1. Boosaardig. Dat is toch een raar woord: boos en aardig zijn toch tegenstellingen? Met een moeilijke Latijnse uitdrukking zou je dat een contradictio in terminis noemen: een tegenstrijdigheid in de gebruikte (delen van) woorden, al is 'boosaardig' dan maar één woord. Zoals ook in 'horende doof zijn' (Oost-Indisch doof zijn, niet willen luisteren) en in 'ziende blind zijn' (zo bevooroordeeld zijn dat je niet ziet wat toch zonneklaar is). Ook kennen we de Latijnse term contradictio in adjecto: tegenstrijdigheid in het bijvoeglijk naamwoord, zoals in wit roet (zo noemt Huygens sneeuw), een levend geraamte (een erg mager mens) en koud vuur (vuurwerk, sterretjes, let op: koudvuur – aaneen – is gangreen, afsterving van weefsel, gepaard gaande met rotting). Toen ik een en ander nazocht, wachtte me een verrassing: boosaardig komt niet van boos + aardig, maar van boos + aard + ig. Als je boosaardig bent, heb je dus een boze aard ... Aard heeft hier dan de betekenis van wezen, natuur, karakter, inborst. Denk maar aan: hij heeft een aardje (de aard) naar zijn vaartje (vader).
donderdag 2 augustus 2018
1364 Dictee donderdag 02 aug 2018 (1): dictee Boosaardig √
1. Boosaardig. Dat is toch een raar woord: boos en aardig zijn toch tegenstellingen? Met een moeilijke Latijnse uitdrukking zou je dat een contradictio in terminis noemen: een tegenstrijdigheid in de gebruikte (delen van) woorden, al is 'boosaardig' dan maar één woord. Zoals ook in 'horende doof zijn' (Oost-Indisch doof zijn, niet willen luisteren) en in 'ziende blind zijn' (zo bevooroordeeld zijn dat je niet ziet wat toch zonneklaar is). Ook kennen we de Latijnse term contradictio in adjecto: tegenstrijdigheid in het bijvoeglijk naamwoord, zoals in wit roet (zo noemt Huygens sneeuw), een levend geraamte (een erg mager mens) en koud vuur (vuurwerk, sterretjes, let op: koudvuur – aaneen – is gangreen, afsterving van weefsel, gepaard gaande met rotting). Toen ik een en ander nazocht, wachtte me een verrassing: boosaardig komt niet van boos + aardig, maar van boos + aard + ig. Als je boosaardig bent, heb je dus een boze aard ... Aard heeft hier dan de betekenis van wezen, natuur, karakter, inborst. Denk maar aan: hij heeft een aardje (de aard) naar zijn vaartje (vader).
dinsdag 31 juli 2018
1363 Dictee dinsdag 31 juli 2018 (2): dictee Oefendictee juli 2018 (1) √
Dictee - dictees [1363]
Oefendictee
juli 2018 (1)
1.
Wil je kabanossi [worst, Midden-Europa] op
je brood? De ISO is de International Standardization Organization. Het is
vandaag 6 juno en over een maand 6 julij. Cetti's zanger heet officieel Cettia cetti. Met amusie (toondoofheid) ben je meestal ook amuzikaal,
onmuzikaal. De muze van het heldendicht, Calliope
[ee], vindt men niet meer in VD. Konelmetaal (kobalt-nikkel) wordt
gebruikt voor de gloeidraad in radiolampen. Kobalt is een chemisch
element (Co, 27) en een kobold is een
(boze) kabouter, een aardmannetje. Grappig: kobalt
komt van kobold: mijnwerkers meenden dat aardmannetjes dat edele metaal
'degradeerden'. Als je wonton [ook: wantan]
frituurt, wordt dat gyoza. Fajita [Mexicaans
gerecht, scampi in maispannenkoekje] wordt vaak in één adem genoemd met
mojito [zekere cocktail]. Bij de
bereiding van couscous wordt ras el hanout
[oe, zeker kruidenmengsel] gebruikt.
2.
In Nijmegen hebben ze de HAN (Hogeschool van Arnhem
en Nijmegen), het is de Karelstad (Karel de
Grote had er een palts, later het Valkhof), Nijmegen is de keizerstad,
vroeger was er de KUN (Katholieke Universiteit
Nijmegen), de inwoners zijn Nijmegenaren (Nijmegenaars),
de Nijmeegse Vierdaagse vind je er, alsmede een ooibos (in
de Ooypolder), de RU is de Radboud Universiteit, de RUN de Radboud
Universiteit Nijmegen, het UMC St Radboud is het Universitair Medisch Centrum
Sint-Radboud (academisch ziekenhuis van Nijmegen)
en op 22 februari 1944 vond op Nijmegen een zogenaamd vergissingsbombardement
plaats. Enne ... je weet toch wel dat de Mikojel in NL een vroegere
hbo-opleiding voor creatief werkers, dramatherapeuten e.d. was? De letters zijn
afkomstig van een verkorting van Middeloo, Kopse Hof en Jelburg (de namen van de scholen in resp. Amersfoort, Nijmegen en
Baarn). Ik houd van Bossche bollen, berlinerbollen en engelsebollen [GB, VD: Engelse bollen].
3.
Op Vughts gebied hebben we de Vughtenaars (Vughtenaren)
en een uitgegraven poel aldaar heet de IJzeren Man. Wil je ook zo'n lekker
worstenbroodje? In Dordt eten ze Dordtse schapenkoppen (schaapskoppen,
zekere lekkernij; ook spotnaam voor Dordtenaars). De raad van Dordrecht
heeft een nieuw college van B en W gekozen. De synode van Dordrecht [Dordtse Synode] vond plaats in 1618-1619.
Dordrecht maakt deel uit van de Deltametropool. Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter
het wordt [vgl. Rotterdam] [ook: hoe
dichter bij de paus, hoe slechter christen(en), hoe dichter bij Rome,
hoe slechter christen(en), hoe dichter bij Dordt, hoe slechter christen(en)]. Er wonen daar
Dordtenaars [Dordtenaren]. Verder hebben we:
de Dordtse kerkorde, de Dordtse Kil (rivier)
en de Dordtse leerregels: een van de zogenaamde drie formulieren van enigheid,
die zijn opgesteld tijdens de Dordtse Synode. Een ondersteen is een soort van
IJssel- en Dordtse steen. Patriotten of tegenstanders van de stadhouder, eind
18e eeuw, kregen de scheldnaam 'kees' [naar de
Dordtse patriot Cornelis (Kees) de Gijselaar (1751–1815)].
4.
Deventer latten of latkoek zijn Deventer koek [GB, merknaam,
ook soortnaam: deventerkoek, VD]. Het bnw. is Deventer [bv. stadsdichter], de inwoners zijn Deventenaars (Deventenaren). GB drinkt be(e)renburg, VD alleen beerenburg. Het voormalige
FO was het Frysk Orkest [symfonieorkest, vergelijk:
Fryslân boppe – en het voormalige NFO het Noordelijk Filharmonisch Orkest (symfonieorkest voor Groningen en Drenthe) en het huidige NNO het Noord-Nederlands Orkest (symfonieorkest voor de provincies Groningen, Friesland en
Drenthe)). Die Groninger zag de
groningers [groening(er), groenvink, groeninkel] overvliegen. Molleboon (molboon) is de spotnaam voor een Groninger.
Groninger maren zijn natuurlijke stroomgangen op het Groninger Hogeland.
5.
Assen [Drenthe] is het Drentse Haagje. Heezer geitenkaas [plaats:
Heeze] is erg lekker. Wat is juist: Kamper steur of kampersteur? Beide. Geef mij maar zo'n goudeerlijke Bavaria! Eisdener
klompjes of klompkes zijn een soort van appelen. Een spoorwegstation heette
vroeger ook wel statie. Sneker [GB] en
Sneeks [VD] [beide
ook: ANS] zijn synonieme bnw. Toch is er een eigennaam: Sneekermeer. Denk ook aan Goereeërs [en Goereesen] op het Goereese havenhoofd. Ik ken
heel wat Zutphenaars [Zutphenaren]. Een
ABN-spreker spreekt Algemeen Beschaafd Nederlands. De veelvraat als roofdier is
de Gulo gulo. Hij sloeg een schnapsje
[VD ook: snapsje] achterover. Cantuccini
zijn biscotti di Prato. Bij verbazing hoort 'mamma mia', bij 'eet smakelijk'
bon appétit. Een coeur de boeuf is een grote, hartvormige tomaat met groeven in
de schil. Op z'n Provençaals = à la provençale, à la portugaise ..., à la
toscane ..., à la flamande ... en à la marinière [iets
uit de zee].
6.
Verder: à la bordelaise [op z'n Bordeauxs],
à la forestière [met bospaddenstoelen], à la
lyonnaise [op z'n Lyons], à la niçoise [salade van vis, ei en groente] en à la normande [op z'n Normandisch, mosselen in witte wijn]. Dit
kan je allemaal à la carte eten in een
à-la-carterestaurant. De adh is de
aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, het ADH is het antidiuretisch hormoon. Tahoe
of tofoe is in NL tot blokken geperste, gestremde sojamelk, gebruikt als
vleesvervanger. Ken je de uitdrukking 'kurieren am Symptom': i.v.m. wantoestanden,
mankementen e.d. de symptomen, minder belangrijke aspecten bestrijden zonder
iets te doen aan de kern van de zaak. A solis ortu usque ad occasum: van
zonsop- tot -ondergang. Wie cant spreekt. is een dief.
7.
Bij Dante kom je veel canzone's [uitspraak] tegen.
Cant. is in de Vulgaat de afkorting van Cantica Canticorum (Bijbelboek, hetzelfde als Hooglied). Een offer
you can't refuse (een onweerstaanbaar aanbod)
is meestal te mooi om waar te zijn [too good to be
true]. Een canto (mv. canto's of canti)
is in de muziek gezang of zangwijze. Canto figurato is versierde zang en canto
fermo is cantus firmus: melodie in hele noten. In studententaal is een cantus
een zangfeest. Je zult maat de joet [jood]
zijn, of de sjaak. Haggis is een Schots nationaal gerecht. Op '*ish': amish (sekte mennonieten VS), Basic English (rudimentair Engels voor internationaal gebruik – British American Scientific International Commercial English – ook:
Basisengels), bearish (koersdaling
verwachtend), bullish [dito stijging],
close finish (vraagt om finishfoto),
Dunglish (Nederengels – Dutch + English),
een kickfinish is bij schaatsen verboden, een lionfish is een zeeduivel (Antillen), old finish (afgewerkt
in klassieke stijl), penny wise, pound foolish: zuinig in kleine en
verkwistend in grote zaken, op een verkeerde manier dus, snobbish (snobistisch, als een snob) en relish (houdbaar mengsel van groenten en specerijen zoals tomaten-,
bananen- en appelrelish).
8.
De Balfour Declaration [1917] ging over 'the
establishment in Palestine of a national home for the Jewish people'. De IRA is
(was) de (het)
Irish Republican Army. We eten vandaag shish kebab. Op '*isj': achenebbisj,
aggenebbisj, oggenebbisj [tw., NL: ocharm – ook:
genebbisj], nebbisj [tw. bij medelijden],
baksjis (fooi), baksis (extraatje), derwisj (lid
van een van de mystiek-religieuze broederschappen in de islamitische wereld),
fetisj (beeldje met magische eigenschappen – ook:
obsessie), gefilte fisj [Joods gerecht],
gremzelisj (pesachgebak joden), taal Jiddisj
(Jiddisch), zeg maar kaddisj = zand erover [Schwamm drüber], In Bijbeltaal (Genesis) zijn man en vrouw ook man en mannin, isj
en isja [Hebreeuws]. Hasjiesj is hasj.
Kiesjeliesj [hamansoren] wordt met Poerim
gegeten. Ik vind jou een mies(j) kereltje.
1362 Dictee dinsdag 31 juli 2018 (1): dictee Oefendictee (oud) 592 √
Dictee - dictees [1362]
Dictee 592
(DXCII) Specialistendictee (12-02-2013)
1. Ik tos,
zei de scheidsrechter, en niet jij. Bij een casus belli is er onmiddellijk
aanleiding tot oorlog. De anamnese [wat de patiënt
vertelt] gaat aan de behandeling vooraf, de catamnese [verslag na behandeling] komt erna. Cataract [staar] en glaucoom [groene
staar] zijn oogziekten. Catatonie is een
spierneurose, kataplexie is medisch een
plotselinge verstijving [spierverzwakking].
Deze spreekster is nog catchyer [goed in het gehoor
liggend] dan de vorige, maar niet sexyer. Wat doet men met catgut [kèht-guht – medisch: hechtdraad]? Bij de
chrismamis [Witte Donderdag of vooravond daarvan]
wordt ook de catechumenenolie [voor zalving doopleerlingen]
gewijd. Noem eens een catonische uitspraak [van
Cato – niet meer in VD – voorts ben ik van mening dat Carthago vernietigd moet
worden, ceterum censeo Carthaginem esse delendam]. De catharsis (bnw.: cathartisch), de loutering, komt uit het
Grieks. Cauteriseren [medisch: branden] kan
louterend werken. Hij is een cavaliefhebber (volgens
de méthode champenoise gemaakte mousserende wijn). Hoe is de cavalcadevolgorde [optocht]?
Ontvangt die
blinde vaak cecogrammen [braillepost]? De
apoptose (apoptosis) is de celdood [afsterven cel]. De celesta's [instrument] hebben een klokjesachtige toon. Een
celestijn (celestijner) is een celestijner
monnik [Celestinus V]. Een centsprent? Die kostte een cent.
2. Wil je uit de winkel cellofaan en sellotape meebrengen?
Een cembalist bespeelt een klavecimbel. Een cenotaaf [grafmonument]
is als regel leeg. De Centauren (Centauri –
paardmensen in Thessalië) zijn uitgeroeid door de Lapithen [niet meer als lemma in
VD, wel ook sub lemma bij (rad van) Ixia]. Is het cenozoïcum (GB)
hetzelfde als het kaenozoïcum (neozoïcum, VD)?
Centurio's (centuriones) gaan over centuries
(centuriën – afdeling van 100 man bij Romeinen).
Bekende tijdperken zijn: archeozoïcum, azoïcum (archeïcum,
archaïcum), cryptozoïcum, eozoïcum, fanerozoïcum, mesozoïcum, neozoïcum,
paleozoïcum en proterozoïcum. Het paleolithicum is de oude steentijd en het
mesolithicum de middensteentijd. Het eolithicum ging daaraan vooraf. Wat is
cesaropapie (cesaropapisme – link tussen
wereldlijke en kerkelijke autoriteiten)? Mag je bij de cesartherapie [bewegingstherapie] een caesarsalade [genoemd naar de kok Caesar Cardini] eten? De chaconne was eerst een dans,
later een muziekstuk. De chado [tsj] is een Japanse theeceremonie. Een chaitya is
een heiligdom of stoepa. Chalazion: gerstekorrel
of strontje.
3. De ziekte van Chagas (kortweg:
chagas) is de Zuid-Amerikaanse trypanosomiasis veroorzaakt door een
bloedparasiet, die wordt overgebracht door wantsen [insect].
De chai [ch]
is [bij joden] het symbool voor leven,
gevormd van de letters chet en joed [getal 18, chet
= 8e letter Hebreeuwse alfabet, joed de 10e; vgl. joet en een joetje, Bargoens
voor een tientje]. De chakchouka is een
groenteomelet met knoflook, gegrilde paprika, pepers en kruiden zoals komijn en
koriander (en shakshuka is ... een eiergerecht). Sinds 2020 identiek! Broden voor de sabbat
heten challes [ch].
Een chape [sjahp] is een slijtlaag, chappe [sjahp] is chappezijde. Chapelure is paneermeel.
De term 'chaperonne' is quasi-Frans. Daarvoor verwijs ik u naar onze chargé
d'affaires [zaakgelastigde]. Als toetje een
charlotte-russe [roomijspudding met biscuits]
graag, maar let op: geen montagne russe [culinair
nagerecht van vanillevla met puddingbiscuits]. En na afloop graag een
lait russe, koffie verkeerd. Na de etappe met die chasse-patate [wielrennen: zinloze achtervolging] kregen ze ook
nog een chasse-cousin [slecht diner, middel tegen
ongewenste gasten]. Chazonim (enk.: chazan,
mv. in GB: chazoniem) zijn voorzangers in een joodse gemeente. Het
chazanoet is het geheel van synagogale melodieën. Heeft
'chef-d'oeuvre' een
koppelteken? Ja: meesterwerk.
4. Scholen
voor orthodoxe joden heten cheiders. Er was een horderace
voor chef-koks en chefs-sport. Opaline [kostuumstof]
is vervaardigd uit getwijnd [tweernen, draden
ineendraaien] kamgaren cheviot [stof voor
kledingstukken]. De veiligheidsman had chicanewacht
[bocht in racecircuit]. De chiliasten
geloven in een duizendjarig vrederijk op aarde [Openbaring
20:2-7]. Campanologie is klokkenkunde. De vergadering begint klokslag
acht uur, klokke acht. Hannes is liberaal op klompen [niet
overtuigd], zimpe zampe zompen. Zij lust
graag Eisdener klompjes [klompkes, appelen].
Waar noemen ze een jan-in-de-zak, een au bain-marie bereide koek, een klont? Weet niet ... Daar heb je die klooiige [kloterig] klojo [klojan,
klojang: sufferd, kluns] ook weer. Het middeleeuws Latijn is het
Kloosterlatijn. Een kloostertafel is een quasiantiek meubelstuk. Een seminarie
is [spottend] een klootjesdrogerij.
Klopklop, tikte hij tegen het keukenraam. Een poltergeist is een klopgeest. Met
klopop (klopklop) wordt een
slagroomvervanger bedoeld. Hij heeft bij die overbuurman met diens dovemansoren
aan dovemans deur geklopt.
5. Vroeger zouden boekdrukkers die
vorm gelijkgeklopt [alle letters even hoog] hebben.
De kloris als sukkel dankt zijn naam aan De bruiloft
van Kloris en Roosje [arcadische, idyllische literatuur (GB ook: tt)]. Hebben jullie de klos van Ruhmkorff (de ruhmkorffklos – ruhmkorffse klos, inductiespoel in
radio's) al gehad? Klotsklots [reduplicatie],
deed het water tegen de kademuur. Hij werd in de kluisters [boeien] geslagen. Verkopen ze hier Meppeler
kluiten [stuk boter]? Een kluizenaarsdorp is
een thebaïde, een kluizenaarshut een hermitage en een kluizenaarskreeft een
bernardskreeft. Zijn er nog auto's met dubbele kluts [zekere
autokoppeling]? Wil jij dat klysma [lavement,
darmspoeling] zetten? Is dit een kmt [katholiek
militair tehuis] of een pmt [protestants
dito]? In internetadressen is kn de code voor Saint Kitts en Nevis. Hij
verdween zomaar knapaf [knakaf, kortweg, bits –
bijwoord].
6. De KNAC is de Koninklijke Nederlandsche Automobielclub. We zullen dat land braak leggen:
beter als het een jaar braak ligt, braakliggend is. Hij heeft een auto-inbraak gepleegd. En voor je het weet ligt Hans op je in zijn hansopje.
Hij is de sjaak, de pineut. Zoek eens op wat (Italiaanse)
ignudi (enk.: ignudo) zijn [mannelijke naaktfiguur]. In deze strofen komen
geen apostroffen voor. Een lapalissade is een waarheid als een koe [vérités de Monsieur de la Palisse]. De
prodentglimlach verging hem wel op het procrustesbed [uh].
Ik wil nog je pols voelen of heeft de hoofdzuster al polsgevoeld (je pols gevoeld)? Bij polyfyllie zijn er
boventallige bladeren. Een polonceauspant is een ijzeren kapspant. Op de Filipijnen wilde ik opeens pistacheyoghurt. De
visteelt heet ook wel piscicultuur [pie-sie].
Via een pishtak (centrale
poort) kom je in een karavansera(i).
Sommige parkinsonpatiënten kunnen aan het pisasyndroom [zijdelingse
standsafwijking van de romp] lijden. Au pis-aller [in het ergste geval] vluchten we gewoon. Er wordt
meestal Plat-New Yorks gesproken.
7. Met zijn gepikeerde [doorgenaaide]
revers [omslag van colbert] piekerde hij
langdurig hoe hij moest piqueren [bij biljarten]
en daarmee deze piqué [met verticale keu],
dit piqueetje, maken . De platte knoop zat onder de plattekaas [BE: wrongel, kwark]. Wie aan plastische chirurgie
doet, oefent een plastischchirurgisch beroep uit. Die podagreuze [podagra = soort jicht] vent bezondigt zich vaak
aan pochhanzerij [pocherij, opschepperij].
Hij ging tot het randje en ook wel plus ultra [nog
verder]. Bij deze trainingsarbeid is dat het non plus ultra [het hoogst haalbare], zelfs als je dat met het
lettertype non-plus-ultra 'verwoordt'. Ze waren weer aan het plukharen [vechten, polemiseren], aan het pennentwisten. Door zijn pluk-de-daggedrag bleef hij pluimeloos (in zijn reet, kont).
Een pluizenbeest geeft altijd pluissel af. We zijn onze plu's (pluutjes)
vergeten. Je moet het veld ruimen, plaats ruimen, er is plaats te kort. Als jij
plaatsgemaakt hebt en de gasten plaatsgenomen hebben, moet je maar een nieuwe
plaats zoeken. Een pluchen beest is een pluchebeest. Waar zit op
een vrachtschip het plimsollmerk [maximale beladen diepte,
uitwateringsmerk]?
8. De
advocaat pleitte hem vrij en was daarna pleite [ervandoor].
Een plein-pouvoir [blanco volmacht] gaat wel
erg ver. Het plein-airschilderen [in de openlucht]
is nu eenmaal geen atelierschilderkunst. Prachtig, die poëma's [dichtstuk, poëem]
over de poema's [katachtig roofdier, cougar].
Waardoor worden poètes maudits [min of meer
asociale dichter] bezield? In het poesjenellentheater [marionettentheater] in Antwerpen hoor je niet
vaak poésie pure [zuivere, absolute dichtkunst].
Zijn vrouw heeft een poetsster in dienst. Een chimaera
is een entbastaard, een chimère een hersenschim. Wil je chipolata- of
choco-ijs? Met cfk wordt chloorfluorkoolwaterstof bedoeld. Hij drinkt uit een
snorrenkop [drinkkop
voor snordrager]. Zij kweekt koikarpers. Covercal, trio, tiercé en quarté
zijn weddenschappen. Ze droeg een chinchillabonten kraagje. Chloraal (chloral) is trichloorethanal. Ach, geef haar die
chocoladen pinguïn (GB, ook: chocoladepinguïn,
VD ook: chocolade pinguïn). Een choepa (choppe)
is een Joodse huwelijksplechtigheid. Wanneer was de laatste cholera-epidemie?
Is choucroute zuurkool? Meer een zuurkoolschotel!
9. De zon
gloorde in het gechloorde badwater. Wat zijn gechloreerde koolwaterstoffen? Een
chowchow [tsjau] is een keeshond.
Christene zielen nog an toe, wat een puinhoop! Een christensocialist zal toch
wel christen-sociaal zijn? Is Christian Science een leer of een beweging [dát, anders kleine letters]? De aanhangers ervan
zijn in ieder geval (christian) scientists (VD). Een christus is een Christusbeeld. De tafel
heeft een chromen frame, of is het gechromeerd? In het schap stonden Schotse
whisky's en Amerikaanse whiskeys. Het was een cicadeachtig
geluid. Cibories (ciboriën – kelk met deksel voor
hostie) gebruiken ze bij de mis. Hoe uitgebreid is de cichlidenfamilie (GB, VD)?
Een chrysanthemum is gewoon een chrysant. Cineraria's zijn samengesteldbloemige
planten. Een circonflexe is een circumflex. Het cisplatina is een cytostaticum [celdoder]. Roept een cisterne [regenbak, regenput] associaties op met een
camion-citerne [tankauto]? Wil je cito cito (cito presto) dat citorecept [spoedrecept] ophalen?
10. In Amsterdam staan veel amsterdammertjes [paaltje
op de stoep]. Ze was classy [klah-sie
– klasse, stijl hebbend] gekleed. Clafoutis is flan [eiervla] met vruchten, vooral kersen. Welke
lessen geeft een
ckv-docent [culturele en kunstzinnige vorming]? Ken uw
classics, uw klassiekers! Naamgeefster van een clarissenklooster is Sint-Clara.
Je claviculae (clavicula's – sleutelbeen)
kun je licht breken. Ze vormen al langer een cliqueje [kliekje].
Wat moet een gymnasium zonder een claviger [conciërge]?
De clean-shaven glamourboy viel op. Een clementine is een soort mandarijn [citrusvrucht]. De clipper [vliegboot] vloog de klipper [schip]
maar net mis. Cloaca's zijn cloaken [verwijding
uiteinde darmkanaal – vogels, reptielen, vissen]. De dames droegen
cloches [klokvormige dameshoed].
zondag 29 juli 2018
1361 Dictee zondag 29-07-2018 (1) - dictee Wekelijkse dicteetest 008 RL √
Wekelijkse dicteetest 008 RL [elke zondag]
Welk van de 3 antwoorden is juist?
Oplossingen: hieronder!
Bron: (mede) Oefendictee (oud) 508
1. Als ik .......... , zoemt er een .......... door mijn hoofd.
Oplossing [008]
-----------------------------------------------
woensdag 25 juli 2018
1360 Dictee dinsdag 25 juli 2018 (1): dictee Oefendictee (oud) 589 √
Dictee - dictees [1360]
Dictee 589
(DLXXXIX) Specialistendictee (03-02-2013)
1. Als het tussen ons klikt, hebben we een klik (VD, match – GB click = klikken op een link). Hij
riep 'kiep kiep kiep' en strooide maiskorrels (BE: maïskorrels).
Ik ben niet kierem, niet kierewiet. Zijn kiesheid verried (verraadde) zijn kiese inborst. Wat is het
bijzondere aan een pebblebedreactor [kernreactor
met soort verrijkte 'knikkers']? Kiezellei is lydiet [en lyddiet ontplofbaar, melaniet] en kiezelsinter
is geiseriet. Ik heb geen chowchow [keeshond],
maar een chihuahua [klein soort hond] uitgekozen.
Dat liep in de kijkerd. Heb jij nog ooit kijk- en luistergeld betaald? Mag ik u
een welgemeende raad geven? Je gaat toch niet in je kilt onder de quilt liggen?
Een voetbaljongen kickt op zijn kicksen [VD 2018]. Je hebt kil- [kielbord
= plank van een kielgoot] en bilborden [ankervoering].
Ik was getuige van een keivenijnige kijvage [kijverij,
gekijf, gekibbel] met een loei-interessante afloop door een
mega-anticlimax. In de Dordtse (VD, Rijkswaterstaat, internet: sch) Kil kwam Kille
Kobus [de dood] langs. De killdeerplevier
heeft een korte snavel. Een ladykiller moet een killersinstinct hebben. Een
killerheel is een stilettohak. Hoe spreek je 'kilometerslang' uit? Is die
giftig? Nee, lang! Hij is een onnozelaar.
2. Oude
sagen spreken van de Kimbrische vloed (de Kimbren
vormden een oude Germaanse volksstam). Ook vandaag zal de zon weer ter
kimme dalen. Een kinaonderneming haalt uit kina's kina-extract. Kinase is een
enzym dat fosfaatgroepen van ATP (adenosinetrifosfaat)
kan overdragen op organische moleculen. Wat is een Kind
van Staat [van
staatswege opgevoed lid van het koningshuis] en wat een kind der Fortuin (van Fortuna – gelukskind)?
Pueriel [kinderlijk] is iets anders dan
puberaal [puberachtig]. Wat is dat nu toch
voor een kinderage (niet meer in VD 2015 -
kinderachtigheid)? Cavaquinho's zijn Portugese, kleine viersnarige
tokkelinstrumenten. Een kinderbijbel bevat veel Bijbelverhalen. Die boeken kun
je in de Kinderboekenweek in de kinderboekhandel kopen. Op de Eiffeltoren kun
je de kimduiking [verschil zichtbare en wezenlijke
gezichtseinder] ervaren. Hoeveel cent zou
zo'n sent [lijst,
gording op de spanten van een schip] nou heel vroeger gekost hebben? Met
kinderdag (dan heerst de kinderbisschop = voor 1
dag de baas! VN: dag van het kind) wordt Onnozele-Kinderen (onnozele-kinderendag of Allerkinderen) bedoeld.
Een kinderhansop is een apenbroekje.
3. Harissa
is een Noord-Afrikaanse pittige saus, capoeira [uitspraak!]
is een Braziliaanse zelfverdedigingstechniek, caipirinha een cocktail van onder
andere cachaça en een casarca een eendachtige, oranjebruine vogel uit Zuidoost-Europa.
Een kinderpreek [voor de kinderen] is een kinderpredicatie. Waarom heet een
kinderplantje ook
kindje-op-moeders-schoot? Op de
bladvoet worden jonge plantjes gevormd! Wanneer vond de Kinderkruistocht
plaats? In 1212. In de muziek is obliquus met
traps- of sprongsgewijze voortschrijding. De huisdokter had het druk: een
verbrande oesophagus [slokdarm]
en een geval van oftalmorragie [bloeduitstorting
binnen het oog]. Een nuka [nuchter kalf]
nuken [met kernwapens uitschakelen] is wel
erg overdreven, een computer [zonder kernwapens,
laten crashen door malware] minder. Eén nouveau riche, tien nouveaux
riches. Het bedrijf publiceerde negenmaands cijfers (negenmaandscijfers) en de secretaresse
kreeg een achtmaands kindje (achtmaandskindje).
Een neerlandicus houdt zich ook bezig met Nederlandkunde.
4. Voor een
minutieus onderzoek naar de nifty fifty [beurs New York] werden deze fiftyfifty (pondspondsgewijs) verdeeld. Een
van-negen-tot-vijftype heeft een negen-tot-vijfmentaliteit. Een nègre is een spookschrijver, een ghostwriter.
Een nehrung is een zandige landtong voor een haf, een strandwal. 'Ante mortem'
is een bijwoord (vóór de dood – A.M. – niet in
wdb.), daarom is een postmortaal onderzoek, een onderzoek post mortem (!), nu ook een
post-mortemonderzoek. NB 'Ad
mortem' is 'tot de dood'. Die
niet-brandende vraag is nog niet
beantwoord. Kine is een verkorting van kinesitherapie. Cinchonisme is
kininevergiftiging. Kinhins zijn zenboeddhistische loopmeditaties. Hij kreeg
een oorveeg, een kinnebakslag. Voor kinnef [ongedierte,
luizen] heb je een luizenkam [SR: Nisskakam] nodig.
Een voorbeeld van een gerecht met kip en kerrie (kip
kerrie) is kipkerriesalade. Doe mij maar een kipfiletje. Daargelaten wat
'men' ervan vond, heb ik mijn hele boeltje bij de preses gedumpt, het daar
gelaten en het daarbij gelaten. Dat ei is recentelijk gekipt [o.a. kapen].
5. Krijg nou de pip [div. kwalen – verwensing]! Een kippertje is een
brado [zekere haring]. Een kipptoestel [ih] wordt in het laboratorium gebruikt. Kijk,
daar krijg ik nou kippenvel van. Hij smeerde
kips [(merk) leverworst] op zijn brood. Een Kiribatiër komt
uit Kiribati [Grote Oceaan]. Het waren er
kirakira 50 (vijftig). De ziekte van
Pfeiffer (kortweg: pfeiffer) is de
kissingdisease. Alles kits (oké) met de
kids? Kitharai (kithara's) zijn
snaarinstrumenten uit de Griekse oudheid. Zij is het kitschyst van de drie.
Waar zijn de kittens [jonge kat]? Kijk, daar
rijdt een kittig paartje op kittige paardjes. Hoeveel kiwidollar
[Nieuw-Zeeland] is dat? De KKK is de Ku-Klux-Klan.
Ik zal het nog één keer ten klaarsten (onmiskenbaar)
zeggen. Kan je dit vanmiddag nog klaarkrijgen? Ik zal klaarstaan, als ik
tenminste niet te veel klaartjes [van: klare]
opheb.
6. Jan is een olijke en een lange, maar zeker geen
houten of stijve klaas. En Klaas is een janhen [sul].
Op klaasavond [sinterklaasavond] eten we
klaasjes [speculaasje] en klaasjesperen. Zo
gaan we de kladderadatsch [economische of morele
instorting] tegemoet. 't Is godgeklaagd, dat voetbalvandalisme. Met een
omphalos (navelsteen)
werd het midden van de wereld, een land of een stad gemarkeerd. Noem alle OPEC-landen op. Door onychofagie [nagelbijten] kan onycholyse [loslaten nagel]
ontstaan en krijg je gemakkelijk onychitis (ontsteking van het
nagelbed, zei de dokter). Het ootje-bot [spel]
wordt nog maar weinig gespeeld. Boter-kaas-en-eieren daarentegen is in. Een OON
is Officier, een RON Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Ze hadden een op-en-afrelatie (knipperlichtrelatie).
Als je onderdak krijgt, ben je onder dak. Kinderen, daar komt Klaas Vaak! Ik
kon het op een na laatste exemplaar kopen. Zoek eens ergens op wat oarsen [boordroeien] is. Deze nijlgau (letterlijk: blauwe koe – soort antilope – term uit het
Hindi) is niet naar de Nijl genoemd. Een nitpicker is een foutspotter [o.a. in films].
7. Hij is
een noorderling (GB ook: noordeling). Ik sta
een
no-nonsenseaanpak met lik-op-stukbeleid voor. Hij draagt altijd een nonde(d)juke
[vlinderdas]. Een norfolkpakje werd
oorspronkelijk in Norfolk gedragen bij de eendenjacht. Het norwalkvirus is een
bepaald norovirus dat maag-darmcatarre kan veroorzaken. Het NOS Journaal (eigennaam, ook wel: GB, VD: NOS-journaal) komt
vanuit een der NOS-studio's. Dat ligt op 38 graden N.B. (noorderbreedte). Met de Noordpool wordt het noordpoolgebied
bedoeld. Een novicemeester begeleidt het noviciaat. De genoyauteerde [infiltreren] spion kreeg de elektrische stoel.
Het gebeurde allemaal in een dickensiaanse [Charles
Dickens] setting. Een mc, master of
ceremonies, wordt ook wel (mc =) mike
controller [niet in wdb.] genoemd. Geef die
drinkebroer [dronkenman]
nog maar een paitje [jenever]. Geelhart(hout) is geen hardhout, maar pakoeli (kernhout voor
meubelstukken). Ziende blind (caligare in
sole) is niet alleen een medisch wonder, maar ook een oxymoron. Je hebt
dan in ieder geval overduidelijk oog- of kopkleppen op.
8. Logisch toch: opgijnen [ophijsen]
doe je met een gijn, opgeien [schoten naar binnen
halen] met een gei. In de opera buffa (opéra
bouffe, luchtig) zong een bas-buffo (buffo, buffobas). Nee, geen ophicleïde [voorloper tuba],
geef mij maar een eufonium [tenortuba], of – domme vraag – zijn die wellicht
hetzelfde? Nee, dus. De Ouden zijn de volken van
de oudheid, de Grieken en Romeinen. De Oude van dagen is niet Methusalem, maar God.
Neobejaarden (?) vertonen geen ouden-van-dagengedrag. Kenmerkt een orpheusgrasmus
zich door zijn orfische getjilp (gesjilp, getsjilp, getjirp, getsjirp, gesjirp)? Open vraag! Van Aken tot Pasen is hetzelfde als van
Maastricht tot Allerheiligen. Met Allerkinderen wordt Onnozele-Kinderen (onnozele-kinderendag) bedoeld.
De Allerheiligenvloed is uniek, een allerheiligenzomer (oudewijvenzomer)
niet. Een van de nonouders is de
nu-of-nooitmoeder. We hadden er nuits blanches [slapeloze
nachten] van. In Nederland worden met nuggers niet-uitkeringsgerechtigde
werkzoekenden bedoeld. Het numineuze? Aanduiding van de
irrationele bestanddelen in het heilige, het goddelijke dat een mysterie is,
dat fascineert en doet beven!
9. De
juffertjes-in-'t-groen kun je plukken (Nigella damascena) of drinken [bep. likeur, die o.a. curaçao en persico bevat].
Het Numidisch juffertje is een kraanvogel. Ik ben op zoek naar een heldere
omschrijving van nuisancevalue. Overlast. Een
numismaticus bestudeert de munt- of penningkunde. Wat is het verschil tussen remunereren
[betalen, belonen. salariëren] en
renumereren [terugbetalen]? Het orgaan
vertoonde oedemateuze [waterzuchtige] zwellingen.
De langue d'oc [Occitaans, beneden de Loire]
en de langue d'oïl [boven de Loire, vormgever
moderne Frans] verschillen nogal. De term ocelot [oo-suh-loht] (pardelkat)
komt uit het Nahuatl. Een ochèma is een astraallichaam. De minderbroeders
hebben O.F.M. achter hun naam. Offline staat al wel in de woordenboeken,
offscreen (en ook: off screen! - 2018) nog
niet. Wil je de olie- en azijnfles even aangeven? O ja, het olie-en-azijnstel is ook goed, hoor. Een oboe [oo-boo-wee]
d'amore is een soort hobo. Een obligaatpartij is een obbligatopartij [partij kan niet weggelaten worden]. De liefde van
de man gaat vooreerst door de oesophagus [slokdarm, pas op voor esofagitis!], dan door de
maag. Dat was voor spreker een lastige oeps-vraag. De kleur was offwhite [gebroken wit].
10. Hij
moest afgekort [onzelieveheer]
'O.L.H.-Hemelvaart' opschrijven. Op Hemelvaart wordt de hemelvaart herdacht. De
Maria-Hemelvaart (ook Maria-Tenhemelopneming, Onze-Lieve-Vrouwe-Hemelvaart of afgekort O.L.V.-Hemelvaart) valt dit jaar op woensdag. Wanneer valt dit jaar de
hepivakantie [tussen Hemelvaart en Pinksteren]?
De claque [ingehuurd klapvee] applaudisseerde
en maakte klakgeluiden [klakkend]. Een der
claqueurs had een klak (gibus, klaphoed) op.
Voor de naden van een schip heb je een klamaai-ijzer [kalfaatijzer
– breeuwijzer, drijfijzer – met breed blad en lange steel] nodig. Een
sordino (VD ook: sourdine) is een
klankdemper. Sonic boom(s)? Dubbele harde knal die het gevolg is van de schokgolf die ontstaat
als een vliegtuig de geluidsbarrière doorbreekt!
zaterdag 21 juli 2018
1359 Dictee zondag 22-07-2018 (1) - dictee Wekelijkse dicteetest 007 RL √
Oplossing [007]
-----------------------------------------------------------