2255 Dictee donderdag 10-06-2021 (1) dictee Dictee van de dag (235) √

Dictee – dictees [2255]

Oefendictee 622 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (235)

1. Vervolg van 'ette': moquette (fluweelachtig trijp), nankinette (katoenen stof), orecchiette (pasta in de vorm van oorschelpjes), oubliëtte (kerker), paillette (zijden weefsel), paupiëtte (zoals een blinde vink), pochette (zakviooltje), raclette (Zwitsers gerecht), raquette (sneeuwschoen), reinette (renet), retourette (retourwinkel), salopette (tuinbroek), sanisette (openbaar toilet tegen muntbetaling), serinette (kanarieorgeltje), serviette (servet), slumberette (om te slapen in vliegtuigstoel), soubrette (hoofdrol operette), statuette (beeldje op voetstuk), suffragette (militante voorstandster vrouwenkiesrecht), vinaigrette (saus van azijn, olie en kruiden), trottinette (step), towelette (in eau de cologne gedrenkt tissuetje), tomette (terracottategel), tirette (ritssluiting), tartiflette (Frans eenpansgerecht), zoette (tegenover zoutte), nettiquette (gedragscode e-mail en internet) en minette (zeker ijzererts).

2. We kijken ook nog even naar 'et': zonet, zoutbriket, zinkosiet, zinkiet en zinkeniet, ziedendheet, zeoliet (een mineraal), zeikgriet, zeecadet, zangsextet, zakenjet, yperiet (ypriet), yoghurtdieet, xyloliet (versteend hout), xtc-tablet, xenoliet (in stollingsgesteente), widget (eenvoudige applicatie op pc), wicket (bij cricket), whippet (soort terriër), wysiwyg (what you see is what you get), WET of GMT (West-Europese tijd – Greenwich Mean Time), een weesgegroetje [keer bidden], Wall Street, Wagnerexegeet, vijfeurobiljet (5 eurobiljet, 5€-biljet, €5-biljet), videlicet (te weten), vermiculiet (lijkt op mica), vergeet-me-niet (ook: mij), ullmanniet (nikkelglans), tyfusgriet, tsietsiet (aan de vier hoeken van het joodse gebedskleed, talliet), truiken-roer-mij-niet (niet meer in VD – zelfde als 'kruidje'), tov-biljet [BE: taxi, openbaar vervoer], tot-en-met, trebuchet (hevelblijde), tjet [verf], time-to-market [introduceren product], thortveitiet [scandium bevattend mineraal], thé complet [met sandwiches, etc.], temet [demee: nu en dan, soms – temee = meteen, straks of zo-even], tektiet [glasachtige steen, meteoriet?], T-biljet [NL, belasting: teruggave], sursiet [heeft surseance aangevraagd], syeniet [gebruikt voor obelisken], sylvaniet [schrifterts], styliet [pilaarheilige], strijk-en-zet, steigervoet, steatiet (speksteen) en een soft target
[niet-bewapend, niet-verdedigd militair doelwit].

3. Vervolg: si placet (a.u.b.), 't is sjalet gezet [op losse schroeven], een chalet, shungiet (gesteente), schinkenvet [ham], scheilvet [darmscheil], ryoliet (lipariet), roll-overkrediet [kan gewijzigd worden], de reactie van Pirquet (tuberculinereactie), quantum libet (zoveel men verkiest), ken jij prerafaëlieten? [voor Italiaanse schilder Raphaël], poulet (kip, kuiken), poelet (soepvlees), pluk-ze-wet [criminelen], playing hard to get [moeilijk te veroveren, zich ongenaakbaar opstellend], piet-van-vliet [uit koekoeksfamilie], Zwarte Piet, zwartepieten, parochet (gordijn synagoge), paillet (clairet, lichtrode, droge wijn, clairette = wit), out of the pocket [niet afzonderlijk begroot of gespecificeerd], oöliet [eiersteen], oneet (niet meer in VD: lidrus), ofiet (slangensteen), pecunia non olet (geld stinkt niet), no-budget [met zeer weinig geld gemaakt], njet [Russisch: niets daarvan!], nicodemiet [in geheim naar Reformatie, openlijk niet], niccoliet [kopernikkel], mis poes (net-niet), MX-raket [zekere intercontinentale raket: missile, experimental], millet (pluimgierst), mennoniet (menist), lyddiet (ontplofbaar, [rare] ezelsbrug: DDT), lydiet (kiezellei), luchthart(-treurniet) [lichthart, altijd zorgeloos] , low budget [minimale middelen, lage kosten], Lombard Street [plaats Engelse effectenbeurs], livre de chevet [lievelingsboek], lettre de cachet [verzegeld bevel tot gevangenneming], Leen- en Pachtwet [VS: verkopen oorlogsmateriaal WO II aan bondgenoten], kryoliet (ijssteen), kovet (goede naam), Knekelpiet [de dood], kasjroet [geheel van joodse spijswetten], karweivet [uit ingewanden], karet (rubber(boom)), Jom Haätsmaoet [uitroepen staat Israël] en interim-kabinet.

4. En dan: huis-tuin-en-keukenverdriet (heel gewoon),
heen-en-terugbiljet, dubbele guillemets (<<, >>), ik ben gekke Gerrit niet (zei een gekke gerrit), exocetraket [zijderupsraket, doelzoekend met radar], eurovignet [= wegenbelasting betaald], de ellebooggroet bij een epidemie, ecrasiet (springstof), discreet [bescheiden], diskrediet [verdacht maken], cupriet (roodkopererts), croquet [spel], coup de fouet [zweepslag], corps de ballet [groepswerk, geen solo's], compliment à crochet [om er een terug te krijgen], calumet (vredespijp), briket (brandstof), briquet (aansteker), botryoliet (druivensteen), braggiet (platinamineraal), boeket (ruiker), bouquet (geur), bloedjeheet, blaaskwintet, biatleet, appelbeignet, beidelliet (een minerale klei), baillet (boomvalk), babyuitzet, bauxiet [mineraal], augiet (colofoniumsteen), asset (verworvenheid), aspirant-kornet [rang leger], asielwet, asielloket, arrêt (tegenaanval bij het schermen), argilliet (kleilei), archimandriet (opperabt in de Griekse kerk), de Arbowet en de arboarts, applet (klein computerprogramma om te downloaden, verkorting: app), antraciet, antiraketraket, het alefbeet [Hebreeuwse alfabet] en aeroliet (meteoorsteen).

5. We blijven het repeteren: epo is erytropoëtine. Pinyin is het transcriptiesysteem van Chinese karakters in het Latijnse schrift. Pip's [kennelijk initiaalwoord] zijn primi inter pares en pips zijn persoonlijke internetpagina's. Krijg nou de pip [verwensing]! Piperade is een Baskisch gerecht. Een guldeling is een gouden pippeling [peppeling, handappel] of goudpippeling. Piqués [biljarten] zijn lakengevaarlijk. Een pireng is een soort van piranha. De pirouette-uitvoering was matig. De piscicultuur is de visteelt. Die oefen je uit in een piscine [vijver daarvoor]. Een groene krul is (ook) een pissoir. Is pistoolschieten een olympische sport? Dit nieuwe project staat op een laag pitje. De pitsjaarsvlag [sein admiraal voor de kapiteins om aan boord te komen] werd gehesen. Een pitteleer is een rok [voor heren].

6. Pistou is basilicumsaus of -soep. De pleier [kansspel spelen] heeft gepleid en de pleiter gepleit. Pleiotropie is het verschijnsel dat een gen meer dan één kenmerk beïnvloedt. Dit is een pleisteren model (pleistermodel). Hij was ineens pleite [weg]. Moge het pleit [geschil] snel beslecht worden. Algemeen erkend is door VD en GB, dat 'hoeve' twee meervoudsvormen heeft: 'hoeven' en 'hoeves'. Dat in GB dan toch 'pachthoeve' alleen het meervoud 'pachthoeven' had!, kon! alleen het resultaat zijn van frequentieonderzoeken in het aan de NTU ter beschikking staande corpus (verzameling teksten, in het bijzonder voor linguïstisch onderzoek; meervoud: corpora of corpussen). Thans: twee meervoudsvormen in GB en VD – pachthoeven/s – 2020 oké dus.! De zonnevlek is de zenuwknoop achter de maag (plexus solaris). De Plejaden vormen het Zevengesternte. Ze kregen een pleten [van pleet = met laagje edelmetaal] bestekset cadeau. Plattekaas is wrongel (kwark). Ken jij plebanen-dekens [+]? Wat heeft een plasdankje met de wc te maken? Niets, koel bedankje i.p.v. beloning]. GB, wat is een 'plane'? Een vliegtuig? Ja, VD: SR.

7. Boeren kennen het plantwijdtebegrip. Hij drinkt uit een plastieken beker. Die is van plastic. Geologen kennen de platentektoniek. Zij is hoogleraar plantenziektekunde. Je kunt gas geven en zelfs wel plankgas geven. Mijn kinderen zitten op een freinetschool [ee èh(t)]. In Aladin en de wonderlamp komen djinns [geesten] voor. Het was loense sjoefe [meineed], dat dit geen loens poen [vals geld] was. Ad incitas redactus [in het nauw gedreven], maakt een kat rare (bokken)sprongen. Poehpoeh, was me dat werken! Een poinsettia is een kerstster. Een polak (polk) is een Poolse Jood, een pollak een vis. Hoogopgeleide vrouwen in de Randstad spreken Poldernederlands. Hij vertrok van poleposition [eerste startpositie]. Ik heb nog een politbureaulid [leidend orgaan in communistische landen] gekend. Waar zijn die geplote [ploten = bloten = van wol ontdoen] schapenvellen? Ik ben dat gepluimstrijk [vleien, kruipen] zat. Is plukharen elkaar in de haren vliegen? Ja, ongeveer. Zou een kunstmatige pneumothorax [klaplong] hier helpen? Hij zou aan die waarschuwing zijn pollevieën (pollevijen) vegen [aan zijn laars lappen].

8. Hoe staat het met je polsblessurebehandeling? Een polster is een penterschouw [klein platboomd vaartuig]. Pcb is polychloorbifenyl. Een polyhistor beheerst de geschiedenis en de letterkunde. Die gebeurtenis is polyinterpretabel. Met pvc wordt polyvinylchloride aangeduid. Tempex is geëxpandeerd polystyreen. Pomerol is gecorseerde bordeauxwijn uit de gelijknamige plaats. Pomologie is vruchtenkunde. Pompaf(!) is doodop. Een sjako is een militair hoofddeksel. Hoeveel pond sterling gaat dat kosten? Een dancing queen is een meisje met veel ritmegevoel dat mooi kan dansen, met name swingen. Een dragqueen is een opzichtig uitgedoste mannelijke travestiet. De naam van het Engelse volkslied is God save the Queen. Als je naar '*queen*' zoekt, vind je (ook) de samenkoppeling 'postcheque-en-girodienst'. Elke stijl heeft zijn eigen koningin, zoals de queen of jazz. Een variant van de late barok is de Queen Annestijl.

9. De queen-mum is bij het Britse koningshuis de koningin-moeder. Een Queenslander komt overduidelijk uit Queensland. De regels van de markies van Queensberry zijn de bij het boksen geldende regels ter bevordering van de sportiviteit. De Kanakenjagers haalden voor de suikerplantages in Queensland (Australië) slaven van de Polynesische eilanden. Een kween is een lastige, altijd klagende en morrende vrouw. Een queenie is een lage schoen met puntneus. Een doyenné du comice is een geelbruine, zoete en sappige handpeer. Een selectie uit '*mc*': a.m.c. (a mundo condito, vanaf de schepping der wereld), AMC (Academisch Medisch Centrum, UvA), cmc (critical micelle concentration, kritische micelconcentratie), CMC (carboxymethylcellulose), gsm-cel [gebied van gsm-netwerk], LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum), m.c. (mio conto, op mijn rekening), mcb (monetair compenserende bedragen), mcbaan [hamburgerbaan] en mcjob [van: McDonald’s].

10. Verder: (27)MC-band, mcdonaldisering, mcg's (meervoudig complex gehandicapten), pmc (product-marktcombinatie), PMC (Provinciaal Militair Commando), RMC (Regionaal Militair Commando), R.M.C. (Reverendi ministerii candidatus, kandidaat tot het eerwaardig leraarsambt, aspirant-dominee), romcom (romantische comedy), Simchat Thora (joods: Vreugde der Wet), umc (universitair medisch centrum, zoals UMC Groningen), VUMC (Vrije Universiteit Medisch Centrum, ook: VU-ziekenhuis) en YMCA (Young Men's Christian Association).

 

2254 Dictee woensdag 09-06-2021 (1) dictee Dictee van de dag (234) √

Dictee – dictees [2254]

Oefendictee 623 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (234)

1. Hij was een popehater [n/s], maar wel een rasechte popi popiejopieaanhanger. Dat is geen porem [gezicht]. Dat is quenastporfier [granietsoort] en geen diabaas (doleriet – basaltgesteente). Een pornoster in een paternoster(lift)? Hij zit in de portakabin [merk, GB en VD]. Hij is een kei in portretschilderen. Dat is een uitdagendeposeverbeelding. Hij is op-en-top een positivo. Ze zijn al 25 jaar postbode-echtpaar. Stuur maar poste restante. Een postrekening is geen Postbankrekening. Postpositie: baan bij de post? Is het woord 'pot' mannelijk of vrouwelijk [m., ook een lesbienne! in VD – 2021 OK: v., GB heeft v.]: potteuze [lesbische] gedachtesprong? De tram, was dat de premetro? Prediken lijkt me geen prediceren [voorspellen, waarzeggen]. De preëminente [boven andere(n) voortreffelijk] theoloog genoot van zijn pre-emeritaat. Ken je het woord 'preëmptief' [preventief]? Hij zal wel weer veel praats hebben. Een practical-joker maakt practical jokes. Hij prakkiseert (ook: prakkeseert) me te veel [wel alleen: afprakkeseren]. Is een powisi (GB) een gewone, zwarte of gekuifde hokko (Crax alector)? Ja. Zie ook: powies en pauwies in VD [2018: niet meer]! Dat lijkt wel een potemkinfaçade [schijn]. Een potlatch is een indiaans feest [bijdragen naar vermogen]. Wat is een potmeter [potentiometer: spanningsdeler of potentiaalverschillenmeter]? Zij potloodden [geslachtsgemeenschap hebben] toen.

2. Een graue Eminenz is een éminence grise [grijze eminentie]. We hebben een nieuwe Koning (in staatsrechtelijke zin met een hoofdletter), koning Willem-Alexander (vergelijk ook: de Koning met deszelfs gevolg). En dus voortaan een Koningsdag i.p.v. een Koninginnedag. Ik heb eens even gezocht in VD op '*koning*': bergkoning, boeienkoning [zich bevrijden van boeien], boonkoning (op het driekoningenfeest, de koningendag, Driekoningen – daarbij ook: dertienavondkoning), Burgerkoning (bijnaam van koning Louis-Philippe van Frankrijk), bijenkoningin, Christus-Koning (rooms-katholiek feest op de laatste zondag van het kerkelijk jaar), commissaris der (van de) Koning(in) [CdK, CvdK, CvK), eenoog (koning der blinden), elfenkoning (Oberon), haringkoning (zonnevis, petrusvis), hemelkoningin (Juno, (de maagd) Maria), jazzkoning, de Koning der Joden (INRI, Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum, Jezus van Nazareth), de Koning der hemelen (God), en Koning Voetbal.

3. Verder: de Koning der koningen (Christus), de koning der hel (Lucifer), Koning Alcohol, Koning Winter, de koning van Rome (een grote meikever, naast die echte eerste: Romulus), koningin van de nacht (een grote nachtcactus), de koningin der aarde (de pers), de koningin van de Maas (Rotterdam), de koningin der steden (Parijs), koninginnenkroon, koningin-regentes, koning-keizer, koningspython,
Koning-Stadhouder [VD: Pr W III, GB alg. k-st of st-k], de Lamme Koning (Lodewijk Napoleon), meikoning(in) op het meifeest, Och was koning van Bazan, rooms-koning, rotswinterkoning, septemberkoning (soort van vetkruid), Sneeuwkoning (VD: nog s – nu, 2018: hoofdletter! – 2020 OK!) of Winterkoning (Frederik V van de Palts, die na zijn nederlaag op de Witte Berg bij Praag in de sneeuw naar Nederland vluchtte), Soldatenkoning (bijnaam van Frederik Willem I), zevenstuiverskoning (arme souteneur) en de alom bekende Zonnekoning (Lodewijk XIV).

4. Een premonstratenzer [znw.] is een premonstratenzer [bnw.] monnik [ook wel: aaneen]. De kroon heeft bepaalde prerogatieven [voorrecht]. GB, wat is een preparé (zie ook alinea 5!)? Een prequel [wat voorafging] gaat aan een sequel [vervolg] vooraf. Dat ligt onder die presse-papier [papierdrukker]. De presides (presessen) van de diverse studentencorpora kwamen bijeen. De presentatieruimteverdeling verloopt goed. Dat is een pressante [dringend, spoedeisend] kwestie. Het Nederlands heeft geen specifieke aoristus [zekere werkwoordsvorm die die de handeling voorstelt als plaatshebbend in het verleden, maar zonder gedachte aan voltooiing of voortduring]. Deze pretoriaanse [pretoriaan: lijfwacht Romeinse keizers] lijfwacht komt niet uit Pretoria. Is het priapisme een bepaalde sekte? Nee, aanhoudende hinderlijke erectie. Hoeveel priesterstudenten(!) zijn daar? Ze gingen prijsschieten, naar een prijs schieten. Dat koop je voor een prikkie. Prima facie [op het eerste gezicht] was de prima de luxe [zeer lux, goed] prima donna [eerste zangeres van een opera, favoriete] een prima [uitstekende] prima ballerina [eerste danseres van een ballet]. Zijn stem heeft primauteit [oo] [doorslaggevend belang], is doorslaggevend. Is dit een reine prime [prie-muh] [c-c, afstand van nul tonen] of een overmatige prime [afstand c-cis]? Primer [aaj] is grondverf. Het prinsbisdom is het gebied van een prins-bisschop. Op Prinsjesdag leest de Koning ieder jaar weer de troonrede voor.

5. Het privatiseringsrondeoverleg verliep stroef. Ontbolsteren is een privatief werkwoord: het drukt een beroving uit. Lisp is List Processing, een programmeertaal, EDP is electronic data processing. Dat schrijf ik altijd fout: procrustesbed (Op een procrustesbed kom je altijd tot rust(en), moet je maar denken!). Het woord 'procope' heeft drie meervoudsvormen (GB, VD), die je verschillend uitspreekt [n, s, ‘s]. De productiefase-indeling is nog niet rond. Wat is een pro-Deaan [wordt bijgestaan door een pro-Deoadvocaat]? De
productiemethode-evaluatie is nu voltooid. Wat is proeflezen [drukproeven]? Filet americain noemen onze Vlaamse broeders preparé. Waarom heeft landbouwmachinefabrikant John Deere een hert in zijn logo? Antwoord: het Engelse 'deer' is hert.

6. Wat vind je van Berliozs (Berlioz') [enk. oo resp oos, mv. beide: oos] oeuvre? Zou ik je mobielnummer (mobiel nummer) mogen hebben? Zij zijn van de heuvel af geroetsjt (afgeroetsjt). De schilder in Ollie B. Bommel, Terpen Tijn, had van dat heel fijne fustein (bombazijn – thans van katoen) een prachtig doek gemaakt. De commissaris van de Koning heet in Limburg nog steeds gouverneur. Profanatie is heiligschennis. Zij is een geprofeste zuster [kloostergeloften afgelegd]. Een profiler maakt daderprofielen van met name seriecriminelen. Het progesteron [voorbereiding ontvangst eicel] is een zeker hormoon behorend tot de klasse van de steroïden. Zou GB met een progressist een aanhanger van de vooruitgang bedoelen, net als VD? Ja. Leg het verschil uit tussen een pro- [meestal eencellig micro-organisme zonder celkern en organellen] en een eukaryoot [biologie: uit een of meer cellen bestaand organisme waarvan de celkern van het cytoplasma is gescheiden]. Inleidende opmerkingen zijn prolegomena. Bij 'morgen denk ik naar Amsterdam te gaan' is er sprake van prolepsis [woord of zinsdeel te vroeg plaatsen]. Een taser is een stroomstootwapen. Een teasercampagne werkt met lokkertjes. Deze post is p.m., pro memorie, het is een pro-memoriepost, een p.m.-post.

7. De man is promiscue, hij is een promiscue vent [altijd e], hij lijdt aan promiscuïteit [volledig vrij seksueel verkeer]. Een glas pinot grigio [It.] is een glas pinot gris. Een pineautje [oo] [drank – pinot: meestal wijnstok] is overigens een likeurwijntje uit de Charente, gemaakt op basis van cognac. Beid [archaïsch: + t] uw tijd, want die tijd schrijdt voort en verglijdt. Dertienenhalf [uhn] plus achttienenhalf [uhn] maakt tweeëndertig [uhn]. De SOV-volgorde slaat in sommige talen op subject-object-verbum [onderwerp, (lijdend) voorwerp, werkwoord]. Met soevereine minachting toonde hij de beginnende collectioneur zijn sovereignsverzameling [munt, ook: soeverein]. Soevereinen is overigens sofreinen [schroefgaten schuin opboren t.b.v. de kop] en sovereign wealth funds zijn staatsinvesteringsfondsen. Wij hebben een promootje [promo] op Omroep Zeeland. De SoW-kerken zijn [waren] de Samen-op-Wegkerken. GB kent het woord ‘promilitair’? Rara. Couplet 6 van het Wilhelmus begint met "Mijn schild ende betrouwen, zijt Gij, o God, mijn Heer".

8. Ze was tot schreiens toe aangedaan en bewogen. Ik hoop toch niet dat dit ein Ende mit Schrecken [met verschrikking] zal krijgen. Ik laat jullie dit zien ter lering ende vermaak. Hij is praeter propter [om ende bij, min of meer] zo'n beetje geschift. Stuitend, zijn grappenmakerij und kein Ende (tot vervelens toe). Morgen komt ons ouwegetrouwenclubje weer bijeen. Na de eerste paring is een vrouwelijk hert meteen ouddier. Speelt zij al lang mondharmonica? Dat ongeluk is nu om ende bij vijf jaar geleden. Een limerick heeft vijf regels met rijmschema aabba. Het metrum is vastgelegd: eerst twee drievoetige amfibrachen
(kort-lang-kort), daarna twee regels met elk een amfibrachys en een jambe (kort-lang) en ten slotte weer een drievoetige amfibrachys. De inhoud kan dubbelzinnig of grof zijn en de laatste regel is een soort pointe of uitsmijter. Voorbeeld van een limerick hierna. / Een kanjer in spellen bedreven, / trok op naar, dat dacht hij zo-even, / een kroeg vol vertier. / Hij zit nu dus hier. / De Tol *: daar is veel te beleven /. * Eede, Zeeland, grens België – bij het Nederlandse Aardenburg en Heille en het Belgische Middelburg, jaarlijks dictee.

9. Dat was een close call [Engels: op het nippertje], op het kantje af, kantje boord. In Breskens heb je een grillrestaurant La Casa. Daar hebben ze huisgemaakte, eigengemaakte, pizza's, döner kebabs [aan een verticaal draaiende spies geroosterd] en gril(l)gerechten. Andere woordenboekfähige producten van deze pizzeria zijn: koffie verkeerd [warme melk met scheutje koffie], cappuccino [met bruisende melk en cacaopoeder] , decafé (deca, decaf, decafeïne), espresso (bereid door een barista), café crème [lijkt op espresso], (latte) macchiato, ristretto [sterke espresso], spa (blauw, rood, groen, bruis, een spaatje), yoghurtdranken, icetea, bitter lemon, cola light, rum-cola, cola-pils, cola-tic, een Hoegaarden, een Heineken, een Jupiler, kir [aperitief], kir royal [champagne i.p.v. witte wijn], martini, campari, amaretto (amandellikeur), blackjack (met cointreau, etc.), Grand Marnier (hoofdletters – merk), dame blanche, kindercoupe (niet van koningskinderen! – coup), peperoni [peper, pepperoni = saus], pizza mozzarella speciaal, pizza hawaï, pizza gorgonzola, pizza cambozola, calzones (ook: calzone's), tagliatelle [lintvormige pasta] bolognese, lasagne [zekere pasta] bolognese, vissticks, kipfilet champignonsaus, kalfsbrochette, mixed grill, köfte [Turks gerecht] en fetakaas.

10. Chillaxen staat voor chillen en relaxen. Onderscheid wel propyleen (propeen: de onverzadigde koolwaterstof C₃H₆, bestanddeel van kraakgassen) en propyleeën (propyleum: monumentaal portaal van Griekse tempels en paleizen, soms met gevel en colonnade). Wordt de syllepsis [Dikke Dinges was gestorven in zijn Heer en lits-jumeaux] veel gebruikt? Je zal maar een proscriptie (vogelvrijverklaring) aan je broek hebben. Zij baden pro salute animae (voor het zielenheil). Bij proscenium moet je aan scène denken, bij een prosector aan sectie. Prostaglandine is een bloeddrukverlagend middel.

 

2253 Dictee dinsdag 08-06-2021 (1) dictee Dictee van de dag (233) √

Dictee – dictees [2253]

Oefendictee 624 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (233)

1. Proteïnurie is de aanwezigheid van een abnormaal grote hoeveelheid eiwit in de urine. Prothesemakers doen nuttig werk. Hun provenbetaling [jaarlijkse toelage] liet op zich wachten. Het provinciale grondgebied heeft een provinciaals karakter. 'Proxima recta' is mijn devies: de naaste weg is de kortste. Koop je kleren prudens futura [rekening houdend met] de groei. De prud'homme [vertrouwensman] gaf een prudent [verstandig] advies. De pruimen van de pruimelaar leverden prima pruimenmoes. Prunussen zijn Japanse kersen. Ik moet nog een PS aan mijn brief toevoegen. Psalmodieën [zeker r.-k. gezang] worden gepsalmodieerd [zingen in koor en tegenkoor]. Psittacosis is een dodelijke papegaaienziekte. Een psychofarmacon is een medicament waarmee zielsziekten behandeld worden. Een P-trein is in België een extra ingezette piekuurtrein. Een psychothriller [psaaj-koo] draait om de psyche [innerlijk, binnenste]. Pst! Zou hij ons kunnen horen? Met een psychrometer meet je de relatieve vochtigheid van de lucht. De pubis is de schaamheuvel.

2. Wat weet je van de psychotrope [wijzigingen teweegbrengend in de gemoedstoestand of in de geestelijke functies] werking van mescaline [komt uit peyote, lijkt op lsd – lysergsäurediäthylamid]? De puberteit treedt op in de pubertijd. Hij is publiciteitschef bij Shell. Met enige pudeur [schroom] vraag ik je dat. Bij de Pueblo-indianen heerst een pueblocultuur, ze wonen in pueblo's [dorp, nederzetting]. Hij vertoont pueriel [kinderlijk] gedrag. Bewaar dat peridotje [geelgroene, doorzichtige soort olivien = chrysoliet] maar goed. Na die misverstanden was het puinruimen geblazen. De puissant [zeer] rijke jockey won de puissance [verzwaard parcours na gelijk eindigen op concours hippique]. 'Pullover' wordt vaak afgekort tot 'pull' of 'pulli'. In een pullman [van alle gemakken voorzien spoorrijtuig] reis je gerief(e)lijk. Droeg ze pumps [zekere schoen]? En nu is het (punt) uit, basta, punctum! Bij het interpungeren moet je rekening houden met de interpunctie [leestekens]. Het op punt stellen, de oppuntstelling, is een gallicisme, vergelijkbaar met mise au point. Wie draait er weer voor op? Het misera contribuens plebs [het arme, belasting betalende volk] natuurlijk! Toen de toren instortte, was het puinruimen en zo. Ik vind GB's 'puntloos' [zonder punt, zonder punten?] sympathieker dan VD's 'punteloos' [ook dat in GB]. Schneiders python, wat is dat nou weer? Een netpython!

3. De purpura [kleine, puntvormige bloeduitstortingen in huid of slijmvliezen] is een medische aandoening. Putten [bij golf] doe je via een putt. Een pylon [kegel op de rijweg] is veel jonger dan een pyloon [poortgebouw van Egyptische tempels]. Pyridine [zekere verbinding in teer] is iets geheel anders dan pyridoxine [vitamine B6 – GB – adermine]. Dit is een pyroclastisch [door een vulkaan uitgeworpen] gesteente. Het pyrronisme is zo genoemd naar Pyrrho [voor de waarheid: twijfel aan alles]. Dat is zijn derde pyrrusoverwinning [schijnsucces] al, dat kan zo niet voortduren. Zou het pythisch orakel [van Delphi] de Pythische Spelen [om de 4 jaar in Delphi] voorzien hebben? Quoad sacra [wat de geestelijke zaken betreft] zat het wel goed. De Quirieten [Romeinse burgers bij toespreken volksvergadering] woonden bij het Quirinaal [1 van de 7 heuvels van Rome]. Het was een overwinning quorum pars magna fui [waarin ik een groot aandeel heb gehad]. Hij speelde een quodlibet, een potpourri, van bekende melodietjes. Dit ondraaglijke lijden, quousque tandem [hoelang nog]? Zullen we dat à trois [met z'n drietjes] oplossen? Feitelijk zit hij al in het atrium mortis [voorportaal van de dood]. De winnaars worden at random [willekeurig] bepaald. Met die radio-ontvanger luisterden ze naar Radio Oranje [WO II]. Een radioster [radiobron] kan ook een populaire fluim zijn. Het meervoud van radius is radii, dat van radix radices. Kun je op een rafter [rachel] echt goed raften?

4. Rai is oorspronkelijk Algerijnse bedoeïenenmuziek waarin de liefde wordt bezongen. Een raio is in Nederland een rechterlijk ambtenaar in opleiding. Raki is Turkse brandewijn [en een rakhi een katoenen armband]. Raku [Japans aardewerk] wordt gebakken voor de theeceremonie. Een ram is een beest, de Ram een sterrenbeeld en een RAM een random access memory. Ramboetans zijn zekere vruchten. Ramin is vrij hard en sterk hout, strogeel van kleur. België en Nederland hebben een Raad van State. De rabbinica is de bestudering van het rabbijnse jodendom. Hij vertoont rachitische [rachitis = Engelse ziekte, kromgroeien] verschijnselen. Heb rachmones [medelijden] met mij! Racketeers [afperser] zijn geen leuke jongens. Bij het racletten [zelf kaas smelten aan tafel] heb je een raclettestel nodig. Bedoelde je een pangeran(g) adipati [troonopvolger in vorstenlanden], een raden adipati [rijksbestuurder dito] of gewoon de raden-ajoe [echtgenote van een regent]? Een radiësthesist is een wichelroedeloper. Radicchio is rode sla (roodloof). Radikalinski's (pseudo-Russische schertsnaam) zijn nogal radicale actievoerders.

5. In Breskens is er een ratingbureau voor dictees. Kijk jij naar die ranzige tv-programma's? Een groep rappers wordt met rapcrew aangeduid. Snuif zachtjes, 't is rapé [snuiftabak]. Met een rapier [lange, puntige degen] kun je houwen. Die rapsodengroep draagt eigen rapsodieën (rapsodies) voor. En op verzoek volgde nog rapsodomantie [waarzeggerij op grond van een opgeslagen vers]. Zijn rapunzelklokjes eetbaar? Plant: ja! Een raptor, largitor [tegelijk gierig en verkwistend]: dat is toch je reinste contradictio in terminis [tegenstrijdigheid in de gebruikte woorden]? Hoe maak je een verouderde rarefactie [gasverdunning door verwarmen of pompen]? Bij raspen ontstaat raspsel. Een rara avis is een witte raaf. Een raquette is een sneeuwschoen. Rarara, wie heeft die bal, die mooie bal van goud? Een kuise vrouw: rara avis in terris nigroque simillima cygno [een kuise vrouw, lett. een zeldzame vogel op aarde, het meest lijkend op een zwarte zwaan].

6. Een raseteur is een stierenvechter. Ras el hanout is een kruidenmengsel van onder andere kardemom, gember, kaneel, zwarte peper en kruidnagel, gebruikt bij de bereiding van couscous. Rastafari's (GB) zijn aanhangers van de rasta (iets met Haile Selassie). Ratafia kun je drinken, de ratanhiawortel is een geneesmiddel. De hele rataplan (ratatouille, ratjetoe, VD ook: ratatoelje) kan me gestolen worden. Zij was een ratee [mislukkelinge] pur sang, haar vader was trouwens ook een raté. Ratinélappen (ratiné lappen) zijn van ratiné [zeker dubbelweefsel] vervaardigd. Wat moet je in vredesnaam met rauhfaser [structuurbehang] bij het spachtelputzen [wanden pleisteren]? Een rawah is in Indië een moeras, een sawa een rijstveld. Tussen het rayon- [kunstzijde] en rayégaren [strepen in lengterichting] vond hij een rawlplug [voor een schroef]. Bij een inval treedt de ME nogal razzia-achtig op. Dit pruldicht een readymade [zonder bewerking tot kunstwerk verheven] noemen? Zou hij wel voldoende realiteitszin hebben? Houden realo's [bedrijft realpolitik – tgov. fundi] van reallifesoaps? Zelden moet je tegenwoordig een pc nog rebooten.

7. Maar hij rebootte de computer wel, toen het nodig was. Waar is ons rechaudje [tafelkomfoor]? Heft een re- een decentralisatie op? Kun je rebetika [melancholieke Griekse volksmuziek] spelen op een rebec, een middeleeuws strijkinstrument? GB, is recappen een als computerbestand opgeslagen tv-beeld opnieuw bewerken? Het betreft een realtimeonderzoek. Jullie gaan rechtdoor en wij linksaf. Zij zijn rechtdoorzee, gaan altijd recht door zee. Leg uit het (voormalige) verschil tussen knots-boem, pats-boem en rats-boem. Ga rechtaan naar huis. Dat doet recht aan alle geuite verlangens. Bij rechterlijke uitspraak is dit mijn rechtelijk bezit. Ben je bij rechtersrecht niet aan de goden overgeleverd? Dat moet je doen, wil je recht houden op een uitkering. Je moet je glas wel rechthouden (GB). Die staaf is krom: je moet hem nog rechtmaken. Ze woont hier rechtover. Een toren mag alleen recht over het schaakbord verplaatst worden, maar niet diagonaal.

8. Een rechtszaak hoort in een rechtszaal thuis. Je kunt door koop of erfenis rechtverkrijgende worden. Ga eens rechtzitten (GB). Na een upswing [golf: opzwaai; ook: opleving] of relance (opleving, let op, niet: freelance!) komt er vaak een rechute [terugval]. Een kwart en vier zijn reciproque getallen. Een recidief duidt op ziekte, een recidive op een misdrijf. Wat recommandabel is, moet je recommanderen. Hij is reconvalescent [herstellend]. De rector magnificus himself besliste dat. Wat zijn recueils militaires [verzameling besluiten, wetten, etc.]? Een spierinkje uitgooien om een kabeljauw te vangen: reculer pour mieux sauter, een klein voordeel opgeven om later een groter te kunnen krijgen. Zij recycleden vroeger het glas (dat is recyclebaar, recycleerbaar) toch? Dit schip heeft al heel wat redenbezoeken achter zich. Hij reedde heel wat schepen. Er is gerede twijfel. De rederijker was rederijk, als hij dronken was. Een redhibitoire rechtsvordering betreft de redhibitie [koopvernietiging]. Opa leed aan redire ad nuces, kinds worden. Een redingote (Engels: riding coat, rijjas) is een geklede jas met twee rijen knopen. Een renegaat is afvallig.

9. De reeë [klaar, gereed] onderdelen mag je daar neerleggen. De referee spande een référé [NL: kort geding, BE: kortgeding] aan tegen de voetbalbond. Zij was een Iraanse refugiee en hij een Irakese refugié. De nieuwe koning Willem-Alexander deed weinig met de regalia (regaliën – kroon, scepter, etc.). Hij heeft heel wat getandenknarst(!). Regresrecht is verhaalrecht. Wil je een reine-claude of een reinette (renet)? Beleven we nog dat hij gaat rekeningrijden? 'Nooit ofte nimmer' is een relict uit het verleden. Een remedial teacher houdt zich met remedial teaching [aan achteropgeraakte leerlingen] bezig. Een remittent is iemand die geld overmaakt. Een
remise-eindspel leidt vaak tot een remisevoorstel. Remblai [op te werpen grond] en déblai [uit te graven] zijn antoniemen. De remotesensingtechniek werkt met remote sensing [aardoppervlak bestuderen vanuit satelliet of vliegtuig]. Een vliegtuig kan beter niet in een remous [ruh-moe – stoten of schokken door luchtinstabiliteit] geraken. Een remplaçant remplaceert [vervangt]. Remunereren is belonen, renumereren is terugbetalen. Hij is renaissancist. Het renbodeberoep was zwaar.

10. Wat zouden renen [grens tussen akkers of percelen] zijn? De renminbi (yuan) is de Chinese munt. Par renommée [bij geruchte] hoorde ik dat hij een prima renommee [goede naam] heeft. Wie heeft de reometer [fluviometer, stroomsnelheid rivieren] uitgevonden? Dit is een res decisa, een twijfelachtige zaak. Residuen [rest] kom je veel in de chemie tegen. Dicteefans, let op: requiemmis en requisitoir [GB nu ook: rekwisitoor]. O ja, en R.I.P.: requiesca(n)t in pace (ook: rest in peace). De reserve-eenheid werd opgeroepen. Bespreek de re- [ontslagneming] en de consignatie [bewaargeving gelden]. Resorberen is een kwestie van resorptie [opneming in de lichaamsvochten]. We kregen weinig respons (response – ie). Resources: productiemiddelen, ressources: mogelijkheden, capaciteiten.