Dictee – dictees [2290]
Oefendictee 597 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (260)
1. "Sarahs bikinietje" schrijf je zonder apostroffen. De Roi-Soleil is de Zonnekoning, bijnaam van Lodewijk XIV. Wat is dat een takkewijf, zeg. Een ris de veau is een kalfszwezerik. Het risorgimento is het Italiaanse streven naar eenheid en bevrijding van vreemde overheersing in de negentiende eeuw. Risottorijst [Italiaanse zetmeelrijke rijst die gebruikt wordt voor risotto] is arborio(rijst). Rissoles zijn kleine gerechten van bladerdeeg of flensjes; je kunt gerechten ook rissoleren [op hoog vuur voorzien van een bruin korstje]. De kosten voor de rauhfaser vielen rauw op mijn dak en leidden bijna tot een rouwstemming. Bij raspen ontstaat raspsel. Zij is een echte ratee [mislukkelinge] en haar kinderen zijn ook al rateetjes [en haar man is een raté]. Hij wilde het rechttrekken door recht praten wat krom is. De noten vind je onderaan de bladzijde, op de linkerpagina links onderaan en op de rechterpagina onderaan rechts. Wat, spannen zij een référeetje of zelfs meerdere référés aan? Zijn redevoering bleek een redengevend argument voor zijn arrestatie.
2. Pro rege, lege, grege betekent 'voor koning, wet en volk' en was het devies, onder meer van de Prins van Oranje in diens strijd tegen de Spanjaarden. Is er verschil tussen een recepisje [bewijs van ontvangst] en een reçuutje [vrijwel hetzelfde]? Binnen de real time krijg je altijd antwoord van de computer. Niet iedere bereisde roel is een razende of stenen roeland. Succes is toch the real thing. Een rechter moet recht doen en is recht doend. De Razende Bol is de zandplaat Noorderhaaks, een bij eb droogvallende plaat voor het Marsdiep bij Texel. Hij bezondigde zich aan reinardieën à la Reinaert [Reintje] de Vos. Is des boekdrukkers reïmponeren [vellen opnieuw maar anders in de vormen slaan] gere-importeerd? Een receptakel is geen takel! [Wel: een vergaarbak, een ontvanger.] Kan een reïncarnatie gere-itereerd worden? Geen idee. Hij is proactief als pro-islamman. Met '*ckw*' binnen artikelen: back-wounding calumny (Shakespeare), picknickweide, duckwalk (rock-'n-roll, Chuck Berry), pickwicksyndroom (apneu) en playbackwedstrijd.
3.
Het laisser-faire [economisch
vrijlaten] moet je vooral niet
verwarren met het savoir-faire [wereldkennis].
Kijk: kleurrijke picassovissen! Spreek 'kontjeshaken' eens
goed uit [niet: haken]. De
cochenilleluis [productie
van karmijnzuur] wordt door het
gepeupel ook wel konzenielje
(niet meer in VD
2015) genoemd. In de fysica
kennen ze de kooi van Faraday [netwerk
voor het afschermen van magnetische velden]
en bij de mijnwerkers de kooi van Davy, de davylamp, de daviaan
[lampenkooi i.v.m.
mijngas]. Een kookaburra is een
lachvogel. Een kooknis is een scullery. Een lpg-installatie
wordt schertsend kookstel genoemd. Met een koollong heb je antracose
(veel met
antraciet
gewerkt!). Met koolstofschulden
worden Kyotokredieten (net
als Kyotonorm niet in wdb., wel: Kyotodoel)
bedoeld. Het kooltje-vuur is een soort van adonis (ja,
die! – plant dus). In Nederland
heeft men het Wetboek van Koophandel en de Kamers van Koophandel (en
Fabrieken) [KvK
en F], in Vlaanderen de Rechtbank
van Koophandel. Worden bij het koorddansen koordansen
uitgevoerd? Vast niet. Helpt een
koortsmiddel, een antipyreticum, tegen de koortslip, herpes labialis?
Helemaal eens, o zo Koos!
4. Wat is gangbaarder, kop-en-bak of kop-en-schotel? Hij verhuisde kop over bol, halsoverkop. Het was zo koud buiten, ik moest me helemaal warm lopen. Is earl grey hetzelfde als earlgreythee? Een EWS is een earlywarningsyste(e)m. Met een ebullioscoop onderzoek je het kookpunt van vloeistoffen. Geschubd is écaillé, ecarteren is ecarté spelen, écartelé en sautoir is in de heraldiek schuin gevierendeeld en de ecart is het koersverschil tussen vaste en premieaffaires. De e-business wordt ook wel e-handel genoemd. Is de échéance het verval van een termijn? Een echel [èh-chuhl] is een bloedzuiger, een echelle [ee-sjèhl] een toonladder. Ken je die eclogenbundel (GB/VD + n / ‘s)? De écriture automatique is een ordeloos geschrijf, de écriture artiste vernieuwend. De ecrue [touwkleurig] jutezak was kaduuk. Een edammertje is een Edammer kaas. VD kent de e-dentifier niet als paslezer (ABN-AMRO: e.dentifier). De Eenheidsvakcentrale [EVC] is reeds lang ter ziele.
5. Het ediacariuma (VD, GB, geen mv.) is het laatste tijdvak van het precambrium, het eemien de Saale-Weichsel interglaciale tijd. Op het eendenlijk werd autopsie toegepast. Het dictee is bijna volzet (Vlaams). Het kenmerkt zich dus door bijna-voltalligheid (bijna voltalligheid). We moeten de een-na-laatste fastferry halen. Een een-op-eenrelatie illustreert het begrip een-op-een [1-op-1]. Dat zou ik zo een-twee-drie niet weten. Een eenspan is een half tweespan. Een eersteklasser zit in de eerste klas. Dit is de eerste prijswinnaar die jonger dan 18 jaar is, een eersteprijswinnaar dus. Was dat verleden of eerverleden jaar? Die spuit elf van een egghead [punthoofd, intellectueel, geleerde] mengt zich er op zijn elfendertigst [langzaam en omslachtig] ook nog in. Het effluent [gezuiverd afval- of rioolwater dat op het oppervlaktewater wordt geloosd] kan zo de Westerschelde weer in.
6. Hé, kom 's effe, je moet niet zo effen [onaangedaan] kijken. Wat is de effectus civilis [civiel effect, maatschappelijk gevolg] van dit diploma? Eierlevendbarend is ovovivipaar. Hij hoefde geen hupstootje (opkontje), hij deed het al eigener beweging. Eilaas, (ei)laci, wat een misère! De eindeloopbaan is een Vlaams begrip, de eindeloopbaanregeling dus ook. Doorhalen wat niet van toepassing is: eindspellen – eindspelen – spellen – concreet voorwerp, OS – Olympische Spelen [TA]. Wil jij mijn eken [eiken] tafel? Een e-card is in goed Nederlands een e-kaart. De ejectknop [ie-dzj] gebruik je vaak [cd uitwerpen, etc.]. Ze spreidde een elegante élégance [elegantie] tentoon. Elke Elfstedentocht voert langs elf Elfstedenstadjes. Hij vertoonde een niet-geringe [niet geringe] elocutie [welsprekendheid]. Embonpoint is beginnende dikbuikigheid. De monding van een rivier wordt ook embouchure genoemd. Emendatie is tekstverbetering. Een emerald is een smaragd. Ik vind het emmes [prettig, leuk, fijn – immes, etc.].
7. Kristallen kunnen enantiomorf [elkaars spiegelbeeld] zijn. We kennen de encefalitis postvaccinalis [na inenten met koepokstof] en de encefalitis lethargica [slaapziekte]. Enchilada's zijn opgerolde en vervolgens gebakken tortilla's. Engelrein, dat wil ik zijn! Er gaan 20 engels [gewicht] in een oud-Hollands ons. Een engeltjesmaakster klinkt mooi, maar dat is niet zo [onbevoegd aborteuse]. Het enjambement is het doorlopen van een zin van de ene versregel in de volgende. De ententeafspraken [vriendschap tussen mogendheden] waren boterzacht en flinterdun. Een entr'acte dient als aktekoppelaar. Wil je dit gordijn van een entre-deuxtje [tussenzetsel] voorzien? Een entrefiletje vind je in de krant [kort bericht in redactioneel gedeelte]. Kun je dat entremetstje [tussengerecht] nog wel op?Een enuntiatieve opsomming is niet-limitatief [niet limitatief]. Een eolusharp (genoemd naar Aeolus) speelt uit zichzelf, als er wind is. Is er nog een (nuance)verschil tussen epateren en épater le bourgeois (dat is weer niet helemaal 'de kluit belazeren')? De 'd' in 'hoenders' is een geval van epenthesis [inlassing klank of lettergreep]. Pijpbeenderen hebben als regel een epifyse-uiteinde [met groeischijf].
8. Epifyten [op andere plant zonder voedselonttrekking] zijn geen lastige kompanen. Epigonen zijn een soort van navolgers. De epiglottis is het strotklepje. De nieuwe wethouder moet zich nog helemaal warmlopen in zijn pas verworven functie. De eersteprijswinnaar ging met een vracht aan prijzen naar huis. Een epigram (grafschrift): Hier ligt Jan Poot, hij is nu dood. Dat is een mooie episodefilm. Het epitheel is een dekweefsel. Wat is een epitheton (ornans) [vaste verbinding: zoals in de rozenvingerige/roosvingerige Eos]? Epochemachend is epochaal, epoque (vergelijk belle époque) makend. Welke epochenselectie zou jij maken? Beroerd, zo is hij eraan toe. Als je een ereprijs wint, win je dan een veronica [plant]? Dat moleculerooster (VD) is erg regelmatig. Bij zijn burotica bewaarde hij zijn erotica [erotische artikelen]. Een ersatz is een vervangingsmiddel. Een erytrocyt is een rode bloedcel. Het esculaapteken, de esculaap, is naar Aesculapius genoemd. Wat doe je met de esc-toets [escape]? De escortboy kreeg een politie-escorte mee naar huis.
9. De Escosijnse (blauwe) steen is blauwgrijze hardsteen uit de groeve van Ecaussinnes. Het exordium is de inleiding tot een rede. Esoterisch is voor de happy few, exoterisch voor iedereen. Bij een exotherme reactie wordt warmte afgegeven. De expertise-uitwisseling verliep gladjes. Hij gebruikt 'vanzelf' als expletief [overbodige toevoeging]. Welke expo's [expositie] staan er op de rol? Zijn extase-uiting was disproportioneel [buiten proportie]. De extraneus [geen colleges, etc., wel examens] deed het extraordinair [buitengewoon] goed. Een estrik is een plavuis. Daar heerst een estuariene [riviermond] cultuur, geen mariene [zee]. Wie heeft na de tussensprints de etappe-eindzege behaald? De ethologie is de gedragsleer. Bij het etiolement groeien planten geïsoleerd in het donker op. Het et-teken is de ampersand (&). Die etude-uitgave is vrij prijzig. Niet elke Europeaan is een Europeeër, elk Europees Parlementslid zou dat wel moeten zijn. Welke kenmerken heeft het europide ras? Vissen ervaren daar een enorme eutrofie [voedselrijkdom].
10. Wist je dat euzies ozingen (hozingen, euzingen – uitstekend gedeelte van dak) zijn? Het feminiene evacueetje werd goed verzorgd. Bij de evangelisatie wordt het evangeliewoord verkondigd. Zij (waarom altijd een zij?) vertoont evasief [ontwijkend], evasorisch gedrag. Hij heeft een groot evocatief [beeldend, plastisch] vermogen, is dus sterk in het evoceren (evoqueren – voor de geest roepen). Zijn evenwichtssituatiebehandeling viel onder die neuroloog. Geëxalteerd [in verrukking, vervoering] keken ze toe. Incarnatie is een Bijbelse term en betekent vleeswording (vergelijk: reïncarnatie). Die bullebak is een ex-drilexercitiesergeant. In exils (verbanningsoord) is het verblijf niet prettig. Er zijn acht Dundeeërs via Ierland meegekomen.
