Dictee - dictees [1837]
Oefendictee febr 2020 (5)
1. De holstein-friesians zijn
zekere runderen in de VS. Doet die Vlaming nu een hokt- [hoger onderwijs van het korte type] of een
holtopleiding [lange]? De Homeriden van Chios [= Grieks eiland] werden later rapsoden. Toen hij
het gelag niet kon betalen volgde een homerisch gelach. Een hommer [mannetjesvis] is
geen kuiter. Een homo multarum litterarum [zeer belezen man] moet wel een hel(l)uo
librorum [boekenverslinder] zijn (maar geen homo unius libri, mv.: homines unius libri - heeft maar één boek gelezen en zweert daarbij).
De Honderd Dagen omvatten de tweede regering van Napoleon,
20
maart-28 juni 1815. Elfhonderdduizend is één miljoen (plus) duizend.
Een mocarabe is (in
de islamitische bouwkunst)
een honingraatmotief. Hon(n)i
soit qui mal y pense: schande over hem die er kwaad van denkt. We
kennen de eerste-, tweede- en derdehonkman. De auto deed honk-toet [nabootsing claxon].
Deze filmer maakt regelmatig een hoodvlog [over de zwakke buurt waar hij zelf woont]. De hoofddader werd gepakt
op de hoofdader van Rotterdam (de
Coolsingel). Hij
is zowel hoofd- als handenmens.
2. Met de nieuwe verhaaltrant
is een trend ingezet. Het woord ‘hoogedel’ slaat niet op een del.
Het was als uit het Hooglied, niet uit Jeremia. De titel van Prins
Carnaval in Maastricht is Zijne Hooglustigheid. De Hoogmogende Heren
of Hunne Hoogmogenden, dat waren de Staten. Als je ‘hoogzit’ voor
‘kansel’ gebruikt, is dat niet in de kerk, maar in de boom …
Een hookah is een waterpijp. De repliek op “Hoor ‘ns” kan zijn
“Ik heb geen hoorns.” VD heeft naast ‘hoorndol’ niet
‘horendol’, het heeft immers naast (de) ‘hoorn’ ook niet ‘de
horen’, zoals GB. Verwar de langoest (hoornkreeft)
niet met de langoustine (zeekreeft,
Noorse kreeft).
De hoquetus
[kwee]
is een 13e-eeuwse compositietechniek. Ook een hoppespruit kun je als
groente eten. Bij dat kinderspel wordt een snorrebot [hor] gebruikt. Als je
die baan goed vervult, houd je veel horae subsicivae (snipperuren)
over. Djenghis Khan liet het rijk van de Gouden Horde achter.
Bokkegeil is horny of zaadvragend. Hort, hortsik! Blijf nog een
hortje!
3. In de wielersport is hors catégorie in de buitencategorie. De horror vacui, daar moet
een kunstenaar iets mee doen (opvullen).
Zonder horzelfunctie is het business as usual. Na hospitatie (afko:
hospi,
hospiteren) kun
je wellicht medekamerbewoner worden. De duivel is de hostis generis
humani (hostis
humani generis ).
Hotelier of hôtelier. Ze draagt een hottentottenschort. Hij is van
houtem (ook:
Houthem - gierig, vrekkig).
Hovaart is hovaardij. De NSB’ers begroetten
elkaar met ‘houzee’. Hoverboarden doe je met een oxboard en een
hovercraft is een luchtkussenvaartuig. De HUB
is de Hogeschool-Universiteit
Brussel.
Hybris mag je nu ook hubris noemen. Hubby komt van husband. Een
wetsuit zit huidstrak. De huismeid griezelde van die huismijt. Zij
bezit de Huisorde van Oranje. Nieuwste
update oVD: 388.109 lemma’s (voorlaatste:
388.049).
Huivering is ijzing (niet:
icing!) en
huiveringwekkend is ijselijk.
4. Tot voor kort baatten zij
Huize Avondrood uit. Ze heeft mij gehuisd en gehoofd. De
jubelstemming was skyhigh. De hukou
[oe]
is onder Mao Zedong ingevoerd. Voor de aide de cuisine lag er een
aide-mémoire gereed. De
hulp-Pool moest de hulppool repareren. Een maîtresse is een
hulpverloofde. Human beatboxes doen aan human beatboxen. Die Van der
Hummus ging er met huppel(d)epup,
dinges en hutsefluts
vandoor. In de chemie
is humuleen α-karyofylleen. De humvee
is een multifunctioneel legervoertuig van een bepaald type (merknaam
op basis van de afkorting HMMV - dat niet in VD,
van high-mobility multi-purpose
vehicle).
Een hunebed is een reuzenbed. De hunnen komen uit Duitsland, de
Hunnen uit Mongolië. Die huntington is een soort van chorea. Na die
sloot huppelwater had hij geen opkontje meer nodig voor zijn actie.
Hij was in een hurry,
want hij moest hurry-up iets doen. De
huwelijksduivel, dat is Asmodee. De huwelijksgod, dat is Hymen. NB Een MPV is een multi-purpose [in VD zonder streepje!] vehicle.
5. Een huwelijksmakelaar is
een sjadchen. Een huzarenboon is blauw. Een hybride
dier is een kruising
van verschillende diersoorten,
zoals de lijger, de teeuw en de zezel. De
hydroformylering is de oxoreactie. Een
hydrolyzer werkt met hydrolyse. Wat is de formule van
hydroxyazijnzuur? Jazeker: Hyl is 5-hydroxylysine (en
Hyp 4-hydroxyproline).
Hij was gestrest en energievol: hyper of hieperdepieper. 3,14
spreek je echt niet uit als drie veertien honderdste
(dat
is 3 14/100),
maar als drie komma veertien – net als nul komma nul – en dus is
de uitspraak van 1,7 ook een (één)
komma zeven en niet 1 7/10 (dat
is een (één)
zeven tiende).
Het mv. van truc is trucs of truken (zoals
in trukendoos),
het verkleinwoord (diminutief)
alleen trucje en niet truukje!
Een drone is een vliegend object, maar ook een mannetjesbij, een dar
(niet
als
maar wel sub
lemma in VD).
Ik haal mijn trucjesdoos, mijn trukendoos tevoorschijn.
6.
Hij
is trouwens een getruukte (niet:
getructe!)
en dus tricky voetballer. Met *ight*: all right (prima,
in orde, OK, oké),
almighty dollar, het alt-right of alt-rechts (znw.,ook
bnw.)
slaat op groepen met extreemrechtse opvattingen (oorspronkelijk
in de VS),
de bright side of life, candlelightgedicht, crimefighter, deadweight
(draagvermogen),
fightingspirit, flight (staartstuk
van een dart),
flightcase
(versterkte koffer), floodlight (spotlicht),
(een)
Florence Nightingale, frightnight (angstig,
met zombies, killerclowns en andere horrorfiguren),
high tea, hightech (znw.,
bnw.),
een
ladies’ night (in
goed Nederlands: een lady's-avond),
cola light
(ook:
lightcola)
en light kaas
(ook:
lightkaas),
light verse, onenightstand (verhouding
of persoon),
overnight (zomaar
ineens),
nightcap (slaapmutsje),
ultralight,
paradise-by-the-dashboardlight, saturday night fever,
ships that pass in the night, sightseeën en sightseeing, straight
(rechtdoorzee),
in straight sets en
straight
edge (principiële
levenshouding).
Het
Tamazight is
een taal,
Berbers: het
symbolenschrift waarin dat wordt weergegeven is Tifinagh.
7.
En ook: the light that failed, the morning after the night before,
the right man in the right place, twilightzone, ultimate fight (mixed
martial
arts,
MMA),
ultralightvliegtuig
(ulv),
weightwatcher en white knight (witte
ridder, bevriende ondernemer die te hulp schiet).
Ken je die
alt-right website? Een
sdr
is een special
drawing
right.
Een QL-lamp is een quartz-lightlamp, een kwartslamp. Is dat echt
publicdomainsoftware? Hij nam een overnacht(s)e
beslissing. Een oled
is een organic
light
emitting
diode.
Een MLA
is een micro
light
airplane,
een zeer klein en licht luchtvaartuig. Die
fissa is lit: dat feestje is gaaf, cool, vet. Een KG
is Knight
of the Garter,
Ridder (in
de Orde)
van de Kousenband. De patroon(heilige)
daarvan is Sint-George.
8.
De
gebiedende wijs enkelvoud én meervoud is hetzelfde: tegen één,
maar ook tegen meerdere personen zeg je: “Loop naar de pomp.” (en
niet: loopt).
Zo ook: wees niet bevreesd. Kom
hier. Ga
weg. Wees niet bang. Word niet boos. Had dan gezwegen. Wend u tot de
conciërge (maar:
wendt
u zich tot de conciërge – gewone zin).
Vroeger
was dat anders. Daarom komt er in enkele archaïsche, verouderde of
formele uitdrukkingen
wel een extra t. Neemt
en eet, dit is Mijn Lichaam (formule
bij het protestantse Heilig Avondmaal).
Proletariërs
aller landen, verenigt
u (adagium
van Karl Marx).
Ook
in
enkele vaste verbindingen zoals
“Bezint
eer
gij begint” en
“Komt
allen tezamen” (kerstlied).
Je schrijft:
cesium 133 , koolstof 14 en strontium 90. In samenstellingen:
koolstof 14-datering, afkortingen: C14 en
C14-datering.
Bij
isotopen wordt (VD)
ook wel gebruikt 14C,
en bijv.
2H
= D (deuterium).
