2133 Dictee zondag 14-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (147) √

Dictee – dictees [2133]

Oefendictee 710 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (147)

1. In Nederland staat UA voor uitgesloten aansprakelijkheid. Voorbeeld van een zeugma: hier zet men koffie en over. Bij het afhandelen van zerobonds [obligatie zonder coupon] wordt een zerotolerancebeleid [nultolerantie] gehanteerd. De Ziekenfondsraad (ZFR) was vroeger onmisbaar. De afkortingen zg. en zgn. voor zogenaamd zien er vrij normaal uit, maar hoe zit dat met z.g.a.n.: zo goed als nieuw, t.h.t.: ten minste houdbaar tot en z.o.z.: zie ommezijde? Overigens staat z.g. voor zaliger gedachtenis en ZFW voor Ziekenfondswet. Een ziggoerat is een terrassentempel. Je kunt ze beter niet krijgen: de ziektes van Alzheimer [degeneratieve hersenaandoening – dementie], Basedow [overmatige schildklierwerking], Crohn [chronische darmziekte met zweren], Duchenne [jongens, erfelijke spierziekte, na 15 jaar de dood], Dupuytren [handpalm, erfelijke aandoening: Keltische klauw], Graves [= Basedow], Hodgkin [lymf(e)stelselkanker], Huntington [erfelijke soort van chorea = sint-vitusdans, hersenaandoening met krampachtige bewegingen], Ménière [ziekte van het evenwichtsorgaan, gekenmerkt door draaiduizelingen, verminderd gehoor en oorsuizen], Parkinson [vermindering mimiek en spontane bewegingen], Pfeiffer [virusinfectie met als kenmerk o.a. koorts, gezwollen lymfeklieren en grote vermoeidheid] en Weil [overgebracht door ratten in besmet water – ook: alzheimer, basedow, etc.]. Zinkschuim staat bekend als
zink-zilver-loodlegering. Hij was zijpende [zijpen = druppelen, druipen – sijpelen] nat, druipnat. Een zijl is een uitwateringssluis.

2. Het zechsteen is het jongste tijdvak van het perm. Sine anno (s.a.) is zonder jaartal (z.j.). Dat is allang wijd en zijd bekend. De burgermoed wordt ook wel zivilcourage genoemd. Ik zit in het bestuur van een zmlk-, maar ook van een zmok-school. Zonam solvere (de gordel ontbinden) is geslachtsgemeenschap hebben. De camping heeft afzonderlijke zomer- en wintergasten maar ook doorlopende
zomer-en-wintergasten. De gaudetezondag (zondag gaudete) is de derde zondag in de advent. Gebruik je dat zoomobjectief [oe] vaak? De benaming voor een zeker aantal bacteriën is zoögloea
[zoo-woo-gloh-jaa]. De zoutte valt me niet tegen. Een creoolse mix van dansmuziek heet zouk [oe]. Wil je daarvoor zorg dragen? Een zorilla is een bunzing, een zorillo een stinkdier. Een zoön politikon (politikon zoön) is een politiek dier.

3. South Carolina zou in goed Nederlands Zuid-Carolina heten. Overigens: in de gemeente Mill en Sint Hubert (eigennaam!) ligt een buurtschap Zuid Carolina (eigennaam!). Een zucchino is een courgette, een zucchetti een soort van eetbare pompoen en zuccotto is een Italiaans nagerecht. Er ging niets boven een lekker zuiderzeekrabbetje (of een kamtsjatkakrab – niet in VD). De Zuid-Zuidhandel is die tussen ontwikkelingslanden onderling. Het zusterhuwelijk is het sororaat. Vergelijk ook: de sororale polygynie [huwelijk van een man met twee of meer zusters – polyandrie = veelmannerij] en een soroptimiste [lid van werkendevrouwenorganisatie]. Het zundgat [in vuurmonden] gebruikte je voor het ontbranden. De uitdrukking 'zum Kotzen' betekent: walgelijk, om van te braken, en 'zum Tode betrübt': diepbedroefd, antoniem van himmelhoch jauchzend [ts]. Waar kan ik een nieuwe zwadmaaier [grasmaaier die het gras tevens in zwaden legt, zwad(e) = regel] kopen? Een zwei(tje) is een soort van winkelhaak. De zydeco is volksmuziek van langs de Mississippi. Wat een zwijnerij.

4. De ex-100 meterloper (ex-100m-loper, ex-honderdmeterloper) die pas zijn drieëndertigjarige (33-jarige) huwelijksfeest had gevierd, zo rond de 24 juliviering, verhuist als 65+'er (65-plusser, vijfenzestigplusser) naar een woon-zorgcentrum (NL, anders: woonzorgcentrum – BE) en ruimt alles op; voor een 50 eurobiljet (vijftigeurobiljet) of een andere habbekrats biedt hij aan: zijn
06-apparaat (nulzesapparaat), enkele tiencentstuks (10 centstuks), zijn voorraad 1,3-dimethylbenzeen, een 10e-eeuws (10de-eeuws,
tiende-eeuws) Delftsblauwbord, zijn 27MC-bakkie, een micrometer, 33 toerenplaten (drieëndertigtoerenplaten), een 8mm-camera (achtmillimetercamera), een 100^oC-thermometer (100^oCelsiusthermometer, honderdgraden-Celsiusthermometer), een paar goede 1 aprilgrappen (eenaprilgrappen) en ten slotte een 3 cilindermotor (driecilindermotor).

5. Hij komt uit een middleclassgezinnetje. Je bent er mooi in getrapt [alleen instinken aaneen]. Een četnik is een Servische nationalist. Hij rookt cannabis [hennep] en eet macaroni. Djinns zijn goede of boze geesten, gesitueerd tussen engelen en mensen. Aan de muur hingen draperieën [stoffen versiering]. We werden gekoeioneerd. Op de hovercraft [amfibievaartuig: onder en boven water] zaten nogal wat hooligans. Zekere kunstvezels heten rayonne [rayonstof]. Aan de muur hing een plaket [muurplaat, medaille]. Moussaka is een Grieks gerecht. We zagen drie dromedarissen. Hij plantte een kokardebloem [tuinsierplant]. We schrijven het liefst met bics (biccen niet in wdb.). Is er verschil tussen stuccen en stuken? Nee, beide: pleisteren. Attraperen is op heterdaad betrappen. Een markiezin beheert een markizaat. Aioli is koude knoflooksaus. Een bistouri is een operatiemes en een bouzouki is een zeker snaarinstrument.

6. Jokari is een balspel. Gnocchi [uitspraak!] is een tussengerecht. Een watoessi is een Afrikaans rund. Peperoni is onrijpe Spaanse peper (en pepperoni pikante salami). Kip tandoori [kipgerecht], dat weet je nu wel. Tandoori = Indiase oven. Van je misjpooche [familie] moet je het maar hebben. Waar liggen de rekwisieten [attribuut]? We aten niet zomaar paté, maar pâté de foie gras. Een laudatie/o is een lofprijzing. Welke epauletten [schouderrangonderscheidingsteken] draagt een kolonel? Ik vind dat een nogal boude (boute) bewering. Inflatie moet je inprijzen. Een raté (vrouw: ratee) is een mislukkeling, de bitrate is de bitsnelheid, de Euribor de euro interbank offered rate, de Libor de London interbank offered rate, de primerate de laagste rentevoet waartegen bij een bank geld geleend kan worden en de flatrate een account, bv. een telecomaccount, waarbij men een vast bedrag betaalt, ongeacht het verbruik. Schrijf je 'cedi's' [munteenheid Ghana, GHS] ook met een cedille [teken onder de c: ç]?

7. Een toast kannibaal is met filet americain, een broodje ermee is een martino. Wat is de American's Creed [credo: een regering van het volk, door het volk, voor het volk]? Hij rookt amerikaans (de duurste merken sumatratabak). Een amerikaan is een schip, sigaret, eik, groot wittebrood of grote auto, een amerikaantje een zeker effect, een dubbele hijs of limonade met pils. De bohemien(ne) leidde een leven als een bohème, als was hij (zij) een rondtrekkende bohemer – gekleed in boho(look): zigeuner – zonder Boheemse roots. Hoe zou een sappige mandarijn in het Mandarijnenchinees heten? Met degout [afkeer, walging] keek hij naar de degoes, de huisstruikratten. Attacher le grelot is de kat de bel aanbinden. Moeilijk: een ecart is een zeker koersverschil, het ecarté is een zeker kaartspel (werkwoord: ecarteren), écartelé en sautoir is in de heraldiek schuin gevierendeeld en een ecarteur is een medische sperhaak.

8. De zojuist gedechargeerde [financieel verslag etc, was OK, oké – hij kreeg decharge] quaestor [penningmeester] trad op als getuige à décharge [ten voordele van verdachte]. Een depêche is een telegram of een postzak. Derailleren is ontsporen, railleren met iemand is de spot met diegene drijven. Een zinsnijding of verssnede is een cesuur [rustpunt, diëresis]. De deconfiture [bankroet, mislukking, ondergang] van dit kabinet lijkt nabij. Confituur is jam. Bijzondere vormen van dejeuners zijn het déjeuner à la fourchette (met vlees of vis), het déjeuner dînatoire (uitgebreid, vervangt middagmaal) en het déjeuner sur l'herbe (de picknick). Een dependance is een annexe [bijgebouw]. Voor 'met annexen' wordt meestal 'cum annexis' (c.a.) geschreven. De sjidoech is het arrangeren van een (joods) huwelijk. Een echappement [onderdeel] zit in een horloge, een échappade [graveerfout] wordt bij het etsen gemaakt. Ze zijn en marche [op weg, onderweg]. Het innen van die cheque was een echec [mislukking]. Ecrins zijn juwelenkistjes. Een sauvegarde is een vrijgeleide [safe conduct, sauf-conduit, sauvegarde of sûreté de corps].

9. Een eclair is een soes, eclaireren is ophelderen, en clair is in gewone taal, niet in code, clairet is lichtrode, droge wijn (paillet, blekerd), de clairette is een witte wijndruif (ook: wittewijndruif) [rode letters: alfabetisch!] of de wijn ervan, een clairon-maître is de leider van een jachthoorn- of klaroenblazerskorps, clair-obscur [chiaroscuro] is een techniek in de schilderkunst en clairvoyance is helderziendheid. De gouverneur werd met alle mogelijke egards ontvangen. Een elegiacus produceert klaagzangen (elegieën). Een pelita is een Maleis nachtlampje. Daaronder lag zijn delitabak (tabak uit Deli). Hij bekleedde een preëminentie [bevoorrechte positie]. In de belle époque [1890-1919 West-Europa = Oud Europa] was epoque maken [opzien baren] geen kunst. Is epo (erytropoëtine) een vorm van bloeddoping, via een epo-injectie? Ja. Het epos werd me per e-post [e-mail] toegestuurd. Ook het epyllion [klein epos] rekent men reeds lang tot de epiek.

10. Een coup d'état is een staatsgreep, maar wat zijn een état-major [al de officieren van een oorlogsbodem] en de Tiers-Etat [derde stand: burgers, boeren]? Ook deze wielerequipe heeft een chef d'équipe. Die etagère [dienblad, bonbons, schalen boven elkaar] staat in de
derde-etagebergruimte. De ménage à trois [samenleving 3 personen] had voor de menage [huishouding] een ménagère [huishoudster]. Een telefoon is een verreluller. Une chaumière et son coeur (een hutje (op de hei) en een goed hart): ongecompliceerd geluk. Die
châteauneuf-du-pape [wijn] kan toch geen chateau migraine [hoofdpijnwijn] zijn? Van welk chateau komt de yquem [witte bordeauxwijn]? Het diner dansant was fantastisch! Een comeshot: iets uit de oorlog? Nee: zaadlozing, pornofilm. (A, À) contrecoeur is met tegenzin. Ik hou van kalfsentrecotes [koots]. De pâte de verre is een soort glaspoeder [om te bakken].

 

2132 Dictee zaterdag 13-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (146) √

Dictee – dictees [2132]

Oefendictee 711 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (146)

1. De pâte is de vrij dikke, smeuïge verflaag van een schilderij. Wilde je mij besjoechelen [besjoemelen. belazeren]? Een echel is een bloedzuiger, een echelle een toonladder. Met een eclatant succes kun je éclat maken [opzien baren]. Een wielrenner heeft een toeclip en de zon heeft zijn zoneclips. Ecru is touwkleurig en een rekruteerder is een recruiter. Sinds 1848 is de leus van Frankrijk: liberté, égalité, fraternité. In de Tweede Wereldoorlog kenden we de Grote Adviescommissie der Illegaliteit [vooraan hoofdletter]. Egreneren is ontkorrelen. Dat élan vital, die stuwende levenskracht, werd met veel elan aangeboord. Zijn elegantie verdiende de naam élégance ten volle. Die geheel authentieke authenticiteit was elementair. De elite-eenheid kwam eraan te pas. Zijn 'elocutie' [welsprekendheid] en 'eloquentie' [idem] synoniemen? Ja, dus. Een emax domina is een koopzuchtige dame. Emasculatie is castratie.

2. Een emigrant is een emigré en een emigrante is een emigree. Een émissaire, een emisario, is een geheime boodschapper. Een deal [Engels!] emissa manu [Latijn!] is bij handjeklap. Te veel CO₂-emissie leidt tot een boete en een verlieslijdend bedrijf. Emunctae naris is over een fijn onderscheidingsvermogen beschikkend. Epateren is overbluffen en, nog erger, épater le bourgeois is overdonderen. Epopeeën zijn epen [epossen]. Binnen de eroev [gebied] mag je op sabbat dragen. Met houden aan een prima verkeersetiquette zijn verkeersregels nauwelijks nodig. Je moet me geen etiket opplakken. Ik zoek mijn naai-etui. De gerant [zjee – verantwoordelijk beheerder hotel, etc.] legde de gerande servetten gereed. Een manege is een rijschool. Zijn er andere metiers dan dat van wielrenner? De merengue is een dans en de meringue een schuimdeeggebakje. Ze droeg een negligé, zeg maar negligeetje (en was dus en – Frans – négligé).

3. Aan het prematuurtje [te vroeg geboren kind] hield ze een post-partumdepressie [partus = bevalling] over. In het schijnsel van de reverbère [lantaarnpaal] had ze reviaanse [Reve] rêverieën over de reverences [buiging] die ze zou moeten maken. Het is usance [gebruik] dat je in dat geval als sursiet [persoon die het aanvraagt] surseance (uitstel) van betaling krijgt. Je schrijft 'crêpe' met een dakje erop, toch? En 'crème'? Een abbé is een wereldlijk rooms-katholiek geestelijke in Franssprekende landen (zoals abbé Pierre). Een amphigouri[‘s] [oe] is een nietszeggend gedicht. Een applique [beschilderd vak in omlijstingen die deuren, ramen, enz. voorstellen] zie je in het theater en een appliqué is een opgelegd versiersel van een andere stof dan die waarop het wordt aangebracht. Een avant-corps is een zelfstandig gedeelte van een gebouw voor de hoofdgevel, de avanthop is de hiphopstijl, de avant-garde, dat weet je wel [jonge generatie van kunstenaars met nieuwe vormen], avant la lettre [voordat het begrip bestond, eigenlijk: prent zonder onderschrift] ook, de avant-première is een voorpremière, het avant-propos is een voorwoord (à propos, is dat af?) en een avant-scène is? Antwoord: voorgrond van het toneel, tussen scherm en voetlicht!

4. Een bajadère is een (exotische) zangeres. Ook het Great Barrier Reef wordt wel genoemd als achtste wereldwonder. Een belvedère is een mooi uitzicht. Het bouclé is een zekere tapijtstof. Een bouton d'orient is een besmettelijke zweer. Het bête humaine is het dierlijke in de mens. De bergère is een leunstoel of een kapsel. Zó blasé [zo verwend dat je niet meer kunt genieten] is gewoon bête [dom, onnozel, schaapachtig]. In de brasserie [café, eetgelegenheid] liep het uit op een brasserij [slemperij, braspartij: overdadig eten en drinken]. Koffie te over, zoek maar op: caffè latte [Italiaans: koffie met veel melk],
café-restaurant, café glacé [ijs met mokkasaus], cafeetje, café-elftal, café dansant, café complet [koffie met gebak], café crème [soort espresso], café billard (biljartcafé) en café noir [koekje met een laagje suiker met koffiesmaak]. Een calèche heet volgens VD ook kales. Een carré is een vierkant en carrément is ronduit. Bij zekere yogaoefeningen moet je chanten [op monotone wijze zingen bij wijze van meditatie]. Een chiffonnière is een hoge ladekast. Een chime [tsjaajm] is een klokkenspel. Een chimère is een hersenschim. De clergé is de clerus.

5. Bij computers kom je client-serversystemen tegen, in winkels clientèle of cliënteel. Cliëntelisme is politieke klantenbinding. Een comédie noire [blijspel met een tragische ondertoon] is niet helemaal een comedy. Een kletskous is een commère. Een compère (leidt die in en verbindt scènes – compeer = kameraad) werkt bij de revue. Een comprimé is een zekere pastille. Een confrère is meestal een
collega-jurist; met zijn allen vormen ze de confrérie. Een consommé is een niet-gebonden soep. Het conté is zeker tekenkrijt. Hier volgen wat coups: coup de force [gewelddaad], coup de foudre [plotselinge en onweerstaanbare verliefdheid – blikseminslag], coup de fouet [medisch: zweepslag], coup de grâce [genadeslag], coup de maître [meesterstuk], coup de main [verrassing], coup de pédale [pedaaltred], coup d'essai [proefstuk, origineel bij gilden om 'meester' te worden], coup d'état [staatsgreep], coup de théâtre [ommekeer, onvoorziene wending] en coup d'oeil [vluchtige blik, oogopslag]. Verder: de
coupe-file [voorrangskaart], de ijscoupe, de coupe soleil [kapsel met plukjes geblondeerd haar] en ten slotte de stiltecoupé.

6. Daar volgen de crèmes: crème anglaise [nagerecht, anglaisecrème], crème au beurre [botercrème], crème brûlée [met laagje gekaramelliseerde suiker], crème de cassis [likeur, zwarte bessen], crème de la crème [het beste, neusje van de zalm, je van het], crème de cacao [likeur, cacaobonen], crème de menthe [pepermuntlikeur], crème de vanille [vanillelikeur] en een crème-ei [met crème gevuld]. Vergeet ook niet de crème fraîche [dikke, zurige room, BE: slagroom] en de crème fouettée [slagroom]. Bij crêpe [weefsel, ook: flensje] kunnen we noemen: crêpe de Chine , crêpe georgette [beide: geen mv.], crêpepapier en een crêpe suzette [flensje met likeur, mv. crêpes suzettes – of]. Mag ik een ijscrêpe van u? Een crêperie is een pannenkoekenhuis. Degradatie is het demasqué der
would-bekampioenen. Het doublé is geelkoper of een veertigjarig jubileum. Om maar eens een cruijffiaans gezegde aan te halen. "Elk nadeel heb se voordeel." Zou dat zijn nagedachtenis recht doen? Op uniformen kunnen fourragères [schouderkwasten met koorden] zitten. Een ferronnière is een voorhoofdssieraad. Flèches zijn onder andere spitse torens. Foncé [bnw.] is donker van tint. Een kiloampère wordt afgekort tot kA, een kilovoltampère tot kVA. Miserie is misère.

7. Macrameeën is macramé vervaardigen. Een marque is een merk, een marqué een toneelspeler en een marquee [ie] een 'lopende' mededeling [op beeldscherm]. 'Mate' [ee] kun je horen bij judo, een maté is een sierheester en een Zuid-Amerikaanse volksdrank. Zoek maar op: mise-en-page [lay-out], mise-en-place [gereedmaken bereiding gerechten], mise-en-plis [watergolf], mise au point [zuiver stellen kwestie, stand van zaken] en mise-en-scène [voorbereiding, toneelschikking]. Bij het bostonnen [spel boston spelen of de boston dansen] kom je de misère ouverte [kaarten – bij bostonnen – openleggen zonder een slag te halen] tegen. Is een momentum [geschikt om iets te ondernemen] een soort van moment suprême [hoogtepunt]? Nee, dus. Mouliné is moulinetgaren [èh(t)]. Is de dos passé [boek, vlakke, vierkante rug] inmiddels niet passé? Foto's plaats je in een aantal pêle-mêles [raam voor foto's]. Ze droeg een plissérok [znw.]. Mooi, die pointillébloes [znw. – met gekleurde punten] met
point-lacéovergooier [znw. – boorduursel met ingeweven figuurtjes]. Rapé is snuiftabak een ratee een mislukkelinge [m.: raté]. Bij een référé [NL kort geding, BE: kortgeding] is niet vaak een referee [scheidsrechter] betrokken [wel een rechter]. Gebruik de kleur roze maar om die rosé [wijn] te tekenen. Zij was een losbandig persoon [uit de aanzienlijke stand], een rouee [m.: roué], en als bindmiddel voor de saus gebruikte ze blanke roux.

8. Een séjour is een verblijf (of de kosten daarvan). Hoe duur is dat sèvres servies (sèvresservies)? Solfegiëren is zich bekwamen in solfège [solfeggio, solmisatie, zingen op noten: sol, do, re, mi]. Hartgeruis heet souffle. Een tierce [tiers] is een Engelse inhoudsmaat, een tiercé [tjèhr-see] een trio als weddenschap. Een trouvère was een Noord-Franse minnezanger in de middeleeuwen. Een grappige touch [karakteristiek trekje], een rectaal toucher [inwendig onderzoeken rectum = endeldarm] en drie touche-à-touts [bemoeials, bemoeiallen]. Voorbeelden van soirees zijn de soirée musicale en de soirée dansante. Frisee is krulandijvie, fricassee een gehaktgerecht. Een tournee is een soort van toer [sportploeg, kunstenaar, politici]. De
rez-de-chaussee [benedenwoning] lag aan de chaussee [straatweg]. Een gelee is een soort van zalf. Een melopee is een ritmisch gezang of een klankexpressief gedicht. Een bourree: een dans. Montee zijn glasaaltjes, elvers.

9. Een pence [èh – qua waarde] is een penny (muntstuk), een pencee [èh s] is een rondo en een pensee [ah] is een viooltje of het lichtkleurig blauw. De risee [m/v] is het mikpunt, een travee een gewelfvlak. Alle Mozartwerken hebben een KV-nummer (Köchelverzeichnis). Hoe spreek je 'bosschage' (bosje – zonder sch) uit? En wat is een bossage [blokken natuursteen aan de voorzijde ruw behakken]? Zij zijn de eerste de besten niet. De commissaris van de Koning(in) (CvdK, CdK, CvK) komt hoogstpersoonlijk. Hij studeerde een jaar lang Tamil [taal], zijn broer doet dat al jarenlang. Een goûter is een 4-uurtje (vieruurtje). Een laissez-passer is een geleibrief [vrijgeleide]. De poissonnier [vissen] en de saucier [saus/zen] konden het in de keuken samen goed vinden. De bordesscène vond op de palier [pahl-jee – rustplaats trap = bordes] plaats. Een angélique is een angelica: de engelwortel uit de plantkunde. Denk ook aan de vox angelica [engelenstem, orgelregister]. Een bébé kan een lange, wijde dracht zijn [ook wel: baby]. Een bévue is een flater. Een crémant [licht mousserende wijn] kun je drinken.

10. Debris is ruimteafval (en débris puin). Een dépositaire is een depositaris [heeft geld of goederen in bewaring]. Geschubd is écaillé. Een écossaise is een Schotse dans. Hij deed het uit dépit (teleurstelling, ergernis). Opzien baren is éclat maken. Verdienstelijk is méritoire [altijd e!]. Een pépinière is een boomkwekerij. Een récamier is een soort rustbank. Een maréchale is een (schalkse?) maarschalkse. Een méridienne is een sofa voor de middagslaap. Een résidence is een luxueus appartementencomplex. Een pépite is een goudklomp. Sévère is gestreng in de kunst. De vendémiaire is de wijnmaand [Franse Republiek].

 

2131 Dictee vrijdag 12-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (145) √

Dictee – dictees [2131]

Oefendictee 712 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (145)

1. Ken je trouwens de jeu-de-boulesvarianten la boule lyonnaise en la boule de fort? Komt in die questionnaire ook het petanque aan de orde? Een voorbeeld van een catchfrase [typerende uitspraak] is: "Zoals mijn goede vader zei …" (Heer Bommel). Hetzelfde als catch is catch-as-catch-can [stijl van worstelen waarbij alle handgrepen toegelaten zijn]. En wat is catch 22 [dilemma of situatie waar je niet uitraakt – lemma GB – wegens tegenstrijdige regels of voorwaarden]? De acustica is de akoestiek [geluidsleer] en de acanthus [de zachte is de berenklauw] is de akant. Het kamelot [oh] is een kostbaar weefsel (Wat is trouwens een camelot du roi [monarchistisch propagandist in Frankrijk]?). Kalomel is kwik-I-chloride. Een apokoinou [oe] is een zinsconstructie waarin een woord of een woordgroep tegelijkertijd deel uitmaakt van twee syntactische verbanden. Zij had gloeiend inkarnate [hoogrood, vleeskleur] wangen. Een berjozka is een zekere Russische staatswinkel. Bisschoppen dragen een kalotje [mutsje op de kruin]. Een kakemono is een zeker Japans schilderij. Gesofistic/keerd is sophisticated [mondain, verfijnd, geavanceerd]. Waar vond die burleskenopvoering plaats? Waarin verschillen autarchie [onafhankelijk zelfbestuur] en autarkie [zelfvoorziening]?

2. De kanji is een Japanse schriftsoort. De grote hervormer (reformator) Calvijn at graag een kalvijn [soort van kantige appel met aardbeiachtige smaak]. Een kadi is een rechter of een kantinedienst. Een helicopterview is een helikopterblik (De oVD kent de helicoptère niet meer …). Een frisket of verschet [zeker raam] wordt in de boekdrukkerij gebruikt. Resultaat van demaskeren is een demasqué. Wat, een acoliet [misdienaar] die een akoniet [monnikskap, giftige plant] draagt? In een dictee schrijven we liever 'kajapoetiholie' dan 'kajapoetolie' (beide uit het Maleis). Het kabuki [oe] is traditioneel Japans toneel. Wanneer vindt die humoreskenvertoning [kort humoristisch vertelsel] plaats? In crisistijd heb je big bazooka's [drastische financiële of economische maatregelen] nodig. Je kunt daar terecht voor akoe- [hulp aan slechthorenden] en logopedie [behandeling van stoornissen in spraak of stemgebruik] . Een kasserol (casserole) is een kastrol [braadpan]. Aan karottentrekkers [lijntrekker] heb je niets. Biljarters stonden in queueën [ook: queues] (ze hadden gequeued) om te gaan keuen. Heb jij een koeskoes [dier] weleens couscous [gerecht] zien eten?

3. Een komfoort (konfoor, konterfoor(t) = stijf stuk leer) zou smelten op een (gas)komfoor. Een kantiek is een Bijbels loflied. Dom: hij legde het kompres [natte doek of omslag] op de compressor [gassen samenpersen, spanning verhogen]. Een sardonyxsteen is een variëteit van kornalijn (carneool – variëteit van chalcedon, calcedoon, chalcedoon). Een voorbeeld van een kotelet is de côtelette suisse. Een kariboe is een [Noord-Amerikaans, afko!] N.-Am. rendier. Een koedoe is een soort van antiloop. Kurkuma [geelwortel] als specerij wordt koenjit genoemd. De electroclash is een stijl in de housemuziek. Hij houset. De compagnie verbleef op het kampanje(dek) [bovenste achterdek, achter de kajuit]. Welke perikoop [Bijbelgedeelte, fragment Heilige Schrift] wordt er zondag gelezen? Is de periscoop [op onderzeeboot] al gerepareerd? Mooi, dat moreskenmotief [moresk(e) = arabesk van Moorse vorm]. Hij was starnakel zat [ook: aaneen]. Zodiakale voorspellingen gaan de zonneweg, de dierenriem, aan. Een hond is meestal [in cijfers] 4-voeter [viervoeter]. Deze extraordinarius, [professor, afko] prof. X, is binnenkort emeritus hoogleraar.

4. Trouwens: Reve is bekend en daarom schrijven we 'reviaans gedachtegoed' en 'reviania'; die Leentfaar is echter onbekend en daarom schrijven we Leentfariaanse dictees. Viskeus [stroperig] heeft te maken met viscositeit, maar niets met viscose(zijde) . 'Vehikel' [voertuig] komt van het Latijnse vehiculum. Kyaniseren is hout voor bederf bewaren door het met een oplossing van sublimaat
(kwik-II-chloride) te doortrekken. Hoe spreek je 'cyste' uit [k]? Raar dat 'montignaccen' niet in Van Dale staat [wel in GB]. Die term verwijst vanzelfsprekend naar Michel Montignac (de eetgoeroe). Bij tackelen voer je een tackle uit. De nettiquette moet je op internet respecteren, dus bv. geen NOS-bashing! Hoe schrijf je 'promiscue gedrag' en 'het promiscue gedrag' [altijd e]? Wat confiscabel is, wordt geconfisqueerd [in beslag genomen]. Een aperçu is net zoiets als een resumé. Een maçon is een vrijmetselaar.

5. Wat is er zo bijzonder aan 'pyrethrum' (plantengeslacht) en 'thracologie' (studie, wetenschap van de Thracische oudheid)? Die 'th'! Zij kickt op rhythm-and-blues [r&b, arrenbie]. Van Heraclitus hebben we het gezegde 'panta rhei' (alles stroomt, is in verandering). Weet je haar resusfactor [wel bezitten is resusfactorpositief, anders: -negatief]? Hij lijdt aan een maag-darmcatarre. De confuse [verward] vrouw kreeg meerdere infusen (GB ook: infuzen). Was deze religieuze voorheen coiffeuse, masseuse of coupeuse? Zijn schrijfstijl is nog diffuser [vaag, onscherp] dan de hare. Wat is het bijzondere aan de woorden 'biels', 'spons' en 'tendens' [mv. met s en/of z]? Hij wilde maar niet tevoorschijn komen. Je kunt het wel loochenen, maar de werkelijkheid logenstraft je. Vroeger waren kinderen al blij met een riks [rijksdaalder]. De Mammoetwet is de Wet op het voortgezet onderwijs [1963, effectief 1968].

6. Wij rekruteerden [in dienst roepen] rekruten [ongeoefend militair]. Ik hoop dat jullie dit jaar in nog groteren getale aan mijn dictee zullen meedoen. Een fiscaal jurist is verantwoordelijk voor de fiscaaljuridische aspecten. Hij is aanhanger van extreemlinks: hij hangt het extreem linkse gedachtegoed aan. Hoeveel heb je nog van me tegoed? Vaarwelzeggen is heftiger dan gedag zeggen. Die literair historicus schrijft maandelijks een literairhistorische (GB – beide – ook: tt) rubriek. Hij heeft zo'n rood ponem [porem, gezicht]: hij zal wel weer in de lorum [van delirium – dronken] zijn. Betaal dat te zijner tijd (afko: t.z.t.) maar aan me terug. Ze hebben zich tegoed gedaan aan de muisjes. Omdat je voorbereiding op z'n janboerenfluitjes was, ben je maar kantje boord geslaagd, laat dat klip-en-klaar zijn. Ter wille van, omwille van mijn buurvrouw zie ik ervan af. Dat is vanuit sociaalpsychologisch standpunt. Tezelfdertijd is terzelfder tijd.

7. De tenuitvoerlegging van het vonnis had veel voeten in aarde. Het ter dood veroordelen levert een terdoodveroordeling op (voor de terdoodveroordeelde). De ten onder gegane beleefde een roemloze tenondergang. Ter aarde bestellen impliceert een teraardebestelling. Ik roep je nu al ten derden male. Zij is ten enenmale ongeschikt voor deze functie. Hij deed dat vanuit een voorbedachte raad [juridisch: met voorbedachten rade]. Die fles is zo goed als [altijd: los] leeg. Dat was Piet ten voeten uit. Is 'van jetje' [slaag] hetzelfde als 'van dattum' [seks]? Nee, dus. Het is een in- en ingoede vent. Houd die
gentlemen-dieven maar in de gaten. Houdt u ze dus maar in de smiezen. De liberaal-conservatieveling (conservatieveling-liberaal) zag met verwondering hoe die evangelisch-lutheraan het
Vlaams-nationalisme aanhing. Heeft die radicale partij extreem linkse (beter: extreemlinkse) achtergronden? Hoeveel Neder-Rijnse dorpen liggen daar?

8. Zoek op de kaart: Baden-Württemberg [Württemberger in VD], Papoea-Nieuw-Guinea [VD], Nagorno-Karabach [niet in VD] en Rijnland-Palts [Rijnland in VD]. Je zal maar in
Ottignies-Louvain-la-Neuve [niet] of all places wonen. In België ligt De Panne [niet], in Nederland liggen Tull en 't Waal [niet], Capelle aan den IJssel [VD] en Alphen aan den Rijn [wel: Alphen]. Die vluchteling is geboren in Bosnië en Herzegovina (VD, ook wel: Bosnië-Herzegovina). In Suriname is er een Oost-Westverbinding. De Oost-Ghats [niet in VD] is een onderbroken bergketen die parallel loopt aan de oostkust van India en de Golf van Bengalen [VD]. Waar kunnen jullie de
Zuid-Maghreb [Maghreb in VD] situeren? Met de Eilanden [VD] worden de Zuid-Hollandse eilanden aangeduid. Alleen daar wonen dus maar Eilanders. Met het Groene Eiland [VD] wordt Ierland bedoeld. De
Zuid-Orcaden [niet in VD] behoren tot de Orkneyeilanden [niet]. Kun je 'Noord-Rijnland-Westfalen' ook nog anders schrijven? Ja:
Noordrijn-Westfalen en Nordrhein-Westfalen (alle drie niet in wdb.).

9. Hij ging geheel knock-out (ko) en dus onderuit. Het werkwoord is trouwens 'onderuitgaan'. Wat weet u van Kos' [bnw. Koïsch] geschiedenis? De meeste kopten zijn lid van de koptisch-orthodoxe kerk en spreken nog Koptisch [taal]. In die taal wordt als alfabet door de kopten het koptisch gebruikt. Hij woont in Zuid-Nieuwpoort [VD]. Deze groenten komen uit het Noord-Westland. Een viervoetige westfaler komt uit Westfalen. Dit zijn afwijkende buitenlanders: Costa Ricanen [GB], Puerto (Porto) Ricanen [GB], New Englanders [niet], New Yorkers [VD], Sierra Leoners [GB] en Sri Lankanen [GB]. Wat heeft een [in cijfers] 65-plusser [65+'er, vijfenzestigplusser] nu aan een [in cijfers] van-7-tot-7-economie. Het toppunt van … [spelling] is een mama's-kindje in een McDonald's-restaurant. Wie volgen in deze [met cijfer] havo 4-klas het [met cijfer] formule 1-gebeuren? De toptienlijst (top 10-lijst) bepaalt de top tien (top 10).

10. Is dit nu uv A-, B- of C-licht? Een tootschoen [lange puntige neus – snavelschoen, tuitschoen] is een poulaine. Het wiegelied kalmeerde mama's kindje(!). Bij het werken in een id-baan [instroom-doorstroom] moet je, net als iedereen, een ID-bewijs [identificatie] bij je hebben. Wat had je vroeger voor (so)finummer [sociaal-fiscaal nummer]? Hoe lang heb je die bobofunctie [bondsbonze] al? Alle havoërs en vwo'ers deden mee. De nahossers waren slachtoffer van de HOS [NL: Herstructurering Onderwijssalarissen (regeling uit 1985)]. Waar in deze Vinex-wijk [NL: Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra] is die
Cobra-tentoonstelling [Copenhagen, Brussels, Amsterdam (benaming van een in 1948 opgerichte groep Deense, Belgische en Nederlandse experimentele schilders en dichters)]? Hoeveel processen-verbaal staan er nog open? Een 65+'er [in alleen cijfers, anders ook 65-plusser of vijfenzestigplusser] met een 65 pluskaart behoort tot het [cijfers en symbolen] 65+-dom [etc.]. Wat ik heb, is een on-gsm (Wat is dat nou weer? Geen idee – niet in wdb.). Een wederzijds bevel 'staak het vuren' kan leiden tot een staakt-het-vuren. Half-en-half is gehakt dat had ik half en half wel gedacht. Je dient stante pede [onmiddellijk] te vertrekken. De inséparables zijn bepaalde Braziliaanse parkieten of papegaaien [en dus onafscheidelijk, inseparabel].

 

2130 Dictee donderdag 11-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (144) √

Dictee – dictees [2130]

Oefendictee 713 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (144)

1. Ze wilde coûte que coûte een tête-à-tête hebben. Dit is
woon-werkverkeer. We kregen een nota van een nepcash-and-carry. Heb jij nog twee-en-een-halvecentstukken? Waaraan herken je een
schout-bij-nachtsschip? Kunnen jullie die catch 22-situatie [onoplosbaar dilemma] naspelen? Zo kun je dat schrijven: 'derdeklashavist', '3e klashavist' en '3de klashavist'. Ken je de Jan Peter Balkenendenorm (de balkenendenorm, de JP-norm)? Er werd vlot een ave mariaatje [keer bidden, niet: naam, dan A M zonder 'atje'] gebeden. Ze wilden dat ik opschreef: 'een Agatha Christieachtig toneelstuk' (agathachristieachtig) en 'Lance Armstrongachtige ritoverwinning' (lancearmstrongachtige). Och, al dat hocus-pocusgedoe [hocus pocus = tussenwerpsel – ook: znw.]: aan mijn lijf geen polonaise. De een was nog ad remmer dan de ander. Ze zongen een a capellaatje. Alle doctores honoris causa [vgl. (ere)doctor, mv. (ere)doctors, (ere)doctoren of (ere)doctores – ee – v. = vr. = vrl. (ere)doctores – èh] worden uitgenodigd. Je kunt die berg nou wel op willen … Twee emmertjes water halen, … Een dysfemisme [vergrovende uitdrukking – antoniem: eufemisme – verzachtend] is: ik heb schijt aan jou [i.p.v.: ik heb lak aan je].

2. Met 3 beaufort (afko: 3 Bft) geef je de windsterkte op de beaufortschaal, de schaal van Beaufort, weer. Is een chihuahua zo'n kortepotenhondje? Poeh, was me dat zweten. Poehpoeh, daar komt niets van in. Preëminent is boven anderen voortreffelijk, maar
pre-existent is voor iets anders bestaand. Een preëmptief bod (uitneembod) moet het bieden van de tegenstander bemoeilijken. Andere van dit soort vormen hebben alleen een pre als ze met koppelteken (trait-d'union, verbindingsstreepje) geschreven worden. Zij is een selfmade woman [door eigen kracht]. Haar onewomanshow liep als een tierelier. 'Scifi' [sciencefiction] spreek je uit als 'saai-faai'. De Amerikaanse vlag wordt aangeduid met stars-and-stripes. Een chowchow is een soort keeshond. Een goodygoody [niet in wdb.] is een heilig boontje [en een goodie een hebbedingetje]. Hij ging er ijlig (ook: ijlings) op af, hij vloog eropaf [GB].

3. Bij het playbacken droeg hij een pullover. De hard-boiled [keihard, ongevoelig] christian scientist [Taaladvies] was gladgeschoren
(clean-shaven) en droeg een double-breasted [met twee rijen knopen] colbertje. Hij zit op de seniormanageropleiding [senior manager]. Dit bedrijf doet veel aan soft sponsoring. Is het allright dat ik haar voor die all-invakantie allrisk verzeker? Heeft hij weer gelobbyd? Coërcitief is bedwingend, een diësis is (ook) een verhogingsteken, een kruis,
re-importeren is opnieuw importeren, reïmponeren is een term uit de boekdrukkerij en reüsseren [slagen] leidt tot een réussite [succes]. Voor mijn proefwerk kreeg ik een twee-en-een-half, dat heb ik toen maar drie en een halve (drieënhalve) meter weggegooid. De fundering van een brugpijler kan een omheiing hebben. De eeneiige tweeling vond het heiig [onhelder, bij droog, warm weer] weer tijdens het thee-uur. Met gratie kwam ze gracieus aangezwierd.

4. Die extranei moesten achter(aan) aanschuiven. Deze kisten werden erachteraan geschoven. De vloer had een (terra)sienakleur
(terra-de-Sienakleur) en de maestro at op het diesfeest paella [Spaans rijstgerecht], te gek voor woorden natuurlijk. Een arietta of ariëtte is een kleine aria. Wat leggiero gespeeld wordt, is licht, luchtig, zonder nadruk. Kaisoi wordt in Suriname als bladgroente gegeten. Een kutai is een hoogkijker (een vissoort). Een maiko is een jonge geisha. Daim [dèhñ] is hertsleer. Een pailow is een monumentale Chinese (stenen) toegangspoort. Een pait(je) is een jenevertje. Met 'maitta' geef je de partij bij budo op. Het kaizen is een Japans managementsysteem gericht op voortdurende verbetering van de productie. Een daiquiri is een cocktail van rum, citroensap, vruchtensuiker en geklopt ijs. Een ailanthus is een hemelboom. En de ailanthusvlinder dan?

5. Daar gaat veel gevlij [vaste uitdr. – net als: bij iemand in 't gevlij komen, anders ook: gevlei] in een zakje. B en W richtten de haven herin [VD] (beter: herinrichtten de haven). De Jangtsekiang is 6300 km lang en wordt ook wel de Blauwe Rivier genoemd [niet in wdb.]. De verkorte vorm van 'holifeest' is 'Holi' (Hindi: Holi Phagua – ook – NL: Phagwa of phagwafeest). MDMA is methyleendioxymethylamfetamine (de drug ecstasy, verkort xtc). Stond dat in De Morgen of in de Volkskrant? Een cholescoop [niet in wdb.] kan kolieken opsporen. Dat kan leiden tot cholecystitis [galblaasontsteking] en cholecystectomie [galblaas verwijderen]. Dat zijn zaken voor de mdl-arts
(maag-darm-leverarts). Zij had trouwens een latrelatie met een kno-arts [nko-arts, orl-arts]. In welk gebouw werk jij? Wel, in het ministerie van Economische Zaken [als instelling een M]. De Asen zijn de voornaamste goden in de oud-Noorse [indien taal: Oudnoorse] mythologie. De esculaap is symbool van de geneeskunde en verwijst naar de god Aesculaap.

6. Christus-Koning is het rooms-katholieke feest op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de zondag voor het begin van de advent. Hij kent god noch gebod. De god van de moslims heet Allah. In mijn bijbeltje kan ik lezen uit het openbaringsboek [Openbaring, de Openbaring van Johannes, Openb., Apocalyps(e)] of het evangelie volgens Marcus. Een weesgegroetje [keer bidden – ook: ave mariaatje] is afgeleid van het Weesgegroet, het Ave Maria [beide: naam van het gebed]. In zijn verzameling zitten een Christusdaalder en een Wilhelminatientje. Dit is een Bijbels noch Talmoedisch onderwerp. Deus absconditus: de verborgen God, Deus avertat: God beware (godbewaarme), deus ex machina: een god die aan het eind van een treurspel de zaken oplost, Deus meliora det: God betere het (godbetert), Deus omen avertat: God verhoede dat, absit omen: even afkloppen, bone deus: goeie god, di boni: goeie goden en treuga Dei: godsvrede.

7. Dat mag Joost (of Joosje, godheid van de Chinezen) weten. Een roep van de kruisvaarders was: "Dieu le veut" (God wil het). Het deïsme is een op de rede berustend geloof in een transcendente [afwezige] god. Q.D.B.V.: quod Deus bene vertat, hetgeen God ten goede moge keren. Het goddeeltje: het higgsboson, god(zij)dank: God(e) zij dank! Je weet: met de Heilige Thomas wordt Sint-Thomas bedoeld. Hoe ziet een sint-philippuskruis eruit [liggend Latijns kruis, het 'gewone': †]? Deze uiteenzetting gaat over de sint-jakobsappel en de (sint-)jakobsschelp, die coquille Saint-Jacques. Vrijdag is het weer
sint-salarius [salarisdag, de Heilige Salarius]. Een sint-jakobskruis wordt ook wel spata- of dolkkruis genoemd. Lijkt het sint-jakobskruid op de dito -lelie? Was de ladder Jakobs ook een hele jakobsladder? Ja. Een jacobus is een visdiefje. Sub reservatione Jacobaea is onder het voorbehoud van Jakobus (D.V. = Deo volente, ook V.D. = volente Deo – ‘si Dominus voluerit’ = als de Heer het wil – ‘si vixerimus’ = als wij dan leven). Wat was een darbyst ook alweer [lid van de vergadering der gelovigen]?

8. Een jacobin ministre is een jakobijn [heftig voorstander democratie] die minister geworden is. Een chouan is een aanhanger van de Bourbons in de Vendée tijdens de (eerste) Franse Republiek. Je moet het maar weten: een hermeticus is een aanhanger van Hermes Trismegistus [zekere mythische figuur]. Het machiavellisme [staat mag een middel als moord gebruiken t.b.v. machtsuitbreiding van regeerders] dankt zijn naam aan Machiavelli. Een ovist hing de preformatietheorie [alle leven komt uit het ei] aan. Een pandit [ah] is een geleerde hindoe. Een trotskist [aanhanger Trotski, de aangenomen naam van Lev Davidovitsj Bronstein (1879–1940) – binnen communisme, tegen stalinisme] kwam je tegen in Rusland. Een rapaljaan behoorde tot de Rapaljepartij, die meest uit rapaille bestond, waaronder hadjememaars. Wat philonisch is, heeft betrekking op Philo van Alexandrië (ook: platonisch). Met Nederlandkunde wordt neerlandistiek bedoeld. Wat is het markante verschil [bij opschrijven] tussen het Jeruzalemsyndroom en het stockholmsyndroom? Juist: de hoofdletter! Dat klinkt me als Hottentots [echte, maar ook: onverstaanbare taal] in de oren. Zij heeft het ongetwijfeld Siberisch koud, dat laat me siberisch.

9. Zei je nu 'dierendag' of 'Werelddierendag'? Rond 1871 sprak men van de gründerzeit [gründerjahre, sterke economische expansie na 1871 Duitsland]. Bekende perioden zijn het eemien, het saalien en het zechsteen. De KLu is de Koninklijke Luchtmacht en de KL is de Koninklijke Landmacht. Die laatste bestond in 2014 maar liefst 200 jaar. Onze koning Willem-Alexander nam het defilé af. Het Groene Boekje heeft zo zijn eigen snabbelcircuit (schnabbelcircuit – VD ook). Singkès zijn in Indië pas aangekomen uit China geëmigreerde Chinezen. Zit er een trend in laatste top 10's (top tiens)? In Guine(e)se havensteden lopen vaak Guine(e)se biggetjes rond [Guinee en Guinea]. Bij die hoeveelheid elektrische lading kijken ze niet op een coulombtje [oh:ñ] meer of minder. Het moet wel in dit framepje passen. Ze droegen butterfly's, vlinderdasjes. Hij had nog gauw even een déjà vuutje. Als je 'cafeetje' afbreekt, wordt dat 'café' + [plus] 'tje'.

10. P&O is de afkorting van personeel en organisatie. Vaak wordt daar dan ook de afdeling Personeel en Organisatie mee bedoeld. Een TIA is een transient ischaemic attack [voorbode beroerte], ALS is amyotrofische laterale sclerose [dodelijke spierziekte] en BSE bovine spongiform encephalopathy (in goed Nederlands: boviene spongiforme encefalopathie – gekkekoeienziekte). De Reformatie heeft een belangrijke rol gespeeld in het tot stand komen (de totstandkoming) van een eenheidsspelling [via de tale Kanaäns in de Bijbelvertaling – Statenbijbel]. Na de spelling-Siegenbeek kwam het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) van De Vries en Te Winkel, die in 1866 samen ook de eerste 'Woordenlijst (voor de spelling der) Nederlandsche Taal' uitbrachten.