0529 Dictee woensdag 25 feb 2015 (4): dictee 819 (deel 2) √

Dictee - dictees [0529]

Oefendictee 819 (deel 2)

Dictee 819, alinea 4 t/m 6.

4. De cier is een soort plectrum voor de citer. Heb jij ook al last van moussejes (moussetjes), muscae volitantes, mouches volantes? De CJD is de Creutzfeldt-Jakob disease (GB: creutzfeldt-jakobsyndroom, lijkt op BSE, GB: boviene spongiforme encefalopathie - bse denkbaar, VD ook: gekkekoeienziekte). In Noord-Afrika kun je heerlijk chakchouka [= shakshuka] eten. Een choliambe is een hinkjambe. Alle toetsen samen vormen het klavier, de claviatuur. Wie aan tai chi doet, is aan het tai-chiën: ik tai-chi, jij tai-chiet, ik tai-chiede, jij hebt
getai-chied. De cluniacenzers domiciliëren in Cluny. Exporteren de Cocoseilanden (met kokospalm in de vlag) veel kokos (handelsnaam: coir [koh-juhr])? De Code Civil is gelijk aan de Code Napoléon. De codex argenteus is het enige handschrift van Wulfila's Gotische Bijbelvertaling. Coërcitie is dwang.

5. Een samenloop van omstandigheden is een coïncidentie. Een cigarillo is een kleine sigaar. Hij schoot in een Franse colère [razend worden]. We spraken via een collectcallverbinding [collect call]. Alles over '*coli*', beperkt tot de bacterie: colibacil, colibacterie, colitis (ulcerosa), E. coli, E. colibacterie, enterocolitis, poepbacterie, IBD: inflammatory bowel disease, inflammatoire darmziekte, zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn (crohn), EHEC(-bacterie), enterohemorragische E. coli (bacterie die besmettelijke dikkedarmontsteking met bloederige diarree kan veroorzaken) en darmontsteking. Neventreffers: broccoli, cognacolie, scoliose, acoliet, H. Colijn (spatie! - 2020 OK), bucolisch, Coliseum (Colosseum), rococoliteratuur en niccoliet (kopernikkel).

6. Een cocu geniet van cuckolden (denk aan koekoek). Vrouw gaat vreemd in aanwezigheid man, die dit opwindt. Zouden de Beefeaters vaak biefburgers eten? Toe, doe niet zo bigotterig [kwezelachtig]! Je moet meer van je af bijten. De verf moet nog afgebeten worden. De BIAP is de Bond van Internationale Autoparasieten (lifters). Het is bijdehand als zo'n bijdehandje je bij de hand neemt. Mijn horloge gaat op de binkert. Die collega-econoom is ook mijn collega proximus. Cometten is comète spelen. Wat houdt de coming backservice in? Is dat nu een commuin [ui] (burgerlijk, niet: militair of politiek) delict? Een compascuum is een koppelweide, meent. De thesaurier moest een compte-rendu [verslag, rekenschap] overleggen. De tijd moet je zien als continuüm. Het conto corrente is de rekening-courant, het conto (mv.: conti) a metà is een gezamenlijke, gedeelde rekening. Een conveyer is een transporteur, een convoyeur is de begeleider van een konvooi.

 

0528 Dictee woensdag 25 feb 2015 (3): dictee 819 (deel 1) √

Dictee - dictees [0528]

Oefendictee 819 (deel 1)

Dictee 819, alinea 1 t/m 3.

1. Zo'n bodebaan is gewoon een beambtenbaan. Van de balletbarre [bahr] gingen ze meteen door naar de cafébar. Toen het bathmetaal afgeleverd was, gingen de vrouwen batikken en de kinderen punniken. Zijn beeltenis was in de beeldenaar verwerkt. Kom in het bedsteetje, mijn liefste. Ze kreeg het op een presenteerblaadje, op een kabaret, aangeboden. Daar zouden ze hemel en aarde voor willen bewegen: caelum et terras miscere [k]. De camelot [straatventer] leurde met kamelot [weefsel]. Rapaille is canailleus canaille. Ze was nog een candide [argeloos, onschuldig] bakvis. Let erop dat 'cañon' (canyon) niet na 'canon' komt in de oVD, maar na canzonetta! Een kanunnik vervult een canonicaat. Het H.R.R. (Heilige Roomse Rijk) is het S.R.I. (Sacri Romani Imperii). De restauratie van de catacombenschildering is aanstaande. Bij mij staat 'C&A'tje' in de oVD tussen 'cathine' en
'CAT-scan'.

2. Het werd achteraf duidelijk waar de generaals mee bezig waren: ze bereidden een coupje (ook: couptje [uitspraak!]) voor. Cave canem: pas op voor de hond! We hebben consensus bereikt over de census. De CFA is de Communauté Financière Africaine, de Afrikaanse Financiële Gemeenschap; die reguleert de CFA-frank en is het overkoepelende orgaan voor de CFA-frank-Centraal (CFA-frank BEAC, Banque des États de l'Afrique Centrale (Bank van de Midden-Afrikaanse Staten): Centraal-Afrikaanse Republiek, Congo-Brazzaville,
Equatoriaal-Guinea, Gabon, Kameroen en Tsjaad) en de
CFA-frank-West (CFA-frank BCEAO, Banque Centrale des États de l'Afrique Occidentale (Centrale Bank van de West-Afrikaanse Staten): Benin, Burkina Faso, Guinee-Bissau, Ivoorkust, Mali, Niger, Senegal en Togo). Zo, dat was een mondvol.

3. Een chanson de geste is een Oudfrans heldendicht. Een chapeau claque is een gibus. Wil je montagne russe [vanillevla met puddingbiscuits] of charlotte-russe [roomijspudding]? De chiasmenstructuur wordt niet veel gebruikt. Hoe zou je de chicagoblues omschrijven? Een bbb-training is een training voor buik, billen en benen. En een bbb-voorziening is een bed-bad-broodvoorziening. Ik dacht ook nog aan B&B, bed and breakfast (logies en ontbijt bij particulieren). Deze gevangene zit in cel O. Hij heeft duidelijk een sociaalpsychologische achtergrond. Het meervoud van 'bel-esprit' is 'beaux-esprits'. De BM-klasse (bergumermeerklasse) is genoemd naar het Bergumer meer. Het kleine Beiram (Bairam) is het Suikerfeest
(Ied-al-Fitr), het grote Beiram is het Offerfeest. De CHU was de Christelijk-historische Unie. De gangbare taal daar was Tamazight - Berbers (Tifinagh is Berberschrift).

0527 Dictee woensdag 25 feb 2015 (2): dictee Lijstjes √

Dictee - dictees [0527]

Lijstjes

1. Dicteefanaten zijn dol op lijstjes. Ze hebben ze in alle soorten en maten: dranken, volken, woorden met 1 (2, 3) koppeltekens, woorden uit het Frans, Duits en noem maar op (zo komt 'pyjama' uit het Hindi), talen, woorden met en zonder tussen-n of -s en ga zo maar door. Ik ga hier geen tientallen columns mee vullen, maar beperk me tot één lijstje. Dat stamt nota bene uit 2006-2007 en ik kreeg het toentertijd van een dicteecollega. Het omvat zo'n 400 woorden in de categorieën Kleding, Hoofddeksels, Schoenen en Kapsels.

2. Ik pak er te hooi en te gras maar wat uit: ze zijn leuk of hebben een moeilijke spelling. Kleding: atjehjas (in Indië: tot aan de hals dichtgeknoopte colbertjas met staande kraag), blazer (uitspraak 'ee', sportjasje), een C&A'tje, corselet (maar: korset!), en-tout-cas (kleine paraplu, die tevens tot parasol kan dienen, vandaar ook de naam: voor elk geval), hawaïhemd (alohashirt), hoelarokje, interlock(je) (ondergoed), jaegertje (idem), jodhpurs (meervoud, rijbroek), knickerbocker (kniebroek), kotomisi (Surinaamse vrouwenkleding), macfarlane (lichte overjas), mackintosh (regenjas), montycoat
(houtje-touwtjejas), petticoat (onderrok), pijjekker (geen koppelteken!), pullover (maar: slip-over), shawl (ook: sjaal), slobkous (b), sweater (trui), T-shirt, tutu (balletrokje), ulster (overjas) en vrijschijtertje (kort jasje).

3. Verder; apenrok (oorspronkelijk: kort jasje waarmee men een aap uitdost, nu ook: (figuurlijk) nauwsluitend jasje met korte panden), peignoir (ochtendjas), babydoll, saharienne (mouwloos colbert), sarong, sari (Indisch vrouwenkledingstuk), evaatje (morsschortje), havelock (nekbescherming), ski-jack, toetoep(pak) (jasje), tompouce (kleine paraplu + gebak), (nette) kloffie (pak, kostuum), little black dress (zwart cocktailjurkje) en wetsuit (surfpak).

4. In de categorie Hoofddeksels: Frygische muts (jakobijnenmuts), balaclava (bivakmuts), boerka (gezichtsmasker voor vrouwen), fez (meervoud: fezzen) of tarboesj (hoge Egyptische fez), gibus (klaphoed), hogehoed, kaffiya (hoofddoek voor Arabieren, ook: arafatsjaal), khimar (hoofddoek voor moslima's), matelotje (ronde strooien hoed), nikab (Arabische gezichtssluier), pillbox (dameshoed), sjako (militair hoofddeksel), stetson (cowboyhoed), pugree of puggaree (sluier om tropenhelm, die de nek beschermt) en zorrocape.

5. Vervolgens in de categorie Schoenen: bootee (laars), cothurn (toneellaars), gympen, gympie, gympje, loafer (lage schoen zonder veters), molière (lage (heren)schoen met vetersluiting), queenie (damesschoen) en sneaker (sportschoen).

6. Ten slotte vinden we in de categorie Kapsels: afrokapsel, bebophaar, bantuknots (kapsel van in kleine knotjes gevlochten kroeshaar), beatrixkapsel, coupe soleil (met plukjes geblondeerd haar - mv. s s maar of/of), elviskuif, gullitpruik en rastafari- of rastakapsel. Zet dus niet je bokkenpruik op, maar kleed je als om door een ringetje te halen (dan ben je: tiré à quatre épingles).

 

0526 Dictee woensdag 25 feb 2015 (1): dictee Russe √

Dictee - dictees [0526]

Russe

1. Ik wist dat het achtervoegsel 'russe' soms wél en soms ook niet een koppelteken kreeg. Laten we maar eens kijken. Ik zoek in VD op 'russe' en pak eerst bij de kop (oftewel: de koe bij de horens) wat ik zocht via '*russe*': 1) inderdaad, mét koppelteken charlotte-russe (uit het Frans): room(ijs)pudding met gelei en een rand van biscuits (geen meervoud!), 2) zonder koppelteken lait russe (uit het Frans, letterlijk 'Russische melk', (Belgisch-Nederlands, weinig gebruikt): koffie verkeerd (meervoud: laits russes) en 3) montagne russe (Frans, meervoud: montagnes russes) a) een achtbaan of b) een nagerecht van vanillevla met puddingbiscuits.

2. Wel, die drie zocht ik. Maar wat krijg je verder nog 'cadeau'? Hele banale zaken: 1) Brussel = a) de hoofdstad van België, tevens het bestuurlijk centrum van de Europese Unie, b) (metonymisch) het bestuur van Europa, zoals in: 'Brussel' regelt alles voor ons, of we nu willen of niet (O ja, een metonymie (metonymia) = een stijlfiguur waarbij in plaats van een zaak een andere genoemd wordt, niet op grond van een overeenkomst, maar op grond van een andere betrekking die tussen beide bestaat, hier: het bestuur van Europa is in Brussel gevestigd. Een ander voorbeeld is: Vondel lezen, waarbij in plaats van de zaak de naam van de schrijver gebruikt wordt.)

3. Verder: 2) Brussels = van, uit, betreffende, als in Brussel: a) Brusselse aarde, vettige zandaarde om houtwerk enzovoorts schoon te maken, b) Brussels lof, witlof, c) Brusselse spruitjes, synoniem: spruitkool en d) Brusselse kermis, een soort biscuit (en dus geen kermis, dat is – om en nabij – de Vlaamse kermis = volksfeest met kermisattracties, volksspelen en eetkraampjes), 3) jack russell (los!) of jackrussellterriër (aaneen!) = een van oorsprong Britse kleine jachthond met gladde tot borstelharige vacht, oorspronkelijk gefokt om vossen en dassen uit hun holen te jagen (John Russell was een Britse dominee die honden fokte en kruiste)

4. Ook nog: 4) russen = a) (bnw. dat alleen vóór een znw. gebruikt mag worden, dat heet attributief gebruik) (gewestelijk) uit graszoden bestaande, denk maar aan een russen bedekking van een voetbalveld, b) van rus (in de betekenis: (plantkunde) elk van de biezen van het geslacht Juncus uit de russenfamilie) – dat ligt dus wel dicht bij het voorafgaande 'gras' (terzijde nog wel leuk: gewestelijk is trillen als een rus, beven als een rietje …), 5) verbrusseling = a) verschuiving van politieke beslissingen en beleid van nationale overheden naar de Europese Commissie, die in Brussel gevestigd is en b) (in België) expansie van de Brusselse agglomeratie, waardoor de Vlaamse rand rond Brussel meer en meer aansluit bij Brussel, bijvoorbeeld door verfransing. Enfin, afijn, u bent weer helemaal op de hoogte ...

 

0525 Dictee woensdag 18 feb 2015 (6): dictee Woerden 2015 √

Dictee - dictees [0525]

Het Groene Hart (Woerden 2015)

1. Als fervente dicteegangers op tournee gaan door het land, dan komen zij toerend over de achtbaanssnelweg van Utrecht naar
’s-Gravenhage of vice versa een geïllustreerd verkeersbord tegen waarop een oer-Hollands weids polderlandschap staat met de aanduiding (het) Groene Hart [het groene hart van Holland].

2. Dat door velen geprezen kloppend hart van Nederland heeft meer te bieden dan ingenieus geconstrueerde molens, boerenhoeven met hoogstamboomgaarden en hooimijten.

3. Zo heerst er in het waterrijke Groene Hart een sfeer van dolce far niente op de tienpersoons polyester huursloepen [mogelijk aaneen!] met chardonnay drinkende pensionado’s, die co-existeren met nijvere agrariërs, die een waar charmeoffensief hebben ingezet, wat zeker niet getuigt van een van-negen-tot-vijfmentaliteit.

4. Aan de Reeuwijkse en Nieuwkoopse Plassen kunnen gezelschappen zich tv’loos vermeien in huisjes die aan Russische datsjaatjes doen denken; hun stadse koters mogen de gehele dag naar hartenlust slootjespringen, door een maisdoolhof rennen of agrogolf spelen met een barbecuetje na afloop.

5. Op streekmarkten staan agro-ondernemers met hun verantwoorde, gecertificeerde producten; voor vega's is er uienchutney en de voedzame antioxidante koninginnengelei, die een vitamine-injectie vanjewelste [GB ook: van je welste, van jewelste] geeft, alsook allerlei soorten kaas, zoals komijnekaas, geitenkaas en biologische fenegriek.

6. Bovendien zijn in menig à-la-carterestaurant de menu’s geüpgraded met een uniek assortiment aan ingrediënten waaraan voor de verstokte carnivoren het Waards [plaats Waqrde, gemeente Reimerswaal, Zeeland] rundvlees niet mag ontbreken, net zomin als een sukadestuk van onze oeros, het heckrund.

7. Ten slotte bieden projecten bij de vestingsteden uit het prenapoleontische tijdperk de amateurarcheoloog genoeg voer om zijn cultuurhistorische honger te stillen, zoals een bouwkundig onderzoek naar de historische inundatiesluis bij Nieuwpoort.

8. Zolang de authenticiteit van onze groene buffer tegen de opdringende Randstedelijke Vinex-agglomeraties gewaarborgd blijft, kunnen deze activiteiten nochtans toegejuicht worden; tezelfdertijd moet onze rikketik te allen tijde sneller slaan als we in het voorjaar de prematuur geboren lammeren door de madeliefjes zien dartelen, zwartbonte koeien met bokkensprongen hun eerste dag buiten zien beleven en veldleeuweriken horen tierelieren.

 

0524 Dictee woensdag 18 feb 2015 (5): dictee 818 (deel 3) √

Dictee - dictees [0524]

Oefendictee 818 (deel 3)

Dictee 818, alinea 7 t/m 10.

7. Hem vielen veel a.u.b.'s en ajb.'s ten deel. Die daad zal wel de nodige backlash [krachtige reactie, repercussie] oproepen. Is er bij die overname sprake van good- of van badwill? Ik houd niet van mannen met grote bakkesen en/of bakkebaarden. Maakt een balladedichter ook ballads? Er is een bava [bij­zon­de­re (of bui­ten­ge­wo­ne) al­ge­me­ne
verga­de­ring van aandeel­hou­ders] uitgeschreven. Bij het Braziliaanse carnaval hoor je vaak batucada [op­zwepen­de Bra­zi­li­aan­se
dansmu­ziek]. Hoeveel Hebreeuwse baths wijn [36 l] kon je voor 2000 Thaise bahts kopen [THB]? Ken je de rijkbloeiende klaverzuring? Een bedektbloeiende plant is cryptogaam. De Thorastudie geschiedt aan de hand van thorarollen. Een behemoth is een groot en sterk viervoetig dier. Twee glazen beiers, graag. Zoek eens op, wat bekkensnijden [met messen vechten, doel: gezicht] is. Dat doet een bekkensnijder. Wanneer was het Beleg van Leiden [2020]? De bel-etage (quasi-Frans, pseudo-Frans) ligt vaak boven het souterrain. Mijn bête humaine is het dierlijke in de mens..

8. Bij het baanwielrennen vond een belle [beslissende extra rit] plaats. Op veel tennistoernooien spelen ze best of fives. Zij zijn de bêtes noires [zwarte schaap] van de familie. Op Bevrijdingsdag wordt het bevrijdingsfeest gevierd. Een bezant komt uit de heraldiek of uit Byzantium. De bergamotten [citroen] komen oorspronkelijk uit Bergamo. Mijn neefje is goochem en bij, maar hij is nog geen bij- of wijgoochem [waanwijs, pedant persoon, ook: beginnend souteneur]. Dat e-zine heeft nu een bijdetijds omslag. We willen bijeenzijn en dus een bijeen- of samenzijn, geen alleen-zijn. Een bilbord [ankervoering] en een billboard [groot reclamebord]: dat scheelt nogal wat. Een billfold [herenportemonnee of -portefeuille] moet je dubbelvouwen. Wij vallen onder het bisdom Brugge. Die kenden we nog niet: blefaroplegie (ooglidverlamming) en bleomycine (een antibioticum dat de eiwitaanmaak van kankercellen remt). Zou bloed zuigen hier helpen? Ik neem nog een paar bloody mary's [wodka + tomatensap].

9. Die blondjes stonden naar een wei vol blondes d'Aquitaine te kijken. Waar zeggen ze 'bloezen' en waar 'blouses'? Het is overigens 'bloesje' of 'blouseje' [ook: blousetje, afhankelijk vande  uitspraak]. Een bodhisattva is een aspirant-nirwanaganger. Een boeddha is een Boeddhabeeld. Het boerhaavesyndroom behelst een breuk van de slokdarm, bijvoorbeeld als gevolg van hevig braken. Er zit mij te veel boemboe(boemboe) [specerij] op. Een bo-gesprek [bee-oo - betaling opgeroepene] is een collect call. De Bondsrepubliek Duitsland (BRD, Bundesrepublik Deutschland) heeft een Bondsdag met een bondsregering en een bondskanselier. Daar komen we voor: bon souper, bon gîte et le reste, goed eten, goed logies en de rest. Er zullen toch niet veel Balinezen balienees [aan de balie] zijn? Hoe moet je met een balaclava op, een baklavaatje verorberen? De bande noire [Franse Revolutie] bestond beslist niet uit blousons noirs [nozem].

10. Een buvard is een vloeiblad, een butoh is een moderne, zeer gestileerde Japanse dans en een bévue is een flater. Jij een bratsch [viool], dat is quatsch [onzin]! Zij zijn één pot nat: bras dessus, bras dessous [arm in arm, zeer vertrouwelijk]. Ze noemen hem wel 'mister brankalie' [met kale kruin]. De wereldkampioen breakt de runner-up in de tweede set. Een afhangend lint aan dameshoeden heet bride [bridetje, briedje]. Broeder Jonathan personifieert de VS. Brood en spelen: panem et circenses. Heeft brønstedzuur ook praktische toepassingen? Onder het bonsaiboompje riepen de Japanners 'banzai' [heilroep: hoera]. De bas-bariton zong een basaria. Een bas-buffo is een buffobas. Hodierno die [op de dag van heden] heerst het hodiëcentrisme [gerichtheid op heden]. Haar kapsel is bop [= bebop].

 

0523 Dictee woensdag 18 feb 2015 (4): dictee 818 (deel 2) √

Dictee - dictees [0523]

Oefendictee 818 (deel 2)

Dictee 818, alinea 4 t/m 6.

4. Andere namen voor argilliet zijn kleilei en schalie. Met veel aplomb werd de plomb in de plomp gegooid. De apgarscore geeft een cijfer op grond van appearance, pulse, grimace, activity, respiration [gezondheid pasgeborenen]. Hij is een man van ouderwetse deugd en trouw: antiqua homo virtute ac fide. Een sioniet is een zionist. Help me even, si placet [als het u belieft]. Alle antoniusbroeders zijn lid van de Antoniusorde. Het Anzus-pact (Australia-New Zealand-United States Security Treaty) werd in 1951 gesloten tussen Australië,
Nieuw-Zeeland en de VS. De overwinning was à portée, lag voor het grijpen. Wijsheid après coup [achteraf] is niet zo moeilijk. Geef mij maar aqua pompa (aqua pumpaginis). Aquam a pumice postulare: iets onmogelijks willen en aquam infundere in cinerem: de put dempen als het kalf verdronken is. Biljartballen zijn vaak van aramith.

5. Haar werkstuk was [tiré] à quatre épingles, om door een ringetje te halen. Met arma Christi worden de passiewerktuigen bedoeld. De langoor [domoor] luisterde arrectis auribus [met gespitste oren]. In de aron hakodesj [heilige ark in synagoge] bevinden zich de thorarollen. Onze artificialintelligenceafdeling [AI-afdeling] floreert goed. In het oude Rome kon je met Oud-Romeinse asses [ook: assen, enk. as] betalen. Wat is het verschil tussen ascendanten [teken dierenriem] en ascendenten [stamboom, verwanten in opgaande lijn]? Wat doet men met asdics [op onderzeeboten]? Alleen in India vindt men ashrams [leefgemeenschap aanhangers religie]. Schijnt heel bijzonder te zijn: a sheep in sheep's clothing [t.o. de wolf ...]. Het voormalige Spaanse rijk reikte van zonsopgang tot zonsondergang: a solis ortu usque ad occasum. Waar wordt aspidosperma-alkaloïde zoal aangetroffen? Het TARP-programma is het Troubled Asset Relief Program [i.v.m. slechte leningen].

6. Zou de naam 'florijn' naar Florence verwijzen? Nee! Zijn a-stralen [mv., alfastralen] net zoiets als x-stralen [röntgenstralen]? In de verte ... Au bain-marie koken doe je in een bain-mariepan. Dat athomegevoel ervaar je alleen thuis. Die jeugdige grijsaard is nog heel sthenisch. Met audax Japeti genus wordt het menselijk geslacht in het algemeen aangeduid. Hij is een kerel aus einem Guss. Dat au-pairmeisje bevalt hen goed. Dat ga je toch niet au sérieux nemen? Een autarkie is een zelfvoorzienende, gesloten staatshuishouding. Aut nunc, aut nunquam (ook: nunc aut nunquam): nu of nooit. Denk ook aan de
nu-of-nooitmoeder, de nonmoeder. 'Autos epha' [hijzelf - de meester - heeft het gezegd]: wel goed schrijven, hoor! Wat is het avoirdupoidsstelsel [met afwijkende gewichten]? Wij zijn citoyens [burgers] van het Avondland [de Occident]. Het ging van kwaad tot erger, a verbis ad verbera. De rechter sprak een avas [afwezigheid van alle schuld] uit. Aut omnia, aut nihil: alles of niets.