Dictee – dictees [2243]
Oefendictee 632 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (225)
1. Vroeger een lastpost, en nu de Last Post blazen? Hij zou ervan langs [GB; VD: aaneen] krijgen. Dit is een geval van lata culpa (grove schuld). De latah is een dissociatieve stoornis. Boven het venster zat een latei [balk van hout boven deur of venster]. Er zijn nog laternae magicae (toverlantaarns) in reserve. Het latifundium [grootgrondbezit] liep toen op zijn eind. Het latin de cuisine (potjeslatijn), dat is nu echt Latijn voor me. Een latijnzeil is een Latijns zeil. Latijns-Amerikaanse muziekstromingen worden samengevat met 'latin'. De latin lover [vurige minnaar] hield van latin [Zuid-Amerikaanse] jazz en latin rock [combinatie]. Mario- [m – overdreven verering van Maria] en papolatrie [godsdienstige verering van de paus] liggen dicht bij elkaar. Ken je de houtsoort lauan [uit de taal Tagalog; zekere Aziatische bomen]? Het schalde uit de kelen: loof de Heer, laudate Dominum. Ouderen zijn vaak laudator temporis acti [een lofredenaar van het verleden, van de oude tijd, van 'zijn tijd']. De sassafras behoort tot de laurierfamilie. Hun devies was: laus Deo, God lof. De laus stultitiae is de lof der zotheid (als titel: Laus Stultitiae en Lof der Zotheid). Hyaliet of obsidiaan is lavaglas. Hij droeg een opzichtige lavallière [gestrikte das met breed uitlopende einden]. Lava [lava = laagactief vast afval, antoniem: hava, hoogactief] komt van ziekenhuizen of uit vulkanen.
2. Een lavas is een lubbestok of maggiplant. Een lavash [brood] kun je in Syrië eten. Ze beleefden la vie de bohème [een ongebonden, onconventionele levensstijl]. Het lavendelwater is eau de lavande. Een lawaaitrompet is een vuvuzela. Hij is van de law-and-order [recht, gezag en orde]. Ze maakten veel laweit [lawaai]. Lawn is linon [fijn, wit, licht en los weefsel van linnen], wist je dat? Je moet dat Wener laxeerwater eens proberen. De lay-out is de opmaak, de mise-en-page. Deze lazuren vaas is van lapis lazuli [lazuursteen] vervaardigd. Een lazzarone is een Napolitaanse bedelaar. Is een L.B.S.-aanhef (lectori benevolo salutem, den goedgunstigen lezer heil) niet wat overdreven? Het lbo was het lager beroepsonderwijs. Leg eens uit wat Linz en Donawitz (LD, oxystaal) is. LDPE is lagedichtheidpolyethyleen (Engels: low density polyethylene – antoniem HDPE – high, hoge). Dat deze vof [vee-joo-èhf – vennootschap onder firma] veel leaset, vind ik een leap in the dark [sprong in het duister]. Wat doe je bij golfen met een leather wedge [schoen, van valsspeler bij golf]? Hij leefde als lebemann met veel lebensraum. Lebesen werden gebruikt als [ronde] waskom. De lector deed de Schriftlezing.
3.
Wat gebeurt er bij een gebrek aan chymase (chymosine,
lebferment, lebenzym)? Vroeger
leverde het leblancproces soda op. Het
leclanché-element is een
batterij. Hoe gaat het verhaal van Leda en de zwaan? Meno- en
penopauze en toch le démon de midi (de
gevaarlijke leeftijd)? Voor een
lederhose heb je lederfournituren nodig. De ledesteen
kwam uit Lede bij Aalst en heet ook wel Balegemse steen. Het ledlicht
en de led-tv [light
emitting
diode]
hebben de toekomst. Een convict is een leefgemeenschap. Bindsla is
romaine. Teriyaki, sukiyaki
en teppanyaki zijn voedselgerelateerde
Japanse termen. Na de terdoodveroordeling volgde de terdoodbrenging.
Geldt de Leegstandswet ook voor leegstaande woonhuizen? Leemhoudend
is leem bevattend. Die leemteaanduiding
was to the point. Ik gebruik dat ingevolge terleengeving. Met
'feudum' (meervoud:
feuda) wordt het leen bedoeld.
Wat houdt de Leen-en-pachtwet nu precies in?
4.
Is 'uzi' een aliënisme [leenwoord]?
Grappige uitdrukking: poets wederom poets, leer om leer. De
triniteitsleer is de leer van de
Drie-eenheid. Doe maar leerdammer
tussen mijn kadetjes. Een lvs is een
leerlingvolgsysteem.
Dat joch is goedlachs en goedleers. Leerwegen te over: theoretische
leerweg (tl),
gemengde leerweg
(gl),
kaderberoepsgerichte
leerweg (kbl),
basisberoepsgerichte
leerweg (bb),
beroepsbegeleidende
leerweg (bbl)
en beroepsopleidende
leerweg (bol).
Bij magnetische informatiedragers horen een
lees-en-schrijfkop.
Leesmijen moest je vroeger wel lezen
natuurlijk. Leeszwakte is legasthenie. Wat voor leeuw is een liebaard
[in de heraldiek
dus]? Hij is ridder
in de Orde van de Nederlandse
Leeuw [RNL
– BL is de Bronzen
Leeuw].
Een roman van H. Conscience is de Leeuw van Vlaanderen. Een
zelfgekozen eretitel van de vroegere Ethiopische keizer Haile
Selassie is 'de leeuw van Juda'. De Grote Leeuw en de Kleine
Leeuw [? – niet in VD] zijn
duidelijk geen Leeuwen [die
zijn geboren onder het teken van de Leeuw].
5.
Wie was Richard Leeuwenhart [koning
Richard I van Engeland]? Een
leeuwhond is een Rhodesian ridgeback, een leeuwhondje een soort van
maltezer of poedel met meestal witte, gekrulde haren. Het LEF
is het Landbouwegalisatiefonds.
Een legator [schenker]
legateert [schenkt]
aan een legataris [ontvanger
van de schenking]. Het is wel
volgens de regelen der kunst, lege artis
(l.a.),
secundum artem gebeurd. Welke legendeschrijvers
ken je zoal? Dit is een
koper-lood-tinlegering. Het Leger
des Heils
(heilsleger, LdH)
is door William Booth gesticht. Hij zou een grote moed aan de
dag leggen [wel
bv. de uitdrukking: morgen aan de(n)
dag]. Een legger azijn is
[letters]
vijfhonderdtweeëntachtig liter. Dat stuk moet vooral leggiero
(luchtig)
gespeeld worden.
6.
Bij het ijshockey draagt de keeper legguards. Het légion d'honneur
is het legioen van eer (een
Franse ridderorde). Is het niet
ter eenre zijde, dan toch wel ter andere zijde. In dat maandblad
staan heel wat
wist-je-datjes (VD
weetjes,
vgl. ditjes en datjes). Een
legitimus contradictor is een tot tegenspraak bevoegde. Als je lid
wordt, krijg je een gratis ga-eropuitapp. Wie zou die mysteryguest
zijn? Legoblokken zitten in een legodoos van het merk LEGO. Le goût
de la perfection qui stérilise is het onvruchtbaar makende verlangen
naar volmaaktheid. De leisteen werd aan de lijzijde geladen. Het LEI
is het Landbouweconomisch
Instituut. Hoed u voor partizanen-,
junta- en maffialeiders, zeker als ze aan absolutistische trekjes
lijden. In het zeewezen kennen ze de seizingleider [lus,
katrol]. We onderscheiden
negenderlei soorten. Ze riepen de leiding des Allerhoogsten af.
Leidmotief en leitmotiv zijn synoniemen. Een leidfossiel is een
leidraad.
7. Die leidster was een leidster voor mijn leven als was zij de Leidster [Poolster] zelf. Leier und Schwert [lier en zwaard] is de titel van een dichtbundel. Welke letter ontbreekt in dit l(e)ipogram [1 letter komt opzettelijk niet voor – bv. een au- of e-lipogram]? Bij leisen denk ik aan honden, bij leizen aan zingen. Als je aan leishmaniasis lijdt, heb je aleppobuil of kala-azar [bosyaws, tropische ziekte]. Le jeu de l'amour et du hasard is het spel van liefde en toeval. Is een lekedis een maaltijd voor leken? Nee, een hagedis! De lekeimed of leknamad is het derde gewas. Het laïcisme is de lekenmoraal. Ook lekenbroeders werken aan de expansie van het rijk Gods op aarde. Leg uit: lekker is maar een vinger lang [plezierige dingen duren niet lang]. In zeemanstaal betekent lekko 'let go'. Een lekyth(os) is een Oud-Griekse, met name Attische of Korinthische ranke vaas met een smalle hals en één oor. De leliaards (vroeger ook: Fransgezinde Vlamingen) stonden tegenover de klauwaards. Een lelieloper is een jacana (jaçana). Ook in Van Dale komt soms het lelietje-van-dalen voor [meiklokje, boslelie].
8.
Mooi, die leliën des velds! Het vergeet-mij-nietje
(me)
en de meibloem worden vaak in één adem genoemd. Zij is te stom om
voor de du(i)vel
te dansen. Uvulitis is ontsteking van de huig. Wat is een lemniscaat
of striklijn? In de slag bij Waterloo klonk le mot de Cambronne
[vloek,
krachtterm]. Lemuren zijn larvae
[schimmen der
doden], geen koeien dus.
Lendeloos is lendenlam,
duidelijk? L'enfer, c'est les Autres: de
hel, dat zijn de anderen (Sartre).
Hoe lang is die
cd-duur? En is die cd duur? Leg uit wat lenis (mv.
lenes – zachte medeklinker) en
fortis (mv. fortes
– gespannen medeklinker: t, p. k en s)
zijn. De lenocinia verborum is een gekunstelde tooi van
woorden, naar-de-mond-praterij. Bij lensen denk ik aan walvissen
(vergelijk: een
walrus lensen), bij lenzen
(lunzen)
aan wagenassen. Lenteschuim is
koekoeksspog. Deze einstein volgt
leonardo-onderwijs. De leonina societas is de societas leonina [de
een alles, de ander niets]. Een
leonisch contract [met
eenzijdige bevoordeling] lijkt
niet eerlijk te zijn. Le paysan du Danube [ruwe
kerel die ongezouten de waarheid zegt]
neemt geen blad voor de mond. Een slobeend is een lepelbek.
9. Met deze lepels-en-vorken [herderstasje] kun je niet eten. Zij mogen graag lepeltje liggen [ook: lepeltje-lepeleltje liggen]. Ik ben mij het lebbes [leplazarus] geschrokken. Een lepidopterist is een vlinderkundige. De lepreuze [melaatse] leproos was een outcast, een paria. Le propre de l'homme is het eigene van de mens. Het antoniem van leptosoom [smalle lichaamsbouw] is pyknisch [kort en gezet]. Leptospiren veroorzaken leptospirose [ziekte van Weil, etc.]. De oudgereformeerde predikant hield zich niet aan de mores. Hoeveel kalasjnikovs en katjoesja's hebben we nog? Dat strekt tot lering ende vermaak. Les absents ont tort: de afwezigen hadden (dik) ongelijk. De lesbienne ging naar de biënnale. Het adjectief 'saffisch' [ook: sappisch] komt van Sappho. Les défauts de ses qualités: de gebreken van zijn goede hoedanigheden. Les deux morales zijn de twee soorten van moraal. In sommige landen staat op lèse-majesté, majesteitsschennis, de doodstraf. Les extrêmes se touchent: de uitersten raken elkaar. De Lesothaanse bezat nogal wat (ma)loti [enk. loti – LSL – Lesotho].
10. Lessees leasen iets [van een lessor, niet in wdb.]. Wat bedoelt men met 'less is more' [kracht van de eenvoud]? WO II: lest we forget, opdat wij niet vergeten. Le style, c'est l'homme (le style est l'homme même): de stijl is de mens zelf (Buffon). Ontwaak nu eindelijk eens uit die lethargie [toestand van geestelijke ongevoeligheid]. Veel dank leidt naar de Lethe (de vergetelheid). Wat wordt met 'le tout Paris' [de uitgaande en kunstzinnige wereld aldaar] bedoeld? Letrozol vermindert de kans op terugkeer van borstkanker. De LETS is het Local Exchange Trading System (werkwoord: letsen). En, smaakt de (letterlijke) alfabetsoep? De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde was toonaangevend. De wijk Katendrecht in Rotterdam was een voorbeeld van een rosse buurt, een hoerige rodelampjesbuurt.
