Dictee - dictees [1874]
Alle
dagen van de week (auteur:
Rein Leentfaar)
(in
een historisch Dimperspectief *)
*
Dim ®, TM: Dictee-ineenflansmethode
1.
De vier adventszondagen
[GB,
VD geen s]
zijn: de 1e en 2e advent(s)(zondag),
(de
3e)
gaudete(zondag)
[ook:
zondag gaudete]
en (de
4e)
rorate. De rooms-katholieke Drievuldigheidszondag
(Drievuldigheidsdag,
trinitatis [VD]
– vergelijk de dagtelling erna met p.T. = post Trinitatis)
is de eerste zondag na Pinksteren (het
pinksterfeest),
waarop de Heilige Drievuldigheid speciaal herdacht wordt en die ook
best bollenzondag kan zijn. In de veertigdagen- of vastentijd
(quadragesima)
begint op Aswoensdag (de
dag na Vastenavond, die ook mardi gras heet)
ter voorbereiding op het paasfeest (Pasen).
De zondagen worden niet meegeteld en de laatste dag is Stille
Zaterdag, paaszaterdag, de laatste dag van de Stille, Heilige of
Goede Week. In de eerste week: 4 dagen en 6 weken van 6 dagen maakt
samen precies 40 dagen! Voor Pasen kennen we septuagesima [70]:
(vroeger)
negende zondag voor Pasen, derde zondag voor de veertigdagentijd (en
begin van de zgn. voorvasten),
sexagesima [60]:
achtste zondag vóór, quinquagesima [50]:
zevende vóór, Aswoensdag [46
dagen voor Pasen, je krijgt dan het askruisje op je voorhoofd –
ook: kruisjesdag],
Passiezondag, Palmpasen of Palmzondag (de
een-na-laatste zondag – ook: de op een na laatste – voor Pasen),
Schorsel- of Schortelwoensdag (in
week voor Pasen),
Witte (Groene)
Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag. Na eerste paasdag of
pinksterzondag volgt dan pinkstermaandag of tweede pinksterdag (ook:
pinkster één en pinkster twee', gevolgd door pinksterdrie).
De zondag na Pasen heet beloken Pasen (ook:
quasimodo(zondag)),
(zondag)
jubilate: de derde na Pasen, de drie kruisdagen (maandag,
dinsdag en woensdag voor Hemelvaart of Hemelvaartsdag – 39e dag na
Pasen en 10 dagen voor Pinksteren, dat is 7 weken na Pasen).
Ik hoop trouwens, dat als je je Pasen en Pinksteren wilt laten zien,
je dat zult doen als Pasen en Pinksteren op één dag vallen. (Dat
is toch wel hypercorrect, of niet soms?)
Op rozenzondag [halfvasten.
laetare, laetarezondag]
wijdt de paus de gouden roos. De wezenzondag valt tussen Hemelvaart
en Pinksteren. Als onze overbuurman een zondagsbeurt vervult en onze
kinderen wipwappen in de speeltuin, hebben wij een zondagochtendwip.
In de Nederlandse Zondagswet is de zondagsrust geregeld. NB Altijd is
Kortjakje ziek, midden in de week, maar 's zondags niet!
2.
Ik heb nog een blauwe maandag gepetanquet. De koppermaandag,
koppertjesmaandag, raasmaandag of verloren [ook:
verzworen]
maandag is de maandag na Driekoningen, het driekoningenfeest. Hij
houdt veelal luie maandag. Een maandagauto of maandagmorgenexemplaar
(maandagochtendexemplaar,
maandagochtendproduct, maandagproduct)
kun je beter niet kopen. Een maandaghouder doet aan maandaghouden
(ook:
maandag houden, niet op het werk verschijnen, maar lummelen – vgl.
maandagziekte).
Een maandagse maan is een wilde maan (weerspreuk):
als het op maandag vollemaan is, wordt het slecht weer op zee. De
paasmaandag is de tweede dag van het paasfeest, tweede paasdag. De
pinkstermaandag is tweede pinksterdag. In 1976 is in Genève
internationaal afgesproken de maandag als de eerste [daarvoor:
tweede]
dag van de week te beschouwen. Ook in Bijbels opzicht is de zondag de
zevende dag van de week (voltooiing)
en niet de eerste (discussie
mogelijk: de facto is de sabbat = zaterdag de zevende dag).
Maandag, wasdag (en
woensdag: gehaktdag).
's Maandags eten we kliekjes. De vette maandag (net als zaterdag,
zondag en dinsdag) gaat vooraf aan de vasten. Met zotte maandag wordt
de maandag na Driekoningen aangeduid. Een bankholiday is elke dag
waarop de banken gesloten moeten zijn, beursvakantie (in
Engeland tweede paas-, pinkster- en kerstdag, en de eerste maandag in
augustus).
De blue monday
is de (een)
maandag in januari die de meest deprimerende dag van het jaar zou
zijn. Cyber Monday is de maandag na Black Friday, waarop
onlinewinkels producten tegen gereduceerde prijzen aanbieden of als
koopjes presenteren. Dauwtrappen is op Hemelvaartsdag,
pinkstermaandag of de eerste zondag in mei vroeg naar buiten gaan en
zich daar ontspannen. De Labor Day is een officiële feestdag in de
VS op de eerste maandag in september. De lampengietersavond is een
folkloristisch feest in Veenendaal en omstreken op 17 september
(Sint-Lambertus)
of op de dichtst daarbij liggende maandag. Een maandagskind is een
ongelukskind. Mijn madiwodo is mijn agenda. De septemberverklaring is
in BE de verklaring die de Vlaamse regering jaarlijks op de vierde
maandag van september in het parlement aflegt over de
maatschappelijke situatie en de begroting. De Siciliaanse vesper(s)
viel(en)
in 1282 op paasmaandag. In de VS en Canada is Thanksgiving Day de
tweede maandag van oktober. Enne ... voor de deurwaarder is elke dag
maandag.
3.
De blikkendinsdag valt na koppermaandag. Des dinsdags, 's dinsdags,
dinsdags eten we altijd stamppot met worst. Prinsjesdag is de derde
dinsdag (in
of van september),
met de troonrede (begin
van de gewone zitting der Staten-Generaal, vgl. derde dinsdag,
hoedjesdag).
De Dolle Dinsdag was dinsdag 5 september 1944, waarop de NSB in
paniek raakte en de bevolking zich al voorbereidde op de ontvangst
van de bevrijders, aan wier komst echter nog de Hongerwinter
1944-1945 zou voorafgaan. Op derde pinksterdag, pinksterdinsdag [ook:
pinksterdrie]
vindt de springprocessie in Echternach plaats. Afkortingen trouwens:
voor maandag: ma. en ma, voor dinsdag: di. en di, voor woensdag: wo.
of woe. en wo of woe, voor donderdag: do. en do, voor vrijdag: vr. of
vrij. en vr of vrij, voor zaterdag: za. of zat. en za of zat en voor
zondag: zo en zo. [hier:
geen zinseinde!].
De Openbaarheidsdag is in NL de dag waarop archiefstukken openbaar
worden waarvan de geheimhoudingstermijn is verstreken (de
eerste dinsdag in januari).
De dinsdagdip is de geestelijke inzinking zoals mensen ondervinden
enkele dagen na een weekend waarin ze drugs als xtc (ecstasy)
hebben gebruikt.
4.
Een quatertemper(woens)dag
[ook:
gulden woensdag]
was een dag van vasten en onthouden. De biddag voor (het)
gewas en (de)
arbeid [protestants]
valt in Nederland op de tweede woensdag in maart. De woensdag voor
Hemelvaartsdag wordt ook wel een blinde zaterdag genoemd. De
Nationale Boomfeestdag wordt in NL jaarlijks op de derde woensdag van
maart gehouden = de dag waarop schoolkinderen bomen planten om bewust
te raken van de waarde ervan. De Vastenavond is de avond (van
vette dinsdag)
voor Aswoensdag, tevens einde van het carnaval. De Verantwoordingsdag
is in NL de derde woensdag in mei, waarop het kabinet financiële
verantwoording aflegt aan de Tweede Kamer (=
gehaktdag).
Op een visdag eet je geen vlees.
5.
Witte, Groene of Vette Donderdag is de donderdag voor Pasen [met
r.-k.: altaarontbloting].
De Zwarte Donderdag was 24 oktober 1929, de dag waarop in New York de
beurskoersen instortten: Black Thursday. Je bent een donderdagse
[weergase]
(kwa)jongen!
Verschenen donderdag is verleden donderdag, jongstleden donderdag,
donderdag jongstleden (jl.).
Een doza
is een jeugdige oproepkracht die vooral op koopavonden [do
van donderdag]
en op zaterdag
in de supermarkt werkt, bv. als vakkenvuller. Halfvasten is
(rooms-katholiek)
het midden van de vasten, vroeger de donderdag van de derde
vastenweek, thans de vierde zondag in de vasten = laetare(zondag).
De Sacramentsdag is de tweede zondag na Pinksteren (het
sacramentsfeest).
De derde donderdag van april is het Secretaressedag. Thanksgiving Day
is een nationale feestdag in de VS (op
de vierde donderdag in november)
en in Canada (op
de tweede maandag van oktober).
De veggiedag is in BE de dag waarop niet-vegetariërs vegetarisch
eten, m.n. donderdag. De voetwassing door de paus vindt op Witte
Donderdag plaats.
6.
De Goede Vrijdag valt voor Pasen: goedevrijdagviering. Het
Goedevrijdagakkoord, ook wel het akkoord van Belfast genoemd, was een
belangrijke stap in het vredesproces in Noord-Ierland. Het werd
ondertekend op 10 april 1998 (Goede
Vrijdag)
door de regeringen van het Verenigd Koninkrijk en Ierland. De meeste
politieke partijen in Noord-Ierland ondersteunden het akkoord. De
vrijdagmiddagborrel is de vrimibo of vrijmibo. Vandaag krijgt het
huis de wekelijkse vrijdagsbeurt (zijn
vrouw trouwens ook).
Een vrijdagmiddagexemplaar kan net zo ondeugdelijk zijn als een
maandagochtendproduct. Een [grote]
vrijdagmoskee wordt door moslims massaal bezocht voor het
vrijdaggebed, vrijdagsgebed of vrijdagmiddaggebed (de
vrijdagpreek door de imam heet khutbah).
De vrijdagskost is een maaltijd zonder vlees, vastenspijs.
Spreekwoord in de volksweerkunde: vrijdagsweer (is) zondagsweer:
zoals het weer vrijdags is, is het ook zondags. Ik doe het als Pasen
op vrijdag valt, als Pasen en Pinksteren op één dag vallen: nooit
dus, met sint-juttemis. Hoed u voor vrijdag de dertiende (de
ongeluksdag)!
De schoonmaak doen is vrijdag houden. Het is: vrijdag, visdag.
Economie: zwarte vrijdag, vertaling van het Engelse Black Friday: dag
van ineenstorting van vele beurskoersen, bv. 9 mei 1873 of 25 oktober
1929. Black Friday (ook):
a) vrijdag na Thanksgiving (4e
donderdag van november)
in Amerika, wanneer de winkelstraten zwart zien van de mensen die
kerstinkopen gaan doen en b) bij uitbreiding de 4e donderdag van
november (en
de dagen eromheen)
waarop retailbedrijven met koopjes klanten lokken. Op een casual
friday zijn werknemers informeel gekleed. De Dodentocht is een
wandeltocht op de tweede vrijdag van augustus, waarbij de deelnemers
binnen 24 uur een parcours van 100 km rond de Belgische gemeente
Bornem moeten afleggen. De houten mis (kruisverering)
is op Goede Vrijdag (als
er geen mis is).
De Klaagmuur bij de Tempelberg speelt vooral vrijdags om 4 uur een
rol. Do moekim is in Indië de kring bij het vrijdaggebed.
Paraskevidekatriafobie is de onberedeneerbare vrees voor vrijdag de
dertiende, de ongeluksdag. Triskaidekafobie is trouwens de ziekelijke
vrees voor het getal 13, het ongeluksgetal. De sabbat, sjabbat,
sjabbes is bij de israëlieten [joden]
de laatste dag van de week, de aan de verering van God gewijde
rustdag, die 's vrijdagsavonds begint en 's zaterdagsavonds eindigt.
7.
De boerenzaterdag is de tweede of derde zaterdag in oktober, waarop
de boerenknechts zich tegen november verhuurden (m.n.
in Noord-Holland en in Utrecht; in Utrecht ook laatste dag van de
kermisweek – vgl. boerinnenzaterdag).
De paaszaterdag wordt ook Stille Zaterdag genoemd. Op zwarte zaterdag
is het extreem druk op de weg (met
vakantieverkeer).
Iets met zaterdagse steken maken is haastig afraffelen. Zij heeft mij
zaterdags (terdege,
drommels)
gefopt. De Roze Zaterdag is de jaarlijkse feestdag voor homo's,
lesbo's en transgenders (etc.!
– lhbtqia!),
gewoonlijk op de laatste zaterdag van juni gehouden. Met Witte
Zaterdag en Zondag worden de zaterdag en zondag na Pasen (=
beloken Pasen)
bedoeld. De zaterdag voor Palmzondag heet palmavond. De
zevendedagsadventisten (vgl.
zevendedagsbaptisten)
zijn sabbattariërs (sabbattisten):
die houden de wekelijkse rustdag op zaterdag. TT
staat voor Tourist
Trophy
(motorraces
die jaarlijks op de laatste zaterdag van juni bij Assen worden
gehouden).
Het zondagluiden vindt op zaterdagavond plaats.
