Dictee - dictees [1606]
Dictee
838 (DCCCXXXVIII) Dictee Specialisten (14-05-2015)
1.
Bord bij de kustversterking in Breskens: dumpers voorrang! Dumper? Soort van
grote kiepkar, gebruikt bij dijkwerken! In de Tour de France (Ronde van Frankrijk) gaat het om de maillot jaune
[gele trui], in de Giro d'Italia (Ronde van Italië) om de maglia rosa [rose trui]. Men onderscheidt de academische
bachelor of wo-bachelor en de professionele bachelor of hbo-bachelor. Een
bachelor of science mag BSc achter zijn naam zetten. Trouwens, verder gezocht
op '*lor': counselor (raadsman),
exitcounselor (voor uittreden uit een sekte),
flor (schimmellaag op (sherry)wijn), lor (prul, vod), ni fallor, ook: nisi fallor (als ik mij niet vergis), Selor
(in België: Selectie en Oriëntatie (selectiebureau
van de federale overheid)), semilor,
ook: similor = pinsbek (goudkleurige legering van
koper en zink, ook: spinsbek) en tailor (kleermaker).
2.
Verder: technicolor = procedé bij de vervaardiging van (de
oudste) kleurenfilms waarbij kleuren afzonderlijk maar wel gelijktijdig
zijn opgenomen, tricolor (bnw.: driekleurig, znw.:
driekleurige amarant – plant, geen edelsteen) en VLOR = Vlaamse Onderwijsraad (instantie die de Vlaamse regering adviseert over
onderwijsmateries). Een selectie van de 581 (niet
actueel – 2019: 1064!) woorden op '*ler':
06-dealer, aadler (adelaar), de bedeler, de bedelaar,
appenzeller = Appenzeller kaas, blu-rayspeler, CO2-vervuiler, cobbler [drank],
derdeprovincialer [sport], geblèr, geiger-müllerteller, hairstyler, heckler (debatverstoorder),
intercooler, kahler = de ziekte van Kahler, kniller (gewezen
soldaat bij het KNIL), laisser-aller (achteloosheid,
vergelijk ook: laisser-faire en laissez-aller, vergelijk savoir-faire en
savoir-vivre), ländler (dans),
lonsdaler (draagt Lonsdale), mp3-speler,
Oranjespeler, penaltykiller en (au)
pis-aller, (in) het ergste geval.
3.
Ook nog: quatre-mainsspeler, relithriller, rottweiler
[hond], satkiller [raket
vernietigt satellieten], silent killer = verschijnsel dat of ziekte die
vaak sluipend of onopgemerkt door het slachtoffer of zijn omgeving de dood
veroorzaakt, bv. koolmonoxide of hepatitis B, teetotaller [geheelonthouder], tolk-vertaler, trainer-speler,
Statenvertaler, vriestreiler, webcrawler = spider [zoekmechanisme
internet], een Westfaler op een westfaler [paard],
wortkoeler [wort = basis voor bier] en
zaterdagvoetballer. En nou vergat ik propeller nog, waarom alles eigenlijk
draaide. Zoeken op '*tor' en '*ter' is een onbegonnen sisyfusarbeid. Wel
interessant was het zoeken op '*ue' (niet actueel: 174
treffers, enkele hits daarvan, maar niet die op '*que' – 2019: 237!):
âme de boue = verachtelijk wezen, autocue = afleespaneel, avoir toute honte bue
= de schaamte voorbij zijn, avoué = procureur, à vue = op het eerste gezicht (een muziekstuk spelen) en bévue = misslag, bok,
flater.
4.
Verder: cire perdue = verlorenwastechniek, clue (aanwijzing),
Danish blue [kaas], déléguée (v.- m.: délégué), evacué (m.
– vr.: evacuee), fausse queue (bij
biljarten), Fifth Avenue, fugue (vluchtgedrag),
gigue (dans, muziek ervoor), idée reçue =
conventioneel beginsel, living statue = levend standbeeld, out of the blue en out-of-the-bluedenken, roué (losbandig persoon uit
de aanzienlijke stand, m. – v. = rouee), slip of the tongue =
verspreking, statue = beeldhouwwerk, too good to be true = te mooi om waar te
zijn, TU/e = Technische Universiteit Eindhoven en u.e. = op recepten: usus
externus, uitwendig gebruik. De braque d'Auvergne en de braque ariégeois (ook: brak)
zijn jachthonden. We eten een kiptandoorischotel [kip
tandoori]. Kan dat: tandeloos knarsetanden dan wel tandenknarsen?
Tale quale: het gaat zo zijn gangetje. Zeg eens tata (dáág)
tegen opa.
5.
De TAP is (in
Nederland, historisch) de Regeling Tijdelijke
Arbeidsplaatsen (regeling uit 1973 voor academisch personeel). Die
creëerde tappers en tapsters. Een tapu = een
Surinaams-Nederlandse amulet. De Engelse had getead, de Nederlandse getheed.
Willem de Zwijger: P.P. (Pater Patriae), Vader des Vaderlands. Ik wil dat eens te meer
onder jullie aandacht brengen, temeer daar de termijn overmorgen afloopt. Kan
de theologie nog iets bijleren van de teleologie [doelmatigheidsleer]?
Een telepaat heeft telepathische vermogens. De p, t en k behoren tot de tenues (meervoud van tenuis [tee-nuu-wihs] – stemloze plofklanken).
Het is ten enenmale onmogelijk, maar je mag het gerust ten anderen male proberen.
Die Siënese weet alles van siena, terra di Siena, terrasiena [alle drie:
sjèh-naa].
6.
Nog even de smakelijke bereidingswijze doornemen van teppanyaki. Alleen met dubbel-i komt er ook nog een
i-grec, bij: teriyaki en sukiyaki en in een andere volgorde bij yakitori (Japans spiesje met kip). "Mmm, vandaag
jakkie (jakkes)?" Jakkie (Surinaams-Nederlands) is de buitengewoon grote
larve (kikkervisje) van de paradoxale
kikker, de staartvors = Pseudis paradoxa. "Nee, niet voor mij, dat
vind ik nou echt jakkie (jakkes)!" Het
was tenenkrommend: ik kreeg een krommetenengevoel. Is tenaciteit (vasthoudendheid)
een vorm van te na komen? Wegwezen nu, anders is ook straks 'terug van
weggeweest' niet mogelijk. Er gaan 60 terties (tertiën)
in een seconde. In zijn wekelijkse terzijdes komt hij vrijwel altijd ter zake.
De termieten maakten gebruik van de thermiek, maar werden uiteindelijk verdelgd door thermiet (plofstof).
Hoezo, onzinzin? We hebben getead (getheed)
met een thé complet langs de Theems. Ik had het gevoel the last of the
Mohicans, de laatste der Mohikanen te zijn. Er lag een tig aantal schepen. Van
die tiensecondelijmtubes zijn er al tig duizend,
een tig aantal, een tigtal verkocht. Hij
waarschuwde haar voor de tigste keer. Dat thebaïdedorp
[kluizenaars] ligt erg verscholen.
7.
We kunnen het maar beter scherpstellen (GB) tegenover hen. Die camera is al scherpgesteld (GB).
Hij beweegt zich veel in kringen van socialmediawebsites. Zij heeft zich eigen
gemaakt, hoe je eigengemaakte kaas maakt. Waar komt 'elektrificeren' bij het
alfabetiseren? De juiste schrijfwijzen zijn 'farizese' en 'overzeese', maar
waarom? De opvliegende Laplanders zagen de opgevlogen laplanders [vogel] overvliegen. In Limbabwe [Limburg] wonen limbo's [Limburgers].
Koudvuur is gangreen. Hoe spreek je dat laatste woord uit [gahng-green]? Hij gaat het liefst zijn eigen goddelijke
gang. Hij behoort niet tot de generatie X of Y, maar tot de generatie Einstein,
de apenstaartgeneratie. Goeiendag [geen n uitspreken], was me dat een knoeper(d) [joekel]. Ik heb keine ahnung, geen benul.
Feyenoord zou al snel achter komen. De winkelier vroeg me of ik wilde achter
komen. Het woord 'abbatiaal' komt van abbas (abt).
8.
Tokehs zijn gekko's. Ik ben er nog bijtijds
achter gekomen, gelukkig maar. Acetylcholine is een neurotransmitter [draagt prikkels tussen zenuwcellen en spieren over].
Als hippie heeft hij altijd tegen de maatschappij aan geschopt, als voetballer
zal hij nog vaak tegen de bal aan schoppen. Ik zag een saloeki (oosterse windhond) schijten op een salomonszegel (plant); de afrikaantjes [idem]
spaarde hij. Volgens de rechter had hij de man getjintjangd (tot moes geslagen). Tjoeketjoeke, daar vertrok de
trein met de vluchtende tsjoektsjoek (tapijtenzwendelaar).
Die was trouwens fervent tchoukbalspeler (soort
handbal). Een tongtong is een gong. Een deur toetrekken is die naar je
toe trekken. Hoe lang is die brug? En tot hoelang is deze geopend? De
scheidsrechter liet weten dat hij de toss deed: ik tos. Volgens mij is een top
5-positie (topvijfpositie) het hoogst
haalbare. De torr is de eenheid van druk [1 torr =
1 mm kwikdruk, Hg]. In het Toscaanse heuvelland zag je het gloeiende
puntje van de toscaner (sigaar).
9.
Aan het slot van de brief stond 'tout à vous' (geheel
de uwe, afkorting: t.à.v.). Als die struiken naar elkaar toe groeien,
zal het struikgewas uiteindelijk toegroeien. Wat ben je toch een toddik (smeerpoets, niet meer in VD): gooi die vodden
maar op de toddenhoop en neem daarna een lekkere toddy (koude
of warme grog)! Wat het ertoe doet? Ik ga eerst maar een oogje toedoen.
Een toepe is een lichtzinnige vrouw. Die schilder toqueert [schilderen met brede en vette verfstreken] graag.
O ja, denk bij die eerdere torr ook aan Torricelli! Ze had haar toqueje [dameshoed] vergeten. De tootsie (man die als vrouw verkleed is) droeg een
poulaine, een tootschoen. Waar is die grote reischaaf? Die touche-à-tout
[bemoeial] heeft behoorlijk autoritaire
touches [aanraking, penseelstreek]. Een Tour
de
France-etappe is een Touretappe en een Tour Fémininrenster is een
Tourrenster. Die tour de passe-passe [goocheltruc
of -toer]
is een hele tour de force (krachttoer). Na dat toernooi
[BE: tornooi] gaat de ploeg op tournee door Midden- en Zuid-Amerika. Ook zij is een
tantefeer [bemoeial, druktemaker].
10.
De tormentil (soort ganzerik) was een waar
torment [kwelling, plaag]. Gino geeft vaak
een tournée générale [rondje]. Ik zag een
Trabantje, een T-Ford, een Peugeotje en een DAF'je rijden. Ik vond geen FAQ'jes
over de juiste schrijfwijze van dat laatste woord. Het cabinet d'affaires (zakenkabinet) had enkele chargés d'affaires (zaakgelastigden) benoemd. Hij was trainee [stagiair], zij was ook trainee [stagiaire]. Die toxinegehaltebepaling was lastig. Wat was nou het tragischt? Tribrachische verzen bestaan uit tribrachen (van tribrachys met ook hetzelfde mv.).
Leuk, zo'n tresriffje [tres = soort gitaar].
Twee prachtige dicteewoorden: treillis [trei-jie]
(traliewerk) en trascement
[uitspraak: ss]. De troubleshooter moest het
getroebleerde gezelschap tot rust brengen. Wil je tripel of een triple-sec? Je
moet je wel spouteren (haasten), hoor!
