Dictee – dictees [3636]
Oefendictee juni 2024 (2)
Dictee van de Dag 1166
1. Ik
frequenteer frituren. Tranq [van: tranquillizer]
is xylazine, gebruikt als drug. Een tranny [trèh-nie] is een
transseksueel (operatief van geslacht
veranderd). Een experimentum crucis is een pijnlijk onderzoek, beslissende proef,
proef waar veel van afhangt. Een experimentum in corpore vili is een
experiment, proef uitgevoerd op dieren, overledenen en vroeger ook wel op
slaven, gevangenen e.d. Een frase ter aanduiding van de herbeleving van een
lang voorbije tijd, vooral door triviale aanleidingen: à la recherche du temps
perdu. Hij werd uitgesliept. Niet verwarren: tegemoet treden en tegemoetreden [o.v.t. van
tegemoetrijden!]. Hij rookte een havannasigaar toen hij zijn havanezer (hond) in Havana uitliet. Manibus pedibusque is uit alle
macht, met hand en tand. Met (di(i)s) manibus (sacrum) [D.M.S.] wordt bedoeld:
gewijd aan de godenschimmen of de zielen der gestorvenen (op
oud-Romeinse graven – GB ook: O). Illotis manibus is onvoorbereid en illotis pedibus et
manibus ingredi is zonder de vereiste eerbied binnenkomen. Junctis manibus is
in alle bescheidenheid.
2. Piis manibus is aan de
zalige schim, de nagedachtenis (van de genoemde). Een chevalier sans peur et
sans reproche is een ridder zonder vrees of blaam. Een bauw (sitsen onderdeel klederdracht) kun je in Spakenburg tegenkomen. De melk was lauwtjes, lauwwarm. Met
één degenhouw velde hij de gelede hauw [plant]. Ze is niet op haar kawauw [mondje]
gevallen en ze zat al(s)maar te wiewauwen [wiebelen]. Een wouw is een vogel of
een plant. Een gepocheerd ei is een verloren ei, denk ook aan eggs benedict [gerecht van gepocheerde eieren en eventueel andere ingrediënten, gegeten
op brood of toast]. Met moscovade wordt ruwe, ongeraffineerde suiker aangeduid. Het woord
'macron' heeft zelf geen macron [streepje boven de o]! Een bookie is een
bookmaker. Manisan (geen mv.), dat omvat zoetigheden,
confituren. Confit de canard is langzaam in eigen vet gegaarde eendenbout. Het
confiteor is (r.-k.) een algemene schuldbelijdenis: mea culpa, mea culpa, mea
maxima culpa. Confituur is jam.
3. Confituren zijn in suiker
ingelegde (= gekonfijte) vruchten. In GB met dé* (plus afleidingen, etc.) alleen: débouché (afzetgebied), dégénéré (gedegenereerde, ontaarde), déjà vu, délégué (afgevaardigde) en dépositaire (depositaris – bewaarder van geld of goederen). Hij/zij
is mijn protegé/protegee (beschermeling(e)). Hij was levenloos en dus
woordeloos, woordloos, sprakeloos. Over kleuren. RGB (computerkunde) rood, groen, blauw de namen van de drie primaire kleuren bij licht, waarmee door
kleurmenging een weergave in full colour kan worden verkregen, bv. op een
beeldscherm. CMYK (drukkersterm) Cyan, Magenta, Yellow, Key: de namen van de drie
primaire subtractieve kleuren cyaan, magenta en geel, waarmee door kleurmenging
full colour kan worden gedrukt, en zwart (de K staat zowel voor de laatste
letter van ‘black’ als voor het Engelse ‘key’, van ’key plate’, een welbepaald type drukplaat).
4. Kleurenblindheid (meestal rood-groenkleurenblindheid) heet ook daltonisme. Totale kleurenblindheid is achromasie of
achromatopsie. De ishiharatest is een test om na te gaan of iemand kleurenblind
is, bestaande uit plaatjes met gekleurde stippen die cijfers vormen.
Monochromatisch [antoniem: polychromatisch] is eenkleurig, uit licht van
één enkele golflengte bestaand(e) [ook: volstrekt kleurenblind]. Achromatisch is kleurloos, een achromaat is iemand die kleurenblind
is of een achromatische lens (geeft een beeld zonder
kleurige randen).
5. Zoeken op *kleur* is een
onbegonnen werk: dat ware de aap gevlooid, er is geen beginnen aan (een goed
begin is wel het halve werk), caput Nili quaerere [letterlijk het begin, de bronnen van de Nijl zoeken], een speld of een naald in
een voer hooi zoeken, zoeken naar een speld of een naald in een hooiberg, een
mer à boire, [letterlijk: een zee leegdrinken] een gebed zonder eind en het
is de hond gevlooid. Met sisyfisme wordt arbeid om de arbeid bedoeld. Een
sisyfusarbeid verrichten [Sisyphi saxum versare –
letterlijk: de steen van Sisyphus rollen] is zware, nutteloze arbeid zonder einde, waarvan het resultaat telkens
weer ongedaan gemaakt wordt. In de klassieke mythe moet
Sisyphus als straf een steen de berg op rollen, die dan vlak bij de top weer
naar beneden rolt.
6. ‘t Is een werk van de
andere wereld (met zinspeling op de straf der Danaïden – zie verderop, van Ixion – zie verderop, van Sisyphus – zie boven, enz.), een duivels werk. Een danaïde is een ronde opening in de bodem
van een goot, die dient om te bepalen hoeveel water er door die goot stroomt [en metonymisch: een vat met een ronde opening in de bodem]. Bij korfbal spelen ze met
een bodemloze mand [Mart Smeets: mandjebal]. Het vat der Danaïden vullen
is een werk dat nooit af komt: een bodemloos vat vullen. Nutteloze arbeid:
danaïdenwerk/arbeid. De Danaïden: Griekse mythologie, de vijftig dochters van Danaos die
als straf voor het vermoorden van hun echtgenoten in de Tartarus (schimmenrijk, dodenrijk, onderwereld, tartar) een bodemloos vat moesten
vullen. Een Ta(r)taar is lid van een mongoolse
volksstam ten noorden van de Zwarte Zee.
7. Ixion: Griekse mythologie,
koning van de Lapithen, die door Zeus onder zijn tafelgenoten werd opgenomen,
maar in de Tartarus werd geslingerd toen hij zich aan Hera wilde vergrijpen;
daar werd hij aan een vurig rad gebonden, dat in duizelingwekkende snelheid
altijd ronddraait. Het rad van Ixion is het beeld van een altijddurende
marteling. Altijd hetzelfde, Job [Bijbelboek] aan ‘t elfde. Ad nauseam, ad
nauseam usque of usque ad nauseam betekent zoiets als zum Kotzen. Tja,
monoclien is nu eenmaal niet triclien (en al helemaal niet:
monoklonaal).
8. De capex, dat zijn in de economie de capital expenditures (bedrag dat een bedrijf uitgeeft aan investeringen). Een vorm van rituele magie
in West-Afrika is juju [dzjoe-dzjoe]. Je kunt ook ju-ju [2
x juu – paardje] spelen.
Een ju is ook een paard of een uitroep om paarden en andere trekdieren aan te
zetten [aansporen, de sporen geven]. Een mala is een halsketting met het portret van Bhagwan Shree
Rajneesh. Een malaat is een ester of zout van appelzuur. Malacie is (medisch)
verweking. Malacologie is weekdierkunde. De malambo is de nationale dans van de
Argentijnse gaucho’s [nomadische veehoeder]. De malagueña is een
Spaanse, aan de flamenco verwante muziekstijl in driekwartsmaat met vrij
geïmproviseerde zang. Het malathion lijkt op parathion (insectendodend middel). Malaxeren is door kneden en mengen tot een fijne pulp maken (bijv. van olijven). Een malaxeur is een kneed- en mengmachine. Wil je een glaasje
malagawijn? Het antoniem van malafide is bonafide. Malachiet is een
groengekleurd kopererts.
