0100 Dictee woensdag 03 juli 2013: de Tour en doping √

Dictee woensdag 03 juli 2013: de Tour en doping

1. Meestal schrijf je 'tour' met een kleine letter: een tour maken, een rondrit. Maar als de Tour de France (VD geeft daar ook een meervoud van: Tours de France of Tour de Frances) bedoeld wordt, schrijven we een hoofdletter (meervoud: Tours). Het vrouwelijke equivalent is de Tour Féminin. Daar waar VD bij het lemma 'iron lady' over die van de Tour de France spreekt, zou ik daar liever Tour Féminin zetten. De Tour de France uitrijden is een, maar door je geboortedorp als winnaar van de Tour gehuldigd worden, is wel wat anders.

2. Voorbij kwamen ook nog de tourkaravaan, de touretappe, een touroperator(!), een touroverwinning, de tourradio en een tourwinnaar. Ik kwam ook nog tegen contouren en geletruidrager. Zoek maar eens op wat het (de) grand départ (meervoud: (s), s) is. In een na-Tourcriterium worden soms krachttoeren (tours de force - alleen dat meervoud!) verricht. De puntentrui heet bij de specifieke Ronde van Frankrijk de groene trui (en de bergtrui de witte trui) Tours à bec √ zijn snavelbektorens, tours de bâton √ handigheidjes, trucjes, uit de trukendoos, tours de chant √ rondreizen van een zanger, tours de passe-passe √ zijn goocheltoeren, tours d'expression √ zinswendingen, tours d'horizon √ overzichten van de stand van zaken en tours d'ivoire √ ivoren torens.

3. Tournées générales [2020 ook: tournée générales] zijn rondjes voor iedereen en tourner casaque is zijn huik naar de wind laten hangen. Ook noteerde ik nog: de 100 dagentoer (de honderddagentoer), abus de pouvoir (machtsmisbruik; détournement de pouvoir is machtsverdraaiing), afvalwinkel (retourette), afscheidtournees van celebrity's, een audiotour met een audiogids, droit de retour, het
(gilles-de-la-)tourette(syndroom) (het syndroom van Gilles de la Tourette), een getourmenteerde ziel, een grand tour, het gros-de-Tours (en -de-Naples).

4. Ook: incentivetours, incontournabel, op zijn retour zijn, gechantourneerd (met orgelbogen), de ORDU, Organisashon pa Restourashon di Unitur, een Nederlands-Antilliaanse politieke partij, een tournure (queue de Paris), een tourment of torment (kwelling; een tormentil is een soort van ganzerik), de TT (Tourist Trophy), in België is de TW de Touring Wegenhulp, en een voluntoerist (wat is dat? - naar ontwikkelingsland voor vakantie + hulp).

5. De tussen-s blijft een wangedrocht: van GB mag je geslacht(s)loos schrijven, naargelang je de s wel of niet hoort. Ook raadszaal en raadzaal mogen allebei (daar hoor je per definitie niks …). Of wielrennen dan ook een drug(s)sport is, een drugsgerelateerde sport, blijft in het vage. In de wielersport praten we over doping: bloeddoping, clenbuterol, doperen met dope, (epi)testosteron, een epotest op erytropoëtine, dopinggeduide middelen, gendoping: beïnvloeding van de DNA-structuur, nesp (novel erythropoiesis stimulating protein, ook wel: darbepoëtine) stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen, en een psychoanalepticum. Zo, genoeg hierover, met al dat positiefs!

 

0099 Dictee woensdag 26 juni 2013: Het periodiek systeem der elementen √

Dictee woensdag 26 juni 2013: Het periodiek systeem der elementen

1. Het periodiek systeem is voor scheikundige elementen ontworpen door Mendelejev. We zullen eens kijken, hoe compleet Van Dale daarin is (het getal tussen haakjes is het zogenaamde atoomnummer en daarna komt het symbool): waterstof (1, H, hydrogenium), helium (2, He), lithium (3, Li), beryllium (4, Be), boor (5, B), stikstof (7, N), zuurstof (8, O, oxygenium), fluor (9, F), neon (10, Ne), natrium (11, Na), magnesium (12, Mg), aluminium (13, Al), silicium (14, Si), fosfor (15, P), zwavel (16, S, sulfer), chloor (17, Cl), argon (18, Ar), kalium (19, K), calcium (20, Ca), scandium (21, Sc), titaan (22, Ti), vanadium (23, V), chroom (24, Cr), mangaan (25, Mn), ijzer (26, Fe), kobalt (27, Co), nikkel (28, Ni), koper (29, Cu), zink 30 (Zn), gallium (31, Ga), germanium (32, Ge), arseen (33, As), seleen (34, Se), broom (35, Br), krypton (36, Kr), rubidium (37, Rb), strontium (38, Sr), yttrium (39, Y), zirkonium (40, Zr), niobium (41, Nb, nioob), molybdeen (42, Mo), techneticum (43, Tc), ruthenium (44, Ru), rodium (45, Rh), palladium (46, Pd), zilver (47, Ag), cadmium (48, Cd), indium (49, In), tin (50, Sn), antimoon (51, Sb), telluur (52, Te), jodium (53, I, jood,), xenon (54, Re), cesium (55, Cs), barium (56, Ba), lanthaan (57, La), cerium (58, Ce), praseodymium (59, Pr), neodymium (60, Nd), promethium (61, Pr), samarium (62, Sm), europium (63, Eu), gadolinium (64, Gd), terbium (65, Tb), dysprosium (66, Dy), holmium (67, Ho), erbium (68, Er), thulium (69, Tm), ytterbium (70, Yb), lutetium (71, Lu), hafnium (72, Hf), tantaal (73, Ta), wolfraam (74, W, wolfram), renium (75, Re), osmium (76, Os), iridium (77, Ir), platina (78, Pt), goud (79, Au), kwik (80, Hg, kwikzilver), thallium (81, Tl), lood (82, Pb), bismut (83, Bi), polonium (84, Po), astaat (85, At), radon (86, Rn), francium (87, Fr), radium (88, Ra), actinium (89, Ac), thorium (90, Th), protactinium (91, Pa, = protoactinium), uranium (92, U, uraan), neptunium (93, Np), plutonium (94, Pu), americum (95, Am), curium (96, Cm), berkelium (97, Bk), californium (98, Cf), einsteinium (99, Es), fermium (100, Fm), mendelevium (101, Md), nobelium (102, No), lawrencium (103, Lr), rutherfordium (104, Rf), dubnium (105, DB), seaborgium (106, Sg), bohrium (107, Bh), hassium (108, Hs), meitnerium (109, Mt), ununnilium (110, Uun), unununium (111, Uuu) en copernicum (112, Cp of ununbium, Uub).

2. En u ziet het al: we missen een element: koolstof (6, C, carboon). 2020: OK. Dit is het enige element, waarbij VD vergeten is het atoomnummer te vermelden: heden doorgegeven! Verder spelt VD rodium, waar rhodium beter lijkt. Ook tantalium past beter in het systeem dan tantaal. Astatium lijkt een betere naam dan astaat. Ununnilium wordt ook darmstadtium (110) genoemd. Unununium wordt ook roentgenium (111, 2020: röntgenium) genoemd. NB De twee onderstreepte namen worden al wel vermeld in de oVD. Nog niet in VD: 113 ununtrium (Uut - 2020: nihonium, Nh), 114 ununquadium (Uuq - 2020: flerovium, Fl), 115 ununpentium (Uup - 2020: moscovium, Mc), 116 ununhexium (Uuh - 2020: livermorium, Lv), 117 Ununseptium (Uus - 2020: tennessine, Ts) en 118 ununoctium (Uuo - 2020: organesson, Og).

0098 Dictee woensdag 19 juni 2013: Rating Eede en bruiloften √

Dictee woensdag 19 juni 2013: Rating Eede en bruiloften 

Eerst de rating van Eede 

2e Holland-Belgiëdictee * * *

Uitgangspunt: 3 sterren

[wel weer een slager die zijn eigen vlees keurt …]

Pluspunten: inmiddels al voorde tweede keer gehouden, gezellig, goed georganiseerd, niet veel deelnemers (30). De tekst was over het algemeen correct en deze werd goed voorgelezen. De organisatie was goed. Er was een toegift voor de specialisten. Het was een invuldictee (liefhebbers 60 woorden, specialisten 10 extra). Vooraf zongen de deelnemers Klokke Roeland en het Zeeuws-Vlaams volkslied. 

Minpunten: het onderling nakijken kan tot vervelende foutjes leiden als de deelnemers de correctieaanwijzingen onvoldoende begrijpen of deze niet goed opvolgen. 

Rating: Rdr 3 (3 sterren)

Bruiloften 
1. Er valt op dit gebied heel wat te vieren: na 1 jaar de katoenen bruiloft, na 2 jaar de lederen bruiloft, na 5 jaar de houten bruiloft, na zes en een kwart jaar de blikken bruiloft, na 10 jaar de tinnen bruiloft, na twaalf en een half jaar de koperen bruiloft, na 15 jaar de kristallen bruiloft, na 20 jaar de porseleinen bruiloft en na 25 jaar de zilveren bruiloft.

2. Na 30 jaar vier je de parelbruiloft, na 35 jaar de robijnen bruiloft, na 40 jaar de smaragden bruiloft, na 45 jaar de saffieren bruiloft, na 50 jaar de gouden bruiloft, na 60 jaar de diamanten bruiloft, na 65 jaar de briljanten bruiloft, na 70 jaar de platina bruiloft, na 75 jaar de albasten bruiloft en na 80 jaar de eiken bruiloft.

3. Die laatste zal trouwens heel, heel weinigen gegeven zijn.
 

0097 Dictee woensdag 12 juni 2013 (3): 2e Holland-Belgiëdictee (verslag) √

Dictee woensdag 12 juni 2013 (3): 2e Holland-Belgiëdictee (verslag)

Verslag 2e Holland-Belgiëdictee 13 juni 2013 

In café De Tol in Eede waren een kleine 30 deelnemers zo dapper om deze dicteestrijd aan te gaan. Er waren vrijwel evenveel Vlamingen als Hollanders, evenveel mannen als vrouwen en evenveel specialisten als liefhebbers. De deelnemers kwamen uit: Amsterdam (vakantie in Cadzand), Sluis, Eede, Oostburg, Breskens, Retranchement, Aardenburg, Oostende (B), Kalmthout (B), Beernem (B), Middelharnis, Goes, Kessel-Lo (B), Oordegem (B) en Maldegem (B). De bijeenkomst werd begonnen met het zingen van twee coupletten van Klokke Roeland en twee coupletten van het Zeeuws-Vlaamse volkslied. Marie Bakx en Guido Paridaen hadden voor een puike organisatie gezorgd, geholpen door diverse andere medewerkers. 

De liefhebbers moesten 60 woorden invullen, de specialisten 10 extra. Een paar moeilijk woorden voor de liefhebbers: het kan tegen- (!) en meezitten, geoha, geblèr, geblèt, Tiendaagse Veldtocht, papenhaters, in de kijkerd lopen, fransozen, Belgen en deszelfs. Voor de specialisten: tilapiafiletjes, enkele pousse-cafés, meerdere crêpes suzette [2020 ook: crêpe suzettes], een paar poires belle Hélène en een crumblefantasie. 

Winnaars bij de specialisten: 1) Robert Joosen (Kalmthout) (2 fout), 2) Patrick Cypers (Beernem) (4), 3) Peter Altink (Middelharnis) (5), 4) Huib Boogert (Goes) (6), 5) Christiane Adams (Kessel-Lo) (8).
Winnaars bij de liefhebbers: 1)Herman Vuijsje (Amsterdam) (9), 2) Marie Bakx (Sluis) (10), 3) Frank Gijsel (Sluis) (14), 4) Elisa Musson (Sluis) (17), 5) Marjo Nieskens (Sluis) (19). 

Na afloop waren er bloemen voor Hanneke Leentfaar (voorleesster) en een boekenbon voor Rein Leentfaar (auteur). Noteer alvast de datum voor volgend jaar: donderdag 5 juni 2014.

Limerick van Pieter van D.: // Een man uit het Zeeuwse dorp Eede // die vroeg wat die gekken daar deden. // “Wij zijn voor de lol”, // zei een gek, “in De Tol // om een puur orthografische reden.” //  Limerick van Rein L.:  // Een kanjer in spellen bedreven, // trok op naar, dat dacht hij zo-even, // een kroeg vol vertier. // Hij zit nu dus hier. // De Tol: daar is veel te beleven. //
 

0096 Dictee woensdag 12 juni 2013 (2): 2e Holland-Belgiëdictee √

Dictee woensdag 12 juni 2013 (2): 2e Holland-Belgiëdictee

Een aantal woorden moesten worden ingevuld in dit invuldictee

De grens: zegen of vloek? [2e Holland-Belgiëdictee, tweede en laatste deel]

3. Dat was nodig: mede door onderschatting hadden de Zuid-Nederlanders geen adequate legermacht opgebouwd. Resultaat van de afscheiding: Noord-Nederlandse fervente papenhaters blij; immers: minder van die rooms-katholieken en ruimte voor de suprematie van de protestanten in het restvaderland. Maar nu geen geoha meer of geblèr dan wel geblèt: schouders eronder!

4. In 1814 werd Zeeuws-Vlaanderen bij de provincie Zeeland gevoegd, na bij Noord-Brabant te hebben behoord en van 1795-1814 Frans (en van 1810-1814 overigens onderdeel van het Eerste Keizerrijk [letters]) te zijn geweest. Na WO I werd Nederland ervan beschuldigd pro-Duits te zijn geweest: door afzijdigheid en neutraliteit was het een soort safe haven, waar trouwens oorlogsschepen het normale asielrecht hadden.

5. In 2014 – na 200 jaar – dus groot feest in Oostburg met een gelag en onder andere op het menu: döner kebabs met daarnaast Turkse pizza's naturel en ook sliptong en tilapiafiletjes. Te drinken krijgen zij: roosjes-zonder-doorns, blue curaçao, enkele pousse-cafés, juffertjes-in-'t-groen (bevatten curaçao en persico), crème de cassis en als toetje onder meer een paar crêpes suzette [2020 ook: crêpe suzettes] of een drietal poires belle Hélène dan wel een crumblefantasie. Wordt het een rollingdinner?
 

0095 Dictee woensdag 12 juni 2013 (1): 2e Holland-Belgiëdictee Eede √

Dictee woensdag 12 juni 2013 (1): 2e Holland-Belgiëdictee Eede

De onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

De grens: zegen of vloek? [2e Holland-Belgiëdictee, eerste helft]

1. Het was 13 maart 1945 [schrijf zoals gebruikelijk] in de Hongerwinter toen toentertijd [2020 ook: toendertijd] onze koningin Wilhelmina met deszelfs gevolg – de Tweede Wereldoorlog [letters] was nog gaande – voor het eerst het vaderland weer betrad in Eede, waar ze in het al bevrijde Zeeuws-Vlaanderen terechtkwam. Het kan tegen- en meezitten: een krijtstreep zat er niet in – overal was een chronisch tekort aan - noch was er witte tras- of portlandcement in het dorp voorhanden; echter: een ingenieuze geest wist een varkensmelen lijntje als grensstreep te fabriceren. In 1954 onthult koningin Juliana een monument met twee plaquettes. Daar vlakbij loopt ook een brenguncarrier, een rupsvoertuig, in de kijkerd. 

2. Zo'n honderd jaar eerder, in de jaren 30 [cijfers] van onze vroegnegentiende-eeuwse [letters] historie – preciezer gezegd: van 1830-'39 [cijfers en symbolen, geen enkele letter!] – kwamen de Belgen in opstand tegen 'de Nederlanden'. Koning Willem I ondernam de Tiendaagse [letters] Veldtocht om deze te onderdrukken. Hij hoopte na ruggespraak met Rusland en Pruisen op hun ruggensteun, maar kreeg die niet. Uiteindelijk kregen onze zuiderburen door steun van de fransozen toch soevereiniteit.
 

0094 Dictee woensdag 05 juni 2013: Kennis is (on)macht √

Dictee woensdag 05 juni 2013: Kennis is (on)macht

Eerst nog een rating. 

Groot Voorburgs Dictee * * 

Uitgangspunt 3 sterren 

Pluspunten: inmiddels al voor de tweede keer gehouden, gezellig, goed georganiseerd, veel deelnemers (100). Op zich was de tekst wel leuk en deze werd redelijk voorgelezen. De kwaliteit van tekst en jurering was prima, en dan hoeft die geen inspraak te dulden, al werd discussie wel toegelaten.

Minpunten: slechts in één categorie, enkele Voorburgse termen buiten GB en VD, de tekst zou qua moeilijkheidsgraad wat hoger mogen zijn. Het nakijken van je eigen werk noteer ik als minpuntje. Ondanks dat de jury er nog naar kijkt, gaat het even snel om van blaadje te wisselen en het werk van iemand anders na te kijken. Meer nog dan tegen fraude het 'je eigen fouten moeilijk kunnen herkennen'. 

Rating: Rdr 2 (2 sterren).

Kennis is soms (on)macht 
Wie zich strikt aan de meest gangbare dicteeregels (papieren VD 2005, papieren GB 2005) houdt, bespaart zich soms heel wat ellende. Diegene schrijft gewoon Weesgegroet (zo staat het immers in dát GB = naam gebed), 2020: weesgegroet = x bidden, weesgegroeten (ook) en dus weesgegroetje. Hij of zij zal dan ook geen moeite hebben met Ave (Maria) [= Weesgegroet, naam gebed] en ave (maria(atje) = x bidden) uit GB. Echter, wie braaf de wijzigingen bijhoudt, weet dat GB in de 4e oplage het meervoud verwijderd heeft, en 'weesgegroetje' heeft toegevoegd. Dan slaat de twijfel echter toe bij de 'kenner' (connaisseur, connoisseur) als hij op een dictee in Dordt 'Ave Mariaatje' moest schrijven. Dat doet hij eerst goed (want zo staat het toch in GB), maar dan slaat de twijfel toe: weesgroetje, toch, en dus ook ave mariaatje? Mooi niet dus. [2020: wel] Kennis is (on)macht. Overigens is de huidige stand van zaken bij GB (ze brengen enkele malen per jaar een nieuwe oplage met 'verbeteringen' uit) altijd verifieerbaar: op www.woordenlijst.org is altijd de huidige state of the art te achterhalen, inclusief de vigerende wijzigingslijst t.o.v. de 1e oplage [2020: de wijzigingen zijn 'onzichtbaar]. Voor de liefhebbers: GB zal op mijn aangeven in 2015 schrijven Atjehse (was Atjeese, VD: Atjese) en Labourregering (was met kleine l). Bij VD ligt het nog veel moeilijker: de cd-rom (ik noem die eVD) heeft afwijkingen t.o.v. de papieren VD 2005, en wat er (voortdurend) in de onlineversie van VD (ik noem die oVD) gewijzigd wordt is voor Koning Klant(?) van VD een voortdurend raadsel.