1976 Dictee vrijdag 13-11-2020 (2) dictee Negende online BeNedictee 2020-09 √

Negende online BeNedictee 2020-09

De 81 invulwoorden en de 12 van de shoot-out zijn vet, cursief en onderstreept

Lizi's memoires (auteur: Lizi van Vollenhoven)

1. Zoals de meeste mensen ben ik geen generatio spontanea
(VD: ontstaan van leven zonder zaad of kiem). Mijn vader, Frits, is in 1923 geboren in de Oost (voormalig Nederlands-Indië), als telg uit een patriciërsfamilie. Hij woonde met zijn ouders, broer en zus op een suikerplantage in Tjepiring. Mijn oma zorgde zelf voor de kinderen, een baboe (Indische oppasster) was er niet, maar uiteraard wel een djongos (Indische inheemse huisbediende). Zoals dat gebruikelijk was, ging mijn vader tijdens zijn middelbareschooltijd
[middelbare school] naar Nederland, omdat de scholen hier beter waren. Aan het internaat heeft hij slechte herinneringen, en zijn studietijd werd vergald door de oorlog. Omdat hij weigerde de loyaliteitsverklaring te ondertekenen, en zéker geen zin had in de Arbeitseinsatz bracht hij de rest van de oorlog ondergedoken door, aardappelen en uien rooiend bij een boer in de Noordoostpolder [NOP]. Uiteindelijk kon hij na de oorlog aan de Technische Hogeschool * te Delft afstuderen als ingenieur [gezegd: afkorting] (ir.) en hij ging werken bij de Shell in Den Haag. 

* Toen TH Delft – ik ben wiskundig ir. aldaar, thans TU (Delft).

2. Mijn moeder was afkomstig uit Hongarije, als oudste dochter uit een oudadellijk geslacht. Haar vader was chirurg, haar grootvader
V.D.M., verbi divini minister. Uiteraard waren dat na de communistische machtsovername in Hongarije niet de beste papieren. Alhoewel zij als scheikundige een goede baan had, was het leven in Hongarije dermate miserabel, dat zij een jaar na de Hongaarse revolutie, dus in 1957, naar Nederland vluchtte. Na enige tijd kon zij gaan werken in het KSLA, het grote Shelllaboratorium in Amsterdam. Toen zij daar op een goed moment een oliekookcursus moest volgen, trof zij daar, achter een distillatiekolom [ook: destillatie, andere uitspraak], een jonge ingenieur uit Den Haag, die ook ingedeeld was bij deze cursus. En zo is het gekomen.

3. Snel na hun huwelijk werd mijn vader voor een jaar uitgezonden naar het Shellkantoor in Berkeley. Daar in Amerika werd mijn broer geboren. Twee jaar later volgde ik. Niet in een of ander spannend buitenland, maar gewoon tweehoog-achter in een flat in een Haagse nieuwbouwwijk, onder leiding van de kordate verloskundige mevrouw Boon.

4. Mijn ouders waren heerlijke speelouders. Paardjerijden, kakkestoelemeien, met blokken of dinky toys spelen, memory of pimpampet, we deden het allemaal. Later werd er ook mahjong gespeeld en gebridged, (ook: gebridget, zelfde uitspraak).

5. Maar zij verwachtten verder veel van ons. Zo wijdde mijn vader ons al op jonge leeftijd in in de hoofdwetten der thermodynamica en traagheid, en antwoordden wij op zijn vraag: “hoe luidt de wet van Newton?” al op ons derde: “F = m x a.” [Volgens mij ook: F=ma,
F = m a, etc. - niet in VD] Uiteraard begrepen wij niet wat we zeiden, maar we waren blij met de reacties die dit bij toehorende ooms en tantes teweegbracht. Mijn moeder zocht het meer in de hoek der letteren. Als wij na ons badje in witte handdoeken werden gewikkeld, vond zij dat wij net kleine Romeintjes waren. En omdat kleine Romeintjes nu eenmaal Latijn spraken, leerde zij mij te zeggen:
quod licet [uitspraak: k] [wat geoorloofd is] lovi,
non licet [niet geoorloofd] bovi **.

** Internet: quod licet lovi non licet bovi (Wat Jupiter is toegestaan, is het rund nog niet toegestaan) is een Latijns spreekwoord dat in feite zegt dat wat een als belangrijk aangemerkt persoon mag, niet zomaar ook iedereen toegestaan is.

6. Mijn broer was groter en kwam er minder makkelijk van af
[afkomen van], maar ook hij kon al snel een passage uit de eerste Catilinarische redevoering van Cicero opzeggen. Quousque tandem [kwo-woes-kuh - VD : hoelang nog?] abutere, Catilina, patientia nostra? Quamdiu etiam furor iste tuus nos eludet? Uiteraard ontbrak pianospelen niet aan onze opvoeding, maar ook werd het normaal gevonden dat we op ons tiende al gotiek van rococo konden onderscheiden. 

 7. Op culinair gebied kwamen we niet tekort. Het Hongaarse eten van mijn moeder, gekenmerkt door o.a. paprika, uien, zure room en karwijzaad kon ook mijn vader bekoren. Op haar beurt had mijn moeder geen enkel bezwaar tegen experimenteren met seroendeng (VD: geroosterde gemalen kokos met kruiden (en pinda’s)) en sereh [GB/VD: citroengras].

8. Mijn vader sprak zeer fraai Nederlands. Hij had een welluidende stem. Als men hem vroeg waar hij geboren was, dan ging hij
rechter op [van rechtop en recht, rechter, niet in wdb. Ook rechterop terecht goed gerekend, vgl. dichtbij, dichterbij en dichtstbij! Mogelijk ook: rechtstop?] zitten en sprak “Nederlands-Oost-Indië”. Voor de naam Indonesië had hij weinig achting. Om zijn taalkundige grapjes, zijn quodlibets [mv. is beter vanwege ‘grapjes’ – maar enkelvoud is verdedigbaar en de s is niet voorgelezen; dat enkelvoud is dus zeker goed] en zijn onzingedichtje over de Zwaroefel moesten mijn broer en ik erg lachen. Als we een beetje stout waren, keek hij streng en zei saldrement, sakrenondeju of sakrenondefiets. Uiteraard verbasteringen van sacre-nom-de-Dieu. Waren we écht stout, dan zei hij niets, maar dan kregen we een oplababbel. Maar dat kwam niet vaak voor.

9. Na lagere school, vwo en universiteit ging ik als nieuwbakken arts in 1988 aan de slag als agnio chirurgie [GB/VD:
assistent-geneeskundige niet in opleiding] in wat toen nog gewoon het AZL heette. (Tegen de naam LUMC – Leiden – heb ik net zo’n aversie als mijn vader had tegen Indonesië.) Het waren twee geweldige jaren, maar vast staat [los, uitleg lastig] dat je als jonge arts wel héél erg door de mangel gehaald werd, – in de heftigste week bracht ik 126 uur [van de 7 x 24 = 168 dus] in het ziekenhuis door.
Maag-darm-lever- en vaatchirurgie [maag-, darm-, lever- en vaatchirurgie lijkt beslist niet fout, het is wel [VD]:
mdl-arts = maag-, darm- en leverarts – in GB en VD:
maag-darm-leverarts! Maar in GB ook maag-darmarts, dus de drieledige combinatie is zeker niet uniek!], traumatologie, oncologie, SEH [Spoedeisende Hulp] en ic [intensive care], ik heb op alle afdelingen meegedaan. Daarna kwam een jaar interne geneeskunde. Prachtig vak, maar de sfeer was erg matig. Vervolgens deed ik een blauwe maandag mee aan een onderzoek naar profylactisch [voorbehoedend, preventief] gebruik van cholesterolsyntheseremmers. Uiteindelijk ben ik naar Engeland gegaan om daar de huisartsenopleiding te doen. Eerst ruim een jaar in het toen gloednieuwe ziekenhuis op het Isle of Wight, een op-en-top Engelse omgeving met kronkelende landweggetjes, glooiende heuvels en tearooms met scones [broodje] met jam en clotted cream. Na dit kleine aardse paradijsje volgden zes maanden gynaecologie en verloskunde in een zwart gat bij Manchester, waar ik tot het eind toe geschokt bleef over de onwetendheid van jonge meiden in die omgeving. Zestienjarige meisjes die voor een tweede of derde abortus kwamen, waren geen zeldzaamheid. De seksuele voorlichting was duidelijk tekortgeschoten, maar ook hadden de meeste meisjes vijftig punten IQ te kort. Ik blééf uitleggen dat sokken aanhouden [VD], ondersteboven melk drinken of scheelzien geen betrouwbare vormen van anticonceptie waren. Hoe je deze meisjes enig benul bij kon brengen, bleef een non liquet [onbeantwoorde vraag, kwestie – afko: n.l.]. Het jaar daarna, bij een huisartsenpraktijk in Oxford, was een verademing. Het was de vriendelijkste praktijk die ik ooit ben tegengekomen en er is geen stad waar je zoveel, zo mooie gebouwen in een relatief klein gebied bij elkaar ziet staan.

10. Met mijn huisartsendiploma op zak ben ik toen eerst de wereld rondgegaan. Ik heb struisvogel gereden in Zuid-Afrika (iets wat ik nu echt niet meer zou doen), aan scubaduiken
[self-contained underwater breathing apparatus – kleine letters = geen streepje!] gedaan in Australië, geraft [raften = wildwatervaren in een raft] en gebungeejumpt [elastiekspringen, bv. van hoge brug] in
Nieuw-Zeeland en over vulkaanvelden gelopen in Hawaï.

11. Terug in Nederland ben ik als huisarts in dienstverband aan de slag gegaan en gebleven, eerst 13 jaar in Rozenburg, en nu alweer ruim 12 jaar in Den Haag. Inmiddels leid ik ook coassistenten op en werk ik als SCEN-arts [steun en consultatie bij euthanasie in Nederland]. Het enige wat in de eerste jaren aan mijn geluk ontbrak, was een ridder op een wit paard. Deze diende zich in de zomer van 2000 aan in de vorm van Erik, een assistent-conservator oude Nederlandse tekenkunst bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, het RKD. Zijn speciale interesse was middeleeuwsekastelenruïnes. Van alle afbeeldingen die er van ruïnes bestonden, kon hij zeggen om welke ruïne het ging en in welke tijd. Ruïnes zagen er in 1800 immers anders uit dan in 1900. Hij was verder een polyglot en hij hield van spelen met taal. Uitdrukkingen als “nieuwe woordneologismen” of “vermakelijke lachgrapjes” vlogen me om de oren, en een man met enorme jubeltenen was een “curvodigitopodist”. Het huwelijk werd bezegeld met de geboorte van Floris, uiteraard het meest fantastische kind ooit geboren. Ondanks zijn chronisch verstopte buizen van Eustachius verliep zijn taalontwikkeling bijzonder goed en kon hij op zijn derde al keurig “soevereiniteitsoverdracht” zeggen als we vroegen: “Wat werd er in 1949 ondertekend?” Ook het aanwijzen van zijn arteria gastro-epiploica dextra was voor hem een makkie. L'histoire se répète ...

12. Helaas, ook in mijn leven is er een gitzwart hoofdstuk. Erik viel ten prooi aan de lafhartigste van alle ziekten. Vergelijkbaar met de dementors uit de Harry Potterserie [betreft HP zelf, niet à la] die elk goed gevoel uit je zuigen, je vanbinnen ijskoud maken en je het gevoel geven dat je nooit meer gelukkig zult worden, nam een depressie bezit van hem, uitmondend in een suïcide in 2016. Uiteraard maakten we hierna de rouwfases volgens het Kübler-Rossmodel
[niet in wdb. - zijzelf, vgl. Harry Potter] door, maar gelukkig konden Floris en ik ons leven herpakken.

13. Maar laat ik niet eindigen met deze sombere noot. Kleine en grote dingen, BeNeDictees en Galbaquizzen, het spotten van een kolibrievlinder of een juffer in het groen [waterjuffer, een
juffertje-in-’t-groen = plant – zou kunnen – of likeur – die kun je niet spotten, maar de uitspraak was sowieso anders] kunnen mij blij maken. Van mijn eigen geklungel op de piano, maar ook van
kruip-door-sluip-door in de netten van een klimpark kan ik genieten. Tv-kijken met mijn knuffelige je-weet-welkater [niet willen of kunnen benoemen] op schoot en het zien van mijn zelfaangelegde [lemma zelf – znw. – volgens de heel preciezen – woord niet in GB of VD – zou het mogelijk toch los moeten; dat is dus niet echt fout!] tuinvijver stemmen me tevreden. In Floris leven mijn ouders en Erik voort en dat is genoeg om gelukkig mee te zijn.

14. Shoot-out

Endorfinen komen bij mij echter ook in grote hoeveelheden vrij uit hun postsynaptische vesikels [GB, VD ook: vesicles – soort blaasje ***] bij het nuttigen van schwarzwalderkirschtorte,
mirabel- of reine-claudetaart [beide: pruim],
feuilleteegebak met griottevulling [bladerdeeg, griotte + s = kers, morel] of een poire belle Hélène. Zacht, zoet en warm, zoals bijvoorbeeld jan-in-de-zak [meelgerecht, in doek gekookt], die
au bain-marie [boven of in warm water beneden 100^o bereid] bereid dient te worden, doet het bij mij meestal goed. Parfait-amour [rode likeur] is zelfs mij iets te zoet, maar een kopje peccothee [ook: pekoe, andere uitspraak], of een glas Spanish coffee [internet, vgl. Irish coffee], met veel Tia Maria [merk, evt. t m], of zijn Italiaanse evenknie met amaretto [likeur] doen mij inwendig gloeien, zeker als daarbij een bonbon gevuld met hazelnootpraliné [praline = bonbon, praliné = vulling] wordt geserveerd.

*** M.i. moeten beide vormen goed worden gerekend. De schrijfwijze ‘vesicle’ heeft uitspraak /vɛzɪkəl/ (vèh-zih-kuhl), de schrijfwijze ‘vesikel’ heeft uitspraak /vəzikəl/ (vuh-zie-kuhl). Omdat de eerste klinker fout werd voorgelezen (niet èh of uh maar ee), kun je moeilijk een van beide schrijfwijzen afkeuren! Jury: de (foute) uitspraak lag dichter bij die van vesikel dan die van vesicle ... (:-)

15. Mocht er, ijs en corona dienende, weer eens een BeNeDictee bij mij thuis gehouden worden, dan verzoek ik u tevoren deze shoot-out nog eens door te lezen.

 

1975 Dictee vrijdag 13-11-2020 (1) dictee Dictee van de dag (26) √

Dictee – dictees [1975]

Oefendictee 831 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

Dictee van de dag (26)

1. Wordt het mattheaanse evangelie (naar: Mattheus) het meest gebruikt? Een pornoactrice is de mauvaise honte (valse schaamte) wel voorbij. Deze mazout (stookolie) kun je beter niet drinken, die andere mazouts (ook: mazouten, mix van pils en cola) wel. Met MBD (gedrags- of leermoeilijkheden bij kinderen) wordt minor brain damage of minimal brain dysfunction bedoeld. Mèden thaumazein: zich over niets verwonderen, synoniem: nil admirari. Het synoniem van 'mèden agan' is 'niets te veel' (ne quid nimis). Dat is wel erg duidelijk mosterd na de maaltijd: médecine après la mort. Gelieve 'medieval' (muziek
[mèh-die-ie-vuhl]) en 'mediëval' (lettertype [mee-die-jee-vahl]) niet te verwarren. Met medioneerlandistiek wordt de studie van het Middelnederlands aangeduid. Is een meeneemchinees een Chinees om mee te nemen? Nee, dus. Hé meis [meisje], wat heb je een leuk meis [mei] jurkje aan! James Watt heeft de stoommachine uitgevonden en alle(r) ogen zijn gericht op Kwatta.

2. Wat? De watt (W): halfwattlamp, hectowatt (hW), kilowatt (kW), kilowattuur (kWh), megawatt (MW), milliwatt (mW), microwatt (μW), wattage, wattmeter (niet: Wm), wattpiek (Wp, eenheid voor zonnepanelen), wattseconde (Ws, joule, J) en wattuur (Wh). Het symbool van meitnerium is Mt (109). Wat Melisch is, is van het eiland Melos afkomstig. Wat melkitisch is, betreft de melkieten (christenen die het monofysitisme: Christus heeft alleen de goddelijke natuur, niet de menselijke, aanhangen). Een mella is een Jodenbuurt in een Marokkaanse of Ottomaanse stad. Hij was zo dronken als een meloete (dronken, bnw.) meloet (dronkenman, znw.). Zou je menen? Bedenk dan: Menen [plaats] ligt dicht bij Kortrijk. Zij is een menageus (zj –huishoudelijk, spaarzaam) type. De eerste menorroe (menstruatie) is de menarche. De Mensa Domini is de tafel des Heren, de avondmaalstafel, waar het Heilig Avondmaal (afko: H.A.) genuttigd wordt. De titel van een geschrift van Nietzsche is: Menschliches, Allzumenschliches. Met mercaptaan wordt thiol aangeduid.

3. Onbeduidende praatjes zijn menus propos [mv.]. Ik werk veel met meranti [hout van gelijknamige boom] en merbau. Hem gewerd een mente-captusverklaring (mente captus, KZ-verklaring, iets anders dan een KZ-syndroom). Is een mesthuwelijk echt wat je dacht [t.b.v. de mestrechten!]? Pas erg op met methamfetamine, (crystal) meth, tik. Een metteur en scène zorgt voor de mise-en-scène [op het toneel], snapt u? Is Middel-West-Perzisch echt een taal? Internet alleen: Middelperzisch. Dan zal 'middenpaleolithicum' ook wel een correcte term zijn … Een meursaultje [wijn] gaat er altijd wel in. Bevat (crème de) menthe [ook: pepermunt(likeur)] echt menthol? Vast wel. Hij is gespecialiseerd in laatzeventiende-eeuwse literatuur (GB ook: tt). Ik doe je eenmalig dit niet af te slane aanbod. Niëlleren (niëllowerk maken – iets met graveren) is niet nivelleren. Een nikser is van het niksen, een nixer van de generatie nix (ook: generatie X, verloren generatie]. Een nymfomane [n/s, mannengek, nymfo] is niet per definitie een nymphe du pavé [straathoer]. Ik zal dat nooit en te (ofte) nimmer toegeven. Is dit hebbedingetje van nieuwzilver of van oud zilver gemaakt?

4. In de nivôse (sneeuwmaand Franse Republiek) had je wel een nivometer (voor sneeuw) nodig. Zij is mijn poolster, mijn gids. Die meid is nog mijder (mijde = bnw., verlegen, schuw, terughoudend, afstandelijk) dan de rest. De Noord-Nederlandse bevolking spreekt Noord-Nederlands. Gooi dat maar in de milco (milieucontainer). De vliegende tering wordt ook wel met miliaire tuberculose (van die tuberkelbacillen) aangeduid. Een Mileziër woonde in Milete: daar kwam ook de filosoof Thales (van Milete) vandaan. Millefeuille is een gerecht, millefiori kunstglas en millefleurs een specifiek bloemetjespatroon. Millefolium is duizendblad en groeit in mijn tuin. De milieuorganisatie onderzoekt de milieu-invloeden van een en ander. Hij is televisieminded (tv-minded, teeveeminded), maar ook wel
open-minded te noemen. Minauderen [oo] is koketteren. Het mingporselein herinnert ons aan de Mingdynastie. Zij sluiten alleen maar min-maxcontracten [aantal werkuren] af. Een minnekästchen ging van hand tot hand, van bruidegom naar bruid.

5. Hij bleef seconde-, zo niet minutenlang onder water. Deze minotaurus [stierkever] was niet in het Labyrint [van Knossos, doolhof] opgesloten. Quid mirum (wat wonder?), dat hij het dictee gewonnen heeft? Deze mirabel (pruimensoort) is toch wel mirabile visu (wonderbaarlijk om te zien). Miscere [k] utile dulci: het nuttige met het aangename verenigen. Een misogyne vrouwenhater is vrouwen hatend. Stelen van mispickel (arsenicumkies) is mispikkelen (misdoen, misdrijven). Hij miste de boot, omdat het mistte. Hij was bezield mit heiẞem Bemühn (met vurige ijver). Ben jij je mobi (mobiele telefoon) soms kwijt? De afkorting m.m. staat voor mutatis mutandis = met de voor de toepassing in een ander geval nodige veranderingen (en ook voor memento mori = gedenk te sterven: denk eraan dat je ooit sterft). De modus procedendi is de procesorde. Spreken alle moffrikanen Moffrikaans? Ik rijd nu Mondeo. Ze beleefden een mondbeglänzte Zaubernacht (door de maan beschenen tovernacht). Eén
bureau-ministre, twee bureaux-ministres.

6. Kun je wel: montes auri polliceri (s – gouden bergen beloven)? Een mopé is een zekere vrucht. Wie moppen tapt, is een moppentapper. Moqueca is een traditioneel Braziliaans visgerecht. Moraine [èh] is hetzelfde als morene [ee]. Hij was mortibus, mortelefitikus, morsdood. Op hardrock en heavy metal kun je moshen (jongerentaal: wilde armbewegingen maken bij het dansen op hardrock en heavy metal). Een mousqueton [musketon] is een zwaar soort musket. We eten muesli: lekker! Een MPV is een multipurpose vehicle. Geef eens een goeie definitie van 'moiety' [zoek op! – moeilijk ...]. Moleskin of bevertien [ee] komt van het (ook Engelse) beaverteen [ie]. Is dat niet wat overdone: een molton ondersprei onder een moltondeken? Het MON is het motor octane number, een LON is een Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Trouwens: het RON is het research octane number. Bij monofyletisch of monogenetisch denk je aan één stam (fyle, fylum, verdeeld in fratrieën).

7. Een mono-uitzending is alleen mono te beluisteren. De twee meter lange afstandsreiziger reisde per montgolfière, per heteluchtballon. Hij probeerde het moquant (schertsend, bespottend, honend) af te doen. Multum in parvo: veel in klein bestek. Een munus Apolline dignum is een uitstekend gedicht. Muris in modum, muris in morem, op andermans kosten de filantroop uithangen is te gemakkelijk. Mutato nomine (als men slechts de naam verandert) lost de problemen uiteraard niet op. Voor één miljoenste wordt vaak een mu'tje gebruikt: met μm wordt een micrometer aangeduid, met μV een microvolt. Heb je muco, dan heb je CF (cystic fibrose, taaislijmziekte, mucoviscidose). Uit het docentenkorps werd een muziekkorpsje gevormd. My dear, mon Dieu, my kingdom for a horse [mijn koninkrijk voor een paard]. We herkenden de mysteryguest onmiddellijk. Wat is het verschil tussen een myxoma en een myxoom? Gering: allebei met slijm ... Die brekebeen kwam van Scylla in Charybdis [van de regen in de drup].

8. Hij speelt zijn oboe-d'amorepartijtje (hobo – oboe d'amore) goed mee. Hij is beseibeld oftewel besuikerd. Ik zou dat nooit ofte niet toelaten. Met de esofagoscoop kan de arts de oesophagus op esofagitis inspecteren. Vroeger kwamen Delfische producten uit Delphi. In de openlucht heb je geen open haard nodig, zelfs geen nepopenhaard. We gaan opstappen, we gaan onze fiets op stappen. Die jongen is op een duit [vorige VD, nu alleen op-en-duit – geheel en al] zijn vader. Je kunt er donder op zeggen, dat ze de krant gaat opzeggen. In de Opus Dei [organisatie] wordt vaak het opus Dei [gebed] gebeden. Bij die foto, waar ze uit bed opstaat, zie je wel dat ze er gekleurd op staat. Opbouwende kritiek, daar kun je op bouwen. Ze bracht orfische gezangen ten gehore. Mijn spreekbeurt gaat over de vroegere Oriënt-Express en de Trans-Europa-expres (TEE). Het vroegere Oud Europa [= West-Europa] was deel van de Oude Wereld.

9. Hij verschuilde (verschool) zich achter de schuur, waar toevallig ook zijn vriend schuilde (school) voor de regen. De titel luidde 'Bij Vaders' graf' en dat gedicht ging over het begraven na het verscheiden van de bekende Kees Vaders. Dat zou zijn eer te na gekomen zijn. Het had iets van een déjà vuutje, die out-of-the-blueverschijning. Het byssus was een zeker zeer fijn linnen bij de Ouden, met name bij de Egyptenaren. De oud-ambtenaar heeft zich op de oudambachtelijke kaasbereiding geworpen. Bij het oud papier ophalen merkte een van die oudpapierophalers op, dat een oudvader gewoon een aartsvader is. Die overstenrang had hij al voor die overzeese uitzending. Hij verscheen overdag soms overnight. Hoe luidde in 2000 de paardenbloemregel? De n'demachtswortel uit 2 tot de n'de is 2. Een naaies is een naaister.

10. Een bekende scheepsterm is 'naaiing' [verbinding tussen touwen]. Hij is naar Flip, maar een kennis met die naam heeft hij nooit gehad. Die nabob [een rijke] was in het verkeer een bob [bewust onbeschonken bestuurder]. Die stijfkop is een kind van Naboth; daarmee vertoont ze nog niet een stiff upper lip (letterlijk: stijve bovenlip; gereserveerdheid). De vorst der duisternis is Lucifer. Voor de zekerheid waren er bij het belishabaken [zwart-witte paal met oranje knipperlicht] ook nog enkele nadarhekken [BE: dranghek] gezet. Niet elke naffer (uit Noord-Afrika, m.n. uit Marokko, afkomstige allochtone jongere) is een nagger (in NL: iemand die normafwijkend gedrag vertoont). De viermeiviering (4 meiviering) is de nationale dodenherdenking. Je kunt je borst natmaken. Hij schildert liefst
nat-in-nat (alla prima). Naufragium in portu facere [k] oftewel navem in portu mergi (in het zicht van de haven schipbreuk lijden) is toch wel heel triest. Nawezen [na de dood van de vader geboren kind] worden vaak hinderlijk nagewezen.

 

1974 Dictee donderdag 12-11-2020 (1) dictee Dictee van de dag (25) √

Dictee – dictees [1974]

Oefendictee 832 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

Dictee van de dag (25)

1. Met zijn navy (marineblauw) truitje had hij vanzelf een navylook [stijl]. Een near miss is een bijna-botsing. Die ijzeren hein (bedoeld wordt de IJzeren Hertog, the Iron Duke, red.) is nec prece nec pretio (noch voor smeekbeden noch voor geld) gevoelig. Necropsie (lijkopening, lijkschouwing, sectie) is nog steeds een optie. Deze held gaat doordacht te werk: hij is nec temere, nec timide (roekeloos noch vreesachtig). Dat avontuur had een nefaste (funest, rampzalig) afloop. Een paard en zijn berijder kunnen neien (hinniken). Op de Filipijnen wonen nog steeds Negrito's. Hield de negus (keizer van Ethiopië) van negus (warme wijn met suiker en specerijen bereid)? Had jij ooit gehoord van de Nemeïsche Spelen [Nemea, plaats in Griekenland]? Wat houdt het nemo-teneturbeginsel (verdachte hoeft niet mee te werken aan zijn eigen veroordeling) eigenlijk in? Je liefste wens: n'en parler jamais, y penser toujours (er nooit van spreken, er altijd aan denken). Het nepent(hes) is het kannetjeskruid. De nesjomme is de ziel van het jodendom. Het neuston (elk van de microscopisch kleine diertjes die aan het oppervlak van stilstaand water leven – mv. neustonen) is niet, wat je wellicht denkt. Als we niet oppassen, wordt dit een neverending story (situatie die zich steeds weer voordoet). Roosevelt tekende persoonlijk voor de New Deal [sociaal-economisch beleid vanaf 1933].

2. Voor mij was de girl next door de next best. Die neys [muziekinstrumenten] klinken leuk samen. Wij noemen New Delhi gewoon Nieuw-Delhi. Niemand de deur uit! Waar is mijn nijf (mes)? Ik vind dat een (kei)nijge bloes (blouse). Buiten bewustzijn zul je je van geen kwaad bewust zijn: nil conscire sibi (nihil conscire sibi). Pas op, als hoornvee gaat nijten (met de hoorns stoten). Zijn baard was nive candidior (witter dan sneeuw). Mijn noabers [buren] zijn fantastische mensen. Krijgen wij die no-claim nog? Mierenneuken is nog erger dan muggenziften: nodum in scirpo [k] quaerere (letterlijk: knopen in biezen zoeken). Hij is er een van no-nonsense. Het non-paper [heeft geen officiële status] over nonouders was in nonparel (nonpareille, lettertype) gedrukt en werd goed verkocht: pecunia non olet (geld stinkt niet), dacht de uitgever. Eenzaam, maar non solus (niet alleen). Mede door non-usus [niet-gebruik] is dat recht vervallen. Noodles zijn gewoon noedels. Hij heeft me echt genooid (genood).

3. Een moddercatch voldoet helemaal aan de nostalgie de la boue (terugverlangen naar de laagste uitspattingen). Overleden: not dead, but gone before. Heb je haar laatste novellebundel [n/s] al? Ken je de fabel van de nuda veritas (naakte waarheid)? Zo'n huisjesmelker, die wil liefst nudo detrahere vestimenta: veren van een kale kikker plukken. Een nugger is een niet-uitkeringsgerechtigde. Mijn pc is weer genuket (kwaadaardig gecrasht). Nonouders zijn gewoon nu-of-nooitouders, nunc-aut-nunquamouders [nunc aut nunquam, aut nunc, aut nunquam]. Het is een sisyfusarbeid om syfilislijders weer gezond te krijgen. Heel gewoon, doodgewoon. Ik vind dat je over de dood gewoon moet kunnen praten. Is een pasja (hoge ambtenaar Ottomaanse Rijk) hetzelfde als een padisjah (dito sultan)? Hij trok zijn padiemes (padie = rijst). Mannen met paltrokken (bovenkleed), zijn die aan het werk in paltroks (molens)? Wat palestrisch (m.b.t. worstelen) is, verwijst naar een palaestra (sportveld). Paraenese (opwekking tot deugd) zal toch meestal wel aanleiding geven tot deugddoende belevenissen?

4. Hij leidde een vie manquée, een gemankeerd bestaan. Er zijn al plenty volgeplande dagen. De paratroepers hadden het zwaar. De drie schikgodinnen Clotho, Lachesis en Atropos, worden ook wel Parcen genoemd. Des histoires de femmes (vrouwenpraatjes) betekenen niet altijd parler chiffons (over kleren en opschik praten). Zeeuwen staan bekend om hun recht-door-zeeë simpelheid (parsimonie) en zuinigheid (parcimonie – cent). Spreekt een pasja Pathaans (Pasjtoe)? Rare zin: pashmina (sjaal) komt van de kasjmiergeit uit Kasjmir. De dokter had veel patiëntie met de patience spelende patiënt. Over de autoweg liep een passerelle [geen 'luh' uitspreken]. Een dotterbehandeling wordt ook wel ptca (percutane transluminale coronaire angioplastiek) genoemd. In je peignoir peigere (bedorven) vis eten kan tot peigeren (doodgaan) leiden. De pekan (vismarter) verslikte zich doodgemoedereerd in de pecannoot.

5. Na zijn pensionering is hij een pensionnetje begonnen. Zeldzaam: een penny-a-liner [schrijft voor een penny per regel] die een penny dreadful [stuiversroman] schrijft. De groupie [volgt favoriete popster overal] liftte mee in de groepageauto [vracht van meerdere afzenders]. (Belgisch) Middelburg ligt in Oost-Vlaanderen (er is er ook een in
Zuid-Afrika, 300 km van Kaapstad). Octies (ten achtste): dit is het einde! Mooi, die cloqué [bnw., katoen, zijde, wafeldessin] klokrok [= klokvormig, wijd uitvallend]! Goed gekeud, die bloque (bij biljarten)! Ik ben die krabbende pers (kat) zat, geef mij maar wat van die boeddhistische persad (zoetigheid). Hoeveel petameter (Pm) staat de maan (gemiddeld) van ons af? Egeltjes doen het penages (voorzichtig). Heeft die tholos (Oud-Griekse kleine ronde tempel met of zonder peristyle) wel of niet een peristyle (zuilengang)? Hij probeerde het per fas et nefas (met geoorloofde en ongeoorloofde – dus alle – middelen) te voorkomen. In de bodem van de pépinière (boomkwekerij) werd een pépite (goudklomp) gevonden. 'Peperoni' [èh] (peper, pepperoni = pikante salami), dat schrijf ik nou altijd fout! Peu à peu (beetje bij beetje) krabbelde hij op.

6. Jazeker, Petrarca heeft het petrarkisme teweeggebracht. De petinggi (dorpshoofd) snapte niks van de petersprojectie van de aardbol op een plat vlak. Zat de glucose voor de PET-scan [positron emission tomography] echt simpelweg in een petflesje [polyethyleentereftalaat]? Deze keten exploiteert petit(s) restaurants (GB; VD alleen s s [+]) en grand(s) cafés. De bozzetto (voorstudie) beloofde veel goeds voor het eindresultaat. Gepikeerd piekerde hij over de mislukte piqués bij het piqueren (bij biljarten). Pinceren is pizzicato [tokkelend met vingers] spelen. Echt ridicuul: met een pillbox [hoed] op de pillegift [doopgeschenk] in het pillendoosje geven. Nog zoiets: een fiets met pittoband [houten] en op de bagagedrager een pittenbak [voor komkommers] met pittetouwen [van pitte – geen mv. – vervaardigd – bladvezels agave, ook: pitavezel] erin. De Antilliaan kwam eind december uit Amsterdam van een koude Kerstmis thuis. De beurs schommelde zoals altijd tussen alltime low en alltime high [absolute beursrecords]. Met de Lange Mars trachtte men te ontkomen (met Mao Zedong) aan de terreur van Tsjang Kai-sjek.

7. In dat sodom en gomorra – die sodom-en-gomorriaanse omgeving – waren polyandrie (veelmannerij) en polygynie (veelwijverij) aan de orde van de dag. Die polyeder (veelvlak) is van polyethyleen gemaakt en staat op de balie van de polikliniek. Op Porto (Puerto) Rico wordt veel portorico [tabak] gerookt. We hebben enkele portakabins gehuurd. Op het Portiuncula-aflaatfeest kun je een volle portiuncula-aflaat verdienen. De gedachte moet niet postvatten dat pot-au-feu (stoofpot) en pot à feu (zekere vaas) precies hetzelfde zijn. Ze serveren port-salut (trappistenkaas), chic hoor! Hij jogt voor het lichaam en doet aan yoga voor de geest. Je zult maar zo'n pratatieve (praatgrage) tante hebben … Dat weet je toch: praeteritio is gewoon pretermissie? Voorbeeld: ik zou nooit zeggen dat je stom bent … Wat is het verband tussen een o'tje en iemand in het ootje nemen? Geen. Oarsen, boordroeien, gebeurt dat nog?

8. De obelix met zijn O-benen stond naar de obelisk te kijken. Hoewel officieel-juridisch obiit (decessit) sine prole, weet men dat hij een hele kinderschare achterliet. Dat obiter dictum (losse opmerking) sloeg in als een bom. Hoever zou hun obediëntie (obsequium) (gehoorzaamheid) reiken? Een oblie is een wafeltje, oublie is chocolade. Jij oblomov (extreem lamlendige persoon), ga eens wat doen! Wat vind je van die obliquus [kuhs – met traps- of sprongsgewijze voortschrijding] uitgevoerde muziek? Zo'n oblong (met liggend formaat) zangbundel is zeldzaam. Gebruiken ze oboe d'amores (ook: d'amore's) [hobo] voor minneliederen? Een occidentalist beoefent het Occidental [kunsttaal], dus niet het Occitaans, de langue d'oc, en ook niet de langue d'oïl, in de middeleeuwen de taal in Frankrijk boven de Loire, waaruit het moderne Frans is ontstaan. Met hun ocellen (puntogen) bekeken de insecten de ocelli (mv., pauwenogen) van de pauw. Bij Ockham's razor is parsimonie (eenvoud en begrijpelijkheid – simpel) favoriet. De Octant (sterrenbeeld) vind je bij (boven) de zuidpool (magnetisch) (ook wel: Zuidpool = Antarctica = het zuidpoolgebied).

9. 'Partant pour la Syrie' klonk het in plaats van de verboden Marseillaise. Een ocotillo is een woestijnheester met – als het regent – karmozijnrode bloemen. Ouders moeten hun kinderen oculitus amare (liefhebben als hun oogappel). De rabies theologorum [razernij der theologen] wordt aangewakkerd door de odium theologicum (haat die wordt opgewekt door verschil van mening over een geloofspunt). Het is overigens maar een klein deel van de algemene deliramenta doctrinae (de razernij van de geleerden). Rage en razernij liggen dicht bijeen, lyssa (hondsdolheid) is – eilaci – iets heel anders. Zij speelden uts [noot: ut] op hun oeds [beide: muziek]. Het Oegaritisch is een dode West-Semitische taal die gesproken werd in de stad Oegarit (is verwant aan het Hebreeuws) en geschreven werd met een vroeg alfabet van 31 tekens. Een oelama is een alim (islamitisch rechts- en schriftgeleerde). Wist je dat 'oenoloog' op 3 manieren kan worden uitgesproken [eu ui ee]? In Nederland werd O en W later OCenW, thans: OCW. Het oestrum [oestrus] ligt, zoals bekend, tussen
pro-oestrum en metoestrum [4 x ui] in.

10. Bij oesophagi [enk. -us] wordt soms esofagitis [slokdarmontsteking] geconstateerd. Met een uzi op een oesie (oppasser en geleider van een olifant in Myanmar) schieten heeft iets van de mug en de olifant. Mag 'Oezbekistaanse' ook in plaats van 'Oezbeekse'? Van mij wel, echter: niet in wdb.O festus dies (o feestelijke dag), hier geniet ik van. Het Offerfeest verwijst naar het offer van Ibrahim. Off the road is offroad. Wordt op jirga's (stammenvergadering in Afghanistan en Pakistan) Pasjtoe (Pathaans) of Urdu gesproken? Het okapi-jong was deel van een uitgebreid oir. Hij nam hem in de oksel-armheupzwaai. Hij is een olibrius (opschepper, snoever) pur sang . Hebben old men of the mountains [onbekende, vage schrikfiguur] wel iets van yeti's (term uit het Sherpa – sneeuwman)? Hij bestelde een okshoofd (oude vochtmaat) wijn. Heeft dat old boy(s) network wel iets van
ouwe-jongens-krentenbrood?

 

1973 Dictee woensdag 11-11-2020 (1) dictee Dictee van de dag (24) √

Dictee – dictees [1973]

Oefendictee 833 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

Dictee van de dag (24)

1. Ze was behoorlijk teut van de oloroso (zoete sherry). Er zat een omineus (veelzeggend) tintje aan. 'Onbeschrieën' betekent zoiets als 'afkloppen' (ook: unberufen, unbeschriejen). Onder handen genomen werk is onderhanden werk. We zitten op een cursus one- en twostep [beide: dans, 2 step is muziek]. Voorlopig was het nog een oneirisch [ee] (m.b.t. dromen) vooruitzicht: onze one-issuepartij wint de verkiezingen. Hij is in ongenâ gevallen. Zij is een cultuursnob, een ongle-bleu. Ook de heer Koekoek (onomatopee, onomatopoësis) stond in het onomasticon (naamboek). Mijn broer zei: "Ons beider naam boezemt al angst in." Hij had er ontiegelijk de pest over in. Ik heb het ontzag(ge)lijk [alleen GB] koud. De onus probandi (bewijslast) ligt meestal bij de eiser. Hij is hoogleraar keel-, neus- en oorheelkunde (ook: keel-neus-oorheelkunde). Ootmarsum is bekend van het vlöggelen (slingerprocessie als paasgebruik). Hij heeft me altijd met ope et consilio (raad en daad) terzijde gestaan.

2. De OPEC is de Organization of the Petroleum Exporting Countries, de Organisatie van de Olie-exporterende Landen. De oplaaiing van het vuur was onstuitbaar. Hij werd bevorderd tot oppermeester-chef [BE]. Je moet de opportunity's wel benutten. Het OPS is het organisch psychosyndroom, de schildersziekte [dampen inademen, ook: CTE = chronische toxische encefalopathie – met traumatisch is het iets anders: hoofdletsel]. Leg zo mogelijk het verschil uit tussen opéra bouffe (opera buffo) [drama] en opéra comique [blijspel]. Voor 'op staande voet' geeft VD ook e vestigio, terstond, hic et nunc, onmiddellijk, illico, in continenti, ogenblikkelijk, dadelijk, staandebeens, staandevoets, stante pede, sur-le-champ en voetstoots. De Opta is de Onafhankelijke Post- en Telecommunicatieautoriteit (zelfstandig bestuursorgaan dat toeziet op eerlijke concurrentie, 1997-2013), later samengegaan met de NMa (Nederlandse Mededingingsautoriteit) in de ACM (Autoriteit Consument en Markt).

3. Er zijn heel wat opussen, opera (zoek maar op!): opus alexandrinum (mozaïekwerk), opus anglicanum (soort van fijn Engels middeleeuws borduurwerk voor paramenten), opus Dei (koorgebed), Opus Dei (conservatieve katholieke spirituele organisatie), opus Herculeum (herculeswerk, reuzenarbeid), opus magnum (magnum opus: belangrijkste werk), opus mallei (stippelgravure), opus operatum (theologie: ieder werk dat de mens zonder eigen toedoen ten goede komt, objectieve werkzaamheden der sacramenten), opus postumum (nagelaten werk), opus sectile (mozaïekwerk), opus spicatum (Romeins metselwerk met visgraatverband) en opus testaceum (Romeins metselwerk, bestaande uit een kern van opus caementicium – geen lemma! – en een buitenkant van gebroken dakpannen). Dat bedrijf heeft de opting-out (terugtrekken uit de officiële sociale zekerheid) benut.

4. Ze zou haar geluk niet op kunnen. Ik zou die berg wel op willen. Het heeft wel wat, die farizeeërs met hun orantenhouding (staande met naar hemel opgeheven armen). De orangeade is een verfrissende drank. Een oranjehuis is een orangerie (oranjerie). Het Oranjehuis is het huis van Oranje. Waar ligt het prinsdom Orange? De kleur
oranje-blanje-bleu is lichtblauw, bleumerant (bloemerant). Een oraison funèbre is een lijkrede. Oral history is een soort mondelinge overlevering. Een orang blanda (Maleis) is een blanke. Een ordale is een godsoordeel. Gemakkelijk, ore tenus (met de mond alleen)! Waarvoor worden arrêteerkogels (kogeltje om werking stop te zetten) gebruikt? Een orthopeed heeft een heel orthesearsenaal [medisch instrument]. Een Viking (Noorman) is naar de Oslofjord [vroegere naam: Vik] genoemd. De Ossenhoeder [sterrenbeeld, ook: Berenhoeder, Ossendrijver] stond boven de ultracyclist [doet aan duursport] met ossenstuur. De oudkatholieken behoren bij de Oudbisschoppelijke Cleresie (Cleresij).

5. Hoe werkt een osloconfrontatie [line-up, doorkijkspiegel]? Ik zag haar overeind schieten. Hij moet daar heel wat voor overhebben. Hij heeft ook Overrijnse [overzijde] bezittingen, met o.a. Neder-Rijnse [stroomgebied van de Rijn beneden Kreuznach] gotiek erin. Die aandacht voor hem lijkt me over the top [extreem, overdreven]. De merknaam voor diazotypie (kopiëren van documenten) is ozalid. De officiële naam van het knuffelhormoon is oxytocine. De Oxonians komen uit Oxford. Het middel oxim zou tegen gifgas helpen. Zij is een kei in pronunziare (gearticuleerd spreken, zingen). Een beroemd dicteebegrip is de PTSS, de posttraumatische stressstoornis. Zij las devoot Psalmen 133 voor uit het Bijbelboek Psalmen (na het zingen van psalm 133 uit het Liedboek voor de kerken). Een houten vloer kan, maar een betonnen of cementen vloer is het soliedst [solide, solider, soliedst of solied, solieder, soliedst]. Een putt is een poging de bal in de hole te slaan. Is '(putain) respectueuse' (ironisch-eufemistisch) een rasechte contradictio in terminis? Frans: putain = hoer en respectueus = respectvol.

6. Wat is punische trouw [= trouweloosheid] waard? Denk maar eens aan de drie Punische oorlogen. Welke rol speelt het anglokatholicisme in de Anglo-Amerikaanse verhoudingen? Geen. Quant-à-moi (wat mij betreft): val dood! Raadsel: ze zijn puce (vlokleurig) en je kunt ze hebben … [vlooien]. Een pyrrusoverwinning [ten koste van veel verliezen] is geen kwestie van pyrronisme [twijfelen leidt tot de waarheid]. Langs de weg staan soms pylonnen [felgekleurde kegels]. Een pycnicus is van het pyknische type [kort en gezet, ant. leptosoom, lang en smal]. Hoe spreek je 'quasar' uit [redelijk normaal]? Ik ga een evenveeltje, een quatre-quarts [cake van gelijke delen bloem, suiker, boter en eieren], maken. In dat verhaal uit het quattrocento [jaren 14xx, 15e eeuw] speelde de would-begelegenheidssazzer onder de quebracho [boom] op zijn cuatro [muziekinstrument, zie lemma
typico-orkest]. In pueblo's wonen Pueblo-indianen uit het Pueblovolk. Is acquiesceren [berusten] een kwestie van consciëntieuze quiëscentie [toestand van rust]? Let op voor theologen: rabies-theologorumgevaar [rabies theologorum = razernij der theologen]! Hij is een schutter vanjewelste (GB ook: van jewelste, van je welste): raak schieten en raakschot zijn z'n handelsmerk. Geloof die qu'en-dira-t-on [praatjes] maar niet!

7. Een eeuwfeest is het twintigste quinquennium. Het was daar een quodlibet (allegaartje) van quisquiliën (prullen). Om de status quo te handhaven, moet je op je qui-vive [hoede] zijn. Heel extravagant: quiche (hartige taart) van quisse (gedeelte van een gevulde kip). Wil je taffia (soort rum) of ratafia (fijne likeur)? Het rapaille [gespuis] was niet welkom op de raout [uitspreken met t – raa-oet, ook: rout, uitspraak: raut – deftige avondpartij]. Met raquettes (de neige) [sneeuwschoenen] ga je als een raket over de sneeuw. Bij appelmoes maken, blijft er raspsel over. Binnenkort zal ik mijn lapalissadeverzameling (waarheden als een koe, naar: vérités de Monsieur de la Palisse) eens publiceren. Zal ik een taffia-ratafiacocktail voor je maken? Zij voelt zich ten onrechte een ratee (mislukkeling. m.: raté). Jullie zijn toch ook echte rabauwen [landloper, schurk]. Is extreemrechts echt iets anders dan
rechts-extremistisch? Deze balken zijn netjes gereid (geschaafd). Nee, in de refter (eetzaal klooster) mogen geen reefers (marihuanasigaretten) worden gerookt. Dat klinkt leuk, zo'n gamelanrebab [gamelan = orkest, waarbij rebab = 2-snarige, tweesnarige, viool]. Hiervan distantieer ik me.

8. Na de exodus uit Egypte moest het volk Israël eenmaal recht door zee gaan, te weten de Schelfzee, de Rode Zee [zie lemma: schelfzee: Bijbel = hoofdletter]. De relâches forcées [+] [gedwongen oponthoud] daarbij werden nabij een oase doorgebracht. Oligemie [niet: oliechemie!] (verminderde hoeveelheid bloed in de bloedbaan) heeft betrekkelijk weinig met chemie te maken. Klonk best aardig: die didgeridoos [blaasinstrument Aboriginals] en kazoos (soort mirliton, fluitje) samen! Let op bij woorden als lumineus [prachtig], luminositeit, monstrueus [monsterachtig], monstruositeit, (morose = droefgeestig, morositeit,) nerveus [zenuwachtig], nervositeit, numineus [van goddelijke openbaring], numinositeit, pompeus [zwierig], pompositeit, poreus [poriën hebbend], porositeit, precieus [kostbaar, verfijnd], preciositeit, religieus, religiositeit, scrupuleus [angstvallig, te nauwgezet], scrupulositeit, serieus, seriositeit, somptueus [weelderig], somptuositeit, tubereus [met knobbels], tuberositeit, verbeus [woordenrijk], verbositeit, (virtuoos, virtuositeit,) viskeus (! – taaivloeibaar), viscositeit, volumineus, voluminositeit en voluptueus [wulps], voluptuositeit. Uitzondering: rigoureus en rigorositeit, Rara, waar blijft die u?

9. De ene opmerking was nog burschikoser dan de andere, vrij vertaald: studentikozer. Waag het niet om de uitzondering 'religieuze' (non, ook: klok) verkeerd te schrijven! Zittend in zijn berceuse (schommelstoel) kreeg hij zijn creuse (Japanse oester) op een trembleuse (schoteltje met binnenrandje voor bevers) geserveerd. Bij de ramboersappelen zat een remboursfactuur. Dit abonnement is te allen tijde vrij resiliabel (opzegbaar). Ze had perzikwangen en een aardbeienneus (rhinophyma). Een reine-claude, dat is toch geen goud- of sterrenet (ook wel: reinette ['tuh' facultatief uitspreken])? Ooit kregen we in een Zwitsers restaurant een complete repasse (tweede maaltijd). Hij is goed van de tongriem gesneden: hij weet je treffend te retorqueren (met eigen woorden bestrijden). De ruiters hadden hun rijjassen aangedaan. Onderweg zochten ze even de luwte achter een rijsscherm. Jullie krijgen allemaal rillettes [pastei] [geen 'tuh' uitspreken, wel s]. Hebben jullie de Rode Halvemaan gesteund? Klasse!

10. Hou 'm in de rojem [gaten, smiezen]. Op het rond-point [rotonde] kwamen maar liefst zeven straten uit. Er heerst daar een rivièraklimaat. Bij hoefijzers gebruikt een smid vaak een ritsstamp. Hij is amateurroedeloper [met wichelroede]. Raar, na roggebrood eten heeft hij vaak een roggenstaart in de keel. Van de rooms-koning waren er meerdere, van de Koning-Stadhouder maar een. Wil die rooiepanner [bietser] weer mee-eten? Wij mochten de rooming-in [overnachten bij opgenomen kind] van het ziekenhuis benutten. De Roomse [Rome!] geschiedenis (zoals die van – HRR – het Heilige Roomse Rijk) gaat niet over de kerk. Waar moet je de Roethenen situeren? Het waren in feite Oekraïners (in de Oostenrijks-Hongaarse monarchie). Ken je die roei- en zeilvereniging?

1972 Dictee dinsdag 10-11-2020 (1) dictee Dictee van de dag (23) √

Dictee – dictees [1972]

Oefendictee 834 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

Dictee van de dag (23)

1. Echt waar: de sikh had een heiligedag, niet in zijn henri-quatre, maar in zijn goatee. Wat is 'qi dao' (tsjie-daaw – Tibetaanse meditatietechniek)? Is rosemetaal [legering] roze? Nee! Roselle ['luh' uitspreken] wordt voor de vezels gekweekt. Ze heeft een rouxtje op het vlees gedaan. Je kunt hem gerust rousseauïaans sentimenteel noemen. De gravinnen waren op ramkoers: de rouees hebben flink huisgehouden. We speelden rummikub (VD: merk). De ruisdaellucht kun je niet inademen, wel bekijken. Hij spaart rufiyaas [munt Malediven, MVR]. Zou Rubens, als hij een appeltje met iemand te schillen had, weleens een rubens (appel, niet in wdb.) geschild hebben? Die keuken heeft een rvs [bnw. – roestvrijstalen] aanrecht (ook: rvs-aanrecht [znw. roestvrij staal]). West-Afrikanen zullen weleens de grote sabar (term uit het Wolof) [trom] slaan. Was dat in het saalien of in het eemien [tijdperk]? Als je een idolate fan van een ster bent, doe je dan aan sabaeïsme [sterrenverering]? Die persoon is een vileine [laag, gemeen, boosaardig] sacristein [koster].

2. Ze adviseerde me erachteraan te gaan. De muziek kwam voorbij: de kinderen zijn erachteraan gegaan. Ze betaalde met een 2 euromunt (twee-euromunt. 2€-munt, €2-munt). Er werd allerwegen gemopperd, deswege besloot men de maatregel terug te draaien. Wat is ongeveer de efebenleeftijd (zeg: 16-20 jaar)? In welke Aldi-winkel (vgl. ook: aldisering – GB, blokkerisering) heb je dat gekocht? Er is kadaifi (kataifi) (zoet gebak van draadjesdeeg) bij de koffie. En toen kwam de langverbeide ontknoping. De Heren Zeventien (OIC – Oost-Indische Compagnie, net als VOC – Vereenigde Oost-Indische Compagnie) hadden dat verordonneerd. Voor thuiszorg moet je bij het Wmo-loket zijn [Wet maatschappelijke ondersteuning]. Ziehier, ziedaar, kijk overal! Zij is kortzichtig, maar niet bijziend. De saharaschorpioen zat onder het Saharastof. Het is goed toeven op het Saint-Tropezse strand. Deze drie zaken kun je drinken: saint-julien, saint-estèphe (beide gecorseerde [robuust, vol] rode medocs) en saint-émilion (een volle rode bordeaux). Eet je een sateetje?

3. Laten we er nog maar eens een paar moeilijke uitdrukkingen tegenaan gooien (Oudewater 2011): coeur (hart, beste deel), borsjtsjsjalotten [borsjtsj = dikke soep, rode bieten, zure room, sjalot = ui], Wachtendonckse psalmen, Deux-aesbijbel, spondengenoot, zijtjes (kantjes – papier), lydiet (kiezellei), lyddiet (plofstof á la DDT – als (foute) ezelsbrug, in feite TNT – trinitrotolueen – natuurlijk!), timotheegras [dodden- en voedergras], copepoden (roeipootkreeftjes), ru-ines (moest zo afgebroken worden – ruïnes), Nederland! Let op u saeck (Valerius' Nederlandse Gedenckclanck), honi soit qui mal y pense [schande over hem die er kwaad van denkt], flousjes (smoesjes), Trêveszaal [op het Binnenhof], Stasi-praktijken(!), hapsnapbeleid, abus de blanc-seing (misbruik van blanco volmacht), theriomorf (diervormig), veldtjakkers (kramsvogels), preëminent (boven andere(n) voortreffelijk), alcyon, alcyoon, halcyon of halcyoon (ijsvogel), knobsneb(jes) (sneb = snavel van knob = brilduiker), tigtal [tig aantal, x-aantal] en Dalí’s kunst en snor (dalísnor).

4. Verder: Plat-New Yorks, filomeel of filomele (mv. n) = nachtegaal, quelea (musgrote vogel uit de Afrikaanse savannen), aepyornis (uitgestorven reuzenvogel van Madagaskar), ichtyosaurus (geslacht van reptielen uit het mesozoïcum, synoniem: vishagedis), neanderthaler (lid van het prehistorisch mensenras waarvan in het Neandertal voor het eerst fossiele overblijfselen zijn gevonden), creutzfeldt-jakobsyndroom (d eigenlijk van disease – CJD, verwant met gekkekoeienziekte, scrapie en kuru), fasciitis (ontsteking van het bindweefselvlies), eensgegeten haver (zoek maar op = paardenmest), traag stromende rivieren, panta rhei (alle dingen veranderen voortdurend, alles is steeds in wording, alles stroomt, Heraclitus), kat zonder oren (katschip), eiker (ook een schip) en trijzelmolen (wanmolen, thans verdwenen uit VD).

5. En ook nog: yquem (een witte bordeauxwijn), coquilles
Saint-Jacques (jakobsschelpen), heitjespiejijzers (kwartjesvinder, (handel) kleine scharrelaar, klaploper), Randstedelingen [+ r],
burn-outachtig, chronischevermoeidheidssyndroom (cvs, VD: CVS), daiquirietjes (cocktail van rum, citroensap, vruchtensuiker en geklopt ijs), over-'t-ij-kijkertjes (borrel met kop erop), pre-existent (vóór iets anders bestaand), chrestomathie (bloemlezing), mise au point (het zuiver stellen van een kwestie, het vaststellen van de juiste stand van zaken), koekoeksspog [schuimklompjes aan planten], thortveitiet [mineraal met scandium], aloë's en aloëetjes, crustaceeën (schaaldieren), links-links breiwerk [niet meer in VD], gestrest, antonpieckachtige en cilicium (haren boetekleed en niet: chemisch element – silicium).

6. Saintes nitouches zijn kruidjes-roer-mij-niet [GB ook: me]. We hoorden het 'salam aleikum' (vrede zij met u), gevolgd door
'wa-aleikum as-salam' (ook met u zij de vrede). Die sujetten (persoon, ongunstig) stalen daarstraks sajetten (stofnaam) kousen, of waren het boratten (ook: bratten) (van soort sajetgaren) kousen? Hebben ze ook nog bratten [van borat] sajetten [kolfspel: met sajet omwikkelde rubberbal] meegenomen? Het feestje was sans cérémonie [ongedwongen]. Die san mazzo's (zoete flestomaat) hebben wel heel weinig pitjes. Een saniet is een schuldenaar [in het kader van NL: Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen – WSNP]. Wat is nu eigenlijk het verschil tussen sanguine [znw. – (tekening met) roodkrijt] en consanguien [bnw., verwant in den bloede]? Het zijn niet de Samnieten (Samnitische inwoners van Samnium) die veel samos drinken, maar de Samiërs met hun Samische gewoontedrinken. De Sardijnen [van Sardinië] smulden van de sardijnen (verse sprot). Zij heeft Sara gezien [werd 50 jaar], maar ook sarasara's (garnalen). En daar ging de dingdong [deurbel, 2 toonhoogten]. Met sardonisch (boosaardig spottend) genoegen deed ze mijn opponent een sardonyxjuweel cadeau (onyx uit Sardis – hoofdstad van het oude koninkrijk Lydië).

7. Wat klinkt er vromer: 'salve' [wees gegroet] of 'Ave Maria' [Ave, Weesgegroet, naam gebed – wees gegroet, Maria]? En wat roomser [dat betreft Rome!]? Een rajneeshie (of sannyasin) is naar Bhagwan Shree Rajneesh genoemd. Hij valt op tache-de-beautédraagsters [schoonheidsvlekje]. Mijd zo'n rajapsheuvel (termieten) als de pest! Nou, santé, santjes, hoor [proost, gezondheid]! Het sansculottegroepje [geen knie- maar lange broeken] bestond deels uit culottedragers [kniebroek], maar ze hadden allemaal veel culot (kuu-loo – lef). 'Mea culpa' is gewoon een deftige uitdrukking voor 'sorry'. De fado (melancholiek lied) drukt saudade (onbestemd verlangen) uit (en de roker een sigaret). Hoe meer saucisses de Boulogne, hoe liever [plakjes worst op brood]! Scats zijn gezongen betekenisloze reeksen lettergrepen (zoals: heybaberiebah). Sommige boulevardbladjournalisten lijden aan scandalitis [geen h – overdreven zucht naar schandalen]. Wanneer was die ladies' night ook alweer (en waren er veel lady's?)? De scag (heroïne) was in het scagliola [geen g uitspreken] (namaakmarmer) verstopt. Een Savooiaard komt uit Savoye. Een sapotilleboom wordt ook sawoe-manila genoemd, denk ook aan manillatabak.

8. In het holst van de nacht duelleerden ze op het scherp van de snede. Ook de joden hebben hun schriftgeleerden. De shotter (iemand die een spuit zet) shotte. Je zult maar aan scatologie (aandacht, studie uitwerpselen) lijden. Zij schaften een mooi servies aan, waarmee ze later schaftten. Is het nu schluss [uit] met die schmalz (iets sentimenteels) van die schmiere (rondtrekkende toneelspelers)? Na het snorkelen [geen ch!] dronken we een schnaps [VD ook: snaps], terwijl onze schnauzer [geen t!] toekeek. Een Schriftgelovige is wars van Schriftvervalsing. Die schroodbeitel kan wel op de schroothoop. Zijn die studenten weer aan het soggen (studieontwijkend gedrag vertonen)? In een 4 havoklas zitten 4 havoërs en een 65-plusser heeft een 65 pluskaart. Het bal musette werd in de bal-musettetent gehouden. De oudpapier- en oudijzerhandel bekommert zich om oud papier en oud ijzer. De zalm zat in een sneetje prosciutto (achterham). De ene zoïlus is een nog erger vitter dan de andere. Of wellicht fitter dan de ander?

9. Met een tackle tackel je, met een scrambler scrambel [ook: scramble] je en bij een dribbel dribbel je. O ja, en bij scrabble scrabbel je. Een krantenscoop [oe] [opvallend bericht, primeur] kan een behoorlijke scope [oo] [reikwijdte] hebben. De scolopenders (mv. – familie van duizendpoten) vochten om de achteloos weggegooide scone (rond broodje). Er zijn 4 (vier) jaargetijden, scilicet (te weten) lente, zomer, herfst en winter. De sacherijn [ook: chagrijn] was gekleed in chagrijnleer, zijn vrouw echter in blauw-witte seersucker [uitspraak – sier-suh-kuhr] (lijkt op crêpe). Het secreet viel voor zijn seductie [verleiding] met de seduisante seedling [sie:t] (grote zure appel). Ze wilden een secondopiniononderzoek naar het secondhandbric-à-brac. Senescentie (verval van krachten) klinkt risicovoller dan senectus ('gewone' ouderdom). Sellotape [doorzichtig plakband] kan het best in cellofaan [uit viscose bereid] verpakt worden. Je kunt liever niet van Scylla in Charybdis komen: beter kun je ertussendoor varen! Ze brouwen hun eigen secce (droge) sektesekt. Sereh [uitspraak –
sèh-rèh] is citroengras. Een serac is een ijskegel (stuk gletsjer).

10. Septikemie is bloedvergiftiging. Jeroen speelt graag met dinky toys en minisepoys (soldaatjes). Die sepulcrale (graven betreffend) heffingen vallen rauw op mijn dak. Die sergeant-een met een sergen voering in zijn jas, slikt veel seresta (kalmeringsmiddel). Jullie ook al last van de seven-year itch [neiging om vreemd te gaan]? De serreplant [mv. s] stond onder het serowsschilderij, waarop dus Japanse gemzen te zien waren [een sero is een staketsel in V-vorm]. Zij houdt van sévère (gestreng, ernstig) kunst. De seropositief [met aidsvirus] bezat nogal wat zerobonds [obligatie zonder coupon]. 's Heren wegen zijn vaak ondoorgrondelijk, 's heren wegen vaak onbegaanbaar. Ze gooide shandy [sjèhn] [nee, suffie, geen: shanty !] over Geerts geshampoode haar. Het sigmoïd (S-vormig deel dikke darm) is sigmoïde [bnw.]. Die Siënese uit Siena [èh] heeft een sideraal (de sterren betreffend) bijgeloof.