0816 Dictee dinsdag 01 dec 2015 (1): dictee Column Onderwijs √

Dictee - dictees [0816]

Onderwijs

1. Onderwijs is een groot goed (en zelfs een bron van aanhoudende zorg van de regering)! Vooraf moet gemeld worden dat alle onderwijstypen (gymnasium, lts, hbs en leao) met een kleine letter geschreven worden. Ook is het nuttig vooraf te wijzen op het verschil tussen initiaalwoorden – met de letters, initialen, uitgesproken – als vwo [uitspraak: vee-wee-oo], wat leidt tot vwo'er en vwo-leerling – net als pc, pc'loos en pc-tafel – en letterwoorden als vip [uitspraak: vihp] die terugkomen als viptribune – wel Benelux-land, wegens de hoofdletter!

2. Nou, daar gaat ie, we zoeken eerst op *onderwijs* (354 trefwoorden, 143 voorbeeldzinnen en 1097 keer binnen lemma's (artikelen), dus dat zal wel volstaan - toestand 2015!): etc-onderwijs (onderwijs in eigen taal en cultuur, voor etnische minderheden), freinetonderwijs (vorm van bijzonder basisonderwijs waarbij het uitgangspunt is dat kinderen leren van ervaringen), leao-onderwijs (klinkerbotsing, maar leaoschool – letterwoord, immers niet [èhl-ee-aa-oo] (initiaalwoord) maar [lee-aa-oo] (letterwoord)!), leonardo-onderwijs voor hoogbegaafde kinderen,
mavo-onderwijs (middelbaar algemeen voortgezet onderwijs) en mavoschool en oetc-onderwijs – wel initiaalwoord, uitgesproken als letters dus! – (onderwijs in eigen taal en cultuur t.b.v. etnische minderheden)

 

3. Verder: havo-onderwijs en havoschool, mulo-onderwijs en muloschool [muu-loo], openbaar onderwijs, bijzonder onderwijs,
p.-c.-onderwijs, protestants-christelijk onderwijs, a&o (arbeid en organisatie (als studierichting), aso (BE algemeen secundair onderwijs (algemeen vormend voortgezet onderwijs)), aso-school, asbo (BE: aanvullend secundair beroepsonderwijs, na het bso = beroepssecundair onderwijs), atheneum (A en B), bavo (NL: basisvorming), bve (NL: beroepsonderwijs en volwasseneneducatie), c&m (NL: cultuur en maatschappij een van de vier profielen van het havo en vwo), e&m (NL: profiel economie en maatschappij), gymnasium (A en B, alfa en bèta), hbo-sph (NL: hoger beroepsonderwijs - sociaal­pedagogische hulpverlening), hobu (BE: hoger onderwijs buiten de universiteit), hogereburgerschool [VD, GB: hogere burgerschool] – hbs A en B, isk (NL: internationale schakelklas (onderwijs aan anderstalige instromers binnen het voortgezet onderwijs), lao (NL, historisch: lager agrarisch onderwijs), leaoschool en leao-onderwijs en lomschool (NL, historisch: school voor kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden (in 1998 met de mlk-scholen samengevoegd in het speciaal basisonderwijs het sbo = sbao)

 

4. Voorts: lyceum (middelbare school die de onderwijstypen gymnasium en hbs (na 1 augustus 1968 atheneum) omvatte; de splitsing vond na het eerste of tweede leerjaar plaats), mms (NL, historisch: middelbare meisjesschool (in 1968 samen met de hbs opgegaan in het havo en vwo), n&g (profiel natuur en gezondheid), pabo (NL: pedagogische academie voor het basisonderwijs (lerarenopleiding voor het basisonderwijs), roc (NL regionaal opleidings- of opleidingencentrum), vmbo-b (NL: voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs – basisberoepsgerichte leerweg = bbl), wo-bachelor en hbo-bachelor. Nog twee profielen vergeten: m&o = management en organisatie en n&t = natuur en techniek. En nog veel meer: je bent nooit te oud om te leren!

 

 
 

0815 Dictee vrijdag 27 nov 2015 (4): dictee Termen uit GB (1) – (6) nader verklaard √

Dictee - dictees [0815]

Termen uit GB (1) – (6) nader verklaard.

Zie de blogposts [0804] t/m [0809]

1. Van de lijstjes *a, *b, etc. die ik publiceerde, zal ik een aantal termen nader verklaren: 1) abb = de algemene bestedingsbelasting op de Antillen; het is een opvolger van de omzetbelasting (ob) en vergelijkbaar met onze huidige btw, 2) adob (mv. adobs) = spoorwegovergang met automatische dubbele overwegbomen, 3) beb (mv. bebben) = grootvader, bij uitbreiding oude man, man, 4) blub = tussenwerpsel: klanknabootsing van iets dat of iemand die onder water verdwijnt en 5) blurb = korte aanbevelingstekst voor een boek, meestal op de omslag ervan, blurbtekst.

2. Verder: 6) bob (mv. bobs) = a) iemand die tijdens het stappen geen alcohol drinkt om zodoende zijn vrienden naar huis te kunnen rijden, soms geïnterpreteerd als bewust onbeschonken bestuurder, b) bobslee, bobkapsel – ook BOB = a) genormeerde valuta-aanduiding voor boliviano (munteenheid van Bolivia), b) in NL; juridisch bijzondere opsporingsbevoegdheid, in BE; historisch Bewakings- en Opsporingsbrigade (vroegere landelijke politiedienst in burger voor het opsporen van misdadigers; vaak geïnterpreteerd als ‘Bijzondere Opsporingsbrigade’), vergelijk GDA = in BE gerechtelijke dienst van het arrondissement (politiedienst die is samengesteld uit onderdelen van de vroegere gerechtelijke politie en de BOB), 7) aspic (mv. aspics) = koude gekruide vlees-, vis- of groentegelei, 8) cul-de-sac
(mv. cul-de-sacs) = a) letterlijk: doodlopende straat of steeg, b) figuurlijk: betoog waarin men zich vastpraat, 9) 50PLUS-lid = een lid van de Nederlandse politieke partij 50PLUS (zo geschreven op de eigen website; GB zit er dus met 50Pluslid naast!) - ; omdat de naam op een hoofdletter eindigt, komt er (ook) een koppelteken! Overigens: ook 50Plusser (had volgens mij al 50PLUS'er moeten zijn, is fout --- > 50PLUS'er) en 10) achterporch = veranda, terras achter het huis. NB 2020 ook 50PLUS-lid [VD, net als 50PLUS'er verdwenen uit GB].

3. Ook nog: 11) grappig, dat naast twaalf-en-een-halfjarig jubileum (ook twaalfenhalfjarig is goed) nu ook 12,5-jarig mag!, 12) advocoach (internet) = een professionele advocaat die de studenten meer inzicht kan geven in de praktijk van de advocatuur, 13) zomaar: Adonai = Heer (Bijbelse term en andere naam voor Jahweh (Jahwe) of Jehova) en addenoi = attenoje = NL; Bargoens: uitroep van verbazing of verontrusting, vormvarianten ottenoje, ottelenojeheine, addenom, 14) acro = verkorte vorm van acrogymnastiek = tak van de gymnastieksport waarbij in teamverband acrobatische toeren worden verricht = acrogym en 15) ajinomoto = Surinaams: mononatriumglutamaat, een smaakversterker, vergelijk ve-tsin.

4. Voorts: 16) albedo = natuurkunde, chemie: verhouding tussen de hoeveelheid door een lichaam diffuus teruggekaatst en de hoeveelheid opgevangen licht, diffuse reflectiefactor, 17) allo = a) tussenwerpsel: aansporing of opwekking, b) allochtoon, 18) ambo (of ambon) = (kortweg) podium of lessenaar in de kerk, 19) AVI-methode (internet) = methode om te leren lezen en 20) alstu = alstublieft.

Ten slotte: 21) Aluku = een bosnegervolk, 22) alu = aluminium, 23) bellboy = de medewerker die bij de balie de koffers van de gasten naar de kamer draagt; meestal krijgt hij een soort fooi van de gasten als hij dit heeft volbracht en 24) warez = illegale software. 

0814 Dictee vrijdag 27 nov 2015 (3): dictee Oefendictee Ter Aar 2016 √

Dictee - dictees [0814]

Oefendictee Ter Aar 2016 (algemene deel)

In Ter Aar moet je geloven

1. Dictee! Wordt je buurman of -vrouw al stiknerveus en gestrest, nu jelui klaarzitten voor dit spellingbeetje? Niet nodig hoor, want je wordt heus niet lastiggevallen met trendy modewoorden. Zoals uit Het Groene Boekje het Surinaamse djoinen (meedoen) en apenpokken (krentenbaard, impetigo)!

2. Er is een rooms-katholieke kerk en dito basisschool, De Vosseschans van 1972, die al heel wat eerstecommunicantjes heeft afgeleverd. Ze kennen daar op school het spijkerbroekhangen. Ook noteerde ik echte dj's in De Glazen Klas, ontstaan ten tijde van Serious Request.

3. De hervormde kerk, met preses, scriba en echte
ouderlingen-kerkrentmeesters, kent een vrijwilligebijdrageregeling en diakenen vormen de diaconie. De lijst van (emeritus) predikanten is impressionant. In orgaan Ons Kerkblad kun je alles over de hervormde gemeente lezen.

4. Het gereformeerde kerkgebouw staat aan de Oostkanaalkade. Ze hebben daar een mooi orgel met sesquialter-, prestant- en holpijpregister. Wat me ook opviel was de Nacht zonder Dak, waarbij jongeren in een kartonnen doos slapen.

5. De protestants-christelijke basisschool De Fontein heeft een echte bovenjuffrouw, h.d.s., hoofd der school. Er was aandacht voor de Boekenweek en het boekenweekgeschenk. Op Koningsdag zijn ze vrij. Ook grote ICT-aandacht [GB ook wel: ict] viel me op. Ze kennen er ook tso: het tussenschoolseopvangwoord.

6. De obs Het Kompas in Ter Aar is er voor alle gezindten. De school werkt met daltononderwijs: de school kent het hoogbegaafdenonderwijs en hanteert een gedrags- en pestprotocol.
 

0813 Dictee vrijdag 27 nov 2015 (2): dictee Ditjes en datjes (76) √

Dictee - dictees [0813]

Ditjes en datjes (76) 

A. Een assemblee (zoekterm): de Nationale Assemblee is het Surinaamse parlement, ook het bestuurslichaam van de Verenigde Naties wordt 'assemblee' genoemd. Curieus, dat binnen lemma 'raad' wel '(assemblee)' voorkomt, maar dat zoeken op 'assemblee' of '(assemblee)' binnen dat lemma (zoekvak rechtsboven) niets oplevert: gemeld aan VD! Verder vind je binnen lemma 'rechts' (1, bnw.) nog de Assemblée tijdens de Franse Revolutie: al even curieus dat je dát bij zoeken binnen het lemma met 'assemblee' wel vindt (VD kijkt bij zoeken overigens onder andere niet naar diakritische tekens!) … Overigens levert 'assembl*' geen andere vondsten op (althans niet in de bedoelde betekenis).

B. Probleem is bekend bij VD: als je 'wiedersehen' als zoekterm opgeeft, krijg je niet 'auf Wiedersehen' (zelfs geen enkele verwijzing ernaar), daarvoor moet je het volledige 'auf Wiedersehen' als zoekterm opgeven … Ook met 'wieder*' kom je er niet, wel met auf* (via het lijstje trefwoorden). Dit probleem geldt voor alle meerwoordige lemma's! NB *wiedersehen werkt wel!

C. Edward Vanhove meldde over de(n) dag dat 'den dag' nog slechts 4x voorkomt binnen VD: 1) lemma 'al' 2: al den dag = archaïsch voor 'al de dag', 2) lemma 'dag' 2: voor den dag komen = archaïsch voor 'voor de dag komen', 3) lemma 'morgen' 3: morgen aan den dag = archaïsch voor 'morgen aan de dag' en 4) lemma 'dag' 2: uitdrukking – doe wel en wandel in den dag (naar Romeinen 13:13) = verberg uw handelingen niet. [Rein:] Curieus! De Statenvertaling had: "Laat ons, als in den dag, eerlijk wandelen; niet in brasserijen en dronkenschappen, niet in slaapkameren en ontuchtigheden, niet in twist en nijdigheid;", de
NBG-vertaling van 1951 had: "Laten wij, als bij lichte dag, eerbaar wandelen, niet in brasserijen en drinkgelagen, niet in wellust en losbandigheid, niet in twist en nijd!", terwijl de huidige NBV geeft: "Laten we daarom zo eerzaam leven als past bij de dag en ons onthouden van bras- en slemppartijen, ontucht en losbandigheid, tweespalt en jaloezie." 2020: OK.

D. Op 1 oktober wordt de St.-Bavomis gehouden. Die dag wordt ook wel aangeduid met bamis of baafmis. Bij uitbreiding ook: de oktobertijd en zelfs de herfsttijd.

E. Ik baal van al die fouten in Harderwijk, Baarn, Groningen, Brussel, etc. Dus maar weer eens aan de lijst begonnen (sinds de zomer niks meer aan gedaan): inmiddels op pagina 15 (van de 177 *). Samen met het komende (ge)hoorapparaat moet dat wel tot succes leiden: mind you!

* Huidige lijst 60 pp. en toplijst ca. 20 pp. - 2020.

F. Zomaar even: zoeken (VD, in GB: noppes, noppie de nop) op '*etq*', resultaat: 1) e.t.q. = (Italiaans) e tutti quanti = en alle(n) van die soort; en alle(n) die erbij horen, 2) en grappig ook: Frans, geen meervoud – trente-et-quarante = uitbreiding van het kansspel rouge-et-noir met twee velden, namelijk couleur en inverse en 3) net zo grappig: internetquiz.

 
 

0812 Dictee vrijdag 27 nov 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (75) √

Dictee - dictees [0812]

Ditjes en datjes (75) 

A. Na het Twenteranddictee 2015 ben ik weer wat wijzer: een
haflo-arabier is een kruising tussen een arabierhengst en een haflingermerrie. Het gaat dus om verwisselbare begrippen.

B. Het corrigeren van 'hij wilt' in het online-GB gaat lang duren, wordt gemeld. Volgens mij gaat het allemaal niet zo geweldig bij de Taalunie … 2020: hij wil.

C. Volgens mij is 'aan den dag' (leggen) geschrapt en vervangen door 'aan de dag'. VD 2020 nog wel: morgen aan de(n) dag.

VD 2020: verder overal 'aan de dag leggen'.

D. Was raar: adenoïde (bnw.) en adenoïdenlijder. VD heeft dat nu netjes opgelost door een znw. (mv.) toe te voegen: adenoïden = adenoïde vegetatie.

E. Ik kreeg een telefoontje [2015] van de Taalunie: de bladerfunctie zou eind januari geïmplementeerd moeten zijn (maar daarvoor geen garantie!). Nogmaals: 50.000 ingangen in GB, 180.000 in het
online-GB en 800.000 als je de vervoegingen (zoals bij aanschuiven: dat ik aanschuif), etc. meetelt. 2020: nada, niente.

F. Vraag – een officiële tekst bevatte: Groot Hofdictee der Nederlandse Taal – is die hoofdletter T wel correct? Antwoord: ja. Je moet het zien als een variatie op het bekende Haagse Dictee, het GDNT, het Groot Dictee der Nederlandse Taal. En ook als je zoiets gaat verkorten, blijven het hoofdletters: Groot Dictee der Nederlandse Taal --- > Groot Dictee (al eerder voorgekomen) --- > bij Bart Chabot eind 2014 zelfs: Dictee!

G. Vraag: waarom 3 puntsschaal en 3-dimensionaal? Antwoord: bij 3 puntsschaal is er sprake van een samenstelling met tussen-s van 3 punt(en) en schaal. Vergelijk 24 uursservice en 4 havoleerling. Bij 3-dimensionaal (3-dimensioneel mag ook, zie verder 3D) is er sprake van een zogenaamde samenstellende afleiding van 3 dimensie(s) met -(on)aal (andere verklaring: driedimensionaal is immers ook aaneen). Om de boel aaneen te houden, moet er een koppelteken tussen (dimensionaal 'los' heeft geen betekenis). Zoiets treedt ook op bij dertigduizend, als we dat deels met cijfers schrijven: het is en blijft één geheel: 30-duizend. Een bekende valkuil is verder nog: 65-plusser (samenstellende afleiding) en 65 pluskaart (samenstelling). Neem ten slotte dit maar eens op in een dictee: 21 pinsstekker (klemtoon op 'pin'; het is – met tussen-s – een samenstelling van '21 pin' en 'stekker') of 21-pins stekker (klemtoon op 21, samenstellende afleiding van '21 pin' en '21-pins' is hier bijvoeglijk naamwoord). Zo scoor je bij een dictee natuurlijk wel op een dit-en-datse manier … en dat in deze Ditjes en datjes …

H. Wie niet wil wachten op GB tot eind januari, kan gewoon aan de slag met aaa*, aab*, aac*, aad*, aae*, aaf*, aag*, etc. Bij die laatste zoekterm vind je het eerste resultaat: aagt en aagtappel. Maar mij verder niet gezien!

 
 

0811 Dictee donderdag 26 nov 2015 (8): dictee Groot Juridisch Dictee Overijssel 2015 √

Dictee - dictees [0811]

Groot Juridisch Dictee Overijssel 2015

De rechter (auteur: Hans Bloebaum)

1. Aan het eind van de ochtend liet de rechter, enigszins uitgeblust, zijn gedachten gaan over de zojuist beëindigde zitting.

2. De modieus geklede jongeman die als eerste op de strafzitting verscheen, verdacht van brandstichting, leek niet onmiddellijk op de psychiatrische patiënt van de over hem uitgebrachte rapporten, maar gaande de zitting kwamen zijn theatrale, narcistische trekken steeds duidelijker naar voren.

3. Daarna kwam een oplichter die een ingenieuze carrouselfraude had bedacht, kennelijk als compensatie voor een eerder faillissement en mislukt gegoochel met tanteagaathleningen.

4. Die verdachte had een getuige meegenomen die iets moest verklaren over moratoire interesten bij een hypotheek, maar hij was al snel op verdenking van meineed afgevoerd.

5. Uiteraard zal de rechter met zijn collegae straks gaan oordelen op basis van de tenlastelegging, maar heel stiekem dacht hij weleens dat die wetten vervangen zouden kunnen worden door één groot caoutchoucartikel.

6. Maar als hij die gedachte uit zou spreken, zou dat dan geen opruiing zijn?

7. De rechter glimlachte zijns ondanks en ordende zijn gedachten voor het raadkameren na de lunch.

8. In ieder geval zouden de vonnissen blijk moeten geven van empathie voor de slachtoffers.

9. Bij de carrouselfraude had de raadsman iets aangestipt over de civiele procedure waarbij zijn cliënt als geïntimeerde was betrokken. De advocaat achtte de strafzaak vexatoir [kwellend, drukkend], omdat het in die civiele procedure ging om paulianeus [vol­gens, van de Ro­mein­se ju­rist Ju­li­us Pau­lus] handelen; hij was inmiddels peremptoir [afdoend, beslissend] gesteld.

10. De rechter was daarnaar wel nieuwsgierig maar voor de strafzaak leek dit niet relevant.

11. Hij wilde nog iets in de jurisprudentie nakijken, maar wat ook alweer?

12. Zijn bijzitters waren wel veel jonger, maar gelukkig geen types die dachten dat je daar met wat googelen ook wel uit kwam.

13. Maar nu eerst maar een broodje kroket!

 
 
 

0810 Dictee donderdag 26 nov 2015 (7): dictee Groot Hofdictee Markelo 2015 √

Dictee - dictees [0810]

Groot Hofdictee 2015 (Markelo)

Zwarte Piet of niet? [auteurs: Sini Dietvorst en Henk Hondelink]

1. Op deze eindnovemberdag gaat de kalender alweer snel richting vijf december en dus de sinterklaasviering. De goedheilig man [GB ook aaneen!] is vanaf zijn tewaterlaatplaats [tewaterlatingsplaats!] in Madrid via Meppel ons land binnengevaren voor zijn jaarlijkse all-invakantie. De discussie over de al dan niet geschminkte knecht of een van zichzelf gebruinde Curaçaoënaar is eveneens weer ontbrand.

2. Over de herkomst van het zwartepietengilde [Zwarte Pietengilde] zijn de meningen verdeeld. Waar de een spreekt van pauselijke knechten, de zoeaven, hebben anderen het over de beroete schoorsteenveger, een bedwongen satan of demon. Volgens veel amateurhistorici zijn deze theorieën echter geen van alle discriminerend van aard.

3. Aangaande de rol van Zwarte Piet is de loop der tijd [tijden] het een en ander veranderd. Lang was hij een soort kop van Jut die kleine stouterds meenam naar het overzeese Spanje. Tegenwoordig is hij een verstrooiing brengende kinderhartendief op pakjesavonden, die dreumesen in pyjamaatjes, samen met logés en invités, vol spanning tegemoetzien.

4. Jan en Sophie, jockeys in spe, hebben natuurlijk paardrijspulletjes gevraagd. Vader hoopt op een vliegvisuitrusting, een Schotse whisky of een Ierse whiskey; moeder aast op een boerenbontpeper-en-zoutstel of een podiumcadeaukaart. Opa Gerrit, behorende tot de ouden van dagen, wil ondanks zijn vergevorderde leeftijd een tatoeage en de welopgevoede Maartje – compleet in de ban van baby's – zette logischerwijs een blauwogige babypop op haar verzoekepistel. En dan is er nog voetbalfanaticus pur sang Jaap met zijn langverbeide
VI-abonnement en niet te vergeten Joop, die rugbyt en graag zo'n ellipsoïdale bal wenst.

5. Wie herinnert zich niet dat het-heerlijk-avondje-is-gekomengevoel als Sinterklaas met zijn exotische hulpje de kamer binnenkwam? Of de keren dat we luid zingend op de bons op raam of deur wachtten om daarna steevast te zoeken naar de mand met cadeaus? Vader had de hele santenkraam al ruim van tevoren klaargezet en de buurman ge-sms't of ge-e-maild over het aanklopmoment.

6. Als het dan zover was dat Pieterbaas de cadeaus tevoorschijn haalde, bleek al snel dat de sint zich er niet met een jantje-van-leiden had afgemaakt: van een acaciahouten trein tot een perpetuum mobile of een goedgevulde eau-de-colognefles. Onderwijl smulden we naar hartenlust van de lekkernijen, variërend van taaitaaipopjes tot de al of niet exquise oer-Hollandse noga [ook nougat - noegaa, g van goal]. Beide in GB/VD.

7. En nu wil men, zelfs tot op het niveau van de Verenigde Naties, dat Zwarte Piet wordt geëlimineerd dan wel zijn originele kleur verliest. Desnoods bedient men zich van kortgedingen [BE, NL: kort gedingen], bijgestaan door pro-Deoadvocaten. We kunnen ervan uitgaan dat ze ertegenaan gaan. Hopelijk duurt deze discussie tot sint-juttemis en kunnen we nog jarenlang de chocolademelkmok of het rodewijnglas heffen, zolang Zwarte Piet nog niet naar de filistijnen is.

8. De makers van dit dictee hebben nog maar één item op hun verlanglijstje staan: de nieuwe Dikke Van Dale, om in tweeduizend zestien goed voorbereid aan een eventuele vervolgeditie van het Groot Hofdictee der Nederlandse Taal [vergelijk: GDNT = Groot Dictee der Nederlandse Taal, verkort: Groot Dictee, nog verder verkort: Dictee] te kunnen beginnen.