Dictee – dictees [2683]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 308, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (549)
1.
Het sacrum is het heiligbeen. Het verschil tussen een heiligedag
[katholieke feestdag niet op zondag – ook:
kale plek in baard of bij verven] en een heiligendag [dag
aan bepaalde heilige gewijd] [uitspraak
voor beide gelijk] is heel
subtiel. Waar zit de heiliglendenspier? Je
raadt het: bij de lendenen. Het is heilloos om op Heiloos
begrip te rekenen. Zijn Magere Hein, Vriend Hein en Heintje Pik
allemaal dezelfde? Ja. Een heinmannetje
is een kabouter. In de sport kom je het heintjedavidseffect
veelvuldig tegen [terugkeren na eerder
vertrek]. Een heister [vrouw die heit –
vgl. heier] is niet zo gebruikelijk. Een motto voor padvinders
was 'een heitje voor een karweitje' (het
vroegere kwartje). Een
kwartjesvinder (heitjespiejijzer)
is een bedrieger. Weet jij, hoe de vier Heemskinderen heten
[Ritsaart,
Writsaart, Adelaart en Reinout]?
Zij was kampioen sms'en, sturen van sms-berichten. Een helixstructuur
is een spiraalvorm. Hij had een helikoptervisie
(helicopterview).
Met 'hij' wordt in dit verband de bestuurder van de helicoptère
(niet meer in VD –
helikopter)
bedoeld.
2. Het kompas was een leidend voorwerp. De term 'heitres Franzosenvolk' hebben we aan Heine te danken. Hij staat als Jut voor het hek (beteuterd). De hekdavit zit boven aan de spiegel [vlakke gedeelte boven de achtersteven] van een schip. Een 'hekje' op een telefoontoestel is het volgende teken: #. Welke ploeg is hekkensluiter in de Eredivisie (vroegere eigennaam bij voetbal – algemeen bij sport: eredivisie)? Een cladomanie is een heksenbezem. De hel van Deurne [voetbalstadion België – Nederland] en de hel van het Noorden [wielerklassieker over de kasseien – Parijs – Roubaix] ken je vast wel. Dantes hel (de hel van Dante) verwijst naar Dante Alighieri en zijn werk 'De Goddelijke Komedie' (La Divina Commedia). De groene hel is het oerwoud in het Amazonegebied. De helden godes zijn de strijders voor het geloof. Een heldenkamp (aristie) is een gevecht van uitgelezen strijders. Een limpide betoog is helder.
3. Helderziendheid is paragnosie (clairvoyance). De magnitude van een ster is zijn helderheid. Een heletoonstoonladder bestaat uit zeven tonen met tussen elke toon een hele toonafstand. Helicoïdaal is schroefvormig. Een helicon is een cirkelvormig gebouwde contrabastuba voor militaire muziek. Het heliocentrische wereldbeeld [zon in het midden] heeft het geocentrische [idem: aarde] verdrongen. Een heliosis is een zonnesteek. Ik neig ertoe zijn zijde te kiezen. Het hellenisme is de Griekse beschaving zoals deze zich in Europa, Azië en Afrika vertoont na de val van het rijk van Alexander de Grote. De hellevorst is Satan en de helleschipper is Charon (die zette je voor een obool over de Styx – rivier – naar de onderwereld).
4. In het
hellmanngetal
drukken we strengheid van winters uit. Het Hellp-syndroom
(Engels: Hemolysis
[bloedafbraak],
Elevated
Liver enzymes
[leverfunctiestoornissen],
Low
Platelets
[afbraak van bloedplaatjes])
is een zwangerschapscomplicatie. Een helluo (heluo)
librorum is iemand die veel leest maar het gelezene niet in zijn
geest verwerkt (een
boekenverslinder). De
helmholtzenergie (A) is gerelateerd aan
de gibbsenergie [toestandsgrootheid in
de thermodynamica – SI-symbool: G;
eenheid: joule, J – verband:
G = A +
PV met P
= druk en V
= volume) . Een helminthagogum is een
wormafdrijvend middel, de helminthiasis is een wormziekte en
helminthocecidiën zijn aaltjesgallen. Een helmbasilisk
is een onschuldige boomhagedis en een helmkasuaris is een loopvogel.
Een helmkleed komt als lambrekijn [VD
ook: lamberkijn, lambrequin niet
– als lemma – in wdb.], in de
heraldiek voor. Helmstijlige bloemen zijn gynandrisch [meeldraden
op stamper]. In de heraldiek is
een cimier een helmversiering bovenop [niet in
wdb.]. Een volk van heloten is in slavernij. Een helofyt is
een moerasplant.
5.
Helosis is de aanwezigheid van likdoorns. Alle beetjes helpen zei de
mug, en ze pieste in zee. Eben-Haëzer: tot hiertoe heeft de Heer ons
geholpen. Helse steen is lapis infernalis. Hij heeft 'm om en is 'm
gesmeerd. Hemagglutinatie is klontering
van rode bloedcellen. Een hematofoob [met
bloedvrees] moet geen dokter
worden. Is een he-man een hij-man? Elke dag een draadje is een
hemdsmouw in het jaar. Een hemdsbloes is een chemisier en een
hemdbroek is een
chemise-enveloppe.
Je kunt iemand de hemel in prijzen. Een godenverblijf is een
empyreum.
6.
Als mijn kat een koe was, kocht ik geen melk meer. Een hemelbode
(Godsbode,
Godsman) is een Godsgezant. Een
hemelgod staat tegenover een aardgod. China is het Hemelse Rijk, een
Chinees is daar een zoon van [en
de keizer van China was de Zoon des hemels]. Op Hemelvaart
wordt de hemelvaart herdacht. Wel hemeltjelief, het is al zes uur. De
hemicellulose is een koolhydraat dat als reservestof in de celwand
van planten is opgeslagen. Het heo
[haa-ee-joo]
is het hoger economisch
onderwijs. Een hepatocyt is een
levercel. Herderspoëzie is arcadische, bucolische poëzie. Heterodox
is
niet-orthodox.
7. De
hemichordata vormen een stam van het
dierenrijk, waartoe wormachtige zeedieren (eikelwormen)
behoren. Een hemistiche is een halve versregel, met name een halve
alexandrijn. Zoek de
hemline-indicator maar eens op, dan kom je uit
bij de rokzoom en de Dow-Jonesindex [geen, dan wel een quasiverband]. De hemlockspar schijnt uit Canada te stammen.
Hup Holland, hup. Laat de leeuw niet in zijn hemmetje (hempje,
hemdje, hempie) staan. De
hematotachygrafie is de dopplerechografie [onderzoek
naar de stroomrichting en -snelheid van het bloed in een bloedvat].
Het hempje-licht-op is een mixdrank van witte curaçao,
citroenlikeur en persico. In 'de haas schoot de jager' is 'de haas'
het lijdend voorwerp [rare zinsvolgorde dus].
Een hendekasyllabus is een elflettergrepig vers. Wil je de hendel [GB
ook: handel] even overhalen? De
hendiadys is een stijlfiguur (‘zand en heide’
voor ‘zandige heide’).
8.
De brave of goede hendrik is de algoede ganzenvoet, een brave hendrik
is een persoon. Wanneer leefde Hendrik de Eenentwintigste (Hendrik
XXI)? Van
1679 – 1702, graaf van Lobenstein, Oberösterreich. Een
hengselkruis is een ankh. De hengsten
[schip] varen vooral op de Schelde. Had
Vondel uit de hengstenbron [mythologie, op de
Helicon, bezieling voor dichters] gedronken? Een hennebei
(hennebes)
is een hennebraam [alle
drie: niet meer in wdb.]. Eronder
lag een hennenei. Hij moest door het hennepen venster kijken [werd
opgehangen]. Soms kun je niet meer henneweg of denneweg [geen
kant meer op]. Kijk, daar ligt nog wat henneppapier
[slim
uitspreken!]. Een henri-quatre is
een korte puntbaard. De henry [symbool: H] is een eenheid van zelfinductie. Henzen
is in de hens staan. Hij kreeg een hepatitis B-vaccinatie.
9. De hepivakantie valt tussen Hemelvaart en Pinksteren. De Pentateuch [eerste 5 Bijbelboeken] samen met de boeken Jozua en Richteren is de Heptateuch [7]. Heptyl is een alkylgroep afgeleid van heptaan. Hij kreeg een herretje [herexamen] voor natte his [natuurlijke historie, zeg maar: biologie]. Hij droeg de herautsstaf. Heracleïsch komt van Heracles, herculisch van Hercules. Herbebossen is reboiseren. Bij de kastelein hing een foto met een hermelijn. Een herbicide is een onkruidverdelger. Voor die klus (een herculeswerk - opus Herculeum) hebben we nog wel een paar herculessen (herculen - enk.: hercuul) beschikbaar. De Heer is mijn herder, de Goede Herder. Een ecloge is een herdersdicht. Een hereditas jacens (meervoud: hereditates jacentes) is een juridisch nog niet aanvaarde erfenis. Een hereditas [mv. hereditates] sine sacris is een buitenkansje en de hereditatis petitio [geen mv.] is het opeisen van een erfenis. Een cenobiet [kloosterling] is geen kluizenaar (heremiet, anachoreet, troglodiet).
10. Een kluizenaarswoning is een hermitage, een kluizenaarsdorp een thebaïde. Hij kijkt naar de Klundert of Willemstad in brand staat (hij is scheel). Een heresiarch is een aartsketter. Een herendas (uitspraak!) is een kravat [stropdas] . De dames sloten een herenakkoord. Een herfstbergamot is een sapperdegroentje. De her(i)heri is een eenpansgerecht (Suriname). Een herinfectie is een re-infectie. In de drukkerij moet men soms reïmponeren [pagina’s van een vel druks dat gezet is weer in de vormen slaan, m.n. met een andere verdeling]. Geheugenverlies is amnesie.
11. Een herkenningsmelodie is een jingle (leader, tune). Alex van Deventer draagt een herkomstnaam. De heilige hermandad is de politie. De hermansiania zijn de prullaria van W.F. Hermans. Een hermeneut is een (Bijbel)uitlegger. Je geeft geen sou toe, je bent immers geen hernhutter [als iemand niet laat afdingen]? Herpes zoster is gordelroos, herpes tonsurans is een schimmelziekte van de huid veroorzaakt door een trichofytonsoort, herpes labialis is herpes simplex rond de mond en herpes genitalis is herpes simplex van de uitwendige genitalia, een geslachtsziekte. Het bedrijf wil zich herpositioneren. De herrenmoral is de moraal der heersers. Ik hoorde het van de koningin herself. De hypofyse is het hersenaanhangsel. Hesterno die is gisteren.
12. Het harde hersenvlies is de dura mater en het zachte de pia mater. Een hertoginnenaardappel is een pomme duchesse. Het sint-janskruid behoort tot het plantengeslacht hertshooi. Het hertzwijn is de babiroesa. Hervese kaas is een sterkruikende en -smakende kaas. De Hervorming [specifiek] is de reformatie van de r.-k. [èhr-kaa] kerk in de zestiende eeuw. Dat was de hervormingstijd. De Grondwet onderging een grondwetswijziging. De Hessische vlieg of hessenmug is een galmug. De hesperidenfontein is een zeker vuurwerk.
