2123 Dictee zaterdag 06-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (139) √

Dictee – dictees [2123]

Oefendictee 718 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (139)

1. Een mise au point is een oppuntstelling, de mise-en-scène de toneelschikking. Het SaNT was vroeger het Samenwerkingsverband Nederlandstalige Terminologie. Een sawoe-manila is een sapotilleboom [melksap = grondstof voor kauwgo/um(mi)]. Schizomyceten [dzoo] zijn splijtzwammen en schizothymie is gespletenheid van gemoed. Daartegenover staat cyclothymie, de manisch-depressieve neurose. Het beestje bij de naam noemen: scapham scapham dicere [k]. Een scenarist [see] schrijft scenario's [uh] [draaiboek]. Pas op, dat je niet het schip in gaat met die transactie. De schrijnendste problemen worden stante pede [op staande voet] opgelost. Een scuba is een
self-contained underwater breathing apparatus (onderwaterademhalingsapparaat). Dostojevski heeft de roman Schuld en boete geschreven. Een sede-vacantist [erkent zittende paus niet] ziet sede vacante [als die zetel vacant is] zijn kans schoon. Wat betekent s.e. et o.? Antwoord: salvo errore et omissione: afgezien van vergissing(en) en weglating(en). Aan iets seduisants [verleidelijks] gaat seductie [verleiding] vooraf. Dat is not done.

2. Hoeveel hoofdstukken telt Zefanja [Bijbelboek VD, NBG: S – Zef. – in de Vulgaat Soph. = Sophonias]? Drie! Een segway is een soort stadsstep. Het seicento, dat zijn de jaren 1600. Wie wil er nu vérités de Monsieur de la Palisse [waarheden als een koe] verkopen? Heet dit nu seignettezout of rochellezout? Die zijn hetzelfde. Zoek op, wat 'séjour' [verblijf(skosten)] en 'sejunctie' [onderbroken zijn van een gedachtegang] betekenen. In een scheepstekening vind je de sentenlijn [sent = lijst, gording, tijdelijk aangebracht bij bouw schip]. Het commonsensegevoel is het sens-commungevoel of de gezondverstandervaring. Ligt Sevilla wel of niet in Castilië? Nee: in Andalusië. In ieder geval dansen ze daar de seguidilla. Het farnasol behoort tot de groep der sesquiterpenen [organische verbinding]. Hij is een kei in ellenlange woorden (sesquipedalia verba). Wat sévère is, getuigt van severiteit [strengheid]. Een patrijzenoog is een versiering op sèvresporselein. De sekteleider was bezeten van sekte-ijver. Samen moesten ze maar liefst acht sémillons [wijn] afrekenen. Hun maat werd maar aangeslagen voor één sauternes [wijn, mv.].

3. Het serowsafschotverbod [Japanse gems] is tijdelijk opgeschort. Met een serinette [kanarieorgeltje] leer je kanaries zingen (echt waar!). Hij zit lelijk in de sereibel [seriebel, misère]. Sint-Bonaventura had als bijnaam de serafijnse [serafijn, engel van de hoogste rang – O.T. = Oude Testament – een OT is een observatieteam] doctor of leraar. Bij het Groene Boekje aten ze alleen maar shiitakes [2020 net als VD ook: shiitake's]. Waar play-offs [promotie] zijn, zullen ook wel playdowns [degradatie] zijn. Is het bon ton [welgemanierd] om een Sjanghaier [inwoner] te shanghaaien [overhalen tot onaangenaam werk]? Deze sheriff draagt graag shantoeng [stof uit Chinese tussorzijde]. Een thoracale ingreep heeft betrekking op de thorax [borstkas]. Op die veiling werd een originele Sherlock Holmespet geveild [anders: sherlockholmespet]. Ze verkopen daar döner [kebab] en shish kebab. Bij sinistromanie bezit je links de meeste handigheid, anders gezegd, je bent linkshandig (en ook links handig). Dat in tegenstelling tot iemand met dextromanie [rechts]. De S-romanum is het
signum-romanumgedeelte van de dikke darm (nu in VD ook de – of het – sigmoïd).

4. De siksiyuru is om zes uur 's namiddags op z'n best. We drinken er nog maar een paar silvaners [witte wijn] op. Hij is nogal sinofoob [sinofiel: China( )lievend]. Hoe ziet een sint-philippuskruis [liggend Latijns, 'gewoon' kruis] eruit? In de Grote en Kleine Sint-Bernhardpas vind je veel sint-bernards(honden). Een sicav is een Franstalig beleggingsfonds met veranderlijk kapitaal. Shoyu is sojasaus. Een sinfonietta is een kleine symfonie. In Sri Lanka wonen veel Sri Lankanen. Vroeger was dat: in Ceylon wonen veel Ceylonezen. Moeten we nu voortaan ceylonthee maar sri-lankathee (srilankathee) noemen? De kerria is een sierstruik uit Japan. Het woord 'serendipiteit' [door toevalligheden en intelligentie ontdekken waarnaar je niet op zoek was] is ontstaan uit een sprookje over de prinsen van Serendip. Aan de oud-Noorse mythologie danken we de begrippen Asen (goden), Asgard (verblijfplaats), Donar (dondergod), Odin (Wodan) en (deels) Yggdrasil [wereldboom, symbool kosmos].

5. De salarisdag wordt sint-salarius of Heilige Salarius genoemd [niet: Sint-Salarius]. Wat zijn overeenkomsten van en verschillen tussen een citer [snaren en plectrum] en een sitar [tokkelinstrument Noord-India]? Het zesde zintuig is de sixième sens of de sixth sense. Een boulingrin is een verzonken grasveld voor balspelen. Hoe groot is de door jullie gesleede [sleeën, ook: geslede, ww. sleden] afstand? Onder skijøring verstaan we het zich laten voorttrekken op ski's door een paard of auto. Bij de keurmerken kennen we: CE [Conformité Européenne],
EKO-keurmerk [ecologisch verantwoord], Kema-keur [Instituut voor Keuring van Elektrotechnische Materialen], KIWA-keur [Keuringsinstituut voor Waterleidingartikelen], KOMO-keur [Keuringsorganisatie Materialenonderzoek] en het Skal-keurmerk [Stichting Keurmerk Alternatieve Landbouw]. Is 'Andes' een Quechuawoord? Dat zou kunnen. Wat was de honderddagentournee (100 dagentournee – niet meer in wdb. – rondgang NL-regering na 100 dagen regeren) ook alweer? [NB Met de Honderd Dagen wordt de tweede regering van Napoleon aangeduid]. Bij de 100 dagenviering [BE – Chrysostomos] heeft de middelbare school nog zoveel dagen te gaan tot aan de vakantie. Wat valt er vanuit de Andes nog meer te melden dan een verdwaalde himalayageit [thar] en een dito alpenroosje

6. Wel, de andesflamingo, andesiet (een fijnkorrelig grijs of grijsrood stollingsgesteente, bestaande uit zure plagioklaas en biotiet of hoornblende en pyroxeen), het Andesvolk, de opossummuis, de paramo (nat grasland boven 3800 m in de noordelijke Andes), de quinoa [uitspraak! – kihn-waa + kie-noo-waa] (soort uit het geslacht ganzenvoet, dat boven 3000 m in de Andes voorkomt), de reuzenkolibrie en de waspalm, maar vergeet ook de andescondor en de andesgans niet. Maar zo'n reis ernaartoe, dat is voor osm [ons soort mensen] niet weggelegd. Een S.M.C. (Sacri ministerii candidatus) is een kandidaat tot het heilige leraarsambt (aspirant-dominee). Dezelfde betekenis heeft R.M.C. (Reverendi ministerii candidatus). Wat zijn dumbphone [met weinig extra functies], smartphone [wel: slim],
phone-in [radioprogramma met bellende luisteraars] en de ladyphone [met speciale vormgeving voor vrouwen]? Bij het joodse paasfeest is de derde matse, die gebroken wordt, het smartenbrood.

7. Op die receptie heb ik kostelijk gesocialized. Hij heeft een sociaalgeneeskundige [sociale geneeskunde] betrekking. Een sobstory is een tearjerker [tranentrekker]. Er ontstond veel soesa over die sousafoon. De sojaolie is op. Soixantes-neuf zijn standjes [in cijfers] 69. Je kent ze: de arendssneb [snavel], de snebaal [met puntige kop] en snepschip of -schuit (ook: snip – puntige voorsteven, boeren en tuinders). Ook: neb! [= snavel]. Wat wordt met de transneptunische planeet bedoeld? Mogelijk een maan van Neptunus ... Ik vind haar een hanenpennig, een heibeiig wijf. Hij zal wel weer een snipper ophebben, ladderzat zijn als een snip [loopvogel]. Kun je de begrippen
'socio-economisch' [= sociaal-economisch] en 'sociolinguïstisch' [vooral op de beschrijving van het verband tussen taal, cultuur en maatschappij gericht] nader expliqueren (expliceren)? Al zijn gedweeë volgelingen zijn soumis [onderworpen gedwee]. Dat morgen is een speci [jongerentaal: speciaal] gebeurtenis. Een van de flanelsoorten is spagnolet. Zoek eens op: de Spaarnestad [Haarlem] en de sleutelstad [Leiden, stadswapen!]. De spetsnaz: sabotage-eenheid Russische leger.

8. Zij hebben een splitlevelwoning. S.P.Q.R.: Senatus Populusque Romanus, senaat en volk van Rome. De strijd ging tussen staatse en Spaanse troepen. Die stap-voor-stapbenadering spreekt me wel aan. De stegomyia is de gelekoortsverwekker. Heb je die nieuwe STER-spot [Stichting Etherreclame] al gezien? Waarnaar verwijzen de grote ster van Afrika en de Ster van het Zuiden [diamanten]? Wat weet u van de tafelen der Wet [stenen tafelen, met 10 geboden, Mozes]? Op die beurs hebben wij een stand [èh]. Bij haar is een stent [buisje in bloedvat] geplaatst. De Kerstster is de ster(!) van Bethlehem [VD; NBG: Betlehem], de kerstster [plant] is de poinsettia of
ster-van-bethlehem [GB], de euforbia (of wolfsmelk) is iets anders. Is de stikkenzak van die stijve harmen, die houten klaas, stilaan, kalmpjes aan, stilletjesaan, kalm aan nog niet leeg? Deze jas is van kalmoek [dekenstof, wol, katoen] gemaakt. Een voorbeeld van een stemmingsstoornis is een manisch-depressieve stoornis.

9. De PTSS is de posttraumatische stressstoornis of het posttraumatische stresssyndroom. We kennen veel persoonlijkheidsstoornissen: de paranoïde [waanideeën], schizoïde [schizofrenie: gespleten persoonlijkheid] , schizotypische [sociale isolatie; afwijkend gedrag], antisociale [tegen de (bestaande) samenleving of personen gericht gedrag], narcistische [egocentrisme, beperkt inlevingsvermogen] en theatrale [toneelspelen] persoonlijkheidsstoornis. Met MPS wordt de dissociatieve identiteitsstoornis, multipele persoonlijkheidsstoornis of meervoudigepersoonlijkheidsstoornis bedoeld. De eetbuienstoornis heet boulimia/e (vraatzucht, sitomanie). Omschrijf de boulimia nervosa [= boulimia/e] en de anorexia nervosa [ana, anorexia: dwangmatig niet eten]. Een dwangstoornis is een obsessief-compulsieve stoornis. Tot de autismespectrumstoornissen (ASS'en) rekenen we ook PDD-NOS (pervasive developmental disorder (–) not otherwise specified) en asperger. ADHD ('alle dagen heel druk' of attention deficit hyperactivity disorder, GB ook: adhd) is een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit.

10. Wat is een slaap-waakstoornis [verstoring dag-en-nachtritme]? Een slikstoornis is dysfagie. Een streng gereformeerde is strenggelovig. Op Secretaressedag droeg ze een stewardessenuniform. Duidelijke definitie: een stereotype is een stereotiep beeld etc. [zoals de voorstelling van een Fransman als een man met een snorretje die losbandig leeft]. Het was een successtory [GB ook: sss], een succès fou [daverend succes]. Op het suprême moment [ook: supreme, ook: op het moment suprême] viel het doek. De onderhandelaar kreeg een sûreté de corps [vrijgeleide]. Ze woont in een super-de-luxe buurt. Het was een suffragettefeest [kiesrecht vrouwen 1900-1910]. Een swath: small waterplane area twinhull (met 2 onder water gelegen rompen). Zou die surseance van betaling echt doorgaan? Bedoel je 'surplusje' [uhs] of 'surplustje' [uu]? Een tabby kat (van: tabijn = stof) heeft een cyperse tekening.

 

2122 Dictee vrijdag 05-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (138) √

Dictee – dictees [2122]

Oefendictee 719 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (138)

1. Wat doet het Taalunieversum eigenlijk? Taaladvies geven. Hoeveel syrinxen [pan(s)fluit] hebben we nog in voorraad? Voorbeelden van tableaus zijn tableaux de la troupe [lijst van optredenden] en tableaux vivants [bv. Nachtwacht uitbeelden met levende figuren]. DMMP, dimethylmethylfosfonaat, is een belangrijke grondstof voor sarin(e) [zenuwgas]. Tacheles is recht op het doel af. Met een tackle tackelde ik de teckel. Bij het dribbelen maak ik een dribbel. Zelfs dit taludje kwam de hond niet op. Dat takkebeest kroop nog onder de takkenbossen ook. Taksvrije artikelen zijn taxfree. De afkorting van tout à vous [geheel de uwe] is t.à.v. Is een tapu [tah/aa-poe] een amulet? Ja (SR). De tapplaatsen hebben te maken met de TAP, de Regeling Tijdelijke Arbeidsplaatsen. Ja dáág, je kan me nog meer vertellen. Een tazza is een drinkschaal met voet. Waar kan ik muurtapestry [tèh-puh-strie] [wand- of meubelbedekking] kopen? Een tantebetje [taalfout door foutieve inversie] is genoemd naar Charivarius' tante Betje.

2. Daar is niks van waar. Rein speelt in het tamboerkorps op de tamboerijn. Deze tayers [tropisch gewas, pomtayer, Chinese tayer, stengelknol] hebben beslist geen taaie knollen. De heren zullen het uiteindelijk wel eens worden. Het pencak silat (GB ook: pentjak silat) is een uit Indonesië afkomstige vechtsport. Alle maffioze maffiosi op Sicilië zijn maffioos. Zij zongen de hymne Te Deum laudamus (U, God, loven wij). Een telepaat beoefent de telepathische telepathie. De teleologie [doelmatigheidsleer over de schepping] is maar een heel beperkt deel van de theologie. Ik overweeg nu al ten vierden male om met deze dictees te stoppen. Dat heb ik hem eerder tentoon zien spreiden. Ze moeten mijn zusje niet te na komen. We zagen ertegen op, maar na de peptalk kunnen we weer ertegenop. Het Japanse 'teppanyaki' is een singulare tantum [alleen enk., net als sukiyaki en teriyaki]. Hoe spreek je 'iets louches' uit? Tekko is afwasbaar behang. De goeden niet te na gesproken, al moeten de goeden vaak met de kwaden lijden. Hij komt van goeden huize en is in goeden doen.

3. Ik kreeg een terracotta stier (terracottastier) cadeau. De furor teutonicus is de teutoonse furie of razernij [Duitse barbaarsheden, antisemitische uitspattingen]. Omdat auto's nu eenmaal kop aan staart rijden, kunnen er gemakkelijk kop-staartbotsingen ontstaan. Dit is een typisch thebaïdengebied [kluizenaarsdorp]. Hoe noteer je de Griekse letter thèta? Een theodicee is een rechtvaardiging van God (Leibniz). Een theologoumenon [oe] is een theologische uitspraak die berust op een persoonlijke ervaring of visie. De afkorting t.h.t. staat voor ten minste houdbaar tot. Met thermiet [springstof] kun je toch ook wel termieten verdelgen? Ik vind dat nogal terre à terre, laag-bij-de-gronds. Zou je de goeie ouwe tijd, de tempo doeloe, de tempi passati, echt terug willen? Hij theet en zij teat dat het een lieve lust is. De thaumatologie [leer van de wonderen] is de wereld nog niet uit. Met thanatofilie wordt de suïcidedwangneiging bedoeld. Moeten we daar links afdraaien?

4. De textuur (textura = gotische lettersoort) ging aan de fractuur (ook: bijbelletter = gotische drukletter) vooraf. De butler en de kelner zijn allebei ziek. Een TIA is een transient ischaemic attack, kort gezegd: een beroerte. Athymisme (athymie) is het ontbreken van de zwezerik, de thymus. De ploeg die thuis speelt, zal zich het meest thuis voelen, zeker met een thuisfluiter. Het hallenhuistypische T-huis lag vlak bij het veel gefrequenteerde theehuis. Is de tiercé-uitslag [trio, weddenschap op 3 paarden] al bekend? Een tokeh [ee] is een gekko [nachthagedis]. In de voortuin ligt een bielsen perkje, dat is van bielzen (bielsen) gemaakt. Jazeker, vanaf nu lijdt VD aan de trichinenziekte [trichinose = haarwormpje, parasiet in menselijk lichaam]: hoe zou dat nu toch komen? Ik denk: aangestoken door GB. Een hele sliert toercaravans wachtte de tourkaravaan [indien specifiek T de F, dan T] op. Wij zijn al eeuwenlang bijzonder gespecialiseerd in gros-de-Tours en -de-Naples [zware stof]. Schrijft men meestal ratatouille [oe] of vaker ratatoelje [oel]?

5. Hoe heeft zo'n goede troupier [pjee – officier die zich meer thuis voelt tussen soldaten] nu uiteindelijk stoepier [pjee – mensen de winkel inlokken] kunnen worden? De TROS is de Televisie- en
Radio-omroepstichting. Kijk, zij skeeleren met skikes [skeeler met luchtbanden, off the road]! Dat was twaalfenhalve (twaalf en een halve) vrachtwagen vol. Zei je nou 'trubbels' of 'troebelen'? Is een tuktuk [oe] [driewielig voertuigje] net zoiets als een tsjoektsjoek [tapijtenzwendelaar; doet die ook 'tjoeketjoeke']? De meeste Tiroolsen kunnen goed de tyrolienne dansen. De überbrettlpoëzie hoor je het meest in een café chantant. Ze zullen zo langzamerhand geen kant meer uit kunnen. Ze zullen er niet meer tegenop kunnen. Hij gedraagt zich un poco [een beetje] als un ours [oers] mal léché [ongelikte beer]. Hoe staat het met dat urnenveldenonderzoek? De urticaria [uhr] is de netelroos. De urticaceeën [uhr] komen uit het geslacht Urtica [brandnetelfamilie]. Is hij nu lid van de Unie KBO [Katholieke Bond van en voor Ouderen] of de Unie mhp [Middelbaar en Hoger Personeel – MHP is een vroegere vakbond; de afkorting voor middelbaar en hoger personeel = mhp]?

6. Hij moest zijn beroep vaarwelzeggen. Het vaderons [keer bidden] is het Onzevader [naam gebed]. De Vaddahs zijn de oorspronkelijke inwoners van Sri Lanka. Het is toch van de gekke dat hij zich altijd maar van den [arch., VD ook de] domme houdt. Vergeet het vaarwelzeggen niet. Het uur U [vgl. D-day, D-dag] is aangebroken. Die firma werkt volgens het uurtje-factuurtje. De utraquisten of calixtijnen [avondmaal onder beide gedaanten, brood en wijn] behoorden tot de hussieten. Hij moest vanachter toekijken hoe de valste spelers er met de po(e)t vandoor gingen [ervandoor gaan]. Als je genoeg van je hebt af gebeten, moet je de zaak maar van je afzetten. Het doopboek van Dordrecht bevat een lijst van daar gedoopte kinderen. Het meervoud van 'varix' is 'varices' [spataderen]. Hoe werkt de velotype [meer letters tegelijk typen op een schrijfmachine]? De Bijbel is een veelgelezen boek. De vileine dief wilde het velijn [fijn perkament, vellum] stelen. Een veellingskristal ontstaat door vergroeiing. Eertijds verleidde hij mijn moeder ook nog weleens. Die deur moet je nog afbijten.

7. Het meervoud van 'zwans' is volgens GB 'zwansen' (VD ook: zwanzen); het werkwoord is volgens beide zwanzen (VD kent verder nog: verlapzwansen). Larren zijn gibbons en laren huisgoden. De verkruide molen is weer volop in bedrijf. Hij kruidde hoogstpersoonlijk de sausen (sauzen). Die gekruide saus leek wel gepeperd. Een verlaatmeester is een sluiswachter. Waar vertoef je langere tijd het liefst: in het Verre Oosten, het Midden-Westen, het Midden-Oosten, het Verre Westen of het rijke Westen? De ex-vicaris-generaal (ex-vg) is nu apostolisch(e) vicari(u)s (apostolicus vicari(u)s, afkorting: ap. vic., ook: vicari(u)s apostolicus). Met 'tikkie terug, Henk' wordt aan een passje gerefereerd. We kennen de triple A, de AAA [banken, vgl. Triple P], en de Triple, [1668: Engeland, de Republiek en Zweden, 1881: Duitsland, Oostenrijk en Italië], Quadruple [1718: Frankrijk, Engeland, Oostenrijk en de Republiek], en Heilige Alliantie.

8. Wie verkruide gisteren die hoop aarde? Met Triple P wordt 'people, planet, profit' bedoeld. Engelse voetbalteams kunnen de treble (triple – nationale titel, nationale beker en de Champions League in hetzelfde seizoen) winnen. Geef mij nog maar een glas tripel [bier], dan kan ik nog steeds wel een triple bogey slaan [drie slagen boven par, golf]. In de Eerste Wereldoorlog was (de) dikke bertha (mortier van het grootste kaliber van de Kruppfabriek) heel populair. Het kostte vijf miljoen vijfduizend dertig (in cijfers: 5.005.030) euro. Gooi die verzouten soep maar in dat toch al verzoute boezemwater. We gingen op reis naar het ver weg gelegen en ver verwijderde Verweggistan. Bij het ver reiken kun je je gemakkelijk verreiken. Wie van die kinderen zou het vermoeidst zijn? De Vissen is een sterrenbeeld op de hemelequator. Gebruik je 'verkrachte eenden' bewust als spoonerisme, dus eigenlijk als term voor viribus conjunctis (unitis) – vereende krachten?

9. Vulnera immedicabilia (enkelvoud: vulnus immedicabile) zijn ongeneeslijke wonden. Hij zou er goed voor staan op school. Bij een wapverbinding staat WAP ('wap') voor wireless application protocol [ww. wappen]. De wijdheid [wijdte] van deze bloes (blouse) houdt niet over. Als je dat in mijn loop gelegd hebt, is het mij in de weg gelegd. De Oude Wet is het Oude Verbond (O.T. – Oude Testament). Zij voelen zich staan onder de Wet en het evangelie. In de decaloog (decalogus) zijn de tafelen der Wet [tien geboden] vervat. Het was een va-et-vient [komen en gaan] van ossi's [DE], aussies [Australië] en wessi's [DE]. Wie heeft die wijinscriptie betaald? Zijn hier nog wijndrinkers? Een zaathout is een zware balk over de bodem van een schip tot versterking van het langsscheepse verband. De xantippe [helleveeg] leed aan xanthopsie [geel zien, bv. Door vergiftiging met santonine]. Zij is verzot op paraguaythee (maté). Hij is ladder(zat): zo zat als een Maleier dus.

10. Tja, heeft 'zegekruid' [Zuid-Amerikaanse tuinplant] nu met een overwinning of met een net van doen? De zedrak is de paternosterboom. Hij ziedt van woede en ziet scheel van de honger. Zijn broer, die scheelziet [scheel zien = zich vergissen!], laat het afweten. Zij baarde een zevenmaands kindje. Driemaal is scheepsrecht en zevenmaal is Jodenrecht. De afkorting z.g.a.n. betekent: zo goed als nieuw. Eén zoeaaf, twee zoeaven, één graaf, twee graven (slotheer), twee grafen (wiskunde). Met dhimmitude wordt de min of meer zelfopgelegde positieve grondhouding van niet-moslims tegenover de islam aangeduid. Wil jij de kinderen zolang zoet houden met zoethout (als zoethoudertje)? Zo gauw ik uitsluitsel heb, laat ik het je weten.

 

2121 Dictee donderdag 04-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (137) √

Dictee – dictees [2121]

Oefendictee 720 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (137)

1. Het zwaarbewaakte vliegveld lag flink onder vuur. De diëtiste houdt een dieetspreekuur. De afkorting Z.O.t.Z. staat voor zuidoost ten zuiden, elf en een kwart [in letters] graden ten zuiden van het zuidoostpunt. Verwar dat niet met Z.t.O.: zuid ten oosten, elf en een kwart graden ten oosten van het zuidpunt. Wat hebben 'robotica' [robot] en 'rebetika' [melancholieke Griekse volksmuziek] gemeen? Niets, wel de eerste en de laatste letter ... Wat doet een probioticum [gezondheidsbevorderende bacterie die aan voedingsmiddelen zoals yoghurt wordt toegevoegd]? Tmesis is in de spraakkunst het verschijnsel dat een samengesteld woord kan worden gescheiden door een ertussen geplaatst woord [De leraar stelde een toets samen – ww. samenstellen]. Bij de brand zijn al mijn spullen eraan gegaan. Dat is wel makkelijk: tegen het koningshuis aan schoppen. Je kunt naast een goede snee aan hebben [dronken zijn], ook best de radio aanhebben. Mag je aan een deftig diner aanzitten, maar mag je verder nergens aanzitten, dan doet immers de livreier dat wel. Acalefen staan bekend als zeekwallen.

2. Ik zeg het je maar op de man af, à brûle-pourpoint, a bout portant (zie *). Zouden we daar ooit nog achter komen? Dat zegt mijn abdomengevoel [onderbuik]. Het is in mijn ogen abominabel [afschuwelijk, verfoeilijk]. Jij bent mijn allerallerliefste oma. Hij kwam achterophinken, want hij was achteropgeraakt. Ik zeg je dit op de man af, ad hominem, de but en blanc (zie *). De aficionado had een affidavit [attest, gerechtelijke verklaring] en ging affichetjes ophangen. Het antoniem van abaxiaal [van de hoofdstengel afgekeerd] of dorsaal is adaxiaal [kant naar de hoofdas gekeerd] of ventraal. Uw rente gaat a dato [vanaf heden, a.d.] in. Een afrodite [beeldschone vrouw] wekt afrodisie [seksuele opwinding] op, al dan niet met een afrodisiacum [geslachtsdrift stimulerend middel]. Het kapitaal voor een lijfrente wordt de facto [feitelijk] à fonds perdu [zonder uitzicht op vergoeding of terugbetaling] gestort. Het wende op den duur wel, dat hij zich steeds van mij afwendde. Harm baadt zich iedere dag: baat het niet, het schaadt ook niet. Hij zou er iets van afweten (GB), maar toch liet ook hij het afweten. In de Aida van Verdi droegen ze aïda [katoenen weefsel].

3. Dit schip heeft een airconditioned kajuit. Ainsi soit-il [het zij zo]: op een aioplaats zit natuurlijk een aioër. De aides de camp [adjudant] waren gezamenlijk verantwoordelijk voor alle aides de cuisine [hulpkok]. Meerdere aides-ménage [hulp in de huishouding] gebruikten aide-mémoires, geheugensteuntjes. Spraken ze in het algonkium [tijdperk] al Algonkin [indianentaal, Noord-Amerika]? Door de sleur vergeet je algauw welke dag het is. Kun je aldislampen [met een speciale reflector] ook als Aldi-lampen [supermarkt] kopen? De agrafa [mv. – woorden die aan Jezus worden toegeschreven, maar niet in de evangeliën voorkomen] vindt men daar niet. Kan dat getier à gogo [onophoudelijk] nu eindelijk eens ophouden? Met het etiket 'sh' [slechthorend] kun je maar beter naar een akoepedist [gehooronderzoek, hoorapparaat, spraaklessen] gaan. We moeten snel alarm slaan [VD ook wel aaneen]. Een bonheur(-du-jour) is een salonkastje. Als je iets alla riverso speelt, is dat al rovescio, in kreeftengang. De kinderen kregen allerlei blitse [hip, modieus] geschenken en iets fris. Hij bezat alles behalve een academische titel, maar daar was hij allesbehalve rouwig om.

4. Als ook de koeien gaan loeien, zijn de rapen gaar. Ze droeg een amethisten [van violetkleurig kwarts] broche. De gulle amfitryon [gulle gastheer] ontving ons gastvrij in zijn amfitheatertje. Het ancien régime [voor de revolutie, omslag] was dat van de Bourbons. Als iemand 'melluk' [extra 'klinker'] zegt, is er sprake van een anapest of svarabhaktivocaal. Enigszins angeheitert [in vrolijke stemming, aangeschoten] zei de anesthesist: "Ik geloof dat ik die angelica, die angélique, die engelwortel, driedubbel zie." De antilopeogen keken de jager smachtend aan. Demonstranten van de anti-jachtpartij kwamen tussenbeide. Een plooi in een gesteente of aardlaag, die naar boven convex is, heet een anticlinaal (anticlinale). André Rieu speelt geweldig: Andrés vertolking was eblouissant. Je raakt de tel kwijt: waren het er nu anderhalfduizend of anderhalf miljoen? In een geanonimiseerd gezelschap bevinden zich meestal louter anonymi.

5. Anarchisten en radicalisten hebben de neiging om anomisch de anomie, wetsloochening, wetteloosheid te propageren. De apgarscore geeft appearance, pulse, grimace, activity en respiration [kleur van de huid, hartslag, reactie op prikkels, spierspanning, ademhaling] weer. Na die apentoer was hij apetrots, maar lag wel apelazarus op apegapen. Waarom schrijf je 'arbvonummer', maar 'Stasi-chef' zó? Vanwege de hoofdletter, beide: letterwoord [arbvo = arbeidsvoorziening en Stasi = Staats Sicherheitsdienst]. De Arabier was per arabier [bij vergissing] op een arabier [paard, niet dus: ze kunnen z'n rug op ... of zo] de verkeerde weg ingeslagen. Après tout, after all, tenslotte, vind ik dat après-ski en die après-soleil (aftersun) maar niks. Is dit nu een a-priorisch (a-prioristisch) a priorietje [vooraf] of is de juiste kenschets ervan a posteriori [achteraf]? Dit is een heel vervelende arrière-goût [nasmaak]: al mijn daarbij behorende arrière-pensées [bijgedachte] zal ik wijselijk maar voor me(zelf) houden

6. Wat is die vent arro [arrogant], zeg. In de armenbuurt (koudekarbonadebuurt) wonen armelui en die eten nooit Turkse pirzola (gemarineerde lamskarbonade of -kotelet). A fortiori [met meer reden, des te eerder] drong hij op compensatie aan. Steek je neus er niet in: dat zal je niet(s) aangaan. Peri- en aphelium vormen de apsiden [uiteinden grote as planeetbaan ook wel apsissen], niet te verwarren met de absides [uitbouw kerkkoor]. De demon werd apotropaeïsch [bezwerend] toegesproken. Wat a remotis geplaatst wordt, bevindt zich terzijde. De term 'asdic' staat voor anti-submarine detection and investigation committee [geluidsgolven]. Ashrams zijn zekere leefgemeenschappen in India. De man in asclepiaswollen [k] gewaad had vitamine C oftewel ascorbinezuur [k] nodig. Het woord 'audio' spreek je met een au'tje uit. Die gemeenschap leidt een atrofiërend [kwijnend] bestaan. Een affichetje nog zonder tekst is à la lettre (niet in wdb., naar de letter) avant la lettre [voordat het begrip bestond, oorspr.: prent zonder bijschrift]. Wat bedoelen ze toch met een engelse groetenis [m.b.t. engelen!]? Hij kruidt zijn taal met Attisch zout [fijne geestigheid].

7. De vloer was belegd met azoïsche [azoïcum: tijdperk] azulejo's [blauwe tegel, aardewerk, Moren, Spanje]. Hij reageerde heel laconiek. Een uniek plaatje: een Hollandse balienees met een autochtone Balinees samen op twee balebale's [ee – rustbank]. Bij het afleveren van de hasjiesj kreeg hij een baksjisj [ie]; anderen zeggen 'baksis' [ih] [fooitje]. Het motto (het devies, de leuze) van de ban-de-bommers is, je raadt het: 'ban de bom'. Met die bangmakerij zul je me echt niet bang maken. Het balustradescènetje boven op het palissadebouwwerk maakte grote indruk. In een bacootje kun je de woorden 'Bacardi' en 'cola' herkennen. Zou een bas-bariton een basaria kunnen zingen? Dat blijven lastige woorden: 'bazielkruid' (basilicum) en 'brazielhout' (pernambukhout). Bedorvendansen zijn verwende kinderen. Een
lul-de-behanger doet per definitie lul-de-behangerig. Bij 'basdrum' [ahz] vindt VD dat ook 'bassdrum' [bèh:z] mag.

8. Een bekkentrekker doet aan bekken trekken (ook: trekkebekken), een trekkebener aan trekkebenen. Een belemniet is een fossiel. Het beleidschinees is een 'dialect' van het ambtenarees. Het meervoud van 'bel-esprit' [thuis in lit(t)eratuur en kunst] is 'beaux-esprits', dat van
'bel-etage' [eerste verdieping van een aanzienlijk huis boven de begane grond of het souterrain, vaak met salon] is 'bel-etages'. Ze hebben gebept, gekletst. Eén berceau (prieeltje), twee berceaus. Een bètatron is een deeltjesversneller (vergelijk: alabastron – oliekruikje, combimagnetron, synchrotron – geperfectioneerd cyclotron = deeltjesversneller en quercitron – gemalen of geraspte schors van de verfeik) en de betamax [ee] was een bepaalde standaard voor video die nooit doorgebroken is. De bellenman [GB ook: belleman] en het bellenmeisje hadden iets met elkaar (gemeen): dezelfde vader. Het woord 'berserkerwoede' ontlenen we aan het Oudnoors. Elke bank heeft een BIC-code [Bank Identifier Code]. Hij werkt bij VenW [ook: V&W = Verkeer en Waterstaat], zij bij Defensie. Cornedbeef is geen rosbief.

9. Op de Secretaressedag was de bibliothecaressengroep niet welkom: die dame daar in haar agentenuniformrokje moet daarop toezien. Hij kon niet bijkomen van het lachen. Je moet meer van je af bijten. Er zullen nog leden bij komen: die willen er graag bij horen. Ze zijn er bij lange na nog niet. Ik word er bijkans, zo goed als dol van. Hoe is zo'n bde [bijna-doodervaring]? Hoe smaakt bisamzwijn? Anders een bizon! Staat de afkorting bd nu voor biologisch-dynamisch of voor biodynamisch? Het eerste! Je kan een pak voor je billen (op je bips) krijgen, billenkoek dus. Een bigotte [kwezelachtige – overdreven vroom] bigot [kwezel] is het toppunt van bigotterie [kwezelarij]. Schistosomiasis [tropische infectieziekte] wordt ook wel bilharzia, bilharsiasis of bilharziosis genoemd. Het eiland Billiton is tinrijk. Die soundbite [kort geluidsfragment] brengt een bite [sensatie] teweeg. Geef mij maar biryani (een stoofschotel) met basmatirijst [Indiase rijst met een aromatische smaak]. Beter: bluefort [variëteit van roquefort] of roquefort zelf [kaassoort]?

10. De blanquette is een soort van ragout, een blanket is een peer. Wie van die verwende nesten is het meest blasé [zo verwend dat je niet meer kan genieten]? Hij zal wel weer de bokkenpruik ophebben [slechtgehumeurd zijn]. We moeten nog bouilli [soepvlees aan één stuk] halen voor de soep. Een synoniem van 'toitoitoi' [succes wensen] is 'break a leg'. Geef mij maar een brouilly, een beaujolais. De comédienne huwde met de bohemien [ongebonden en zorgeloos bestaan]. Coach: "Spits, jij moet vandaag buiten spelen." Een bucefaal [strijdros, moedig paard] is genoemd naar Bucephalus [lievelingspaard Alexander de Grote]. Durf je nog wel buitenkomen, naar buiten komen? MTB is methyl-tertiair-butylether, een antiklopmiddel [kloppen = pingelen motor auto]. Hou eens op met dat burschikose [studentikoze] gedoe! Die burleskenopvoering [klucht] was een knaller! We keken naar butoh [boe-too] [een Japanse dans] en aten burrito [oe] [tot een rechthoekig pakje gevouwen tortilla].

 

 

2120 Dictee woensdag 03-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (136) √

Dictee – dictees [2120]

Oefendictee 721 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (136)

Het dictee

De of het idee

Plato's ideeënleer zou je kunnen parafraseren als de tweewereldenleer. Enerzijds is daar idealiter de 'idea' (de geesteswereld, de idee in de zin van Plato, een categorie die divien – goddelijk – en stereotiep – vast, onveranderlijk – is, met de anamnese = de platoonse leer dat alle intellectuele kennis herinnering is) en anderszins de empirie, de ervaring als de bron van kennis – volgens Plato dus ideeëloos. Het verband tussen de twee werelden wordt gelegd doordat de continu veranderlijke afbeelding uit de waarneming deelheeft aan het oerbeeld, maar ook dat zo'n oerbeeld aanwezig is in die veranderende dagdagelijkse werkelijkheid. Het bijbehorende Griekse begrip parousie [oe] komt in die betekenis niet in Van Dale voor, wel de (Bijbelse) betekenis: verwachte terugkeer van Christus op aarde. Dit alles speelde door onze breinen, toen onze filosofische studievereniging het idee opvatte om ook eens een dictee te organiseren. Voor sommigen onzer is dat inmiddels een idee-fixe (dwangvoorstelling) geworden, maar inmiddels blijkt het een idée reçue (algemeen aanvaard idee) te zijn in ons filosofenkorps. Met deze idées de derrière la tête, gedachten die uit de achtergrond van het bewustzijn opkomen – geheel in de geest van Plato – wil ik maar duidelijk maken dat ons ideetje echt werkelijkheid geworden is.

De auteur

Primo, ten eerste, heb je dan een (liefst niet zoveelsterangs)auteur nodig. De rector magnificus wilde niet, evenmin de decaan en de pedel (ja, die van 'hora est'). Dan kom je vanzelf buiten de faculteit terecht. We hebben een rij hotemetoten afgewerkt: de dichter des vaderlands, de risee van de vaderlandse tv-elite, de éminence grise van de Hoge Raad, de preses van de Tweede Kamer, de adjunct-hoofdredacteur van 'de Volkskrant', het meest lucide dochtertje van Zijne Majesteit koning Willem-Alexander en Hare Koninklijke Hoogheid, koningin Máxima: allemaal tevergeefs. Goede raad was duur. We hebben ons toen maar via Jeroens website tot de dictee-elite gewend. En zo hebben we onze ideale auteur toch gevonden. En wel niemand minder dan de in binnen- en buitenland als taalpurist bekendstaande gehuwde penny-a-liner Janneke Schrijf-Correct, die haar wenkbrauwen wel eerst moest fronsen alvorens ze op ons niet af te slane aanbod wilde ingaan. Maar eenmaal aan het idee gewend, gaat ze er vol voor. Ze broedt nu al twee en een halve maand op een tekst en meldt – ze is doctor designatus (promoveert binnenkort tot doctor) – dat ze het schrijfproduct zal afleveren als haar academische proefschrift, haar thesis, door de promotor is goedgekeurd.

De tekst

We hebben moeten negotiëren (onderhandelen), maar over het kader zijn we het eens geworden. De tekst mag niet godslasterlijk zijn, moet back to basics gaan en voor de deelnemers achteraf een peace with honour (vrede met behoud van eer) mogelijk maken. Geen instinkers dus en geen vakjargon. Houd het maar bij dt-fouten, eind-e-, tussen-n- en -s-problemen. Werkwoorden verdienen de volle aandacht: van infinitief (het hele werkwoord, onbepaalde wijs) en participium (deelwoord, participium praesentis = tegenwoordig deelwoord en participium perfectum = verleden deelwoord) tot conjunctief (aanvoegende wijs), tegenwoordige tijd en reflexieve pronomina (wederkerende voornaamwoorden). Diminutieven [verkleinwoorden] als 'aloëetjes' zijn gewenst, net als dito feminiene 'dégénéréetjes'. En vooral niet allerlei vreemdtalige ismen zoals een wellerisme (zeispreuk), een spoonerisme (zoals een 'blaasje gier' in stede van 'glaasje bier'), ook vooral geen sol(o)ecisme – taalfout – in het dictee, geen neologisme als 'goudenbergenbelover' en geen Duitstalige uitdrukking als 'zum Tode betrübt', geen Engelstalige uitdrukkingen als 'up-to-date' en 'face to face' (vis-à-vis). Nee, houdt u het maar bij een aangepaste oer-Middelnederlandse tekst, wat ons betreft over 'Van den vos Reynaerde' of wat dies meer zij. Kortom, we hebben de auteur op- en afgescheept met een praktisch imprakticabele dicteemissie. Mevrouw Schrijf echter staat haar vrouwtje wel en we hebben er fiducie in dat alles tekstueel en contextueel im grossen (und) ganzen (over het geheel genomen) goed komt.

Het voorlezen

We hebben geprobeerd om een opera-ariazangeres à la Maria Callas te strikken, maar dat werd een fiasco. Iemand met donaldduckstem wilde wel, maar dat wilden wij weer niet. Ook een castraat, eventueel op de achtergrond een Cetti's zanger (en anders Blyths rietzanger wel), een wereldberoemde singer-songwriter, een dj-aficionado (deejayaficionado), een haute contre (hoge tenorstem), meerdere mezzosopranen, een van het Eurovisiesongfestival bekende folksinger (zanger van folksongs), een crooner (half neuriënd of declamerend), diverse tv-idols, een jordaanvibrato- en een leadzanger, een troubadour, een bard, een minnezanger, een reggaezangeres, een jazzzangeres, een blueszanger en een flamencozanger – eminent vertolker van duende (bovennatuurlijke inspiratie bij de flamenco), fado (melancholiek Portugees levenslied) en flamencogerelateerde liederen, ze lieten het allemaal afweten. Dan kom je algauw terecht bij
RTL-nieuwslezers, staatssecretarissen van Justitie of Defensie, (ex-)ministers-presidenten, iemand met argusogen en een stentorstem, een logo- of akoepediste, een t-dievegge of iemand die graag hiaatdelgers ('toen wilde-n-ie') hanteert. Maar we hebben 'het' gevonden: een transgender, tevens travestiet, die in letterlijk allerlei toonaarden en -soorten thuis is. Beetje macabere zoektocht, want we vonden de heer Piet Correct, achteraf gewoon broer van, toch?

Het nakijken

Als we veine (geluk) hebben, is het onze pietjes-precies en
jantjes-secuur gelukt om een foutloos dictee te produceren en hebben de criticasters en jantjes-contrarie geen schijn van kans met hún pietluttigheden over vermeende lapsus linguae [versprekingen. zelfde mv.] van Correct. Alles was keurig in lingua franca (algemeen beschaafde omgangstaal). Of het nu juryrechtspraak wordt of een rodepotloodsessie met zelfcorrectie, het correctiesjabloon is uitgedeeld en de rode turfjes kunnen geplaatst worden. Alle puntkomma's en dubbelepunten zijn keurig voorgelezen, ze moeten er dus ook staan, want anders is het fout. Wat, of 'sectie callgirls' ook goed is naast 'sexy callgirls'? Nee, natuurlijk niet, want de context leert dat het hier niet om een bedrijfsafdeling gaat. Ook is het een tweeënhalf (ook:
twee-en-een-half) voor je proefwerk, vier je een twaalf-en-een-halfjarig jubileum (25-jarig in cijfers schrijft prettiger!) en kun je al vier en een halve maand werkloos zijn. Enfin, na nog wat gejeremieer van de scribenten en wat onderling geheibei kan de stapel proefwerken in het juryonderkomen worden afgeleverd. Daar gaan ze fijntjes nog een keer eroverheen. Die ene dictee-eigenwijze die zelfs de juryruimte nog binnenloopt om zijn (eigen)wijsheden nog even te spuien, wordt er fluks weer uit gebonjourd.

De prijsuitreiking

Wie zouden de laureaten zijn? Hoe is het afgelopen? Eerst wordt de derdeprijswinnaar naar voren gehaald. Hij heeft tig fouten, een tigtal, maar ja, hoeveel is tig? Dat blijkt zeventien te zijn. Op zijn elfendertigst komt hij uit dépit langzaamaan naar het podium met de katheder. Sneu voor hem, maar het is niet anders. Dan had hij 'katafalk', 'janboerenfluitjes', 'labyrint', 'Jan met de korte achternaam' en
'oer-Hollands' maar goed moeten schrijven. Ja, hij staat nu een beetje voor Jan Lul, maar is daarmee natuurlijk nog geen janlul. De tweede prijs, het overduidelijke accessit (met maar veertien fouten!) ging naar de kandidaat-makelaar. Had die nu maar minstens twee van de woorden 'maître-chanteur', 'bolleboos' en 'amphigouri[‘s]' goed geschreven, dan was hij eerste geweest. De uiteindelijke winnaar maakte maar 13 fouten ten slotte. Die wist dan weer niet hoe je 'een babylonische spraakverwarring', 'Trojaans paard', 'Trojan horse', 'dribbel' en 'gerecycled' moest schrijven. Uiteindelijk mocht de vicevoorzitter van de organiserende plaatselijke Rotaryclub, tevens algemeen adjunct van de dicteeorganisatie en overigens gerespecteerd adjunct-accountant de avond afsluiten. Hij hoopte dat de deelnemers veel bijgeleerd hadden en hij zag ze D.V. (Deo volente) volgend jaar allemaal graag weer terug.