3781 Dictee dinsdag 30-09-2025 (1) – dictee BeNeDictee 98 – september 2025 – Bussum – Lizi √ x

Dictee – dictees [3781]

BeNeDictee 98 – september 2025 – Bussum – Lizi

De 80 rode en vette genummerde items moesten worden ingevuld, commentaar in blauw (evt. groen).

De 1. weet-je-nog-van-toenclub (auteur: Lizi van Vollenhove)
[ook goed: ‘weet je nog van toen’-club, ook denkbaar: Weet met hoofdletter]

1. Het was woensdagavond, en dus clubavond. Het exquise vriendengroepje had zich verzameld bij een van de clubleden. Zoals gebruikelijk zou er één bepaald 2. epoque [tijdvak] besproken worden. Ditmaal was dat de periode van de 3. wederopbouw tot ongeveer 2080. Ooit was het begonnen als een quizavond, maar omdat de deelnemers in hun hiernamaalse staat nu eenmaal alles wisten, eindigden ze immer 4. ex aequo. Dus het kwam neer op een avondje bijeenzijn, 5. earlgreythee of elzaswijn drinken, een hapje eten en herinneringen ophalen. Zo ook ditmaal. 

2. De 6. éminence grise van het gezelschap trapte af, met een verhaal over zijn werkzaamheden bij de 7. Rijksdienst voor de Wederopbouw. Hij was met zijn 200 jaar weliswaar de oudste van het gezelschap, maar de grappig bedoelde vragen hoe het leven in het
8. eoceen [geologie: middelste tijdvak van het paleogeen] was, en of hij weleens een 9. ichtyosaurus [vishagedis, mesozoïcum],
10. aepyornis [uitgestorven reuzenvo­gel van Madagaskar] of dodo in het echt was tegengekomen, kwamen hem de keel uit en leidden zelfs eenmaal tot een moment van 11. aeschrologie [het uiten van ontuchtige taal, het gebruiken van vieze woorden]. “Het mooiste moment? Toen de 12. ersatzkoffie [vervangingsmiddel in de oorlog] definitief passé was en de echte koffie van de bon ging.”

3. De 13. emeritus hoogleraar biologie nam het over. Ook zij had nog herinneringen aan die tijd. Haar ene vakgebied, 14. ethologie [gedragsleer, vgl. ethos], was toen al goed ontwikkeld, maar het andere, 15. ecologie, werd nog door niemand serieus genomen. Sowieso werd er nog geen aandacht besteed aan het milieu. “Het was in die tijd, dat plastic werd uitgevonden. En dankzij de ontwikkeling van de ruimtevaart met het bijbehorende 16. debris (klemtoon op “de” – ruimtepuin – débris met klemtoon op ‘brie’ is ‘gewoon’ puin) kwam het ene kunstproduct na het andere erbij. 17. Teflon [polytetrafluoretheen], 18. pvc [polyvinylchloride], 19. PU [polyurethaan, pur].
20. Potztausend [verdorie], wat gaf dat een troep. Jullie mogen blij zijn dat jullie dat nooit hebben meegemaakt.” Dit laatste met een belerende blik naar de jongere garde.

4. De neerlandicus, subspecialisme 21. etymologie [oorsprong en geschiedenis van woorden], rolde met zijn ogen. Hij was de jongste uit de groep, en omdat de pensioenleeftijd steeds opgeschroefd werd, was hij de enige die nog werkte. De laatste jaren had hij voornamelijk verouderde woorden als 22. encanailleren [omgaan met mensen beneden zijn stand of rang], 23. euphuïsme (gekunstelde barokke schrijfstijl – niet eufemisme dus), 24. aegide, (bescherming),
25. entrepot (opslagplaats, pakhuis) of 26. e-zine [periodiek op internet of per e-mail] moeten schrappen uit het woordenboek. Nou ja, boek. Dat woord zélf was al bijna een 27. anachronisme [fout in de tijdrekening].

5. De 28. ex-arts-epidemioloog en tevens 29. ex-EHBO’er deed ook een duit in het zakje, ook weer met een
jullie-hebben-dit-niet-meegemaaktblik naar de junioren. “Ja, de koffie ging in 1952 van de bon. Maar 30. ejusdem anni (van hetzelfde jaar) was de anticonceptiepil. En dat veranderde de wereld compleet. En toen, in de jaren 80, de aidsuitbarsting? Het duurde wel even voor we erachter kwamen wat de 31. etiologie [leer van de ziekteoorzaken. In de geneeskunde wordt het woord echter meestal in de betekenis van “(ziekte)oorzaak” gebruikt] van deze ziekte was. Maar toch, binnen
15 jaar was er medicatie tegen. Een 32. eclatant succes voor die tijd. En weten jullie nog, in 2020? De coronapandemie? 33. COVID-19, veroorzaakt door 34. SARS-CoV-2, dat ook wel het 35. wuhanvirus genoemd werd. En daar was binnen anderhalf jaar een vaccin tegen. Ja, kijk jij maar geringschattend, jongmens!” Dit met een priemende blik naar de 36. een-na-jongste. “Met de VBASARTAP * [zie onderaan alinea] is het makkelijk, maar heb jíj die soms uitgevonden?” Hij had zich nogal opgewonden, en dat had tot enige 37. aerofagie (lucht happen, inslikken van lucht) bij hem geleid. Na een kleine ructus [medisch: boer, niet in wdb.] ging hij verder. “En kunnen jullie je eigenlijk wel voorstellen, dat wij in die tijd geboren werden zonder te weten hoe ons 38. DNA in elkaar zat? Dat we van die idiote, achterhaalde ziektes konden krijgen, zoals hartaanvallen, 39. diabetes mellitus of kanker? Of dementie, met de bijbehorende 40. aegri somnia (dromen van een zieke, hersenschimmen)?”
* Viral Body Activity Sensor and Real Time Antibody Producer

6. De zeer 41. non-combattieve [niet-strijdbaar] musicus suste de stemming, door vredelievend op te merken dat er in de muziek in elk geval in die hele periode leuke dingen te halen vielen. Rock-‘n-roll,
42. skiffle [op primitieve, zelfgemaakte instrumenten], disco en funk, met zijn 43. wahwahpedalen [voetpedaal bij elektrische instrumenten], rap, hiphop, 44. EDM [electronic dance music], 45. krautrock [experimentele Duitse rock uit de jaren 70 van de twintigste eeuw],
46. honkyoku [meditatieve zenmuziek], enfin, ga zo maar door. Eigenlijk was er geen decade waarin er geen goede muziek was. De EVMT ** [zie einde alinea] van nu was natuurlijk beter (de bioloog en de arts trokken een vies gezicht), maar voor elk wat wils, nietwaar? Wat hij beslist niet wilde bekennen, was dat hij ooit geheel vrijwillig naar André Rieu was gegaan, en daar een 47. feelgoodavond zonder weerga had beleefd. Heel terecht dat André in 2023 een 48. Edison had gekregen!
** Endogenous vibration modulation technique

7. De kunstenaar uit het gezelschap was al wat 49. entre deux vins [aangeschoten]. Na zoveel drank begon hij trek te krijgen en hij was benieuwd wat de pot 50. schafte. Een lekkere 51. estouffade [stoofschotel], bijvoorbeeld, of een 52. captain’s dinner [voedzame maaltijd, veelal bereid van houdbare producten zoals kapucijners, spek, uien en augurken]. Of 53. dal bhat [in India en omringende landen gegeten gerecht van rijst met een stoofschotel van peulvruchten], dat sinds zijn hippietijd in Nepal bij zijn favorieten hoorde. Goeie tijd, hij was letterlijk en figuurlijk high geweest. Daarna Woodstock, met lekker veel 54. lsd. Na enkele contacten met
55. AE’ers [AE = aanhoudingseenheid, niet: A.E. = archi-episcopus, aartsbisschop] was hij bedaard en had hij zich toegelegd op beeldende kunst. (Nog slechts eenmaal daarna had hij een upper gebruikt, en in zijn euforie 56. verguldde hij een softijsje, maar het resultaat viel tegen.) Hij was weg van holografie, maar had ook niks tegen
57. popart of zelfs 58. graffiti. Als een van de eersten maakte hij gebruik van 59. giclee, [digitale grafische techniek waarbij met behulp van een inkjetprinter inkt wordt verneveld op papier en waarmee afdrukken van hoge kwaliteit worden verkregen, vooral toegepast bij het reproduceren van kunstwerken] ook wel 60. piëzografie genoemd. De AI veranderde echter alles natuurlijk, en 61. en dépit de (VD - in weerwil van - let op: VD: het dépit, GB: het depit) zijn artistieke talenten kon hij altijd maar moeizaam leven van de kunst, en lagen zijn meeste werken 62. en dépôt in de kelders van een museum. 

8. Na een korte eetpauze nam de 63. sportleraar e.t. [ex tempore is voor de vuist weg, vgl. h.t. = hoc tempore] het woord. Het aantal soorten sport was wel erg toegenomen. Judo en karate bestonden natuurlijk al lang, maar van 64. taekwondo, 65. tae-bo, 66. tai chi en 67. kungfu en de diverse sporten die vallen onder 68. wushu (verzamelnaam voor verschillende Chinese vechtsporten) had men in de jaren 50 nog nooit gehoord. In de jaren 80 werd aerobics hier razend populair en daarna volgde 69. kickboksen. Bezigheden zoals 70. wc-pot gooien op Koninginnedag hadden nooit een echte sportstatus gekregen. Rolschaatsen werd 71. rollerskaten en wandelen met stokken werd 72. nordic walking of 73. nordiccen.
74. Beachvolleybal werd een 75. olympische sport en in de jaren 20 kwam 76. hyrox [niet in wdb.: zware internationale fitnesswedstrijd die hardlopen combineert met functionele oefeningen] erbij, toen ongeveer het zwaarste dat bestond. Wij weten dat dat inmiddels is achterhaald door WOFUM [Work-out for utter masochists].

9. “Wat vonden jullie het leukste nieuwsbericht in die tijd eigenlijk?”, vroeg de statisticus, die tot die tijd haar mond had gehouden. “Dat Nederland en België samen één republiek werden!” zei de
oud-AMP-lijsttrekker. “Jammer dat het een 77. eenaprilgrap
[1 aprilgrap] was.” “Ik was wel blij toen ik las dat de 78. pur [zie ook 19!] afbrekende vreetkikker gekloond was.” sprak de bioloog. “Ik moest erg lachen toen ik las dat in de VS een 79. latina [vr., man: latino] presidente geworden was.” vond weer een andere deelnemer. De eerdergenoemde nestor moest lachen en zei: “Het 80. eblouissantste [schitterendste] vond ík om te lezen dat Finland zijn grensgeschil met China had gewonnen.”