee-kaa], de WCC
[wee-see-see], de World Council of Churches) is in [cijfers:] 1948 in Amsterdam opgericht. De Wereldbibliotheek (afgekort: WB [wee-bee]) geeft vertaalde buitenlandse literatuur (GB ook: tt) uit. De wonden van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog zijn nog duidelijk voelbaar. De Wapenstilstand is de officiële Belgische feestdag, op [cijfers:] 11 november, waarop de doden van de beide wereldoorlogen herdacht worden. Hij was een hele bram in de internationale spionagewereld. In een derdewereldland heb je derdewereldsteden, maar geen derdewereldwinkels. De middeleeuwse gedachtewereld is de moeite van het bestuderen waard.

3. De gieren van de Nieuwe Wereld vormen een afzonderlijke familie. Hij had afgestemd op de Wereldomroep (verkorting van RNW
[èhr-èhn-wee] – Radio Nederland]. Zijn donker en zwart Afrika nu wel of niet synoniemen? Ad inferos is in of naar de onderwereld. Abraxas (Abrasax, beide niet meer in VD) is de gnostische naam voor de jaargod en demiurg (wereldschepper). Een abel spel is een Middelnederlands wereldlijk toneelspel. Een abbé is een wereldlijk rooms-katholiek geestelijke in Franssprekende landen. De wereld wordt ook aardkreits genoemd. A mundo condito (afkorting: a.m.c.
[aa-èhm-see]) betekent: vanaf de schepping der wereld. De uitdrukking 'all the perfumes of Arabia' is een hyperbolische formule met de waarde 'niets ter wereld'. Aliens zijn buitenaardse wezens. Een armageddon is een wereldbrand (een wereldwijde catastrofe), het Armageddon is een Bijbelse plaats, waar demonen zich verzamelen.

4. De d van wereld staat in de auslaut [eindklank]. De Verenigde Naties kennen een assemblee, met name: de Assemblee. De avifauna is de vogelwereld. De babyboomgeneratie is van na de Tweede Wereldoorlog. De dikke bertha was een mortier van het grootste kaliber van de Kruppfabriek. Kent u de uitdrukking 'daar is booi baas' [de omgekeerde wereld: de ondergeschikten regeren]? De bushbush is de rimboe. Rome wordt ook de caput mundi [hoofdstad van de wereld] genoemd. Een catweazle is een wereldvreemde excentriekeling. Met de charonsboot werden zielen vervoerd [door Charon over de Styx voor een (één) obool – muntstuk]. Met contemptus mundi (wereldverachting) ging de vorst zijn gang. In de copernicaanse wereldbeschouwing is de zon het middelpunt. Ziedaar: de crème van de Nederlandse jazzscene.

5. De halve demi-monde hing het deïsme [op de rede berustend geloof in een transcendente god] aan. Op dierendag worden onze chihuahua's verwend. De disneyficatie [naar: Disneyland] schrijdt verder voort. Een drôle de guerre is een vreemde oorlog (synoniem: schemeroorlog, phoney war). El Niño is een periodiek optredende opwarming van het zeewater. Met fair trade wordt eerlijke handel tussen rijke landen en derdewereldlanden bedoeld [organisatie: Fair Trade]. De FIFA is de Fédération Internationale de Football Association, de Wereldvoetbalfederatie. Hoe was dat godsterwereld [Gods ter wereld] mogelijk? In de grotemensenwereld is geen plaats voor kleinekinderendromen. Met frumona werd namaakslagroom aangeduid [tijdens WO II] en om te snoepen is er – nu, 2022 – fruittella. De furor teutonicus is de teutoonse(!) razernij, reeds in 1819 gebruikt ter aanduiding van antisemitische uitspattingen in Duitsland. De gay twenties zijn de tijd tussen [cijfers:] 1920 en 1930. Het geitenwollensokkentype is een wat wereldvreemde,
non-conformistische sociale hervormer.

6. We hebben nu een globale economie (global economy). Een glyptodon(t) is een tandeloos dier uit de voorwereld. Gnosis is de kennis van een hogere wereld. Met het IJzeren Gordijn sloot men een deel van Europa van de wereld af, het Bamboegordijn (Zijden Gordijn) vervulde elders een soortgelijke functie. Het (de) groensteen is in de bouwwereld de verzamelnaam voor groene dioriet, gabbro en diabaas. De haute finance regelt grote en ingewikkelde transacties. De hawala is een informeel banksysteem in de moslimwereld. De jihad is de heilige oorlog(!). Op Jom Hasjoa worden de vervolging en de moord op de Joden in de Tweede Wereldoorlog herdacht. Een juggernaut is een gevaarte dat alles wat het op zijn weg aantreft, platwalst.

7. Het jus circa sacra (antoniem: jus in sacra) is het recht van de staat tot regeling van de wereldlijke aangelegenheid der kerken. Op klaproosdag [Poppy Day] wordt de Tweede Wereldoorlog herdacht. Een beetje staatshoofd houdt een kersttoespraak. Een kosmopoliet is een wereldburger (een ubiquist). Het laatste oordeel is (op) de laatste dag van de wereld. Een libertyschip is een vrachtschip. Erasmus had als bijnaam lumen mundi [licht der wereld, grote geest], Wessel Gansfort lux mundi [licht der wereld]. De macrokosmos is de wereld in het groot. Een mappemonde is een wereldkaart.

8. De radio- en tv-wereld zit bij ons in Nederland in het Gooi. De wereld gaat aan mcdonaldisering ten onder. Geef mij maar zo'n
McDonald's-maaltijd. De man had een messiascomplex. Een minor poet [minder belangrijke dichter] produceert minor poetry. Een Caïroot is een inwoner van Caïro. Mondaine [toonaangevend met luxe en mode] vrouwen lijden aan mondaniteit. Een nerdy knul is wereldvreemd. De nouveau roman [motief: vervreemding – meervoud: x s] is ontstaan in Frankrijk. Het Occidental is een kunstmatige wereldtaal. De oemma is de wereldwijde islamitische gemeenschap. Een opprobrium medicorum is een ziekte waartegen de medische stand niets vermag. De orbis pictus is de wereld in beeld. Een
oud-strijder is een oorlogsveteraan. Paleozoën zijn voorwereldlijke dieren.

9. Het pantheïsme [de wereld en God zijn identiek] is een wijsgerige leer. Een prins-bisschop heerst mede over een wereldlijk gebied. De rock-'n-roll is wereldmuziek. Met savoir-faire heb je de nodige wereldkennis. Het Bijbelse scheppingsverhaal is vrij bekend. Sisyfisme in de economie is het op hoge prijs stellen van de arbeid om de arbeid zelf, zonder op de resultaten te letten. Een sjoera is een islamitische raad van wijze mannen. Het soefisme is een mystieke stroming in de islam. Sophistication is wereldwijsheid. Stupor mundi is de bijnaam van keizer Frederik II. In de moslimwereld is de sukuk [2 x oe] een gangbare vorm van financiering. De teratogenese is het ontstaan van de misvormingen in de planten- en de dierenwereld, teratologie de bijbehorende leer.

10. De theodicee is een theologisch begrip. The world according to Rein Leentfaar is er een van dicteeproducties. Met een transceiver ontvang je [wereldwijd] het hele aardse tranendal. 1935 [in cijfers] was een tussenoorlogs (interbellair) jaar. De paus gaf de zegen urbi et orbi [aan de stad (Rome) en de (hele) wereld]. Usquam terrarum is ergens ter wereld. De viermeiviering (4 meiviering) is de nationale dodenherdenking. Een vishagedis is een ichtyosaurus. Het WFP
[wee-pee-jèhf] is het World Food Programme (het wereldvoedselprogramma van de VN [vee-jèhn]). De WTO
[wee-tee-joo] (vergelijkbaar is de GATT [letterwoord] – General Agreement on Tariffs and Trade) is de World Trade Organization (WTO, de Wereldhandelsorganisatie, ). De Yggdrasil is in de Noord-Germaanse mythologie de wereldboom. Het onbekende zuiden was het gedeelte van de wereld, zuidelijk van Amerika en het voormalige Nederlands-Indië, dat nog lange tijd terra incognita [niet in kaart gebracht gebied] was. Het rexisme was een vorm van fascisme in België (Wallonië). De résistance was het Franse ondergrondse verzet in WO II. Puriteinen hebben strenge zedelijke normen. Het Ido is een kunstmatige wereldtaal. De Rotary wordt bemenst door Rotarians. Een sweatshop [werkplaats, fabriek] heeft vaak zeer jonge werkkrachten.

 

2766 Dictee vrijdag 17-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (607) √

Dictee – dictees [2766]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 250, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (607)

De computer

1. Gezocht op '*computer*'. Een provider biedt computerdiensten aan. Een aanraakscherm is een touchscreen. De wijze van aanslaan van een toetsenbord (keyboard) is het toucher. De accesstime is de toegangstijd tot het geheugen. Een acroniem is een afkorting of letterreeks ter vervanging van een veelgebruikte verbinding, zoals asap [aa-sahp] voor 'as soon as possible' en cu [sie-joe] voor 'see you'. De alfa-informatica staat voor computerlinguïstiek. De alfaversie van een programma gaat aan de bètaversie vooraf. Alice in computerland is een variatie op Alice in Wonderland. Alfanumeriek wordt afgekort tot A/N [aa-èhn]. Een applet [app] is een klein programmaatje en kan worden gedownload. In een arcadehal [speelhal] vind je ook computergames.

2. Een array is voor de computer wat een matrix is in de wiskunde. De ASCII is de American Standard Code for Information Interchange, een internationaal geaccepteerde digitale codetabel van [cijfers:] 128 (standaard) of 256 (uitgebreid) verschillende tekens (letters, cijfers, leestekens en computersymbolen). Een byte wordt aangeduid met B, een kilobyte met kB, als het 1000 bytes betreft en KB, als het 1024 bytes betreft, zoals bij computers gebruikelijk (tegenwoordig ook: KiB = kibibyte). Een back-up is een reservekopie van een computerbestand. Elektronisch bankieren is e-banking [ie].

3. De baud [Bd] is de eenheid van snelheid van informatieoverdracht van een modem. Een bbs [bee-bee-jèhs] is een bulletin board system (digitaal prikbord). Een beamer is een digitale projector voor computerbeelden. Een monitor is een beeldscherm. Een beeldschermterminal (eindstation) is opgebouwd uit een beeldscherm en een toetsenbord die zijn verbonden met een computer. Een bitmap is een verzameling bits die een afbeelding representeren. Een bookmark is als computerterm een bladwijzer (favoriet). De cursor wordt ook wel blinker genoemd. Een browser is een bladeraar (zoekprogramma). Bekende computertalen zijn C [see] en C++
[see-pluhs-pluhs]. CAD [see-jaa-dee] staat voor computer-aided design en CAM [see-jaa-èhm] voor computer-aided manufacturing. De combinatie ervan heet CAD/CAM.

4. Een CAT-scan [kèht-skèhn] (CT-scan [see-tee]) is een computertomogram (CAT komt van computerized axial tomographic). Met een cd-brander [see-dee] leg je informatie vast op cd's. Cheaten is valsspelen door een valsspeler bij een computerspelletje. Bij het
client-serversysteem vullen client en server elkaar aan. Clipart is een computertekening die in een tekstverwerkingsprogramma wordt ingevoegd. De COM [see-joo-èhm] dankt zijn naam aan computer output on microfilm. Een file is een computerbestand. Een computeraar is een fanatieke computerhobbyist. Een pc [pee-see] moet liever niet crashen. Een computernerd is een computerfreak. Hacking staat ook bekend als computervredebreuk.

5. Een computerweduwe is een vrouw wier partner te veel op zolder achter de pc zit. Consoles zijn – simpel gezegd – de toetsenborden. Het coo [see-joo-woo] is computerondersteund onderwijs. Een coprocessor is ondersteunend. Een cracker is een criminele hacker. Dbms'en [dee-bee-jèhm-èhs] zijn databasemanagementsystemen. Bij de-installeren wordt software verwijderd. Comprimeren heet wel zippen en decomprimeren unzippen. Help, ik heb het verkeerde bestand gedeletet. Digerati [let op uitspraak!] propageren de technologische en digitale revolutie, dit in tegenstelling tot digibeten. Een diskette is (was) een floppy. Bij een docking station kun je terecht met je draagbare computer. Op een display kun je documenten bekijken. Het aloude DOS [dohs] (disk operating system, vergelijk: MS-DOS – Microsoft) was een computerbesturingssysteem. De computer was down gegaan.

6. Dpi [dee-pee-jie] staat voor dots per inch. Het drag-and-drop is een bekende computerfunctionaliteit [met één (muis)klik bestanden verplaatsen binnen de pc]. Het DRAM [letterwoord] is een dynamic random access memory (een soort geheugenchip). Dubbelklikken komt ook voor bij dtp [dee-tee-pee] (desktoppublishing) en gebruik van een dvd-brander [dee-vee-dee]. Voorbeelden van drives zijn cd-drive, diskdrive en dvd-drive. Een e-boek (ook: e-book) [ie] is een elektronisch boek.

7. Ejecten is uitwerpen. De emp [ee-jèhm-pee] is de elektromagnetische puls. Een giclee is een e-print [ie], ook wel c-print [see] genoemd. Een flatscreen is een plat beeldscherm. Fotofucken is gradueel anders dan fotoshoppen. Ftp'en is bestanden overbrengen via het FTP-protocol [èhf-tee-pee]. De jeugd noemt een computerfreak een geek. Een gieg (afkorting: G [gee] of GB [gee-bee]) is de informele term voor een gigabyte. Een hd [ha-dee] kan een harddisk zijn, een
hd-spuit [hogedrukspuit] is iets anders. Een hoax is een e-mail [ie] met een onterechte viruswaarschuwing. Een hostcomputer is gastheer voor andere pc's. Een hyperlink is een koppeling naar een internetlocatie. Een icoon is een pictogram.

8. Een IC is een integrated circuit of een intercity. Een inlinecomputer is opgenomen in de productielijn. Bij instant messaging [IM] volgt de ontvanger de zender op de voet. Computers en websites hebben een IP-adres [ie-pee]. Een joker – ster of vraagteken – is een wildcard. Een joystick is een plezierstokje. De kernel is het hart van het besturingssysteem van een computer. Hij nam plaats achter de klaarstaande pc [personal computer]. Een klembord is een clipboard. Een kwantumcomputer is een heel snelle computer. Een LAN [letterwoord] is een local area network. Een lees-en-schrijfkop is niet echt nodig bij knip-en-plakwerk (van documenten: in tekstverwerkingscontext). Het level is het spelniveau bij een computergame. Linux en Unix zijn besturingssystemen, Logo is een computertaal. Een loop [oe] is een reeks instructies die wordt herhaald tot een bepaalde conditie (voorwaarde) wordt vervuld.

9. Een macro vervangt een reeks steeds terugkerende handelingen. De LSI [èhl-èhs-ie] staat voor large scale integration (ook VLSI (very) [vee-jèh-lèhs-ie] bestaat, de voorganger was MSI met de letter m [èhm] van medium). Computermagazines worden verslonden. Zet je mij op je dicteemailinglist? Met een meg wordt een megabyte (afkorting: MB [èhm-bee]) bedoeld. Mips [letterwoord] zijn (het aantal) miljoenen opdrachten per seconde (million instructions per second). Het scrollwiel is het muiswiel. Antoniemen zijn nc – netwerkcomputer – [èhn-see] en pc – personal computer – [pee-see]. OCR [oo-see-jèhr] staat voor optical character recognition (optische tekenherkenning door een scanner).

10. Computers kunnen off- en online zijn. Ontluizen is de Nederlandstalige term voor debuggen. Opslaan is saven, hij savede de gegevens safe. Een palmtop is een handheld of pda [pee-dee-jaa] (personal digital assistent). Een Pm [pee-jèhm] is een petameter (globaal een een met [letters:] vijftien nullen, een exameter – Em
[ee-jèhm] – heeft er nog drie meer ([cijfers:] 18), de zettameter – Zm – [zèh-tèhm] weer [letters:] drie meer ([cijfers:] 21) en de yottameter – Ym [i-grèh-kèhm] – overtreft alles via een [2 x cijfers:] 1 met 24 nullen aan m [èhm] (symbool voor: meter). Een powerpointpresentatie gebruikt het computerprogramma PowerPoint (niet meer zo in VD). Alle gemeenten waren in [cijfers:] 2010 potloodgemeenten [stemmen bij verkiezingen met rode potlood]. Een queue is een wachtrij, een PROM [letterwoord] een programmable read-only memory (programmeerbaar ROM-geheugen [letterwoord], ook EPROM's – erasable – [letterwoord] bestaan).

11. Een databank [database] heeft records. Een router [au/oe] bepaalt de meest efficiënte verbindingsweg op internet. Een shell is een schil bij de computer. Die shitcomputer werkte weer eens niet. De sourcecode is de broncode van een computerprogramma. Een split screen is een opgedeeld beeldscherm. Een spreadsheet is een rekenblad. Het SQL [èhs-kuu-wèhl] is de Structured Query Language, een computertaal voor het opvragen van gegevens in een relationele databank. Een state-of-the-artcomputer heeft de nieuwste snufjes. Een string is een reeks bits of tekens. Een tablet-pc [pee-see] kan handgeschreven of gesproken teksten verwerken. Timesharing bij vakantiewoningen is periode-eigendom (en ook een computerterm – geheugentijd delen).

12. Wat is het verschil tussen een update en een upgrade? Updatete of upgradede zij het programma? Computer, doe open die USB-poort
[uu-wèhs-bee]! Virtual reality is een interactief computersysteem dat de werkelijkheid simuleert. De black box is een vluchtdoos. Een wafer [ee] is een siliciumschijfje waaruit computerchips worden gemaakt. Een wallpaper dient als achtergrond van het bureaublad. De term wysiwyg is ontleend aan 'what you see is what you get'. Een whizzkid is briljant op de pc. Een worm is een virus en een WORM een informatiedrager (write once, read many times). NB Vijf laar later lijkt zo'n computerdictee al helemaal achterhaald! Basis: 2016, herzien: 2021 & 2022.

 

 

2765 Dictee donderdag 16-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (606) √

Dictee – dictees [2765]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 251, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (606)

1. De letters kunnen niet a priori [vooraf] gegeven worden, al weet je het nooit zeker (cryptogram). Juist: onvoorspelbaar, dus. De balije van Utrecht is een onderafdeling van de tempeliers [ridder van een voormalige geestelijke orde]. Zou die balthasar [wijnfles van 12 liter] voldoende zijn voor ons tiental? De ziegler-nattapolymerisatie is de polymerisatie van een alkeen [zekere koolwaterstofverbinding] bij lage druk onder invloed van een speciaal type katalysator. De bams (bammen – bewust alleenstaande moeder) keuvelden tot bam [tot het ochtendgloren]. BAM is de genormeerde valuta-aanduiding voor de Bosnische convertibele mark, de munteenheid van Bosnië en Herzegovina. Het bamastelsel is de bachelor-masterstructuur. De liefkozende naam bambi voor een jong hertje met bambiogen danken we aan de figuur Bambi uit een Walt Disneyfilm. Een bambocheur is een pierewaaier.

2. Tabasjir is bamboesuiker. Een bamboritahemd is een Surinaams boelewaaihemd [Suriname, felgekleurd]. Een kipas is een bamboewaaier. Ook mies (mieën) eten af en toe bami, een gerecht van mi (deeg, geen meervoud). Bij de rooms-katholieke ban word je geëxcommuniceerd en ben je daarna ex-kerklid. Surinaamse jongeren zeggen bana tegen een penis. Een bananeneter is een toerako. De firma (een vof [vee-joo-èhf], meervoud: vof's) [NL: vennootschap onder firma] kreeg een bancair krediet. De burgemeester geeft vog's
[vee-joo-gee] (verklaring omtrent het gedrag) af. Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht. Een vogelaarwijk is een probleemwijk. Een vogelbekvrouw is een lippennegerin. Bancassurance is allfinanz.

3. Een bancomat is een geldautomaat van de bank. De band van Poupart is de liesband [in het lichaam]. Het ligament is een bindweefselband om een gewricht. De buckramband, calicotband, fluweelband, gaasband en jaconnetband zijn allemaal lintvormige weefsels [buiten het lichaam]. Welke band had u besteld: een bluesband, countryband, funkband, funkrockband, hardrockband, jazzband, metalband, popband, punkband, rockband, salsaband, soulband of swingband? Joggers dragen bandana's [band om het hoofd]. Overdag was hij bandleider, 's nachts bendeleider. Een
ban-de-bommer (motto: ban de bom) is een pacifist. De bandelottendraagster [mv. alleen n, hanger, oorhanger] viel me op. De bande noire kocht kerkgoederen op en vernielde heiligdommen (tijdens de Franse Revolutie). De banderillero tergt de stier met banderilla's [gepunte stok].

4. De banderollenwaarde [belastingbandje] is inclusief belasting. Banditisme is het optreden van bandieten. Rivieren in Indië kunnen bandjiren [plotseling buiten de oevers treden]. Haar bh-bandje [behabandje] stond op springen. Een bandkraal is een ojiefschaaf (voor lijstwerken). Een bandoneonist bespeelt een accordeon in
tango-orkesten. De bandtongigen zijn de kamkieuwigen. Het bandwagoneffect [èh uh] beschrijft het profiteren van een politicus [van het succes van anderen]. Het bandy is een vorm van ijshockey met een houten bal. Heeft zij gebandyd? Deze allochtoon kwam uit Bangladesh. Een banisticus [vlaggen, banieren] beoefent de vexillologie [vlaggenkunde]. De banjoïste speelde vals. Doet de bank van Monte Carlo zaken met De Nederlandsche Bank [DNB] en de Nationale Bank van België [NBB]? In België heeft de Bankcommissie een controlerende taak.

5. Een banketbakker is een confiseur of patissier. Die drijft een confiserie of patisserie. De bankholiday [er zijn er meer van in Engeland, daarom geen hoofdletter] is een Engelse feestdag. Een bankharing komt van de Doggersbank. Het bankivahoen [boshoen] is afkomstig uit Zuidoost-Azië. Een bankroutier pleegt meestal bedrog. De Bankgirocentrale is een spin in het web. Een banksnijijzer coupeert geen bankbiljetten. Een bank-verzekeraar vervult een dubbelrol [met het bankverzekeren]. Mandela onderging een banning order [beperken bewegingsvrijheid]. De bantoeïstiek is de studie van de Bantoetalen en Bantoecultuur. Een bansuri [oe] is een soort van Indiase dwarsfluit van bamboe. Een bantoestan is een thuisland, bantuknots [oe] zijn een haardracht.

6. De banyan [baniaanboom, banianeboom, waringin] is een tropische boomsoort. We zeggen wel 'het barre Noorden' (het grimmige Noorden), maar Siberië is nog barder (GB, VD ook: barrer). Baratta [onbetaald doorverkopen] is geen zuivere koffie. Voor de Barbadosdollar kon je heel wat barbadoskersen kopen. Barbarijse zeerovers [Barbarije, land van de Berbers] waarden over de oceaan. Barbershop is de zangstijl waarbij sentimentele liedjes a capella [zonder instrumentale begeleiding] in closeharmonystijl [close harmony = meerstemmige zangstijl waarbij de verschillende stemmen elkaar dicht volgen] worden gezongen.

7. Hangen moet ze, Barbertje [er moet een schuldige zijn], en hangen zal ze, het barbertje [hangend mandje]. Venetiaanse gondeliers zingen de barcarolle [gondellied]. Barège is luchtige doorschijnende japonstof. Het Bargoens wordt ook koeterwaals of kramerslatijn genoemd. Een barendneef (niet meer in VD) was 75 cent. De baribal is de
Noord-Amerikaanse zwarte beer. Hij was het slachtoffer van barking up the wrong tree [de verkeerde voorhebben]. Zo, is de barmhartige samaritaan [bekommert zich om de medemens] weer langs geweest? Voor een joodse jongen is de bar mitswa(‘s) aan het eind van zijn dertiende levensjaar [voor meisjes de bat mitswa(‘s), godsdienstige meerderjarigheid, eind twaalfde levensjaar]. Een barnumreclame is een megareclame. De Barnevelders hielden barnevelders [kippen]. Een zekere barokfluit is een traverso.

8. Hoeveel millibar was ook alweer een bar (nee: niet de barre – uitspraak: bahr, ook wel: baar – van het ballet!)? Baron Zeep was een gewestelijke oweeër (ow'er) [oorlogswinst]. Bij een barouchet zit de koetsier op een hoge bok. De baroxyton is een oud koperen blaasinstrument reikend van contra D tot a. Een barquette is een bakje van bladerdeeg voor ragout. Blijf bij barracuda's [zeer vraatzuchtige vis] uit de buurt! De franciscanen zijn barrevoetbroeders (barrevoetmonniken, die lopen dus barrevoets!). Een barréklem is een soort machinale barrégreep [vinger op meer dan één snaar]. Het moddergooien had wel iets weg van een barricadegevecht. Het barrièretraktaat [de Republiek kreeg de barrière, een rij steden in de Zuidelijke Nederlanden, als versperring tegen dreigende Franse invallen] is een in 1715 gesloten verdrag. Hij vertrok met pak en zak, gepakt en gezakt. Volgens Bartjens (GB, VD ook: Bartjes) is drie maal drie negen. De (Sint-)Bartholomeusnacht is de Bloedbruiloft, referentie: hugenoten.

9. Het barycentrum is het zwaartepunt, het baryon is een zwaar elementair deeltje en de barysfeer is de aardkern. Het basaalcelcarcinoom [kanker] is het basalioom. Hij was helemaal basané, bruinverbrand. Een bas-buffo is een buffobas, een bas-bleu is een blauwkous. Aan de uitspraak hoor je wel of je basdrum [ah] of bassdrum [ee] moet schrijven. Base is cocaïne (werkwoord: basen), base is loog (basenparen zitten in DNA). Bij de ziekte van Basedow doet de schildklier het te goed. Basic English (Basisengels) is rudimentair Engels voor internationaal gebruik. De programmeertaal Basic dankt zijn naam aan Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code. Basiciteit staat gelijk aan basiditeit [mate waarin een oplossing basisch is] en basidiomycotina zijn hetzelfde als basidiomyceten [steeltjeszwammen].

10. Hij werkte op no-cure-no-paybasis (no cure, no pay). Het vbo is het voortgezet basisonderwijs, een gemeente houdt het GBA (de gemeentelijke basisadministratie, het bevolkingsregister) bij. Voor veel drukwerk wordt de baskerville [lettertype] gebruikt. Hij baseballde, zij basketbalde (baskette, deed aan basketten). De basralokus is een Zuid-Amerikaanse boomsoort, een basset is een jachthond en een basson is een fagot. De bastaarddoronicum is een stinsenplant (GB/VD beide ook: z). De Bastille is een voorbeeld van een bastille [versterking, fort]. Hm, is dat bastognekoek? Bastweefsel is floëem. De basuco [zoe] is een harddrug. Een mannetjesputter is een bataaf [ook: manwijf]. De Batak [bewoner Bataklanden] bereed een batakker [Bataks paard]. De Batavianen (nee, niet: bavianen) aten batavia [een zekere slasoort]. De bath is een Bijbelse inhoudsmaat van 36 liter.

11. Een bathyale vondst komt van tussen de 200 en 1000 m diep. Eenmaal bij de monniken, deed zij haar batikken overgooier af. De batsmen cricketten gisteren. Een batterijei wekt geen elektriciteit op. De Battle of Britain werd mogelijk in battledress gevoerd. Is de Vlaamse BA-verzekering [burgerlijke aansprakelijkheid] identiek aan de Nederlandse WA-verzekering [wettelijke aansprakelijkheid]? Bazielkruid is basilicum. Richt de bazooka [antitankwapen met raketten]! Ken je de volgende uitdrukkingen: B&B (bed and breakfast), b-boy (breakdanceboy, VD: 2021 aaneen!), bbp (bruto binnenlands product), BBQ (barbecue) en BBQ'en (barbecueën), bbt en bbt'er (beroeps voor bepaalde tijd), bdl (bevelhebber der landstrijdkrachten), bd (biologisch-dynamisch), bcc (blind carbon copy), bdz (bevelhebber der zeestrijdkrachten) en Bé (schaal van Baumé)? Bathmetaal is een bijna witte legering, bde's zijn bijna-doodervaringen.

12. Een bataillestuk is een schilderij dat een veldslag tot onderwerp heeft. Een bastonnade is een pak slaag, een fort kan gebastioneerd [van bastions voorzien] worden. Een bastiaan is een opzichter over medeslaven. De BCG is de bacillus Calmette-Guérin, een van runderen afkomstige bacil, gebruikt voor de bereiding van een
tbc-vaccin [tuberculose]. De baud wordt afgekort aangeduid met Bd.

 

 

2764 Dictee woensdag 15-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (605) √

Dictee – dictees [2764]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 252, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (605)

Israëldictee (gezocht op '*israë*')

1. Allereerst is gezocht op woordvormen. Het Erets Jisraël is Palestina, het land van Israël. Van de naam Israël is de betekenis onzeker, misschien 'hij vocht met God', naar Jakob, die volgens Genesis 32:24-32 de bijnaam Israël verkreeg. De naam Israël is echter veel ouder en het verhaal is een achteraf bedachte verklaring. De Israëlische munteenheid is de sjekel. Een israëliet is een jood en een Israëliet is een Semiet, een nakomeling van de aartsvader Jakob. In het Israëlitische rijk worden israëlitische [= joodse] feestdagen als Jom Kipoer (de Grote Verzoendag, de plechtigste dag van het joodse jaar) gevierd. Jom Haätsmaoet is de Israëlische onafhankelijkheidsdag (geen O omdat Jom K… de officiële naam is, SR kent wel een Onafhankelijkheidsdag), de dag waarop gevierd wordt dat de staat Israël werd uitgeroepen. Ook Jom Hasjoa (herdenking vervolging van en moord op de Joden) is een Joodse feestdag. Jom Hazikaron is de dag waarop degenen worden herdacht die vielen in Israëls oorlogen, met name de (Am.) Onafhankelijkheidsoorlog [VD, historische gebeurtenis], en in andere militaire acties. De Joodse lobby in Amerika spuit heel wat pro-Israëlpropaganda. Het ook in de Bijbel genoemde sanhedrin is de Hoge Raad der Israëlieten ten tijde van de Romeinse bezetting.

2. Vervolgens is gezocht binnen artikelen. Figuurlijk zijn Mozes en Aäron staat en kerk. Een aartsvader is een patriarch of een eerwaardig grijsaard. De alia is bij joden de emigratie naar Israël of de oproep tot het lezen van de Thora. Naast experimentele archeologie bestaat ook de Bijbelse archeologie. Basserool is Bargoens voor snuiter, heerschap (zoon van Israël, Hebreeuws: bar jisra'el). Hij is een rechte beëlzebub, je zou hem ervan verdenken dat hij met Beëlzebub de duivel uitdrijft. Ongezuurd brood is zeer plat uitgerold en in ronde vorm gebakken deeg, aan de israëlieten op hun paasfeest tot spijs voorgeschreven. Het chameets is gegist deeg van een van de vijf graansoorten (tarwe, emerkoren, spelt, gerst en tweerijige gerst) van het oude Israël, genoemd in de halacha (stroming binnen het jodendom). Het CIDI is in Nederland het Centrum voor Informatie en Documentatie over Israël. Bij deze zoekactie kwamen we ook Disraeli tegen (in het Lagerhuis (1852): Engeland is afkerig van coalities). Israël is een Eurovisiesongfestivalland. De bekendste farao heeft de Israëlieten moeten laten vertrekken. De fedajien zijn een islamitische,
anti-Israëlische of antiwesterse volksmilitie. Met de tefilin worden de gebedsriemen bij de israëlieten bedoeld. Een theocratie is een godsregering. Een godvrezende leefde naar de joodse wetten, maar was onbesneden. Het grote en kleine hallel zijn psalmen (psalmgedeelten).

3. De Heilig-Landstichting (niet meer in VD) bevindt zich bij Nijmegen (Dries van Agt woont er). De intifada is de opstand van de Palestijnen in de door Israël bezette gebieden. Het Ivriet is het moderne Hebreeuws, zoals dat in Israël gesproken wordt. De jaffa(sinaasappel) komt uit Jaffa. Kibboets is in Israël de naam voor kolonies van pioniers die privébezit en hiërarchie hebben afgeschaft en zich wijden aan de opbouw en exploitatie van het land. De Knesset is het Israëlische parlement. De levieten waren priesters, je kunt trouwens iemand de levieten lezen [de les, streng berispen]. Sommigen van hen waren Levieten en kwamen uit de stam van Levi. Wat is een leviraatshuwelijk? Antwoord: een zwagerhuwelijk. De mitswa (meervoud: mitswot) is bij Portugees-israëlitische Joden een begrafenis. Een mosjav (meervoud VD: mosjavim, GB: mosjaviem) is een Israëlische nederzetting op coöperatieve grondslag, maar zonder het communekarakter van de kibboets. Het mozaïsme is de leer van Mozes. Een nazireeër verplichtte zich zich(!) geheel aan de Heer te wijden. Het Pascha heeft als synoniem Pesach. De zendgemachtigde NIK-tv in Nederland beheert de televisie van het Nederlands-israëlitisch Kerkgenootschap. Het paasbrood is met Pasen gegeten krentenbrood dan wel bij de Israëlieten ongezuurd brood, enkel van tarwemeel en water gebakken (synoniem: matse). Het PIK is in Nederland het Portugees-israëlitisch Kerkgenootschap (overkoepelend orgaan van Sefardische joodse gemeenten in Nederland). De PNA is de Palestijnse Nationale Autoriteit. Een refusenik is een Sovjetburger die ten tijde van het communisme langs legale weg een uitreisvisum had aangevraagd om zich in het buitenland te vestigen, maar geen toestemming kreeg het land te verlaten. Het boek der Richteren is onderdeel van het Oude Testament.

4. Een sabra (sabre) is een Jood of Jodin die in Israël is geboren (zo genoemd naar de vrucht van de vijgencactus: hard en stekelig vanbuiten, maar zacht en zoet vanbinnen). De sadduceeërs waren de tegenhangers van de farizeeërs met hun farizese, schijnheilige streken. Op de seider(avond) (ook: seder) wordt de uittocht uit Egypte herdacht. Een sjouchet is een ritueel slachter bij de israëlieten. Een snoge is de synagoge van een Portugees-israëlitische gemeente. Een sofer is onder andere een kopiist van thorarollen. Een synagoge wordt ook sjoel genoemd. Het feest der tempelwijding heet Chanoeka. Met terafim worden waarschijnlijk heidense godenmaskers bedoeld. Het tienstammenrijk was deel van Israël. De trappsalmen werden gezongen bij het opgaan naar de tempel. De tweestatenoplossing is een politiek bedenksel. De Vreugde der Wet is de feestdag Simchat Thora in oktober. In een weenhuis werden de ceremoniën met een lijk verricht. Na veertig jaar omzwerven vertoonden de Israëlieten de woestijnpas [vermoeide, sjokkende gang]. De uitdrukking 'in zak en as zitten' sloeg op een zakvormig rouwkleed en op het hoofd gestrooide as. De Zesdaagse Oorlog ging tussen Egypte en Israël. Ben jij weer tot zondebok verklaard?

5. Verder met '*joden*' (ook '*jood*'). Twee joden weten wat een bril kost [sluwe mensen hoeven elkaar niets wijs te maken]. Een antisemiet is een Jodenhater. Het chassidisme is een mystieke stroming in het jodendom [ook in VS]. Cheiders zijn scholen voor orthodoxe joden. De david(s)ster wordt ook Jodenster genoemd. De Endlösung moest de Judenfrage definitief oplossen. Een filosemiet is een Jodenvriend. Het achttiengebed is een vast gebed in de joodse liturgie. Een ariërverklaring is een niet-Joodverklaring. Een bandeau is een pruik om de kortgeknipte haren van orthodox-joodse vrouwen te verbergen. Een sjeitel is een pruik van gehuwde rechtzinnig joodse vrouwen. De bracha (meervoud: brachot) is een joodse zegenspreuk of lofzegging. De briet mila (meervoud: briet milot, brietot mila) is de besnijdenis van een joodse jongen. Een etrog is een cederappel.

6. Een chazan (meervoud VD: chazonim, GB: chazoniem) is een voorzanger in een joodse gemeente. Een choppe (choepa) is een Joodse huwelijksplechtigheid. De essenen vormden een joodse sekte die rond het begin van de christelijke jaartelling bij de Dode Zee leefde. De exilarch was de leider van de Joodse gemeenschap in Babylonië [in ballingschap] van de eerste tot de elfde eeuw van onze jaartelling. De haskala was de Joodse verlichting, van eind 18e tot eind 19e eeuw. De judaïca is de studie van Joodse cultuur en geschiedenis. Het kol nidree (kol nidrei) is het joods gebed [naam – dan ook hoofdletters verdedigbaar!], gezegd of gezongen op de vooravond [Kol Nidree, Kol Nidrei] van Grote Verzoendag. In de Kristallnacht hield de SS [Schutzstaffel, bewakingsdienst, ook ingezet bij concentratiekampen en de Holocaust] in Duitsland een grootscheepse pogrom tegen de Joden. De loeach (meervoud: loechot) is de Joodse almanak of kalender. De levaje is een Joodse begrafenis of uitvaart. De menora is een liturgische kandelaar met zeven armen in joodse synagogen. Een parnas(sijn) is een opzichter van de synagoge. Je kunt eruitzien als een parnassijn (welgedaan dus). Een spekjood is een Jood die de rituele voorschriften niet in acht neemt. Tisja Beav is de joodse vastendag ter herinnering aan de verwoesting van de tempel. De tsitses [ook: tsietsiet] zijn de draden aan de vier hoeken van de talles (het joodse gebedskleed).

7. Het leek hier wel een jodenkerk [allemaal door elkaar schreeuwen of spreken]. Hij scheepte me af met een jodenfooi [gering loon]. Driemaal recht is scheepsrecht (Jodenrecht). Wel alle joden [beledigende bastaardvloek]: hij is aan de joden overgeleverd [het ergste te verwachten hebben]. Wat is in Jodentaal (Jiddisch, Jiddisj) het woord voor jodenstreek? De zeloten kenmerken zich door een onverdraagzame ijver. De talliet is bij joden het vierhoekige, wollen of zijden gebedskleed voor mannen, voorzien van tsitses aan de vier hoeken, vooral tijdens het ochtendgebed gedragen en door de leider van de dienst in de synagoge [Zie ook het slot van alinea 6]. Sukkot was de Hebreeuwse en Joodse naam van het Loofhuttenfeest (niet meer in VD, wel: Soekot). De achtste dag daarvan is het Slotfeest, een joodse feestdag. Een ramshoorn is een sjofar. Een rare piechem is een vreemd personage. De chai is bij joden het symbool voor leven, gevormd met letters chet en joed. De alef is de eerste letter van het Hebreeuwse alfabet.