Dictee - dictees [1486]
Hierbij - vrij willekeurig - ook Oefendictee 725 (oud).
Dictee
725 (DCCXXV) Dictee Specialisten (25-02-2014)
1.
Mag je een viervoetige (niet: tetrapodische –
tetrapodie = vers van vier enkele voeten (!) tetrapode = viervoeter!)
ijslander [pony] ook eilander noemen? Dubieus. Schrijf je weids met een ij'tje of een
ei'tje? Hij wilde er weer zijn neus in steken,
maar zij wil er echt geld, tijd en energie in
steken. Lastig, al die d'tjes en t'tjes. Die sergeant
en die arbitrageant waren echte intriganten. Isoniazide [middel
tegen tbc] en isocyanide [organische
verbinding] zijn bijna woordgelijk, maar werkingsongelijk. Ik moet mijn ismeverzameling eens bijwerken. Er zijn vier
isomere butanolen: 1- en 2-butanol en 2-methyl-1-propanol (isobutylalcohol)
die alle drie vloeibaar zijn, en 2-methyl-2-propanol, een naar kamfer ruikende kristallijne stof die
geproduceerd wordt door katalytische additie van water aan isobuteen, toch?
Bepaalde derivaten van butanol dienen als antioxidantia. Een jab [dzjèhp] is een punch in de vechtsport. Een kazoo [oe, meervoud: kazoos] is een soort van mirliton [kinderfluit]. En een gambade? Dat is een luchtsprong van paarden of een bokkensprong.
2.
Hij sudokut vaak, hij lost vaak sudoku'tjes op. Bij een oefendicteetje voor
Goes waren de 10 invulwoorden (onderstreept): Rotaryclub, een teveel
aan daadkracht, te veel daadkracht, crapaudje, circuitje, taxirit,
taxi's, taxietje, de kleinkinderen en hun Cito-toets, en
in Sotsji hadden Zijne Koninklijke Hoogheid koning Willem-Alexander en
Hare Koninklijke Hoogheid, koningin Máxima plaatsgenomen op de viptribune.
Met 'mai*': maidenspeech, maieutiek (verloskunde), maikara > makaira (blauwe marlijn), maiko (jonge geisha), maillot (broekje
met lange kousen), maina (treurspreeuw),
een mainteneur met zijn maintenee [buitenechtelijke
minnares; haar verblijf wordt betaald], die maire [Franse burgemeester] heeft een buitengewoon goed
maintien [houding, het zich weten te gedragen],
maische (bierbeslag), maison [huis zoals in modehuis], maison de passe (bordeel), ook: maison de rendez-vous en maison de
santé (particulier ziekenhuis voor geesteszieken).
3.
Verder: maisonnette [appartement, 2 verdiepingen],
maison de société (bordeel), maître (chef-kok of schermmeester), maître-chanteur (beroepsafperser), maître Jacques (manusje-van-alles), maître d'[hôtel] (intendant),
maîtresse, maître-tambour (tamboer-majoor), maitriseren (meester spelen) en maitta (ik geef op – bij budo). Gezocht op '*stoel*': (Sint-)Pieterspenning (vrijwillige
gift der gelovigen voor de Heilige Stoel), sedesvacatie (het vacant zijn van de pauselijke of een bisschoppelijke
stoel), sedes apostolica ([afko] r.-k.: de
Heilige Stoel), paddenstoel, grand foulard (groot
kleed om over een bank of stoel te leggen), de drievoet van de Pythia [waarop de priesteres
van Delphi zat, als zij de godsspraak van Apollo uitte], dos-à-dos (stoel met een leuning in het midden voor twee personen),
dagobertstoel (niet m.b.t. Dagobert Duck, maar
middeleeuws meubel met gebogen zitting) en aartskanselier van de Heilige
Stoel: opperste kanselier van het pauselijke hof.
4.
Een waterdokter [doet aan hydrotherapie], is
dat een aqualoog [?, staat niet in VD]?
Vreemd: jacana's [kaa]
worden ook wel jaçana's [saa] genoemd (het
zijn steltlopers). Het is hier Jantje Contantje: hier betaalt een
jan-contant handje contantje. Een jan-in-de-zak is een
au bain-marie bereide
koek. Een janjaweed [dzjahn-dzjaa-wiet]
is lid van een gewapende Arabische militie in Darfur. [in
cijfers] De jaren 90 (van die eeuw) lopen
van '90 tot en met '99. Yasser Arafat had zelf toch zeker wel een jasser [aardappelschilmesje]? De janweetal
en het
lijsje-weetal zongen een
prachtig duet. De Jakobsdag is de feestdag
van de Heilige Jacobus, 25 juli. Jeetjemina, wat een je-m'en-foutisme [onverschilligheid], zeg. Jouer des coudes is niet
netjes: met je ellebogen werken. Kun je jouïsseren [genieten]
van een action de jouissance [bewijs van
deelhebberschap]? Vast wel. Kan
joosjesthee, buskruitthee, parelthee, wellicht kwaad? Nee,
gewoon zeer fijne soort van Chinese thee. Hij zal wel weer Joppie zijn.
Hij heeft een joppie [lichte baan, karweitje].
5.
Is jugendstil hetzelfde als art nouveau? Ja. Juffertjes-in-'t-groen zijn sierplantjes of likeurtjes [curaçao en persico]. Het zij je vergeven: zeg
maar kaddisj [zand erover – Schwamm drüber].
Een taxidermist is een preparateur [opzetter van
dieren]. Een kalief bestuurt een kalifaat, een markies een
markizaat. Een ka-kom-eruit is een bijdehante ka
[bazige vrouw]. Hij is aan de kakkerij. Op
de markt kon de kakadoris [kwakzalver, kakkedoris]
de kakofonie [geheel van vele slecht samenklinkende
klanken] van schreeuwende kaketoes [papegaaiachtige
vogel] niet overstemmen. Zo'n kanis [kop,
hoofd] is geen ponem [gezicht, porem],
maar je kunt er wel kano's mee eten. Voor canderen heb je kandij nodig. Het
kandidaat-Eerste Kamerlid ontmoette de kandidaat-vicepresident van de Verenigde
Staten. Kardaus (kardoen) kun je als groente
eten. Ze behoort tot de kanunnikessen van het
Heilig Graf. De Hollandse kantonnier [ie] huwde de Brugse kantklosster.
6.
De bintjes, dorés en irenes [aardappelen] waren
bij karrenvrachten in de aanbieding. Met die linnen voeringstof, dat
kat-in-de-zak, kocht ze een onverwachte kat in de zak [bedrogen
uitkomen]. Aan de voet van een aartje
kunnen kelkkafjes staan. Heb je weleens een kast- [komt
niet voor geaardheid uit] of relnicht [strijdbaar,
confronterend] met een kastoren [van kastoor
of bevervilt] hoed gezien? Nooit van gehoord: krambamboeli [punch, jenever]
en kajapoet(ih)olie [lichtgroene
etherische olie, als middel tegen allerlei kwalen]. Die kettingrokende
zenuwpees is vertegenwoordiger in kevlar, een soort aramidevezel [merk]. Doet u er wat kappersaus [eiersaus met in het zuur gelegde kappertjes] bij?
Het werd een keizersnedebevalling. Kauwen en
wouwen zijn vogels. Cava is Spaanse volgens de méthode champenoise
[dus niet: traditionnelle] gemaakte mousserende wijn en een kava (kawa) is een peperstruik [levert
een bedwelmende drank]. Zo'n kingkong [groot
en sterk monster] kun je beter niet tegenkomen. Die klappei [babbelaarster, kwaadspreekster] maakte veel
stampij (in vaste uitdr., anders ook: stampei).
Wanneer was de kleine ijstijd [1200-1800, met
strenge winters]? Je moet dat alleen maar puur klinischbiologisch [volgens de klinische biologie] benaderen.
7.
Clerus klinkt beter dan clergé [èh]. Het stikt
daar van de kap-, kob- en kokmeeuwen. Deze
skiester is een ware skister! Wat is het verschil tussen koeterwaals en
Bargoens? De Koerd ging op vakantie naar de Koerilen. De kondee is een
haardracht met een wrong. In dat oude verhaal stond dat kooltje vuur [stukje gloeiende kool in bijv. stoof of test] steevast
naast de sierplant, het kooltje-vuur. Een effectentrommel wordt ook wel
blikkendoos genoemd. Is iemand discrediteren hem of haar in diskrediet brengen?
Ja. In dat wassenbeeldenmuseum zijn ook
kratesen [misvormd mens] opgenomen. Bij een
kouros (gestileerde naakte jongens- of mannenfiguur,
mv. kouroi) moet ik altijd aan een korè (gestileerde
meisjes- of vrouwenfiguur, mv. korai) denken. Er was geen koutje aan de
lucht, maar we zagen wel een kauwtje in de lucht vliegen (geen kruitschip in het geding!). Hé krullenbol, laat die kuddegeest
eens varen. Enige oudgereformeerde gemeenten worden aangeduid met (Kerk) Gemeente onder het Kruis.
8.
Een must-have is een hebbedingetje. Verkopen ze bij het Kruidvat ook lonten?
Kyaniseren [hout voor bederf bewaren] doe je
met
kwik-II-chloride. We hebben ons krom gelachen om zijn krompraten. Gurkha's
strijden met kukri's [oe] (mes met gebogen lemmet).
Kunnengenoten zijn niet van beiderlei kunne.
Kwaad vertellen na kwaad denken en kwaad willen is zoiets als kwaadspreken. Labskous heet ook wel lapkous
[(losse) p ligt tussen b en s in]. Onze vakantie gaat naar
la città eterna [Rome,
de Eeuwige Stad]. Ik kan de langue d'oc [beneden
de Loire, Occitaans] en langue d'oïl [boven
de Loire – moderne Frans] nooit uit elkaar houden. De lansier [ie] [lansiers = ridders, nu: tanktroepen, de lanciers – sjee – is een oude dans]
lanceerde een nieuwe rijstijl. Omdat dit Latijn voor me was, ben ik nu aan het
eind van mijn Latijn (au bout de mon latin).
Gebruik die lastminuteaanbieding dan toch! Niet te vreten, dat lauwebrijprutje.
Ligt seculariseren [religieuze achtergrond
verliezen] niet dicht aan tegen laïc(is)eren?
Ja. Geloof die lijpo's [lijper(d),
lijperik] maar liever niet! Sterk verhaal: met die lepels-en-vorken [plant, herderstasje] kun je niet eten …
9.
Hij was lek- en leeggereden. Ik wil liever geen mok, maar een
kop-en-bak [kop-en-schotel]. Een lis sub judice is een
rechtszaak die nog aanhangig is. Zo'n links-extremistische figuur zal wel lid
zijn van een extreemlinkse (extreem
linkse) partij. Die loeris (van lotje
getikt) moest zich het schompes, de pleuris, werken. Hij heeft wel een los-vaste relatie met Mientje. Zijn mond staat niet stil: hij lijdt aan
logorroe. Een literair historicus verricht
literair-historische (GB bij beide ook: tt) arbeid. Moet je 'losschroeven' los
schrijven? Lorkenbomen zijn geen sporkebomen, maar lariksen.
Dat veertje is een ludibria ventis, een speelbal van de winden. Het devies in
het wapen van de provincie Zeeland is 'luctor et emergo' [ik worstel en ontzwem]. Met lucrum sessans wordt
gederfde winst bedoeld. Aan het begin van dementie zijn er nog weleens lucide [heldere]
momenten. De soldaten kregen allemaal lupa's [lunchpakketten]
mee.
10.
Als een lupus in fabula [de wolf in de fabel,
volkomen onverwacht(s)], een duveltje-uit-een-doosje [ook: duiveltje], dook hij op uit
het niets. Die lulla [vrouwelijke kletsmajoor]
vond de lullepijpspeler maar een lulleman [ww.]; die
moest echter wel naar een brand als lullenman [lul = straalpijp brandweer]. Heel, heel lang
geleden vond je aan de Maasoever de maaseend en de maashagedis. Leefden er al
magelhaenpinguïns in het magdalénien [voorlaatste
periode van het paleolithicum]? Op Sicilië vind je veel maffioze maffiosi. Meisje,
het valt niet mee om je maagdom te behouden. Het
lsd is, zoals bekend, het lysergeenzuurdi-ethylamide (ook:
lysergamide, ook: lyserg(ine)zuur). Wat doe je met een Lyonse kwast? Die
gebruiken kunst- en letterschilders. Een [heel
matig] ezelsbruggetje: het ontplofbare lyddiet onderscheid je van lydiet
door aan DDT [maar dat is geen plofstof! – wel:
insectendodend middel] te denken.
