2745 Dictee woensdag 01-06-2022 (2) – dictee Oefendictee juni 2022 (1) √

Dictee – dictees [2745]

Oefendictee juni 2022 (1)

1. Dat schrijf je zo: lorrie (karretje op de rails) en dolly (karretje – gaat horizontaal en verticaal, waarop een camera is gemonteerd). En dat zo: aloë, aloë’s, aloëetje, aloë vera, aloë vera's en aloëveravariëteiten [NL]. Arabia petraea is de Sinaï, Arabia felix [gelukkig] het Arabische schiereiland. De bakru (bosgeest) voer in de bakra (blanke). Het Friese rjucht en sjlucht [oprecht en eenvoudig] doet me denken aan de beroemde uitspraak: “Bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin, is gjin oprjuchte Fries.” Na de cacciuccomaaltijd was er cappuccino. Dronken de machiavellismeaanhangers al caffè macchiato?
Een schisis is een lip-, kaak- en/of gehemeltespleet. Dat is de verzamelnaam.

2. Een schisis van het gehemelte is palatoschisis of gehemeltespleet, een schisis van de kaak is gnathoschisis of kaakspleet, een schisis van de lip is cheiloschisis of hazenlip, maar het allesovertreffende [GB, VD] is een lip-, kaak- en gehemeltespleet: cheilognathopalatoschisis! Het mv. van chlamys (mantel) is chlamydai. Kan dat, syfilis aan je epididymis? Een ballon captif [mv. s s] (kabelballon) is aard- en aartsvast verbonden. In het Van Dale Wiki-archief vinden we de Muscat d'Alsace [Elzas, A.O.C.], de muskaatwijn. Verder nog met *elzas*: een Elzasser en de Elzasser zuurkool (choucroute [garni]), het Elzassische gedachtegoed, Elzas-Lotharingen, edelzwicker is witte elzaswijn, de flammkuchen [mv.] komen uit de Elzas, net als de gewürztraminer (witte wijn).

3. Verder: de munster is een zachte kaassoort uit het Munsterdal
(in de Elzas), n’en parler jamais, y penser toujours = (er) nooit over praten, (er) altijd aan denken. De druiven van de (wijnstok) pinot blanc (weissburgunder) worden gebruikt voor witte bourgognes en elzaswijnen, de pinot noir is de spätburgunder, de pinot gris is de grauburgunder of pinot grigio en van de pinot meunier maken ze rode wijnen en champagne. Ook witte of rode wijn van druiven van de pinot wordt met pinot aangeduid. Ook het woord ‘quiche’ zoals in ‘pannenkoekenquiche’ komt uit de Elzas: oorsprong: Frans, Elzassisch: küchen. De riesling is een witte wijn (of wijnstok) langs de Moezel en in de Elzas. Schrifterts of sylvaniet ten slotte is een erts uit de Franse kalimijnen in de Elzas.

4. Pineau is trouwens een likeurwijn uit de Charente, gemaakt op basis van cognac. In GB is ‘wegwezen’ alleen infinitief, VD is veel bloemrijker: dat ik wegben, dat jij wegbent, dat u wegbent/wegis, dat hij/het/zij wegis, dat wij/jullie/zij wegzijn [idioot natuurlijk!]. Die schrijfwijze kun je wel goedrekenen (GB, niet VD). VD heeft terecht: die advocaat, die leerling kan goed rekenen. Op 27-05-2022 geconstateerd: nieuwe update oVD, nu 393.184 lemma’s
(was: 392.869). Verwar niet focaccia (plat Italiaans brood) en cacciucco (Italiaanse vissoep). Verwar niet: ginkgo (boom) en nangka (jackfruit). Opvallend in VD: overal 'ter communie gaan', behalve in 'tot de Heilige Tafel = tafel des Heren naderen' = te communie gaan [raar].

5. Ook valt op dat het overal ter kerke gaan is, maar 1 keer: te kerk gaan. De GMT (Greenwich Mean Time) is hetzelfde als de WET
(West-Europese tijd), de GT (Greenwichtijd) en (niet helemaal) de AT (Amsterdamse Tijd – 1909-1940). Verwar niet de kretek- en de krossoksigaret. Schrijf je ‘koeswe’ [de anatto(boom)] wel goed? En hoe spreek je dat woord uit? De koebba is de koepel van een koepelmoskee. Hand-en-spandiensten kunnen bestaan uit
duw-en-trekwerk [2024], kunst-en-vliegwerk [2024] en soms ook uit gooi-en-smijtwerk. De latah is een dissociatieve stoornis. Een lamyai of longan is een lychee [ee/ie]. Een lanyard is een sleutelkoord of keycord. Een loerah is een dorpshoofd op Java, zeg maar: kepala kampong.

6. Om ‘nashkischrift’ goed te schrijven, moet je aan het alfabet denken. Na de orecchiette (oortjespasta) was er latte macchiato. Vergelijk het vernederlandste ‘quiëscentie’ eens met het van herkomst Latijnse ‘acquiesceren’. Raar dat VD oboe's [uitspraak: wuh] heeft en GB oboes [2024 ook oboe's] . Bij VD is het oboe d'amore, mv. oboe d'amores / d'amore's [uitspraak uh of ee]. Let op de beide verschijningsvormen van hoorn des overvloeds: cornu copiae, mv. cornua copiae, en cornucopia, mv. cornucopiae. Voor ‘hoorn’ mag je van GB soms ‘horen’ schrijven, van VD niet. Hetzelfde geldt voor ‘doorn’ en ‘doren’. Een door (mv. doren) wordt wel gebruikt voor dooier (GB, VD: niet algemeen). Martial arts zijn o.a. pencak silat [GB ook schrijfwijze
met tj], hapkido en taekwondo.

7. Een dickpic is een piemelfoto. Let op: porfier en porfirisch [dat alleen VD]. De powwow [pau-wau – bijeenkomst indianen] vond onder de pawpaw [pau-pau – boom] plaats. En een sawpaw [soh-poh] is een bapao, een snack (deegrol met vlees). Wat is de
early-in-early-outstategie [GB]? Early in, early out (internet) betekent o.a. vroeger beginnen met werken, eerder naar huis. Het onnozelehalzenstel was in de weer met een woulfefles, om er worcestersaus [woester – worcestershiresaus] in te doen. In NL is 3VO de Verenigde Verkeersveiligheidsorganisatie. Het aed-apparaat [automatische externe defibrillator – hartstarter] werd betaald met dirhams [code AED – (Verenigde) Arabische Emiraten – de dirham van Marokko heeft als code MAD].

8. Verwar niet de rei of het reilatje, scheeltelatje [test op het vlak zijn/vlak-zijn], met rijlatje, rijlat, liniaal [metselaars, richtlat]. De affutage is een onderstel van stukken geschut. Met gesloten deuren is à huis clos. A.H.S. is anno Humanae Salutis: in het jaar van het heil der mensheid (in het (zoveelste) jaar van de christelijke jaartelling). Allelen zijn geen allergenen. Hoe schrijf je à brûle-pourpoint (op de man/vrouw af) ook alweer? Geneflow [dzjie:n-floo] is de uitwisseling van genen en allelen tussen populaties. Het AB is de Nederlandse standaardtaal [Algemeen Beschaafd]. Het is een weetje, hoe je w’tje, z’je en x’je schrijft. Ze kunnen de takken krijgen (tak van attaque). In de muziek ook: attaca (aansluitend, nieuw deel van muziekstuk).

 

 

 

 

2744 Dictee woensdag 01-06-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (591) √

Dictee – dictees [2744]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 266, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (591)

Het Franse dictee ('*frans*') (2)

1. Het keukenmeidenfrans is slecht Frans. Een klauwaard was een aanhanger van de anti-Franse burgerlijke partij tijdens de Vlaamse woelingen omstreeks 1300 (antoniem: leliaard). Een koeterwaal spreekt die onverstaanbare taal (koeterwaals, niet: Luikerwaals) of hij radbraakt Nederlands. De kleine korporaal, le petit caporal, was Napoleon. Kroon-Vlaanderen hing van de Franse kroon af,
Rijks-Vlaanderen van het Duitse Rijk. Het labadisme was een piëtistische [met vroomheid] beweging in de 17e [ook letters] en 18e [idem] eeuw. Als 't labberdepoepie is, is 't niks (met de Franse slag). La clarté française is de helderheid in de Franse uitdrukkingswijze. De landauer, een vierwielig rijtuig voor vier personen met afzonderlijk beweegbare voor- en achterkap, dankt zijn naam aan Landau (en rijdt vaak door de landouwen). De langue d'oc is het Occitaans (met oc voor 'ja'), de langue d'oïl vond je boven de Loire (met oil voor 'ja').

2. Met het leblancproces maak je soda. Le brave des braves, de dapperste der dappersten, is de bijnaam van een Franse maarschalk. Een legionair is lid van het Franse vreemdelingenlegioen. De légion d'honneur is een Franse ridderorde. Een leotard is een bodystocking, nauwsluitende kleding. Een lettre de cachet is een verzegelde brief [bevelschrift tot gevangenneming of verbanning (vóór de Franse Revolutie)]. Een lit de justice is een verhoogde zitplaats van de Franse koningen bij plechtige zittingen van het parlement. De Lodewijk XIV-stijl is een voorbeeld van een Lodewijkstijl. De louis d'or is een oude Franse gouden munt. Een madeleine is een evenveeltje – soort van gebakje – in een ovale vorm. Een mansarde(kamer) [n/s] is een zolderkamertje, een mantouxtest een krasjestest [BE: cutiproef – testen op tb(c), tuberculose]. Het marfansyndroom is een bindweefselziekte. De verpersoonlijking van de Franse republiek is Marianne.

3. De Marollentaal is het dialect van de Brusselse Marollenwijk. Wat is het verschil tussen Mauritaans [Mauritanië] en Mauritiaans [Mauritius]? Franse militairen dronken in 1840 mazagran [bij de belegering van Mazagran in Noordwest-Algerije]. Een zekere ziekte van het binnenoor heet ménière [= ziekte van Ménière]. Messidor (oogstmaand) is de tiende maand in de tijdrekening van de Franse Republiek van 1793. De Brugse metten [volksopstand tegen het Franse bewind] vonden in 1302 plaats. Oudfranse en (met name) de Middelhoogduitse lyriek behoren tot de minnezang [van ww.]. Een montagnard is een lid van de Bergpartij (niet meer in VD) in de Franse revolutionaire wetgevende vergaderingen. De morbier [mohr-bjee] is een Franse kaassoort. Morbus gallicus (de Franse ziekte) is syfilis (lues). Een musette is een Franse doedelzak. Een napoleon is een oude Franse gouden munt van twintig franken. Een napoleoncomplex is een minderwaardigheidscomplex dat gecompenseerd of overgecompenseerd wordt door de ambitie grote daden te verrichten. Ook het Nieuwfrans is een taal. Een noël is een Frans kerstlied.

4. De nivôse (sneeuwmaand) is de vierde maand in de tijdrekening van de Franse Republiek (de Franse Omwenteling) van 1793. Het nombrilisme wordt gevoed door navelstaarderij. Bij de nouvelle cuisine houd je vaak een hongerig gevoel. De nouvelle vague is een richting in de Franse filmkunst. De Brusselse olievlek verwoordt de steeds veldwinnende verfransing die van Brussel uitgaat. De oriflamme [de heilige banier van St.-Denis] werd de standaard der Franse koningen (1124-1415). Het orleans is een geweven stof voor vrouwenkleding met katoenen ketting en kamgaren inslag. Het Panamaschandaal was de zwendel bij de doorgraving van de landengte van Panama. Een Frans paternoster bidden is vloeken. De perrier is een soort Frans mineraalwater.

5. Een pitotbuis is een instrument ter bepaling van de stuwdruk in stromende gassen en vloeistoffen. De internetcode van Frans Polynesië is pf, de ISO-landcode PF. De Pléiade is een Franse groep van zeven dichters, een plejade is een groep van zeven personen, de Plejaden zijn het Zevengesternte. 'Roomser dan de paus' kun je ook weergeven met 'plus royaliste que le roi'. De pluviôse (regenmaand) is de vijfde maand in de tijdrekening van de Franse Republiek van 1793. De polonceauspant is een ijzeren kapspant. Het poujadisme is een kleinburgerlijke protestbeweging met extreemfascistisch karakter. De prairial (de grasmaand) is de negende maand in de tijdrekening van de Franse Republiek van 1793. Madammen lusten graag pralines.

6. De quadrille is een Franse contradans. Quai d'Orsay is het Franse Ministerie [instelling] van Buitenlandse Zaken. De rateau is het harkje waarmee de croupier bij Franse roulette de jetons verplaatst. Reblochon is roomwitte zachte rauwmelkse kaas uit de Franse Savoie [departement]. De protestantse Marie verliet als refugiee na de herroeping van het Edict van Nantes in 1685 Frankrijk. De résistance was het Franse ondergrondse verzet in de Tweede Wereldoorlog. De roquefort is een sterksmakende Franse schapenkaas. De (het) rouge is rode schmink. Rouille is een roestkleurige knoflooksaus. De sancerre is een droge, witte loirewijn bereid uit de sauvignon blanc. Het sansculottevolk [revolutionairen droegen lange broeken] kennen we uit de Franse Revolutie. Met schoolfrans kom je niet ver, laat staan met steenkolenfrans. Het sèvres is Frans porselein. Spahi's zijn leden van een Arabische inlandse cavalerie in Franse krijgsdienst. Het stendhalsyndroom treft je in Italië [toeristenziekte] aan.

7. Een tarte tatin is een appeltaart die met de bodem boven de vulling in de vorm wordt gebakken. Een tartiflette is in de Franse keuken een eenpansgerecht van aardappelen, reblochon en gerookt spek. De thermidor (warmtemaand) is de elfde maand in de tijdrekening van de Franse Republiek van 1793. De decade is daarbij de tiendaagse week. De Tiers-Etat is de derde stand: burgers en boeren. De tricolore is de driekleurige Franse vlag. Een trouvère is een Noord-Franse minnezanger in de middeleeuwen. De Unie van Utrecht werd in 1579 gesloten. V.D.Q.S. is vin délimité de qualité supérieure (aanduiding op Franse streekwijn die de plaats van herkomst garandeert). De vendémiaire (wijnmaand) is de eerste maand in de tijdrekening van de Franse Republiek van 1793, de ventôse, windmaand de zesde. Europa lijdt aan verbrusseling [verschuiving beleid van nationaal naar 'Europa']. Een vernier is een verbeterde nonius.

8. Een zeker bloedbad op Sicilië staat bekend onder de naam Siciliaanse vesper(s). Een vicomte is een burggraaf, een vicomtesse een burggravin. De Vietminh was een verzetsbeweging tegen de Franse overheersing [in Vietnam -vgl. Vietcong]. Het devies van keizer Frans Jozef I was: viribus unitis (viribus conjunctis – met vereende krachten). Ken je een vlamisme [uitdrukking in Vlaams dialect]? Een voltaire is een fauteuil met lage zitting. Een wallingant(e) is iemand die de verfransing van België nastreeft. Welke wijn wil je: beaujolaiswijn, bordeauxwijn, bourgognewijn, cahorswijn, champagnewijn, elzaswijn, hermitagewijn, kaapwijn, loirewijn, maderawijn [van Madeira], malagawijn, moezelwijn, rhônewijn of rijnwijn? Als je [letters]
zeventig-eenenzeventig ['70-'71 van de 19e – negentiende – eeuw, 1870-1871] meegemaakt hebt, heb je de Frans-Pruisische oorlog meegemaakt. Een zoeaaf [uit Oudenbosch] is een eertijds pauselijke soldaat. Onze zuiderburen zijn de Belgen, die van de Belgen de Fransen. De zydeco [zaai-duh-koo] is volksmuziek van Franstalige Amerikanen langs de Mississippi, sterk geïnspireerd door de Amerikaanse blues en de Franse musettemuziek.

9. Afranselen, een duchtig pak slaag geven, is kennelijk een veelbeoefende bezigheid. Het blijkt dat 'afranselen' maar liefst 68 keer voorkomt binnen artikelen: van 'iemand op zijn corpus komen' tot 'iemand op zijn pochel geven'. Het woord 'afranseling' komt binnen artikelen 8 keer voor: van 'afpoeiering' tot 'toetakeling'. Beide getallen zijn van 2016 (oVD – ook 2022 nog 68 en 8). 'De Franse kerk staat open' slaat op je gulp.

10. Vrijheid, gelijkheid, broederschap (liberté, égalité, fraternité) is de leus van de Franse Revolutie. Een lichthart [ook: luchthart] is een vrolijke frans [vergelijk luchthart-treurniet – hij leefde als vrolijke Frans]. Een margapatroon is een celluloid oefenpatroon om op kleine afstand te leren schieten [springt uiteen tot poeder]. Marseillaise is de naam van het Franse volkslied. Mayonaise is eiersaus met olie, mosterd en azijn. Een mimolette is een Franse, vrij lang gerijpte commissiekaas. Een monierbalk is een balk van gewapend beton. Bij de Nachtwacht zie je een kapitein met de voornaam Frans (Banninck Cocq – de luitenant was Willem van Ruytenburch). Ouistiti is de naam van een familie van kleine Amerikaanse apen, verwant aan het spookdiertje. Oxygenium is een naam voor zuurstof. De papiniaanse pot is een voorloper van de autoclaaf [sterilisatie medische instrumenten]. Een pitaval is een verzameling eigenaardige rechtszaken. De man van Marie was trouwens ook refugié.

 

2743 Dictee dinsdag 31-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (590) √

Dictee – dictees [2743]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 267, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (590)

Het Duitse dictee ('*duits*')

1. Zo vind je ook woorden als 'huiduitslag'! De allemande is een dans van Duitse oorsprong, in tweekwartsmaat met een langzaam walsachtig tempo. De Almanach de Gotha kent sinds 1891 ook een Duitse uitgave. De ziekte van Alzheimer (kortweg: alzheimer) houdt preseniele dementie in. De Anschluss is de aansluiting van Oostenrijk bij het Duitsland van Hitler. De astronomische termen aphelium en perihelium stammen van Johannes Kepler, de term apperceptie stamt van Von Leibniz. De ARD [Arbeitsgemeinschaft der
Öffentlich-rechtlichen Rundfunkanstalten der Bundesrepublik Deutschland (een Duitse publieke omroep)] is een Duitse publieke omroep, net als de ZDF [Zweites Deutsches Fernsehen] en de WDR [internet: Westdeutscher Rundfunk]. De aspiraat is het ontploffingsgeluid bij de Duitse t in woorden zoals 'Teil' en 'Tier'. Assibilatie is de ontwikkeling van een plofklank tot een affricaat als pf. De Atlantikwall is de gefortificeerde verdedigingslinie langs de Europese westkust, tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gebouwd tegen een Anglo-Amerikaanse invasie. Ausweisen zijn persoonsbewijzen.

2. Onder Duitse invloed heet Cadzand-Bad geen Cadzand aan Zee (zoals Egmond aan Zee). De balije van Utrecht is een onderafdeling van de tempeliers. Bij de ziekte van Basedow [kortweg: basedow] is er overmatige schildklierwerking. De beckmannomlegging is de omlegging van een oxim [middel tege gifgas] naar een zuuramide, toegepast in de productie van caprolactam [grondstof voor nylon-6]. De beilsteintest is genoemd naar een Russische chemicus van Duitse afkomst. Die beroerte, een CVA [cerebrovasculair accident – GB, toelichting: ook wel cva], is een bloeduitstorting in de hersenen, een attaque. Een dikke bertha is een mortier van het grootste kaliber van de Kruppfabriek [Essen] in de Eerste Wereldoorlog. In een biergarten kan een bierdrinker in de openlucht bier drinken (VD: ook aaneen). Een blitzkrieg is een overrompelende veldtocht. Die Boerenoorlog was ook de opstand der boeren in Zuid- en Midden-Duitsland tegen adel en geestelijkheid omstreeks 1525 [immers, ook: Zuid-Afrika!]. Het bondskanselierenbegrip [vgl. mnl. bondskanseliers!] is nog maar kort gemeengoed. Zij legt verantwoording af aan de Bondsdag van de Bondsrepubliek Duitsland (BRD, Bundesrepublik Deutschland).

3. De bruinhemden van de SA [historisch: Sturmabteilung] zijn de Duitse nationaalsocialisten. Een büchnertrechter is een porseleinen filtreertrechter. Ook de bunsenbrander is van Duitse origine. Het burowwater is een oplossing van aluin en loodacetaat, gebruikt voor kompressen en als desinfectans. Cambozola is Duitse blauw-witte schimmelkaas van gepasteuriseerde koemelk. Houdt je vader van casselerrib [uit Kassel]? Sekt is Duitse champagne. De david(s)ster is de Jodenster. Een gedegausst (werkwoord: degaussen – genoemd naar de Duitse mathematicus en astronoom Carl Friedrich Gauss – en: ik degauss, wij degaussen, wij hebben gedegausst) schip is ongevoelig voor magnetische mijnen. De Dertigjarige Oorlog woedde van 1618 tot 1648. Deutschlandlied is de naam van het Duitse volkslied. DeVlag was de Duits-Vlaamse Arbeidsgemeenschap [e van Deutsch], een door de SS gesteunde organisatie die aansluiting van Vlaanderen bij Duitsland nastreefde. De diels-alderreactie is de additiereactie van een geconjugeerd dieen met een alkeen, waarbij een cyclohexeenderivaat ontstaat, toch?

4. In de Dietse taal kun je iemand iets diets maken, hem iets aan het verstand brengen. De geallieerde operatie 'Wacht am Rhein' refereert aan een Duits nationalistisch gedicht en lied. Zuid-Duitse meisjes dragen een dirndljurk (dirndlkleid). De officiële aanduiding voor de D-mark was DEM [dee-jee-èhm e van Deutsche]. De dobermannpincher werd zo genoemd naar een Duitse hondenfokker. Doktor Eisenbart is een onzin verkopende, maar succesvolle kwakzalver. De Drang nach Osten was Duitse politici niet vreemd. De Big Three, de Grote Drie van Europa, zijn Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland. Duitsers spreken Hoogduits, Hollanders Nederduits. De Duitse eenmaking is historie. Het Englandspiel kende vele verliezers.

5. Een erlenmeyer is een glazen kolf, een eschscholtzia een goudpapaver. Het fehlingsreagens dient om reducerende suikers en aldehyden aan te tonen in urine. Kinderen fröbelen graag; wat vond de Führer daarvan? Bij Duitse barbaarsheden denk je aan de furor teutonicus, de teutoonse razernij. Het syndroom van Ganser [kortweg: ganser] is de psychische aandoening waarbij de patiënt op vragen antwoorden geeft die er net naast zitten. De gausscurve speelt een rol in de statistiek en de kwantummechanica. De geiger-müllerteller meet radioactieve stralen.

6. De geisslerse buis is de voorloper van de gasontladingslamp. De Gereformeerde Kerken in Nederland is een kerkgenootschap in 1892 ontstaan door vereniging van de Christelijke Gereformeerde Kerk en de Nederduitsch Gereformeerde Kerken [thans in PKN, Protestantse Kerk in Nederland]. De Gestapo [Geheime Staatspolizei] was de Duitse geheime politie tijdens het naziregime. In nazi-Duitsland werd het gesundenes Volksempfinden stevig gepropageerd. Een grawitztumor is kanker van de niercel. De groschen is een vroegere Duitse munt (tien pfennig). In de gründerzeit (vergelijk gründerjahre) werd met Duitse gründlichkeit gewerkt. Bij het haberproces wordt ammoniak geproduceerd. Een swastika is een hakenkruis. Een heimatfilm is nogal geïdealiseerd. Hoeveel candela is één hefnerkaars? Internet: 1 HK = 0,903 cd (candela). Hoog hellmanngetal, strenge winter!

7. De hessenweg liep in de middeleeuwen naar Utrecht. De hertz vind je bij tv en pc. De Hessische vlieg is de hessenmug. De historikerstreit [o.a. over het naziverleden] verliep heftig. Ook Adolf Hitler droeg een hitlersnor. De immelmann is een figuur bij het kunstvliegen: een halve looping, gevolgd door een halve tonneau [rolvlucht]. Een saai dorp: im Breskens nichts neues. Wat is de jamaicacoalitie [BE: coalitie van christendemocraten, liberalen en groenen]? Droegen ze jaegerondergoed? Het jopenbier [Duits, donkerbruin] is dikvloeibaar. Een eretitel voor zangers is kammersänger. Een kapo was een concentratiekampgevangene. Iemand met het kasparhausersyndroom [nooit leren praten] zal niet snel aan de praat raken. De scheikundige formule van Michlers keton wil je niet weten. Een kepie is een militair hoofddeksel. De klos van Ruhmkorff (de ruhmkorffklos) is een inductiespoel. De kneippkuur berust op koud water (een koudwaterkuur). Een Duitse komma is een slash (/).

8. Een KP [kaa-pee] is een knokploeg. De krautrock stamt uit de jaren zeventig. Een krimi is een detectiveverhaal. In de Kristallnacht vond een pogrom tegen de Joden plaats. De kulturkampf ging tussen liberalen en katholieken. Het KZ-syndroom [Konzentrationslager, concentratiekamp] komt met mate nog voor. De ländler is een oude Duitse boerendans in driekwartsmaat. Duitse landsknechten speelden lansquenet. Lederhosengebruik neemt toe. Een liebigkoeler [rechte glazen buis] wordt in laboratoria gebruikt. Limburgse klei heet löss. De Oostenrijkse nationalisten wilden 'los von Rom'. Een lugerpistool is een parabellum. Lumbecken is een manier van boekbinden. Een mannesmannbuis is een naadloos gewalste buis. Leninistisch marxisme is marxisme-leninisme. Voetbalwedstrijd Frankrijk-Duitsland: Marianne versus Michel. In Moffrika spreken de moffrikanen Moffrikaans. De mondbeglänzte Zaubernacht is pure Duitse romantiek.

9. Muesli is een Zwitsers rauwkostgerecht. Spreken neonazi's Nieuwhoogduits en kunnen ze het Nibelungenlied zingen? 'Ohne mich' was de leuze van een antiherbewapeningsbeweging. Hij had nog in het Oranjehotel [Scheveningen, WO II – gevangenis] gezeten. De Ostpolitik heeft succes gebracht voor de ossi's. De petersprojectie projecteert een bol op een plat vlak, in een petrischaal kweek je
micro-organismen en pangermanisme streeft naar een
Groot-Duitsland. Zullen we een putsch plegen? Een quisling is een collaborateur. De ringel-s (ß) is de (vaker zo genoemde) sz. Een rottweiler is een kortharige hond. De RAF is de Rote-Armee-Fraktion, de Baader-Meinhofgroep. De rijnlei komt uit het Duitse Rijngebied. Een schillerhemd is een hemd met schillerkraag [liggende, van voren open kraag], nou vraag ik je … Schneidig is Duits-militair. Een schwannoom is een zekere tumor. Hoe zeg je 'schwarzwalderkirschtorte' en 'schwarzwalderschinken' in het Schwyzerdütsch (Zwitsers-Duits)? Een sonjana is een klimmende aardbei.

10. Een soxhletapparaat is een toestel om te extraheren. Spätzle is een Zwitserse pasta. Strudel is gebak van bladerdeeg. De underberg is een zeker Duits kruidenbitter. Valutaschweine waren niet populair. De V-wapens hadden weinig succes. De wende aller wenden is de Wende. Laatste woord van dit dictee is de ziegler-nattapolymerisatie. Rest is vulsel. Het Ctsv was in Nederland het College Toezicht Sociale Verzekeringen. De CU is ook de ChristenUnie. Rare sport, dat cuckolden [kuh-kohl-duh(n) – vreemdgaan met toestemming en in aanwezigheid van ...]. Cuba libre is rum-cola met citroen. Hij is een cujus pluris erat unguis, quam tu totus: iemand wiens pink meer waard is dan jouw hele persoon. Hij zette zichzelf schaak door die cul-de-sac [betoog waarin men zichzelf vastpraat]. Leidt egoïsme naar een culte du moi [vooropplaatsen van de eigen persoon]? Een kulturhus is een cultuurhuis. Hij heeft een cummetje [cum laude bij een examen] gehaald.

 

 

2742 Dictee maandag 30-05-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (589) - zeer aanbevolen √

Dictee – dictees [2742]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 268, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (589)

1. Zoeken op '*schb*' geeft kitschbeeldje. Denk verder aan de Arthurroman, een middeleeuwse roman over het hof van de legendarische Keltisch-Britse koning Arthur. Sensibiliseren is
medisch-biologisch [medisch en biologisch] gevoeliger maken voor medicamenten (als hier de medische biologie mee bedoeld zou worden: medischbiologisch). Vreemd genoeg kwam ook de roetsjbaan (Duits: Rutschbahn) in beeld.'*schc*' levert op kirschcrème en Belgisch-Congo. Dat doet je dan ook weer denken aan de Congolees in Congo-Brazzaville en de Congolezen in Congo-Kinshasa. Binnen artikelen trof ik aan: organischchemische (volgens de organische chemie) groepen, plastischchirurgische (volgens de plastische chirurgie) behandelingen zoals lipofilling en liposuctie,
farmaceutisch-chemische [farmaceutisch en chemisch] bedrijven, cosmetischchirurgische (volgens de cosmetische chirurgie) ingrepen zoals de bodylift, de facelift en de billift, cosmetisch-chemische [cosmetisch en chemisch] preparaten en de derdewereldlanden van de derde wereld, staten die niet tot de westerse of tot de
socialistisch-communistische [socialistisch en communistisch] beschavingskring behoren. De hockeyclub SCHC [niet in wdb.] vond ik niet.

2. '*schd*': de biologisch-dynamische (ook: biodynamische) teeltwijze van groenten (groentes) die bd geteeld worden. Je zal maar een manisch-depressieve psychose (cyclothymie) hebben in een kitschdecor … Een aria is een lyrisch-dramatisch zangstuk met instrumentale begeleiding. Aristides was medestichter van de
Attisch-Delische zeebond. Eega(de) is een komisch-deftige uitdrukking voor echtgenoot of echtgenote. De tegenstribbelaar zag het
komisch-domme van zijn houding in. De spectator is een toeschouwer, opmerker (bekend als titel – S – van weekbladen met een
moralistisch-didactische strekking sinds de eerste helft van de 18e eeuw). Denk maar aan De Hollandsche Spectator en De Nederlandsche Spectator. Bij '*schf*' vond ik kitschfilm en psychiatrisch-forensisch [en-en]. Binnen artikelen: Astarte, de
Syrisch-Fenicische [en-en] moeder- en vruchtbaarheidsgodin, het grootseminarie als theologisch-filosofische [en-en] opleiding, het holisme als biologisch-filosofische [en-en] theorie, het humanisme als pedagogisch-filosofische [en-en] stroming en economisch-financiële [en-en] steunverlening aan werklozen.

3. '*schg*': de Indischgast (Indischman). Binnen artikelen: Ptolemaeus is de naam van de Macedonisch-Griekse beheersers van Egypte. Een stad is een eenheid in economisch-geografische zin. '*schh*': nada, niente, noppes. Binnen artikelen: Adonis is de naam van de schone jongeling in de Griekse mythologie, die door Aphrodite hartstochtelijk bemind werd. De naam komt van het Fenicisch-Hebreeuwse adon (heer). Ook alfa heeft die oorsprong, net als bèta, gamma, kameel, sigma en jota. Cabaret is op satirisch-humoristische wijze politieke of actuele gebeurtenissen bekritiseren [en een kabaret een dienblad]. De heller is genoemd naar Schwäbisch-Hall, waar men deze kleinste
Zuid-Duitse munt rond 1230 begon te slaan. Een bekende zwangerschapsreactie is die van Aschheim-Zondek.

4. '*schk*': een droschke is een open rijtuig, een vigilante. Binnen artikelen: niks. '*schl*': de anschluss bij je beminde en de Anschluss bij Duitsland (Deutschland). Een carnavalsschlager is een carnavalskraker en maakt vaak deel uit van een schlagerfestival. Het luthers kerkgenootschap in Nederland, in 1605 gesticht, draagt als naam Evangelisch-Lutherse Kerk. De schlamm (kolenslik, ook: slurry) is het bezinksel van steenkool in water. Een schlemiel is een ongeluksvogel, een domkop, een droeftoeter of een droefsnoet. Als het schluss is, is het afgelopen, uit. De torschlusspanik is de paniek die ontstaat bij iemand die zijn laatste kansen voorbij ziet gaan, met name een vrouw van rond de veertig [op kinderen]. Een verschlimmbesserung is iets dat als een verbetering is bedoeld maar in feite een verslechtering is. De Amada is een historische Belgische partij: Alle Macht aan de Arbeiders (een marxistisch-leninistische partij). De ammoniet [= ammonshoorn] is genoemd naar de Egyptisch-Libische god Ammon. De BLEU is de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie. Der eingefrorene Dünkel is de in iemand vastgevroren eigenwaan. Het heitres Franzosenvolk is het vrolijke volk der Fransen. Het model is de empirische interpretatie van een mathematisch-logisch systeem. In België is (was) de PVDA een maoïstisch-leninistische politieke partij (vergelijk: PvdA in Nederland). Tubantia is een onterechte romantisch-latiniserende benaming voor Twente.

5. '*schm*': afschminken (demaquilleren) en afschminkcrème. De schmalz is iets sentimenteels, met name sentimentele muziek. Een schmiere is een rondtrekkende troep toneelspelers van lage klasse (van dit woord komt ook smeris). Schmieren is zeer sterk op effect spelen dan wel zich er met een jantje-van-leiden van afmaken. Schmink is grimeersel, schminken is dus grimeren (maquilleren, maquillage, make-up). Een schreibtischmörder (schrijftafelmoordenaar) is iemand die opdracht geeft tot het plegen van (massa)moord. De weltschmerz (wereldsmart, spleen, taedium vitae) is een vorm van smart. Binnen artikelen: de Semitische taal Aramees is genoemd naar Aram, een Syrisch-Mesopotamisch gebied. De jip-en-janneketaal komt van Annie M.G. Schmidt (Jip en Janneke). Een Marokkaan is een man van etnisch-Marokkaanse afkomst. In de nacht van Schmelzer viel het kabinet-Cals (1966). Een regenboogpiet is kleurrijk geschminkt. De fysische scheikunde geeft theoretischmathematische (volgens de theoretische mathematica, wiskunde) verklaringen. Piet Paaltjens was het pseudoniem van François Haverschmidt.

6. '*schn*': een kipschnitzel is een gefileerde kipfilet (vergelijk ook wienerschnitzel en vegaschnitzel). De netpython wordt ook Schneiders python genoemd. Een schnabbelaar (GB ook: snabbelaar) schnabbelt (GB ook: snabbelt) zijn geld bijeen in het schnabbelcircuit (GB ook: snabbelcircuit). Schnabbelgestapo is de ongunstige benaming voor een functionaris in een organisatie die nauwgezet controle uitoefent op de bijbaantjes van medewerkers. Wie schnaps drinkt, drinkt jenever. Een schnauzer is een middelgrote, ruwharige hond. Schneidig is
Duits-militair, scherp, afgebeten in bewegingen en optreden. Een schnorkel (snorkel, snuiver) is een toestel bestaande uit een holle uitschuifbare of opklapbare mast op onderzeeboten, waardoor deze lucht kunnen toevoeren en gassen afvoeren zonder aan de oppervlakte te komen. Een schnorrer is een bedelaar. Binnen artikelen: (veel) 'Belgisch-Nederlands' (is nu in VD: BE), niet verder bekeken.

7. '*schp*': geen treffers. Binnen artikelen: het kasjmier is genoemd naar het Indisch-Pakistaanse gebied Kasjmir. Dierlijk magnetisme (mesmerisme) is de fysisch-psychische werking die een persoon door een verondersteld fluïdum op een andere kan uitoefenen. In het Belgische onderwijs is een mpi een medisch-pedagogisch instituut. De tale Kanaäns is de hoogdravende, met Bijbeltermen en -teksten doorspekte taal der piëtistisch-protestantse vromen. 'schq*': geen treffers, ook niet binnen artikelen. 'schr*': te veel om op te noemen. '*schs*': de eschscholtzia (de goudpapaver), de fischer-tropschsynthese, gurwitschstralen (mitogenetische stralen) en psychiatrisch-sociale (zijn deze termen verwisselbaar of wordt hier bedoeld: sociaalpsychiatrisch, volgens de sociale psychiatrie?) werkers. Binnen artikelen: de Arabier als Arabischsprekende, K.J. Weber heeft een humoristisch-satirisch werk over Democritus geschreven, Epicharmus was de schepper van de Dorisch-Siciliaanse komedie, ESB is het Nederlandse tijdschrift Economisch Statistische Berichten [zó in VD – tijdschrift], de volksrechtbank is een rechtbank waar het recht door het volk wordt gesproken (in bepaalde
democratisch-socialistische landen), een Surinamer is een man van
etnisch-Surinaamse afkomst, een sketch is een ironisch-satirisch onderdeel van een cabaretvoorstelling, in Nederland was de PSP de Pacifistisch-Socialistische Partij [VD], in België was het PMS een Psycho-medisch-sociaal Centrum [PMS = ook: premenstrueel syndroom], een instelling die de studiemogelijkheden van scholieren onderzocht.

8. '*scht*': schwarzwalderkirschtorte. Binnen artikelen: frischen (frissen = puddelen van gesmolten gietijzer in de open haard --- > staal), frischte, gefrischt. De Krimoorlog was de Russisch-Turkse oorlog op de Krim. Een medresse is een islamitische juridisch-theologische hogeschool. De orthetiek is een medisch-technische wetenschap. Verindischen is Indisch worden in zeden, gewoonten, denkwijze, enz.

9. '*schv*' (alleen binnen artikelen): de pyrosfeer is de latent
plastisch-vloeibaar veronderstelde magmazone onder de aardkorst. '*schw*': de Auschwitzleugen is de ontkenning van de Holocaust, het breitschwanz (zie ook: galjak) is de behaarde huid van te vroeg ter wereld gekomen, onvoldragen, lammeren van het persianer of vetstaartschaap, de freischwebende Intelligenz is het niet primair doelgericht nadenken en discussiëren over filosofische en maatschappelijke kwesties, geschwärm (gedweep) is overdreven bewondering of voorliefde, kirsch is een verkorting van kirschwasser, schwadronneren is naar zekere regels met degen, zwaard of stok om zich slaan, zich verweren, een schwalbe (fopduik, werkwoord: schwalben) is een gefakete val in het strafschopgebied bij voetbal, schwung is kracht van beweging, vaart, gang, Schwyzerdütsch is Duits dat in Zwitserland wordt gesproken (Zwitsers-Duits), überschwänglichkeit overdaad in gevoelsuiting, overdreven enthousiasme, gänzlich abgeneigt is geheel afkerig, het keizergroen is een soort verfstof, ook Schweinfurter groen genoemd, in een laboratorium wordt empirisch-wetenschappelijk onderzoek gedaan, een lapzwans is een vent van niks, een dwaas, Ludwig Wittgenstein zei al: 'Wovon man nicht reden kann, darüber muss man schweigen', het gesteente sueviet is gevonden in de Duitse provincie Schwaben en Schwyz (daar is Zwitserland naar genoemd) is een van de Zwitserse Woudkantons (Woudsteden).

 

 

2741 Dictee zondag 29-05-2022 (4) – dictee Basisschool De Schelp – Wervershoof √

Dictee – dictees [2741]

Dertig jaar Basisschool De Schelp in Wervershoof

(Auteur: Arjan Jonker)

1. Ter ere van het gelouterde dertigjarig [ook 30-jarig, hangt van de spelregels af …] bestaan van Basisschool De Schelp [als eigennaam beschouwd, anders b] krijgt u vandaag louter dicteezinnen van dertig woorden voor uw kiezen, die u heden zo feilloos mogelijk moet neerpennen.

2. Dit dictee verhaalt over de ontstaansgeschiedenis van dit excellente katholieke onderwijsinstituut, vol verrassende feitjes, weetjes en tournures, verpakt in ietwat kunstmatige taalgrepen te uwer lering, vermaak en (hopelijk) grote frustratie.

3. Drie basisscholen in het dorp was ietwat te veel, zodat men – na veel gebakkelei – ten langen leste besloot een spiksplinternieuwe school te bouwen en successievelijk de authentieke Werenfridusschool [eigennaam] te renoveren.

4. Om een geschikte naam te vinden, werd een wedstrijd uitgeschreven die kwestieus genoeg gewonnen werd door de bestuursvoorzitter, zodat gegriefde participanten ervan uitgingen dat de uitslag frauduleus tot stand kwam.

5. Maar zelfs sceptici moesten schoorvoetend toegeven dat ‘De Schelp’ zeer toepasselijk was, daar de school securiteit en protectie biedt aan kinderen gelijk een schelp aan de onder vissers welbekende coquille.

6. Passanten keken op vrijdag achtentwintig [ook 28, spelregels] februari negentientweeënnegentig [meestal: 1992, spelregels] vertederd toe hoe een lange colonne leerlingen vlijtig hun stoeltjes naar hun nieuwe school zeulde (n lijkt minder goed) en op schrikkeldag was dan de grote verhuizing.

7. De jongste van de school – belast met de responsabele taak de sleutel van de school te overhandigen, maar behept met angst – durfde niet uit haar veilige schelpachtige cocon te kruipen.

8. Gelukkig trad haar zus stante pede naar voren om, zoals het zussen te allen tijde betaamt, haar bij de hand te nemen en haar uit d’r [correct, evt. ‘haar’] periculeuze positie te bevrijden.

9. Een prachtsymbool in het klein voor wat de school in het groot beoogt: een beschutte plek te zijn voor leerlingen, die vervolgens met open vizier de wereld onversaagd tegemoet treden.

10. Knipper even met je ogen, kijk om je heen, en zie hoe drie decennia verstreken, ja, bijkans ongemerkt voorbijvlogen, hoe de wereld veranderde, maar De Schelp altijd eender is gebleven.