2283 Dictee donderdag 01-07-2021 (2) dictee Dictee Herman de Man (IJsselstein, live) 2021 √ x

Dictee - dictees [2283]

Dictee Herman de Man (IJsselstein, live) 2021

Herman de Man, een kleine tijdreis (auteur: Gé Vaartjes)

1. Het is een voor de hand liggende gedachte om, nu deze zomer de chroniqueur van de Utrechtse en Zuid-Hollandse polders, Herman de Man, in het zenit van de belangstelling staat, eens stil te staan bij enkele essentiële veranderingen in de laatste decennia.

2. Sinds het verscheiden van de ongeëvenaarde streekromancier, schepper van individuen van gevarieerde gezindte en excentrieke pluimage, heeft de wereld een metamorfose ondergaan en lijkt zij in niets meer op de epoque [maar: belle époque] van De Man.

3. De Man, een pseudoniem voor Salomon Herman Hamburger, hanteerde een plastisch pseudodialectisch Nederlands, dat een grote distantie vertoont met het indertijd gangbare Nederlands, maar dat ontegenzeggelijk een authentieke sfeer in zijn boeken heeft gecreëerd.

4. Zijn taalgebruik lijkt in niets op de huidige smeuïge, polyinterpretabele teksten en geoliede mini-essays, en al helemaal niet op verre van scrupuleus ge-e-mailde kreten.

5. Het Standaardnederlands lijkt bij het oudpapier [GB ook los, VD los, beide goed] gedumpt en vervangen door een pseudo-intellectueel taaltje dat doordrenkt is van Engelse termen, zoals lowbudgetfilm, rock-’n-roller, all-inpakket en sciencefiction.

6. Waar in de tijd van De Man nog veel brieven geschreven werden waarin zich ware epistolaire genieën manifesteerden, bestaat er tegenwoordig vooral een enerverend mobieltjesverkeer tussen Goereese [ook bv. Heverleese, maar farizese – want ‘farizee’ bestaat niet] pubers, Hindelooper [Hindeloopen, plaats in Frl.] dreumesen met babyeczeem, rooms-katholieke Dokkumers en Nederlands-hervormde Bussumers, terwijl louche sites van wreedaards met sexappeal uit de overzeese gebiedsdelen ook worden gefrequenteerd.

7. Kwam De Man in zijn jonge jaren niet verder dan het pittoreske en feeërieke Oudewater en omgeving, anno [gezegd: in cijfers] 2021 is de hoeveelheid cultuurreizen geëxplodeerd; de contemporaine mens, uitgekeken op mistroostige nieuwbouwwijken, prefereert een Sri Lankareis of een trip naar Bordeauxs omgeving [uitspraak basiswoord: bohr-doo – zonder sisklank – en dus een s erachter].

8. De kleine Sal Hamburger genoot tot zijn verdriet weinig onderwijs, maar ontwikkelde zich tot een erudiete autodidact, met respectueuze waardering voor het onderwijs dat hem onthouden was.

9. Hij zou zich nu het apelazarus schrikken van de door hovaardige onderwijsayatollahs aangerichte klerezooi op onderwijsterrein, met veel overbelaste docenten, ongeacht of ze Frans of aardrijkskunde doceren, of iets vertellen over de Tweede Wereldoorlog, Kerstmis, de islam of de middeleeuwen.

10. Zo bezien lijkt de tijd van Herman de Man de goede oude tijd, maar ook toen waren er exorbitante en desastreuze misstanden, veroorzaakt door snode bewindvoerders en andere koekeperen [versteende uitdrukking] die een onrechtvaardige maatschappij genereerden, door Herman de Man even ontroerend als krachtig aan de kaak gesteld.

 

 

 

 

2282 Dictee donderdag 01-07-2021 (1) dictee Dictee van de dag (256) √ x

Dictee – dictees [2282]

Oefendictee 601 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (256)

1. De geldladefabrikant (GB, VD - n/s) deed goede zaken. In Roeselare was er een geldomhaling [collecte]. Hij gekte [schertsen] maar wat. Er zat geen leidraad bij de geleidraad. De gelebek is een Surinaamse zangvogel. Dat is zegge en schrijve drie euro vijftig. De teams die gelijkstonden in de competitie, hebben gelijkgespeeld. In de Republiek van Zuid-Afrika vieren ze de Geloftedag. Hij heeft meerdere geloofscrises [crisissen] overwonnen. Wie heeft er geluidsopnameapparatuur [n/s]? Bij verrassing verscheen de gelukbrengende geluksbode. Wat weet je over de gematria [geheime getalsymboliek van de joden in de middeleeuwen] van de kabbalisten? Is een gemeenschapsexecutieve [regering van het gewest, vgl. de Vlaamse executieve] net zoiets als een accountexecutive [zit in top multinational]? Zijn gêne is gênant. Dit poeder heeft een geluleverpakking [n/s, capsule]. Ik ben dat gemeier [gezanik, gemekker] beu. Er zat een gemêleerd gezelschap. Eet dat genadebrood [n/s] nou maar. Een generalissimus is een opperbevelhebber met buitengewone volmachten. Het gendarmepeloton [n/s] rukte uit. Aan de orde is de genesis van het boek (Bijbelboek) Genesis.

2. Zijn geneugtebeleving [n/s] was enorm. De genocideveroordeling [VD: n/s, GB: s] was te slap, vond ik. In die geniza (mv.: genizot) worden geschriften (zeg maar: de joodse bijbels) met het vierletterwoord voor God [JHWH, JHVH – tetragrammaton – los daarvan ook: tetragram] bewaard [mogen niet verbrand worden ...]. Hij droeg altijd een genoffel (jenoffel, ginoffel – anjer), prins Bernhard (met of zonder sint-bernardshond). Je genoom op een chip in je hoofd, altijd bij je! En de winnaar is … Jan van Gent … en hij wint een jan-van-gent. De gerant zwaaide de scepter in het hôtel garni. Wat is een gentleman-trainer? De geraamteafbeelding [n/s] was heel precies. Hij was gepikeerd over haar gepieker. Een gerenoek is een giraffengazelle. De (Het) gersten is gewoon gerstebier. Het geruchtencircuitje heeft zich op deze geruchtmakende zaak gestort. Zij is lid van de Alleenzaligmakende Kerk, de Kerk van Christus. Zij rustte met een nog geruster gevoel dan eerst. Het geschiedde: het geschiet stopte abrupt. De geschutstelling stond eigenlijk op de verkeerde plaats (plek). Dat geuzenvolk zou toch nooit een geuzelambiek drinken?

3. Zijn woorden zijn vlijmend [vliemend] scherp [vlijmscherp] als een geselroede. Die armoedzaaier is totaal gesjochten [arm, er slecht aan toe]. Die knul is helemaal mesjogge (sjoeg, mesjokke, besjokke, mesjoege – gek, zot, dwaas). De geslachtsziektebestrijding [n/s] is aanzienlijk vooruitgegaan. Is er een nuanceverschil [n/s] tussen gestand doen en gestand blijven? Wie was er toen Gestapo-chef (Geheime Staatspolizei, vgl. Benelux-land)? Zijn gestalteschaduw [n/s] was grappig. Er werd heel wat afgesteggeld (GB, VD ook: afgestecheld). Het waren getroebleerde geesten. Troubadours waren oorspronkelijk minnezangers. Wat is de getalsterkte [n/s] van die compagnie? De termen getij- en getijdenbeweging worden beide gebruikt. Die alt heeft een rijk getimbreerde stem. Houd toch op met die buren te tormenteren [kwellen]. De Geünieerde Gewesten hadden de Unie van Utrecht gesloten. Hij heeft het jus promovendi [recht om diploma's, ook met de doctorstitel, uit te reiken]. Dat gebied is geürbaniseerd, verstedelijkt. Die gevaartebeschrijving [n/s] klopte niet helemaal. Eerst gevangenzetten, dan gevangenzitten.

4. De gevechtszone was heel smal. Doen we dat gevieren of gedrieën? De gevinde kortsteel is een grassoort. Hij ging zijn gevoeg doen [behoefte]. De gevleesde [ontvleesde] huiden zagen er goed uit. Klaas en de zijnen kwamen als laatsten. Dat zijn niet de eerste de besten. Ben je nog gewaargeworden dat hij gewag maakt van een nouveauté [nieuwigheid]? Die geweldsscènevertoning [s] was abject [verachtelijk]. Het gewoonterecht [n/s] geldt hier. Het boek gewordt je dra [spoedig]. Hoe is de gezagsstructuur in het Britse leger? Hij lijdt aan gezichtszwakte. Alle gezindten zijn vertegenwoordigd. De ghazidsja is de heilige oorlog van de moslims tegen de ongelovigen. De ghibil is een hete woestijnwind in Noord-Afrika [en de gerbil een woestijnrat – g van goal]. Gigahertz wordt afgekort tot GHz en giga-elektronvolt tot GeV. Ghee [gie – g van goal] is geklaarde boter. Hij giegaagt [balken] als een ezel. Waarom heet een bintje gifpieper [veel landbouwgif bij telen]? Gigues zijn dansen in trippelmaat [één beklemtoonde tussen twee onbeklemtoonde lettergrepen]. Met die gijn [takel] was er veel gein [plezier].

5. Het bier staat nog in het gijl [is gistend], en de chijl is vet bevattende lymfe. Gierstuitslag is miliaria. Het gildewezen [n/s] is er echt niet meer. Hij is erkend gimmickverkoper. Je zult maar lijden aan het gillesdelatourettesyndroom [+ 4 variaties]. Een ginseng is een Chinese plant, de wortel wordt als afrodisiacum [lustopwekkend middel] gebruikt. Hij zit ginderachter. Hij draagt glacéhandschoenen [nooit bnw.!]. De glacis [talud] is onderdeel van de contrescarp [buitenoever vestinggracht, t.o. escarpe]. Hij gispte [berispen] de maker van het gipsen beeld. Veel girondijnen [1789, gematigde republikeinen in Frankrijk] werden door de jakobijnen [heftige democraten] vermoord. Bij meerkeuzetoetsen [n/s] heb je altijd een giscorrectie (Bij 30 driekeuzevragen gok je er statistisch gemiddeld al 10 goed.)

6. Een gilet is een vest. Zou zo'n griot (jali, bij ons: troubadour) weleens een griotte [morel] eten en een griotje [zout dropje] snoepen? Een
glas-in-loodraam wordt van glas in lood gemaakt. In die glazenkast (glazen kast) kun je wel met een glazendoek aan de gang. Die rok begint te gleeën [versleten plekken vertonen]. Hebben noren ook glijijzers? Met kapotte muziekinstrumenten maak je glitch [muziek ermee]. Een glissando wordt glijdend gespeeld. Glauberzout [mirabiliet] helpt bepaald niet bij een primair of secundair glaucoom [oogaandoening, groene staar]. Wat is de glottisslag [explosieve klinker via de glottis = stemspleet]? Het glutengehalte is daarvoor bepalend. De gnomen [aardgeest] stonden naast de gnomon [zonnewijzer]. In een glyptotheek vindt men glypten, gesneden stenen. Gleizen [van gleis] schotels hoeven niet per se gegleisd [verglaasd] te zijn. Glycogeen is spiersuiker. Het glycinegehalte [Gly, G] was laag. Waar worden gobertangestenen gevonden? In Gobertange, Waals-Brabant. We zijn gered, godlof. Die flitsfoto is godsonmogelijk, ik zat in het buitenland. Haal dat maar uit het goederendepot. De goedheilig man [GB ook: aaneen] komt eraan. Hij trachtte me te verleiden met de soesjes: kom er aan, bracht hij te berde.

7. Met goenagoena worden zekere tovermiddelen aangeduid. Waarom schrijf je go-getter wel of niet met een koppelteken? Een golem is een joodse sagenfiguur, een soort van kunstmens van klei. Het Goidelisch [GB] behoort tot de Q-Keltische talen [Wikipedia]. De arminianen waren de remonstranten [verwierpen genade en predestinatie], de gomaristen de contraremonstranten [hun tegenstanders]. Gompie (gossie), had ik het niet gedacht! Hoe groot is ons gonadearsenaal (n/s – geslachtsklier)? Lijkt een gondola [bij etaleurs: open (hang)bak voor het etaleren van artikelen] op een gondel? Een naam voor Venetië is gondelstad. Die david-en-goliathverhalen [David en Goliath, Bijbel] zijn nogal abstract. De gouwleider [gewest, landstreek] had gesproken en daarmee basta! Zij is graeca [beoefenaar van het (oude) Grieks, man: graecus]. Hij is een opmerkelijk graffititekenaar (met spuitbus en viltstift – graffito bestaat uit inscripties - vgl. sgraffito). De grafrede-uitspreker [s] wees op de graftombeteksten [n/s]. Waar is mijn granaten [van granaat, edelsteen] halsketting? Hij wil nog steeds per se zijn granje (gram, grande, grand) halen. Heeft zij een grand slam [tennistitel] gewonnen? Kun je op een grandslamtoernooi een grand-prixzege boeken?

8. Hij noemde een granny smith een grannysmithappel. Een granman is een stamhoofd bij de bosnegers. De parttimewethouder [parttime wethouder] heeft verder een graszodenbedrijf. Het grasvlakteareaal
[n/s]  was enorm. Ik houd van gooi-en-smijtfilms, vooral als die in goud- en zilverwinkels spelen. Hij gordde zijn zwaard aan de heup. Gorgelen doe je in je gorgel [strottenhoofd]. Gorgonzola is uit koemelk bereide, door schimmelwerking blauwdooraderde kaas. Een achterklapjournalist verspreidt gossip [geruchten, kletspraatjes]. Hoe verliep die goudgehaltebepaling? Ik wil gouda [Goudse kaas] op mijn brood. De gothique rayonnant is de rayonante gotiek (de flamboyante kwam daarna). Vredestichters zijn conflict(ver)mijdend [VD]. Gothic novels zijn voor gothics [aanhanger gothic stijl] een inspiratiebron uit de gotiek en laatgotiek. Een gotspe [onbeschaamde brutaliteit] maakt altijd een gotspieuze indruk. Conferven zijn flabben. Er zijn nog wel verhalen die met gotisch schrift in de Gotische taal geschreven waren. Wat confiscabel is, kan geconfisqueerd worden.

9. Tapioca is cassavemeel (van de maniok, broodwortel, yuca). De yuccamot bedreigt zekere sierplanten. Wasabi is Japanse hete groene mierikswortelpasta. Er liepen heel wat travo's [travestiet] rond. Is een procureur des Konings net zoiets als een commissaris van de Koning(in)? Hij verkoopt zijn gravureverzameling [n/s]. Wat is de juiste Greenwichtijd nu? Hij had geen greintje benul van de last die ik van de grijnen [mondzweren] had. Dat greinige [korrelig] schilderij is geinig. Het wordt wel een gribus met al die gibussen [hogehoeden] en dan de ponems [gezichten] daaronder, sommige geheel en al in de lorum [dronken]. De drie Grieken begaven zich naar een griek. Ans is een grien [huilt, grient om een kleinigheid]. Het groeicurveverloop [n/s] staat me niet aan. Een grietman bestuurde een grietenij [Friese gemeente]. Een grietjebie is een tiran [vogel!]. Grigri's zijn amuletten. Auto's hebben soms grills (GB) of grilles (Fr). De grime [graajm] is een van oorsprong Britse stijl in de popmuziek die beïnvloed is door onder andere hiphop, drum-'n-bass, 2 step (muziek, de twostep is een dans!) en reggae.

10. Je bent zo dom als een steppe-ezel [n/s]. Grisailles zijn grauwschilderingen: alsof de dauw eroverheen ligt. Is groenharthout erg hard? Kan een groenpootruiter op een paard zitten? Ja [snipachtige vogel!]. Je zult maar groupies [reizen popmusicus achterna] als groepage [verschillende vrachten samen] verzenden … Welk grotenbedrag [uitspraak: tuh - enk.: groot] moest hij in die fabel betalen? Wat is een grootmajoor? Hij heeft al een grootmeestertitel. De grootteorde [n/s] is de orde van grootte. Een grosse begint binnenkort met "In naam des Konings". Terwijl de gruttenbrij pruttelde, breide ze stevig door. De ziekte van Basedow betreft de schildklier [overmatige werking].

 

2281 Dictee woensdag 30-06-2021 (1) dictee Dictee van de dag (255) √ x

Dictee – dictees [2281]

Oefendictee 602 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (255)

1. Guacamole is puree van avocado met ui, crème fraîche en tabasco, geserveerd als vulling van tortilla's en als dipsaus bij taco's. De Peruaanse guano is de beste mest die er is. Wist je dat djamboe bidji gewoon guave is? Let op: niet de djamboe monjet! GB, wat is een guesthouse [lodge, eenvoudig gastenverblijf]? Guipure(s) is (zijn) een soort van reliëfkant. Met gulab jamun worden sponzige deegballen uit de Indische keuken aangeduid. Het Australische guldenweit is een soort van reuzentarwe. De gunnera is een rabarberachtige tuinsierplant. Dat is een guste [droogstaand, niet drachtig] koe. Met zijn gummistok ging de juut de gummi-jasdrager te lijf. Het exercitiepeloton deed het excellent. Maffiosi zijn maffioten. Alle soera's [hoofdstukken Koran] kent-ie van buiten, ook de soenna [levensregels] helemaal, maar de Hadith [overlevering van aan Mohammed toegeschreven uitspraken en handelwijzen; het boekje is een hadith] niet zo goed. Bij softrock en -pop (rustige, zachte popmuziek met poëtische songs) en soft music kun je soften (zij boften en softten). Een soho is duidelijk een small office home office.

2. Een mooi voorbeeld van een sond is de Sont. Met somoni's betaal je in Tadzjikistan [TJS]. Als een zombie liep de somnambule [slaapwandelaar] in het rond. Als je sonjabakkert, kun je heel goed sonjana's [klimmende aardbeien] eten. Kun je een sonnettenliefhebber sonificeren [met geluidstrillingen behandelen]? Echt, is hij (antropo)soof? Ze krijgt shiatsu (drukpuntmassage). De opgevangen flarden waren: … is … gesherardiseerd [verzinken door met zinkpoeder te bespuiten]. Een sheltie lijkt op een kleine collie. In Shakespeares gedichten komen shabby [sjofel] geklede figuren aan de orde. De Sierra Leoonse deelnemers zouden paella eten. Zou een sidderaal besef hebben van het siderale jaar [sterrenjaar]? Bij de Grote
Sint-Bernhard lopen sint-bernardshonden rond. Shoyu is dunne sojasaus uit Japan. Sinofielen [bewonderaars China en Chinezen], verenig u. Ik mag ze graag horen, die siksiyuru's [zingende cicades]. Wie gaat de shish kebab [geroosterd vlees] halen bij de chinees? De silvicultuur is de bosbouw. Ojieven of cimazen worden sima's genoemd. Een cimetière des arts is een museum. Een cinderella is een niet-echte postzegel.

3. Een groupie trekt met een popmuziekgroep mee. Als je een plank geel verft, is die geel geverfd en dus geelgekleurd. Hoe spreek je 'tactel' (tahk-tèhl – synthetische stof) uit? Alle souterliedekens vinden we in een souter [psalmboek]. Flanel is spagnolet en een draairoede is een spanjolet. Een spanjolenvanger [bij de drukkers - vlekje in drukwerk] is een spanjaard en sommige Spanjaarden drinken spanjool [zekere drank]. De mediator kwam eraan te pas. Tibia's zijn scheenbenen. In het souterrain werden sous-vide [in vacuümverpakking] producten bewaard. Alle soussies zijn Marokkanen afkomstig uit het Soussgebied in Zuidwest-Marokko. Geen gezicht: souspieds [schoenriempjes] onder een soutane [toog]. Die man aan spillezijde [vrouwelijke linie] had spillebenen, maar had hij ook spillenwervels [deel van een weefspil]? Je zal met de spinnaker (GB ook: spinaker – ballonfok) op je spitzen [balletschoenen] nog maar aanhebben. Met spruw [stoornis darmslijmvlies] gaat intolerantie [overgevoeligheid] voor gluten [ook wel: mv.] gepaard. Bij die spyfi [fictie met spionage als thema] kwam spyware [volgsoftware] aan de orde. Met een spudpaal veranker je werk- of binnenschepen. Spillage [verloren uit vaten] kan ook gestolen zijn.

4. Op Sint-Steven is het tweede kerstdag, dan eten we het restant stevens, sint-nicolaasgebak. Op Sint-Maarten [eiland of feestdag] vieren we het sint-maartenfeest. Op sint-salarius wordt de Heilige Salarius herdacht. Het sint-philippuskruis is een liggend Latijns kruis. Weet jij misschien of in het Sint-Jansevangelie het sint-jakobskruiskruid (jakobskruiskruid), de sint-jakobsschelp, de sint-jansbroodboom of het sint-jansschot [nieuwe loten boom ten tijde van Sint-Jan, 24 juni, ook: sint-jansgroei, sint-janslot, janslot] voorkomen? Tijdens de roggeoogst wordt er niet op roggen gevist. Het Sjavoeot is het Wekenfeest, het joodse pinksterfeest. Slivovitsj is een zeer sterke drank. Neem nog een sjekkie (shagje). Hoeveel sjekel (symbool: ILS – Israël) heb je voor dat sjek (loshangend vrouwenjakje) betaald? Een skua is een reuzenroofmeeuw, ska is muziek, en skyline [silhouet stad] en skai [soort kunstleer], dat weet je wel. Hij beoefent zowel skeet(schieten) als skate(boarden). Echt waar, skypen [internetbellen] doe je met Skype. In een ketchje [kaag, platboomd] kun je varen, een sketchje [ironisch toneelstukje] houdt men en stretch(stof) is rekbaar. Onder stress [druk] wordt alles vloeibaar.

5. Na de grandslamoverwinning in het grand-prixtoernooi volgde een bras- en slemppartij. Voor het slapengaan wilde de slampamper [leegloper] nog even een slashermovie [zeer bloedige horrorfilm] bekijken. Craqueleren is craquelé, een samenstel van craquelures – kleine barstjes, vertonen. Een pelerine (pelerientje of pelerinetje VD) is een kraagmanteltje. Een cantilever [èh/ah ie èh uh] is een kraagligger [bij stucwerk]. Een koema is een kraagbeer met V-vormige witte tekening op de borst (Japan, Tibet). Draag jij kraagbaleinen [in de punten van kraagjes]? Een corbeau is een kraagsteen. Wat gebeurt er in een capermovie (heistfilm – iets kostbaars kapen)? Kraakbeen (cartilago) bevat chondrocyten (kraakbeencellen) en wordt gebruikt om chondrine (kraakbeenlijm) te maken.

6. Kraaktanden (krijzeltanden) is op de(!) tanden knarsen [het tandenknarsen]. Ze ligt nog in het puerperium [kraambed] en heeft flegmasie [kraambeen]. Hij wist niet dat hij daar terechtkon. De kraanvogel keek omhoog naar de Kraanvogel [sterrenbeeld]. Wat voor soort poes is een krabbekat (die krabt, ook: kattig meisje)? Is dat krabblikje nog vol of al leeg? Hoeveel krachs (ineenstorting bank of handelshuis die crisis veroorzaakt) heb je zelf meegemaakt? Het vonnis gaat in kracht van gewijsde [geen beroep o.d. meer mogelijk]. De Krachten [een van de negen engelenkoren, r.-k.] kan vast mooi zingen. Futpeeën zijn krachtpatsers. Een powernap is een krachtslaapje. Krajs zijn deelgebieden van de Russische federatie. Als krakepit [sukkelt, bedlegerig] komt hij regelmatig bij de chiropractica, de kraakster. Na de polonaise wordt de krakowiak gedanst. Een agrafe is een krammetje [voor huidwond]. Dat is al zo oud als de weg naar Kralingen (en Rome). Krambamboeli is punch (niet te verwarren met kajapoet(ih)olie!). Een krammat [tegen helling dijk] is een stromat. Ben je nou helemaal krankjorum [gek]? Met een spasmolyticum [geneesmiddel tegen kramp] hoor je geen kramp(pijn) te krijgen. Krampstillend is antispasmodisch. In darmscheil [mesenterium, weivliezen van ingewanden] zit vet. Meekraprood is alizarine.

7. Alles staat kriskras, schots en scheef (grieks en dwars), door elkaar heen. Dat kun je toch niet bij kris en kras, bij hoog en laag, volhouden, zweren? Het krasband is het kaardbeslag op de trommel van een kaardmachine]. De krasjestest (mantouxtest) is er voor de tuberculinereactie [tuberculosetest, tbc-test, tb-test]. 'Krassen' komt van het Middelhoogduits 'kratzen' [NL: kratsen) [klanknabootsend]. Kratesen [misvormd mens], en dan ook nog met karpatenkoppen [met aan onverzettelijkheid gepaarde domheid]? De kraton is de residentie van de Soesoehoenan van Soerakarta en van de sultan van Djokjakarta, en het voormalig verblijf van de vorsten van Atjeh. Krawkraw [kraa] is chips van de cassave. Een kravat is een stropdas, een cravate noire een black tie, en een cravate blanche een white tie [avondkleding]. Het krav maga is ontstaan in het Israëlische leger [zelfverdedigings- en gevechtssport]. Hoelang duurt lang krediet? Een kredietgever is een crediteur en een kredietkaart een creditcard (creditkaart). Een kredisis (niet meer in VD) is een kredietcrisis. Deze Kreeften [personen] zijn in dezelfde maand jarig. Hij kreitte me, hij treiterde me. Met cremortart (volkstaal ook: kremetart of krimmetart) wordt in de regel cremor tartari [een laxeermiddel] bedoeld.

8. Kremserwit is een fijn soort loodwitverf voor kunstschilders. Hij was diep gekrenkt. De amelanchier behoort tot de ribes [plantengeslacht]. Maak dat Krethi en Plethi [Jan en alleman] maar eens wijs. Dertig sterren vormen de Krib [in sterrenbeeld Kreeft]. Krill is walvisaas. De weg wordt daar een krimpenerwaarder [1 doorgaande en 2 afbuigende stroken]. Lees het woord 'kringgrepurnenveld' maar eens in een (één) keer goed. Hij is ertegenaan gelopen. Kringetjesspuwers doen aan baliekluiven of kringetjes spugen. In bananenrepublieken heerst veel kru/ipsie (van: corruptie). Ze droeg een krippen [van: krip, crêpe] sluier. Wanneer vond de Kristallnacht (pogrom tegen de Joden) plaats
[SS: 9 november 1938]? De RET was de Rotterdamsche Electrische Tram en de RTM de Rotterdamsche Tramweg Maatschappij. Het vakantie-uitstapje was zeer geslaagd. Hij drinkt liefst zeer(!) sterke drank. De kritikaliteit van deze kernreactor is onderwerp van discussie. Er is daarbij (bedoeld was: de pauskeuze) zonder meer een absolute tweederdemeerderheid nodig.

9. Eén Kroaat, twee Kroaten, hun munteenheid is de kuna [koe] (HRK). Wat is die kroepoek koelit [van onderhuid van de buffel] toch lekker! Men neme een kroesvol van die erwten. De winnaar van het croquet [spel met houten ballen en boogjes] kreeg in de regel een krokettentegoedbon. Pasteitjes moeten krokant (het bladerdeeg, feuilletee, zeg maar craquelé) zijn. Waarom is een ichneumon een krokodillendoder, doder van kroko's [at de eieren]? Een slangenkuil is net zoiets als een krabbenmand [plaats waar iedereen schade voor de ander wil]. Hij zou zich krom lachen, doodlachen. Die bochel is kromgegroeid. Hij moet nu kromlopen. Die tussendeur is kromgetrokken. Deze chroniqueur schrijft kronieken, maar ook chroniques scandaleuses [over persoonlijke schandaaltjes]. Een ileum is een kronkeldarm. Een kronkellijn vertoont kronkelingen. Hij heeft zijn Kronstadt gehaald: wat betekent dat nu weer [twijfelen aan waarde politieke overtuiging]? De Noordelijke Kroon is de Noorderkroon [sterrenbeeld]. Een crownglas is een kroonglas. Het kroontje der Zeven Smarten, der Zeven Vreugden, zijn rozenkransgebeden.

10. Waar lag de grens tussen Kroon- en Rijks-Vlaanderen? Cretins zijn kropmensen. Daar wonen krot en compagnie (mensen die in de schuld zitten) . De krugerrand is een gouden munt uit Zuid-Afrika. Is dit gekruid met Provençaalse kruiden? Wil je vanmiddag ongezifte [met ongebuild meel gebakken] krop-uit-de-zak [kropbrood] meebrengen? Het kruid-aan-den-balk en kruid-aan-den-zolder [plant] zijn door VD in de ban gedaan. Wie kent het Kruidboek van Dodoens nog? Een krotheer is een kale jonker [bezit niets]. Een maraboe is een kropooievaar.

 

 

2280 Dictee dinsdag 29-06-2021 (1) dictee Dictee van de dag (254) √ x

Dictee – dictees [2280]

Oefendictee 603 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (254)

1. In de kruidhof [met kruidmoes/kruudmoes] stond een voormalig kruithuis. Ik wil komijnekaas. Het ijs vertoonde kruiing. Kruimeldeeg is pâte brisée. Hij neemt altijd die kruip-door-sluip-doorverbinding. Noem je dat een kruip-uit of een kruip-in [armelijk klein huisje]? Een Maltezer kruis is een johannieterkruis. Sommige oudgereformeerde gemeenten noemen zich Gemeente onder het Kruis (die bestaat dan uit kruisgezinden). Een Egyptisch kruis is een ankh. Hij is drager van het kruis van Lombok [1896]. Zij is lid van het Blauwe Kruis [de geheelonthouders]. Wat is staurolatrie [kruisaanbidding]? Is het Zuiderkruis het Kruis? Ja: Crux, sterrenbeeld. Toques en zoeaven zijn kruisbeschermers [homoniemen]. Rypofobie is smetvrees. ADHD (GB in toelichting ook wel: adhd) – onthoud dat nu eens – is attention deficit hyperactivity disorder. Zij kon er niet op komen, zij kon het zich niet herinneren. Het rattenkruid is de kruisbladwolfsmelk, daar vergiftig je echt niemand mee ... [wel met rattenkruit]. De Kruisvinding en de Kruisverheffing zijn allebei een kruisfeest.

2. De gekruisigde Christus is de Gekruisigde, of (Jezus) de Gekruiste (en ook het Kruislam, met als beeld een kruislieveheer). Op Aswoensdag ga je een kruisje halen. De Kerk onder het Kruis, een afscheiding van de Nederlandse Gereformeerde Kerk, is een kruiskerk. Een crosspass is een kruispass. Een rode kruispost(!) komt tweemaal negatief in de dagboeken voor. Een kruisrad bijt niet, maar is een tourniquet. Zouden ze nog wel plaats hebben in de Grote Kerk in Apeldoorn bij het Groot Bijbels Dictee, alwaar dat dictee zal plaatshebben? Een ksar (mv.: ksour oe) is een versterkt woestijndorp van de I/Amazighen (enk. beide Amazigh – in het Nederlands traditioneel bekend als Berbers), veelal bestaande uit een of meer gezamenlijke voorraadschuren met vierkante verdedigingstorens (tighremts of agadirs) en lemen woningen van twee of (soms) meer verdiepingen met een dakterras met slaapgelegenheid. Een kruitkoek [samengeperst kruit] kun je niet eten.

3. Hoe oud is het woord 'kruudmoes' [kruidmoes] al? In de kruisweek valt Hemelvaartsdag. Krulandijvie is frisee en een krulbol is een zottebol [bij het spel: plat en rond]. Ksi's belichamen de veertiende letter van het Griekse alfabet. Een ktèma eis aei is een bezit voor altijd. In Zweden houden ze van het kubbspel. Een kubist kan een aficionado van Rubik zijn. Een kudo('s) [oe/joe – ook: kudos – enk.!] is een uiting van waardering [op internet]. In een sprookje van Moeder de Gans komt Riket met de kuif als hoofdpersoon voor. Hij zal wel naar Kuilenburg gaan [bankroet gaan of doodgaan – Culemborg]. De finale is in de Kuip [Feyenoord, Rotterdam - wijk: Feijenoord]. Wat zou 'kuipjesteken' [volksspel, vaatjesteken] zijn? Werken kuipers [vatenmaker] met een kuippers [papierindustrie]? Wat moeten een kuise jozef en een kuise suzanna samen uitvoeren? Tja, kuisheid. Een külliye is een bijgebouwencomplex van een moskee, een kümbet is een vrijstaand islamitisch grafmonument. En werken zij ook met kukri's [oe] [mes van Gurkha's]? En wat is de Kulak? Heeft dat met de KU Leuven te maken? Ja; Katholieke Universiteit Leuven, afdeling Kortrijk. De hanen kukelekuden (werkwoord: kukelekuen).

4. Bestaat de Ku Klux Klan [KKK] nog? Kumdo is een Koreaanse zwaardkunst. Heb je 'Kuifje in Irak' al gelezen? Een kumquat is een zure vrucht en de kuna [oe] de munteenheid van Kroatië [HRK]. De kundalini is de scheppende energie in het hindoeïsme. Kungfu is een bepaalde traditionele Chinese vechtsport. Zij zijn kunnengenoten. Ik moet erop aan [GB – VD fout: (soms) aaneen] kunnen. Je hebt Kunst met een grote K en kunst met een kleine k. De kunst om de kunst is l'art pour l'art. De artes liberales zijn de vrije kunsten. De kunstacademie is een hbo-instelling. Kuren doe je in een kurhaus [oe]. Hoeveel jaar is Openbaar Kunstbezit al niet meer op tv? Een batikkunstenaar doet aan batikken. Wat jij insinueert, is laag bij de grond. Het lukte met veel kunst-en-vliegwerk 2025! Kunstgoud is oreïd. Een kunsthart is een hart-longmachine. Een kunstkween [kunstmatig onvruchtbaar gemaakte koe] is onvruchtbaar. Bij ouderen horen kunst- en hulpmiddelen. De kunstraad wilde een kunstraat [in een bijenkorf] doen schilderen.

5. Die bijl uit het steentijdperk is een waardevol artefact [door mensen gemaakt]. In dit rayon [die streek] moet hij rayon [kunstzijde] verkopen. Het kurieren am Symptom is zoiets als rommelen in de marge. De kurkeik is een altijdgroene katjes dragende (ook: katjesdragende – vgl. besdragend) boom. Kunstterpentijn is white spirit en een kunstvervalsster is een truqueuse [m.: truqueur]. Waarom schrijven we 'kurkentrekker', maar 'kurkestrik' [estrik = plavuis]? Zolang de lepel in de brijpot staat, doen we aan kurkjebreien, punniken. Indiërs en Hindo(e)stanen dragen vaak kurta's [oe] [hemd van rijkversierd katoen]. Kuru [2 x oe] [spongiforme encefalopathie bij kannibalen in Papoea-Nieuw-Guinea, lachbuien] dat is lachen! Ze is een echte kussebek [houdt van kussen]. Het ottoman is een wollen of zijden ripsweefsel, van ribbetjesgoed dus. Een kuster is een coaster [schip]. Er is koopwaar te kust en te keur. Cabotage is kusthandel. Een kustnevel is een cacimbo. Die kust- of zeestad floreert.

6. De aanduiding kut-Marokkaan [k-Marokkaan, denk ook aan:
troetel-Marokkaan, excuus-Marokkaan, Nedermarokkaan, mocro, soussie en Riffijn of riffie] is niet positief. Helpt een AZT-kuur (azidothymidine) aidspatiënten? Ja. Het woord 'café' schrijf je met een diakritische kuut (acutus, accent aigu). KV-nummers (Köchelverzeichnis) verwijzen naar werken van W.A. Mozart. Om de status quo (niet de status aparte!) te handhaven, moet je op je qui-vive zijn. In de Ster-reclame 2025 lieten ze een ster-van-bethlehem [GB, plant, dus niet – VD – de ster van Bethlehem, de Kerstster] zien. Die drugs zijn gestasht [èh] [geheim opslaan, drugs]. Het gaat staagjes aan, langzaamaan, vooruit. Ik ben niet te kwader trouw, want hij is de kwaaie pier. Hij is bezeten door de Kwade. Wat is het Joodse kwaad? Antwoord: de woeker. Hij heeft een duo boze buurmannen: hij moest tussen die twee kwade(!) kiezen. Is het uithalen van kattenkwaad een oudemannenkwaal? Met kwacha's betaal je in Zambia (ZWK, historisch: ZMK) en Malawi (MWK). Wat is de kwadratische vergelijking van dit oppervlak in cartesische coördinaten? In Indië is toeak palmwijn. Kwalijk nemen [altijd los] is (schertsend, cryptogram) stelen.

7. Kwaito is Zuid-Afrikaanse dansmuziek met traditionele Afrikaanse elementen en rap, hiphop, r&b (arrenbie, rhythm-and-blues), reggae en house. Kwakwabangi's zijn Surinaamse percussie-instrumenten. Die rare kwant stemde kwansuis [schijnbaar, quasi] toe. Kwantiseren is uitdrukken in quanten. Wat is het verschil tussen de existentiële [voor sommige geldt - ∃] en de universele kwantor [alle - ∀]? Een qubit is een kwantumbit [0, 1, beide of ertussenin]. De kwanza is de munteenheid van Angola [AOA]. De kwantumtheorie (quantentheorie) stamt van Max Planck. Een derde min een kwart is een twaalfde (reken maar na). Kan een kwartanker [geen tanker, maar 11 flessen wijn – anker = 44/45 flessen met 36 liter] varen? Nee, dus. De montezumakwartel behoort tot de kwartels van de Nieuwe Wereld. Het eerste kwartier zit tussen nieuwemaan (GB ook wel: nieuwe maan) en vollemaan (GB ook wel: volle maan) in. Dit boek is in kwartoformaat [qto] gedrukt. Wil je die pc-foto van het kwartszand een kwartslag draaien? Hij is nu president-directeur: alle ogen zijn gericht op Kwatta. Een kweekschaaltje [voor micro-organismen] is een petrischaaltje. Hij dicht regelmatig in kwatrijnen [gedicht, strofe van 4 regels].

8. Kwas is een Russische drank. De Kweekschoolwet slaat niet meer op de pabo. In de kweekkas [broeikas] zaten we kweekwee [gebakje, ook: kwee] te eten en dronken we kweewijn [uit kweeën, vrucht van de boom]. Kwela is jazzy dansmuziek (townships, Zuid-Afrika). Een kwelderwal is een door mariene afzettingen gevormde rug. Ik hou niet van die kwetssters. Opa is slap, hij krijgt een kwijlslab. Kwikbeits is een oplossing van dikaliumtetracyanomercuraat (kaliumkwikcyanide) in kaliumcyanide. Daar zijn ze weer, de kwik-I- en -II-chloride. Dat laatste dient overigens voor kyaniseren [hout bederfwerend maken]. Kwikwi's [vis] hebben beenplaatjes. Vertel nu de kwintessens maar eens! We staan quitte: die rekeningen zijn al gekwiteerd [voor voldaan tekenen]. De Kyotodoelen zullen niet worden gehaald. Kyrialen hebben betrekking op misgezangen. Met een KZ-syndroom (KZ: Konzentrationslager, concentratiekamp) kon je een KZ-verklaring krijgen. Een rare kwibus is een vreemde kwast, een quidam trouwens ook.

9. Het komt, quién sabe [uh] (wie weet), misschien toch nog goed. Een quillaja is een zeepboom. Wat is een quincunx [figuur met 4 elementen + 1 in het midden] en wat is een quine [kie-nuh] [dobbelen: 2 vijven]? Die quislingregering moet weg, wees op je qui-vive. Hij cryptte het bericht tot een versleuteld item. De cryotherapie werkt met koude. Kryoliet is ijssteen, krypton is een chemisch element (36, symbool: Kr) en met een krytron kun je atoombommen ontsteken. Op het joodse Slotfeest hielden ook de Delftse studenten hun slotfeest. Deze boekhandel besloot een ramsjkoers te gaan varen. De kapers hebben al heel wat buitgemaakt. Er was veel soesa [ophef] over de sousafoon [muziekinstrument]. Kennis(sen) is macht. Mijn bête betbetovergrootmoeder (volgens genealogen: oudmoeder) was zich niet bewust van haar bête humaine [dierlijke in de mens], had nog nooit gehoord van bètafaculteiten en verachtte en verwenste bedwantsen. Ze at vaak een bete broods. De bedgenotentwist – let wel: van beiderlei kunne – liep uit de klauw. Hij was zum Tode betrübt.

10. Een dronkenlap heeft een stuk in zijn kraag. Medische afkortingen: ADHD (GB in toelichring ook wel: adhd – attention deficit hyperactivity disorder), aids (acquired immune deficiency syndrome), CABG (bypass – coronary artery bypass grafting), cara (chronische aspecifieke respiratorische aandoeningen, astma, COPD – chronic obstructive pulmonary disease), des (di-ethylstilbestrol), dktp (difterie, kinkhoest, tetanus, polio), DNA (deoxyribonucleic acid), ecg (elektrocardiogram), eeg (elektro-encefalogram), hiv (human immunodeficiency virus - hivtest of hiv-test!), ivf (in-vitrofertilisatie), MBD (minimal brain dysfunction), MRI (magnetic resonance imaging), MS (multiple sclerose), PMS (premenstrueel syndroom), rem(slaap – rapid eye movement), RIP (niet in wdb., ruimte innemend proces, gezwel), RSI (repetitive strain injury, ook: CANS – complaints of arm, neck and/or shoulder, KANS – klachten aan arm, nek en/of schouder), SARS (severe acute respiratory syndrome), SBS (niet in wdb., sickbuildingsyndroom), tb of tbc (tuberculose) en TIA (transient ischaemic attack). Van mijn nieuwe kunstgebit kreeg ik bleinen [blaren]. Trouwens: een bleinenbijter is een glazenmaker [libel]. Je zou er hoorndol (ook: horendol) van worden. Ze zullen erop zitten (te) wachten. Het was opzitten en pootjes geven.