De Sluise ambtenarij
1. Allereerst zij opgemerkt dat 'ambtenarij' in VD de kwalificatie 'minachtend' meekrijgt. Het betekent 'bureaucratie' en wat neutraler: de gezamenlijke ambtenaren, het ambtenarenapparaat. Op '-narij' vond ik overigens alleen nog: duivelskunstenarij (zwarte magie), geweldenarij (daad van geweld), kunstenarij (ongunstig: kunstjes, trucjes), minnarij (buitenechtelijk!), rekenarij (rekenwerk) en tovenarij (magie, toverkunst). Het woord 'ambtenarij' heeft dus een pejoratieve (= ongunstige, Latijn: in malam partem) betekenis, zoals bijv. 'lekker wijf' een melioratieve (= gunstige, Latijn: in bonam partem – nee, niet: (Napoleon) Bonaparte!) betekenis heeft – 'wijf' los is natuurlijk wel ongunstig. Ik had ook het pejoratieve 'ambtenarendom' kunnen gebruiken, maar ja, dat klinkt ook weer zo dom ... Vergelijk overigens: christendom, heidendom, homodom, lutherdom (de lutheranen), papendom (r.-k.) en doperdom (de doopsgezinden). Overigens nog een weetje: in samenstellingen met –achtig, –schap en –dom doen we alsof dat zelfstandige naamwoorden zijn: beambtenschap (alleen mv. op n), ambtenarendom en lindeachtig (mv. op n,s).
2. De reden van dit artikel? Wel, mij kwam ter ore, dat de Sluise ambtenarij het bnw. 'Sluise' met dubbel-s schrijft (Sluisse): dat is echt fout. De uitleg volgt. Dat laat onverlet dat ik aanneem dat de Sluise ambtenaren hun ambtenaarschap (één s) naar eer en geweten vervullen. Overigens vond ik niks op '-sschap', tenzij die tweede s al in in het samenstellende deel zat: baasschap, bosschap, commissarisschap, pausschap en secretarisschap.
3. Eerst algemeen: bij bezitsvormen komt er een s achter een bnw.: Annie, Annies fiets (Annie haar fiets, Annie d'r fiets), Piets huis, Miekes speelgoed, Sarahs (!) bikini, oma's jurk (i.v.m. de uitspraak), Romeo's verdriet en Sara's (!) driewieler. Let nog op: Venlo's burgemeester (bezittelijk: van Venlo), maar een Venloos huis (bnw.). Nog een leuke – Van Dale heeft het zelf over Van Dale's Groot Woordenboek der Nederlandse Taal, die keuze mogen ze maken om de naam beter uit te laten komen, maar correct is alleen maar 'Van Dales ...'.
4. Lastiger wordt het, als we een bezittelijke vorm maken van een bnw. dat op een sisklank eindigt. In dat geval komt er een apostrof achter: Agnes' overtuiging (van Agnes), Marx' theorie (die van Marx) en Joyce' (schrijfster) laatste roman (van Joyce).
5. Nog even een tussendoorweetje: Bussum, Bussumer, Lopik, Lopiker, Loppersum, Loppersummer, Hilversum, Hilversummer, Blaricum en Blaricummer. Hoe zit dat nou weer? Wel, daar is een aparte regel voor: bij 2 lettergrepen wordt de klinker niet verdubbeld, bij 3 of meer lettergrepen wel. Iemand uit Medemblik is dus een Medemblikker, maar iemand uit Ulrum dus een Ulrumer.
6. Maar nu Sluis ... VD is duidelijk: bnw. Sluis(e) (stellende trap), Sluiser(e) (vergrotende trap) en meest Sluis(e) (dus niet: Sluist(e)!) (overtreffende trap). Zo is het ook Goese en Maassluise (en ook Goereese – aan die eigennaam mag je niks veranderen – wel farizese (farizee bestaat niet) en Pyrenese (Pyrenee bestaat niet)).
7. Let dus goed op als u post vanuit Sluis krijgt; goed is: Sluise grillen en grollen, het meest Sluise tintje dat je eraan kan geven en tenslotte Sluis' burgemeester en Sluis' college (van Sluis) van B en W (dus niet: B&W).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten